Schaliegas

Schaliegas
Wat is het?
Wat zijn risico’s en mogelijke gevolgen?
Schaliegas is aardgas dat zit ‘opgesloten’ in gesteente dat een heel
dichte structuur heeft (een versteende vorm van klei, ook wel
schalie genoemd). Het gas stroomt hierdoor niet makkelijk naar een
boorput, waardoor het moeilijker, economisch rendabel te winnen
is. Dat is veranderd, mede doordat technieken als horizontaal boren
en ‘fraccen’ economisch toepasbaar zijn geworden.
In augustus 2013 is het onafhankelijk onderzoek naar de risico’s
en mogelijke gevolgen van schalie- en steenkoolgas afgerond.
Het onderzoek is uitgevoerd door ingenieursbureau Witteveen+Bos.
Hieruit blijkt dat de risico’s van opsporing en winning van
­schaliegas goed te ondervangen zijn.
Hoe gebeurt het?
Boren naar schaliegas is het onder hoge druk injecteren van water in
de aardlaag waardoor er scheurtjes ontstaan. Dit heet fraccen. De
scheurtjes worden opengehouden met korrels zand, die met het
water mee naar beneden gebracht worden. Ook worden chemische
hulpstoffen toegevoegd om er onder andere voor te zorgen dat het
zand in de ontstane scheurtjes dringt.
In feite wordt de doorlaatbaarheid van het gesteente dus kunst­
matig vergroot, waardoor het gas makkelijker naar de put kan
stromen. De aangebrachte scheurtjes hebben een beperkte lengte
van enkele tientallen meters (vergelijk: de diepte van het gesteente
dat gefract wordt, is enkele kilometers). Fraccen is niet nieuw. Het
wordt al zo’n 40 jaar toegepast bij boringen op land en zee bij de
bekende aardgaswinning.
• De risico’s op vervuiling van grondwater zijn zeer klein en beheersbaar.
• De grondwaterlaag wordt daarnaast extra beschermd doordat de
boorput wordt opgebouwd uit minimaal drie boormantels.
• Door winning van schaliegas ontstaat geen bodemdaling.
• De kans op doorbreken van gas langs en uit het boorgat is erg klein.
• Er zijn meer boorlocaties nodig dan bij de winning van aardgas
• Omdat er meer putten per boorlocatie nodig zijn dan bij aardgas
is het veiligheidsrisico groter dan bij aardgas.
Hoe nu verder?
De Commissie voor de milieueffectrapportage brengt eind
september 2013 advies ­uit over het rapport van Witteveen+Bos.
Men kijkt of het onderzoek volledig en onafhankelijk is uitgevoerd.
Daarna volgt een besluit over het mogelijk in behandeling nemen
van aanvragen voor proefboringen.
Waar gebeurt het?
In Nederland wordt nog geen schaliegas gewonnen. Proefboringen
zijn nodig om te onderzoeken wat de potentie van schaliegas is.
Het boren naar gas is in Nederland gebonden aan strikte wetten en
regels. Staatstoezicht op de Mijnen houdt toezicht op de veiligheid.
Op dit moment zijn in Nederland twee opsporingsvergunningen
voor schaliegas verleend; één in Noord-Brabant en één in Flevoland.
Als aanvragen daadwerkelijk in behandeling worden genomen,
dan volgen verschillende stappen voordat toestemming kan worden
verleend.
Zo is locatiespecifiek onderzoek nodig, waaruit moet blijken op
welke manier de voorgenomen proefboring veilig en verantwoord
kan worden uitgevoerd. Omwonenden en lokale bestuurders
worden hierbij betrokken.
Wat is de opgave voor het Rijk?
Om een CO2-arme economie in 2050 te realiseren streeft het
kabinet naar een evenwichtige mix van groene en grijze energie.
Hierbinnen past het benutten van gas uit de kleine velden.
De winning van schaliegas zou hier mogelijk onderdeel van
uit kunnen maken.
Meer informatie
www.rijksoverheid.nl/schaliegas
Boren naar schaliegas
Tussen 100 meter
en 300 meter
Grondwaterlaag
Hoe haal je schaliegas uit de grond?
Samenstelling
frac-vloeistof
1
Boren in gesteente (schalie).
Verticale deel
boring tot 3500
meter diep
2
95% water
Onder hoge druk wordt vloeistof
geïnjecteerd waardoor scheurtjes
ontstaan in het gesteente.
Kick-off punt:
boor buigt
horizontaal af.
ca. 150 m boven
schalielaag
3
4,5% zand
0,5% chemicaliën
Schalielaag
Zand houdt de scheurtjes open.
4
Schalielaag
Horizontale deel boring,
tot 3000 meter lang
Het gas kan via de boorpijp
naar boven worden gewonnen.
Bron: Nogepa
Dit is een uitgave van het
ministerie van Economische Zaken
Postbus 20401 | 2500 EK Den Haag
www.rijksoverheid.nl/ez
augustus 2013