Registratie Mondelinge Geschiedenis “Het leven

Registratie Mondelinge Geschiedenis
“Het leven van de bevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog”
IDENTIFICATIE GEÏNTERVIEWDE PERSOON
Algemeen
Naam:
Adres:
Telefoonnummer:
E-mail:
Bovenstaande gegevens niet verplicht in te vullen
Geboorteplaats:
Geboortedatum:
Geslacht: M / V
Opleiding/hoogste behaalde diploma:
Laatst uitgeoefende beroep:
Gezinssituatie
-
Waar woonde je toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak (mei 1940)?
-
Ben je heel de oorlog op dezelfde plaats blijven wonen? Indien neen, wat was de reden van
de verhuis en wat was je latere adres(sen)?
-
Hoe was je gezinstoestand tijdens de Tweede Wereldoorlog? (kruis aan wat past)
o Inwonend bij ouders
1

Waar en wanneer zijn je beide ouders geboren? (ook vragen indien niet meer
inwonend bij ouders)

Wat was het beroep van je beide ouders bij het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog? (ook vragen indien niet meer inwonend bij ouders)

Was één (of beide) van je ouders politiek actief bij het uitbreken van de
oorlog? Indien ja, bij welke partij? (ook vragen indien niet meer inwonend bij
ouders)

Was één (of beide) van je ouders sociaal actief bij het uitbreken van de
oorlog? Indien ja, bij welke mutualiteit/vakbond? (ook vragen indien niet
meer inwonend bij ouders)
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed

Was één (of beide) van je ouders cultureel actief bij het uitbreken van de
oorlog? Indien ja, bij welke vereniging? (ook vragen indien niet meer
inwonend bij ouders)

Hoeveel kinderen telde het gezin en kan je de naam, de voornaam, de
geboortedatum en geboorteplaats geven van elke van de kinderen in het
gezin (je broers/zussen)? (ook vragen indien niet meer inwonend bij ouders)

Werd één van de gezinsleden tijdens de oorlog: (ook vragen indien niet meer
inwonend bij ouders )
Naam gezinslid :
(zie bijlage 1 voor extra formulieren voor eventuele andere gezinsleden)
 Gemobiliseerd? JA/NEE
Wie?
van
tot
eenheid
 Krijgsgevangen? JA/NEE
Wie?
van
tot
kamp
 Vrijwillige arbeid Duitsland? JA/NEE
Wie?
van
tot
waar
 Opgeëist voor arbeid in Duitsland? JA/NEE
Wie?
van
tot
 Gevlucht naar
Wie?
van
waar
JA/NEE
tot
waar
o Alleenwonend
o Gehuwd/samenwonend zonder kind
2

Waar en wanneer is je partner geboren?

Wat was toen het beroep van je partner?

Indien gehuwd, op welke datum zijn jullie gehuwd?
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed

Was je partner politiek actief bij het uitbreken van de oorlog? Indien ja, bij
welke partij? (ook vragen indien niet meer inwonend bij ouders)

Was je partner sociaal actief bij het uitbreken van de oorlog? Indien ja, bij
welke mutualiteit/vakbond? (ook vragen indien niet meer inwonend bij
ouders)

Was je partner cultureel actief bij het uitbreken van de oorlog? Indien ja, bij
welke vereniging? (ook vragen indien niet meer inwonend bij ouders)

Werd je partner tijdens de oorlog:
 Gemobiliseerd? JA/NEE
Wie?
van
tot
eenheid
 Krijgsgevangen? JA/NEE
Wie?
van
tot
kamp
 Vrijwillige arbeid Duitsland? JA/NEE
Wie?
van
tot
waar
 Opgeëist voor arbeid in Duitsland? JA/NEE
Wie?
van
tot
 Gevlucht naar
Wie?
van
waar
JA/NEE
tot
waar
o Gehuwd/samenwonend met … kinderen

Kun je de naam, de voornaam, de geboortedatum en geboorteplaats geven
van elk van de kinderen.

Werd één van je kinderen tijdens de oorlog:
Naam kind:
(zie bijlage 1 voor extra formulieren voor eventuele andere gezinsleden)
 Gemobiliseerd? JA/NEE
3
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed
Wie?
van
tot
eenheid
 Krijgsgevangen? JA/NEE
Wie?
van
tot
kamp
 Vrijwillige arbeid Duitsland? JA/NEE
Wie?
van
tot
waar
 Opgeëist voor arbeid in Duitsland? JA/NEE
Wie?
van
tot
 Gevlucht naar
Wie?
van
-
waar
JA/NEE
tot
waar
Was je lid van een jeugdbeweging tijdens W.O. II? JA/NEE
o Naam:
o Van
tot
o Functie
-
Was je lid van een sociale beweging tijdens W.O. II? JA/NEE
o Naam
o Van
tot
o Functie
-
Was je lid van een sportbeweging tijdens W.O. II? JA/NEE
o Naam
o Van
tot
o Functie
-
Was je lid van een culturele vereniging tijdens W.O. II? JA/NEE
o Naam
4
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed
o Van
tot
o Functie
-
Was je lid van een religieuze vereniging tijdens W.O. II? JA/NEE
o Naam
o Van
tot
o Functie
-
Ging je tijdens de Tweede wereldoorlog naar de kerk? JA/NEE
o Meer dan 1 x per week
o 1 x per week
o Minder dan eenmaal per week
-
Was je lid van een politieke partij tijdens de Tweede Wereldoorlog? JA/NEE
o Naam:
o Van:
tot
o Functie:
-
Wat was je politieke voorkeur (strekking, persoon, partij)
o Vóór 1940:
o Hoe stond je eind jaren dertig tegenover fascistoïde bewegingen zoals Rex, VNV of
Verdinaso en hoe is die houding geëvolueerd tijdens de oorlog?
o Tijdens de bezetting:
o Na 1945:
o N.a.v. volksraadpleging Leopold III:

Ja, voor terugkeer koning

Neen, tegen terugkeer
o Vandaag:
5
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed
VRAGENLIJST
De inval
-
Wat weet je nog over de eerste maal dat je een Duitse soldaat zag?
-
Hoe verliep de confrontatie met de Duitse soldaten? Waren de Duitse soldaten bij de inval
vijandelijk? Gebruikten ze geweld tegenover de bevolking? Of probeerden ze het vertrouwen
van de bevolking te winnen?
-
Werd er tijdens de inval gevochten in je gemeente? Zo ja, kun je daar iets meer over
vertellen? Vielen daarbij militaire slachtoffers? Vielen er slachtoffers onder de bevolking?
-
Werd je gemeente tijdens de inval van de Duitse troepen beschadigd? Zo ja, wat werd er
beschadigd? Was er schade door gevechten of werd op een andere manier schade
toegebracht?
-
Waren er na de inval veel soldaten aanwezig in je gemeente? Waren ze sterk aanwezig in het
straatbeeld? Enig idee hoeveel soldaten er toen aanwezig waren?
-
Hoe stond je tegenover Duitse soldaten? Was je bang van de Duitse soldaten die je gemeente
kwamen bezetten? Bleek die vrees achteraf gezien gegrond?
De bezetting
-
Had je veel contact met soldaten die tijdens de bezetting in je gemeente gelegerd waren?
Hoe was dat contact? Bleef je de soldaten gedurende de volledige oorlog als vijand zien of
bleken het uiteindelijk ook maar gewone mensen te zijn?
-
Waren er openbare gebouwen in je gemeente waar Duitse soldaten verbleven? Welke
gebouwen waren dat?
-
Waar verbleven de meeste soldaten? Heb je een idee hoeveel dat er waren? Verbleven er
Duitse soldaten bij jou thuis?
-
Waren er veel opeisingen tijdens de bezetting? Wat eisten de Duitsers zoal op? Werden jij en
je gezin geconfronteerd met die opeisingen? Hoe uitte zich dat?
-
Heb je honger geleden tijdens de bezetting? Waren er voedingsstoffen die je gemist hebt
tijdens die periode? Welke?
-
Deed het gemeentebestuur of de (bezettende) overheid iets aan de nood aan
voedingsmiddelen? Ondernamen jullie zelf iets? Wat?
-
Was het leven veel zwaarder tijdens de bezetting dan voor of na de oorlog? Waarin zat het
grote verschil?
6
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed
-
Waren er mogelijkheden om ondanks de bezetting het leven toch wat dragelijker te maken?
Welke achterpoortjes waren er?
-
Heb je veel angstige momenten gekend tijdens de bezetting? Tijdens welke momenten had je
het meest angst?
-
Had de bezetting gevolgen op het onderwijs in je gemeente? Konden de lessen de hele
oorlog lang blijven doorgaan? Waren er grote verschillen in de lessen voor en tijdens de
oorlog?
-
Heb je in je gemeente iets gemerkt van de Jodenvervolging? Indien ja, op welke manier?
-
Werden er tijdens de bezetting vrienden/kennissen/familie van je opgepakt door de
Duitsers? Waarom? Was de arrestatie volgens jou terecht? Hoe liep dit voor hen af?
-
Waren er in jouw omgeving grote incidenten in de loop van de oorlog? Bombardementen?
Vliegtuigcrashes? Grote razzia’s?
-
Had je op één of andere manier contact met mensen in het onbezette gebied (GrootBrittanië, Zuid-Frankrijk, …)? Hoe verliep dat contact?
Gemeentebestuur
-
Wie was burgemeester in uw gemeente voor de oorlog? (Welke was zijn politieke kleur?
Welke meerderheid of coalitie was er aan de macht in de gemeente voor de oorlog?)
-
Bleef de vooroorlogse burgemeester ook tijdens de bezetting zijn ambt uitoefenen?
Veranderde er iets in het gemeentebestuur? Werden er schepenen vervangen?
-
Hoe reageerde de oorlogsburgemeester op de Duitse bezetter? Waaraan was dit te merken?
Zo nee, hoe kon de burgemeester zijn “ongenoegen” of “verzet” laten blijken?
-
Was hij een collaborateur? Waarom? Waarop baseert u uw oordeel?
-
Vond u dat de “oude” vooroorlogse burgemeester en schepenen ook tijdens de bezetting
moesten verder besturen of vond u dat zij daarmee de Duitsers hielpen?
-
Wat vond u van de manier waarop uw gemeente bestuurd werd? Was de burgemeester
begaan met het lot van de bevolking? Wanneer was iemand volgens uw mening tijdens de
bezetting een “goede” burgemeester?
-
Hadden de burgemeester en schepenen volgens uw mening veel mogelijkheden zich te
verzetten tegenover de Duitser? Had u tijdens de bezetting begrip voor hun beslissingen,
voor hun situatie?
-
Speelde het gemeentebestuur een grote rol tijdens de bezetting (een belangrijkere rol dan
voor/na de bezetting)? Had u veel contact met het gemeentebestuur (meer/minder dan
voor/na de bezetting)?
7
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed
-
Waaraan merkte u het meest dat uw gemeente door een collaborateur of Duitsgezinde
burgemeester werd bestuurd? Strengere controles? Veel nieuwe mensen bij het
gemeentepersoneel? Openlijke activiteiten van collaborerende groeperingen? Propagandaactiviteiten? Nieuwe culturele activiteiten?
-
Werden u of familie/vrienden opgeëist door het gemeentebestuur voor bepaalde verplichte
taken (bewakingsopdrachten, bepaalde arbeid voor de Duitsers)?
-
Wat was uw houding t.o.v. de gemeentepolitie? Heeft de gemeentepolitie meegewerkt aan
razzia’s op de bevolking aan het opsporen van onderduikers?
-
Wat vond u tijdens de bezetting van controleurs (met name inzake voedsel, prijzen,
ravitaillering)? Had u begrip voor hun situatie? Beschouwde u hen als collaborateurs? Waren
alle controleurs strikt of werd er veel door de vingers gezien?
-
Is uw mening over de burgemeester, gemeentepolitie, de controleurs, … na de bezetting
veranderd? Heeft u nu meer (of minder) begrip voor hun situatie?
Collaboratie
-
Had u tijdens de bezetting weet van collaboratie in de gemeente waar u woonde?
-
Wanneer merkte u voor de eerste keer dat er in uw gemeente collaborateurs of
collaboratiebewegingen actief waren? Hoe hebt u dat opgemerkt?
-
Wie waren de collaborateurs? Waren het vooraanstaande personaliteiten of ging het om
onbekende figuren?
-
Was u op de hoogte van wat de collaboratie tijdens de bezetting in uw gemeente inhield?
Bent u na de bezetting nog belangrijke nieuwe zaken te weten gekomen over de
collaboratie? Zo ja, via welke kanalen?
-
Waren er handelaars in uw gemeente die leverden aan de bezetter? Hoe stond u hier
tegenover? Hoe stonden de andere burgers hier tegenover? Hadden deze activiteiten na de
oorlog gevolgen voor de desbetreffende handelaar? Zo ja, welke?
-
Op welke terreinen was het merkbaar dat er in de gemeente gecollaboreerd werd? Wat was
er zoals veranderd? (cf. invloed op straatbeeld, eventueel incidenten die zich hadden
voorgedaan, …).
-
Ontstonden in de gemeente liefdesrelaties tussen de bezetter en de plaatse bevolking? Hoe
stond u hier tegenover? Hoe stonden de andere burgers hier tegenover? Hoe werden deze
burgers na de oorlog behandeld? Hebt u weet van relaties die na de oorlog bleven
aanhouden?
-
Bent u ooit persoonlijk in aanraking gekomen met collaborateurs en hun verenigingen (via
familieleden of vrienden)?
8
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed
-
Wat dacht u tijdens de bezetting over de mensen die collaboreerden? Wat vond u van hun
keuze?
-
Was dat de mening van de meerderheid van de mensen in de gemeente? Was het dorp in 2
kampen verdeeld?
-
Heeft de collaboratie of de bezetting de onderlinge relaties in de dorpsgemeenschap
fundamenteel veranderd? Was de mentaliteit van mensen anders na de bevrijding? Werd
het leven na de bevrijding snel terug opgepikt?
-
Wat denkt u vandaag over de mensen die collaboreerden?
Verzet
-
Had u weet van verzetsmensen en/of verzetsactiviteiten in uw gemeente?
-
Wist u tijdens de bezetting wie actief in het verzet stond of hebt u dat pas na de oorlog
vernomen? Langs welke weg kreeg u informatie?
-
Waren de leden van het verzet belangrijke personaliteiten in de gemeente? Welke functie
hadden deze?
-
Hoe was uw contact met leden van het verzet?
-
Hebt u overwogen toe te treden tot het verzet? Waarom (niet)?
-
Hoe stond u tegenover acties die het verzet in uw gemeente ondernam?
-
Hebben de Duitsers represailles (strafmaatregelen) genomen tegen de bevolking als
vergelding van verzetacties? Kun je daar iets meer over vertellen?
-
Vond u dat het verzet (nog) meer in actie had moeten komen?
-
Waren verzetsmensen na de bezetting nog actief in de dorpspolitiek? Bezaten zij na de
bevrijding een zekere populariteit bij de bevolking? Zijn zij lang actief gebleven of verdwenen
zij snel in de anonimiteit?
-
Wat vindt u vandaag over het verzet tijdens de bezetting in de gemeente?
De bevrijding
-
Op welke dag werd jouw gemeente/stad bevrijd op het einde van de oorlog?
-
Waar was u op het moment dat de bevrijding van uw gemeente plaatsvond?
-
Welke nationaliteit hadden de soldaten die jouw gemeente/stad hebben bevrijd?
-
Had je veel contact met de soldaten die je streek kwamen bevrijden? Heb je achteraf nog
veel contact gehad met de bevrijders?
9
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed
-
Bleven er na de bevrijding nog veel soldaten in het straatbeeld? Hoe lang duurde dat?
-
Hebt u actief aan de bevrijding deelgenomen? Wat was uw rol tijdens de bevrijding?
-
Op welke manier nam het verzet deel aan de bevrijding?
-
Wat gebeurde er met de collaborateurs? Hoe weet u dat?
-
Wat ging er door u heen tijdens de bevrijdingsdagen? Hoe kijkt u daar vandaag tegenaan?
Zijn er na de bevrijding collaborateurs in de gemeente gebleven? Werden zij opnieuw in het
lokale leven opgenomen of bleven zij afzijdig, uitgestoten? Wat is uw mening daarover?
-
Hebt u ooit deelgenomen aan herdenkingen i.v.m. de Tweede Wereldoorlog? Waarom
(niet)? Wat vindt u van de herdenkingsplechtigheiden?
-
Kent u herdenkingsmonumenten i.v.m. de Tweede Wereldoorlog? Wat vindt u ervan?
Herinneren ze op een juiste manier aan de bezetting? Waarom (niet)?
Repressie
-
Was één van onderstaande zaken van toepassing op je na de bevrijding:
o Geïnterneerd in een strafkamp na bevrijding: JA/NEE
o Veroordeeld voor collaboratie: JA/NEE
o Erkend als verzetstrijder: JA/NEE
Indien op één van bovenstaande ja werd geantwoord, kun je daar wat meer uitleg bij
geven. Wat was de reden? Wat waren de gevolgen?
Documenten en/of foto’s
-
Heb je nog documenten (brieven, formulieren, …) of foto’s uit die periode? Mogen we die
eventueel inscannen/kopiëren?
10
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed
BIJLAGE 1: EXTRA INVULFORMULIEREN
(te kopiëren naar gelang het aantal gezinsleden/kinderen)
Naam gezinslid/kind*:
(*schrappen wat niet past)
 Gemobiliseerd? JA/NEE
Wie?
van
tot
eenheid
 Krijgsgevangen? JA/NEE
Wie?
van
tot
kamp
 Vrijwillige arbeid Duitsland? JA/NEE
Wie?
van
tot
waar
 Opgeëist voor arbeid in Duitsland? JA/NEE
Wie?
van
tot
 Gevlucht naar
Wie?
van
11
waar
JA/NEE
tot
waar
Copyright Erfgoedcel TERF 2010 – ontwikkeld met medewerking van Prof. Dr. Bruno
De Wever en FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed