infomoment_schaliegas 16juni

limburgklimaatneutraal.be
Infomoment Schaliegas
16 juni 2014
Infomoment schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Agenda
•
Inleiding
•
Wat is schaliegas?
•
Wat is mogelijke impact bij opsporing en winning?
•
Standpunt ikv. Limburg gaat klimaatneutraal
•
Het Nederlands openbaar onderzoek en onze reactie
hierop vanuit beleidsdomein klimaat, milieu en natuur
Infobijeenkomst schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Inleiding
•
NL: Schaliegaswinning
– ja of nee?
– Indien ja, onder welke voorwaarden?
•
Mogelijk effecten buiten NL
=> bevraging aangrenzende gemeenten, provincies, deelstaten,…
•
Onderzoek nodig
– Wat?
– Hoe diepgaand?
Infomoment schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Wat is schaliegas?
•
Aardgas, ontstaan uit afbraak biologisch materiaal
(zeeplankton)
•
Geen ‘gasbel’: gas zit opgesloten in gesteente (schalie)
=> onconventionele winning
•
Schaliegas stroomt niet vanzelf naar geboorde put
•
Gas vrijmaken door ‘kraken’ van het omliggende
gesteente (“fracken”) en wegpompen vervuild water
(met waarschijnlijk ook radio-actieve elementen)
•
Laag rendement per put => veel putten nodig
Geologie van Vlaanderen/Limburg
Meeste potentieel voor
schaliegas in het Namuriaan
(>3000m)
Limburgse steenkoollagen
(Westfaliaan)
(400-3000m)
Bron: G3D-model Albon/LNE
Infomoment schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Schaliegas: problemen en risico’s
•
Boringen
– Duur (10 mio euro)
– Onzeker resultaat, lange proefperiode (mogelijk > 10 jaar)
•
Installaties
– Zeer hoge totale energie-input voor exploitatie (boring, pompen, creëren hoge
onderdruk, zuivering, verwerking, transport,…) => ENERGIEBALANS ????
– Veel putten = veel infrastructuur, verhardingen, hinder
– logistieke voorzieningen noodzakelijk (tijdelijke opslag, afvoer/aanvoer,…)
– Risicovolle activiteiten, voor werknemers en omgeving
•
Water
– Beginfase: veel externe wateraanvoer nodig
– Fracking: onder hoge druk water + korrels + chemicaliën injecteren (> 750 in
gebruik), daarna terug oppompen gecontamineerd water (slechts deels mogelijk)
– Bij oppompen komt ook water uit diepe ondergrond mee, mogelijk radioactief
– Bij slechte plaatsing of calamiteiten, risico contaminatie grondwater?
Infomoment schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Schaliegas: problemen en risico’s
•
Emissies
– Lekken van aardgas e.a. tijdens boring en exploitatie mogelijk (tot > 10% !)
=> zeer strikte regelgeving, verplichte veiligheidsinstallaties en code goede praktijk
=> opvolging boring, plaatsing installaties en ‘afterlife’ (wie verantwoordelijk?)
=> handhaving (wie?)
=> 20 jaar exploiteren in volatiele markt = risico op vroegtijdig ‘verdwijnen’ bedrijf
– Emissies van lokale generatoren
– (nood)affakkeling
•
Interferentie met diepe geothermie (grenzende lagen)
– Concurrentie om locaties
– Door fracking mogelijk contaminatie waterlagen diepe geothermie plus verhoging
opgelost methaangas met verhoogde exploitatierisico’s voor diepe geothermie
•
Ondergrondse breuken en aardbevingen
– Gebied met veel (actieve) breuklijnen
– Impact van fracking niet gekend
Geologie van Limburg: breuken
Infobijeenkomst schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Schaliegasboom in de VS?
•
Grote, relatief gemakkelijk winbare reserves
•
Meer dunbevolkte gebieden
•
Povere milieureglementering voor winning
•
Grondeigenaar krijgt opbrengst onderliggende natuurlijke
rijkdommen => speculatie
•
Door speculatie ontstaat “boom”
=> overproductie
=> keldering gasprijs, soms tot onder productiekost
limburgklimaatneutraal.be
Infomoment schaliegas
Schaliegas vs. steenkoolgas in Limburg?
Steenkoolgas
Schaliegas
In steenkoollagen
In schalielagen (versteende klei)
Tussen 400 en 3000 meter diepte
Dieper dan 3000 meter
Voorraden relatief bekend, maar beperkt
Voorraden onbekend, maar allicht beperkt
Winning: verticale en laterale boorputten
met oppompen gecontamineerd water
Winning: verticale boorput met ‘fracking’ en
oppompen (zwaar?) gecontamineerd water
Investering en exploitatiekost hoog
Investering en exploitatiekost nog hoger
(diepere boring, meer zuiveringskosten,
grotere onzekerheid aanwezigheid gas)
Risico’s en milieuimpact relatief bekend
Risico’s en milieuimpact nog groter en
deels onbekend
Infomoment schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Schaliegas en het klimaatbeleid
•
•
Meer (langer?) fossiele brandstoffen in economie
=> meer broeikasgassen met neg. (ook econ.) gevolgen
=> verkeerd signaal
=> korte termijn ‘oplossing’
Concurrentie met duurzame energiebronnen
– Investeringsmiddelen
– Onderzoeksmiddelen
– Locaties
Infomoment schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Nederlandse Structuurvisie Schaliegas
•
Openbaar onderzoek over de ‘conceptnotitie’ voor de
‘plan-MER’ over de ‘Structuurvisie Schaliegas’ tot 9 juli
•
Basisinfo:
http://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/structuurvisie-schaliegas
•
Advies over de ‘conceptnotitie =
wat moet men onderzoeken in de plan-MER?
Infobijeenkomst schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Nederlandse Structuurvisie Schaliegas
Infobijeenkomst schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Nederlandse draagvlak voor schaliegas?
•
167 Nederlandse gemeenten en 9 provincies
verklaren zich schaliegas-vrij en verzetten zich
tegen mogelijke exploitatie
•
Limburg:
–
–
–
–
As
Houthalen-Helchteren
Genk
…
Infomoment schaliegas
limburgklimaatneutraal.be
Nederlandse Structuurvisie Schaliegas
Advies beleidsdomein Klimaat, Milieu en Natuur:
- Problematiek breuken en aardbevingen
- Problematiek waterbeschikbaarheid en waterkwaliteit
- Problematiek landschap, landbouw en natuur
- Problematiek schaliegas vs. Diepe geothermie
- Klimaatbeleid vs. fossiele energie
-
Vraag: hoeveel negatieve impact is nodig om te komen
tot scenario waarbij schaliegaswinning NIET kan?
(=> ‘Aanpak verkenning nut en noodzaak’)
Regelgeving EU
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
SEA Directive 2001/42/EC
EIA Directive 2011/92/EU (85/337/EC)
Mining Waste Directive 2006/21/EC
Directive 2010/75/EU on Industrial Emissions
Water Framework Directive 2000/60/EC
Groundwater Directive 2006/118/EC
Regulation 525/2013/EU & Effort Sharing Decision 406/2009/EC
REACH regulation 1907/2006/EC
Regulation biocidal products 528/2012/EU (98/8/EC)
Waste Framework Directive 2008/98/EC
Environmental Liability Directive (ELD) 2004/35/EC
Seveso II (96/82/EC)
Habitats (92/43/EC)
Aangevuld door niet-bindende EG-aanbeveling (2014/70/EU)
www.limburgklimaatneutraal.be
Vragen?