Vlokkentest bij zwangerschap

Vlokkentest bij zwangerschap
Inleiding
De meeste kinderen worden gezond geboren. Vaak is daar niet meer voor nodig dan een gezonde leefstijl
van de aanstaande moeder. De verloskundige of huisarts houdt dan via zwangerschapscontroles het
verloop van de zwangerschap in de gaten. Bestaat echter het vermoeden dat de baby geboren kan worden
met een bepaalde aandoening, dan is soms extra onderzoek mogelijk: prenatale diagnostiek. Met een
vruchtwaterpunctie, vlokkentest of uitgebreid echo-onderzoek is vast te stellen of het kind in de baarmoeder
inderdaad die aandoening heeft. Dit informatieblad gaat over de vlokkentest (chorionbiopsie). Er zijn ook
informatiebladen over vruchtwaterpunctie en echo-onderzoek.
Wat is de vlokkentest?
De vlokkentest is een vorm van prenatale diagnostiek, waarbij een klein stukje (vlokkig) weefsel van de
placenta (moederkoek) wordt weggenomen. Meestal gaat het om 20-50 milligram, een duizendste deel van
het totale placentaweefsel. De test kan via de vagina of via de buikwand verlopen.
1. De vlokkentest via de vagina wordt na 10 weken zwangerschap verricht. Met behulp van echobeeld
schuift de arts een heel dun tangetje of buisje door de vagina en baarmoedermond tot in de placenta.
Daarna wordt wat weefsel weggenomen.
2. Rond 12 weken zwangerschap kan de vlokkentest via de buikwand worden gedaan. De arts bepaalt met
de echo waar hij door de buikwand heen moet prikken om de punt van de naald in de placenta te kunnen
schuiven. De weefselstukjes worden daarna met een injectienaald opgezogen.
Wie komt in aanmerking voor deze test?
Een vlokkentest wordt alleen gedaan bij vrouwen met een verhoogd risico op een baby met een
aandoening, die de vlokkentest kan aantonen. Het gaat om vrouwen die:
- 36 jaar of ouder zijn in de 18de week van de zwangerschap. Hun kans op een kind met een
chromosoomafwijking (zoals Down syndroom) is verhoogd
- al eerder een kind kregen met een aandoening die zich kan herhalen
- zelf een aandoening hebben die zich kan herhalen
- een partner of naaste familie hebben niet een aandoening die zich kan herhalen.
Ook bij bijzondere omstandigheden (zoals medicijngebruik of een infectieziekte bij de aanstaande moeder)
is er een reden voor een vlokkentest. De vlokkentest wordt meestal niet meer verricht bij een
zwangerschapsduur van 13 weken of meer. De test is niet gebruikelijk bij een meerlingzwangerschap.
Wie voert het onderzoek uit en waar?
Een gynaecoloog neemt het placentaweefsel weg. Dit gebeurt over het algemeen in een academisch
ziekenhuis, maar kan ook plaats vinden in een niet-academisch ziekenhuis wanneer er een
werkovereenkomst is met een klinisch genetisch centrum. Degene, die de zwangerschap begeleidt, weet
waar een afspraak gemaakt kan worden voor het eerste bezoek dat zo'n twee á drie weken aan de test
15-11-2009/199254/Vlokkentest bij zwangerschap.doc
1
vooraf gaat. Het onderzoek van het placentaweefsel vindt altijd plaats in een klinisch genetisch centrum dat
aan het ziekenhuis verbonden is.
Is het een pijnlijke ingreep?
De vaginale vlokkentest is niet pijnlijk, maar kan wel een menstruatieachtig of wee gevoel veroorzaken. In
de 12 tot 24 uur na de test is er vaak wat vaginaal bloedverlies, soms met een stolsel. Daarna volgt soms
nog wat roze of bruinige afscheiding. Bij de test via de buikwand kan het bewegen van de naald een wee,
soms pijnlijk gevoel geven. Bloedverlies hoort na deze vlokkentest niet op te treden. Er kan wel één tot twee
dagen wat last van de buik zijn.
Wat kan de vlokkentest uitwijzen?
Het celmateriaal gaat in het laboratorium in kweek en is daarna geschikt voor chromosoom- onderzoek of
onderzoek van het DNA (het erfelijk materiaal waaruit een chromosoom is opgebouwd). De vlokkentest kan
bepaalde erfelijke aandoeningen aantonen. De test kan geen uitsluitsel geven over het bestaan van een
neurale buisdefect (open rug of open hoofdje) bij de baby. Daarvoor is een vruchtwaterpunctie nodig of
uitgebreid echo-onderzoek. De betrouwbaarheid van de uitslag van de vlokkentest is iets geringer dan die
van de vruchtwaterpunctie.
Dat komt doordat bij 1 á 2% van de zwangerschappen een chromosoomafwijking wordt ontdekt, die alleen
in de placenta voorkomt. Zijn de gegevens niet betrouwbaar genoeg, dan is alsnog een vruchtwaterpunctie
aan te raden.
Wanneer is de uitslag bekend?
Na vijf tot tien dagen is bekend of de baby de gezochte chromosoom aandoening heeft. DNA- onderzoek
duurt een tot twee weken. Is dit het geval, dan bestaat de mogelijkheid de zwangerschap met behulp van
een zuigcurettage te beëindigen.
Zitten er risico's aan de vlokkentest?
Bij de vlokkentest is er ongeveer 1 tot 2 % kans (1 op 50) op een miskraam. Een deel van deze
zwangerschappen zou echter ook zonder vlokkentest niet goed zijn gegaan. Uit recente onderzoeken blijkt
e
dat bij een vlokkentest vóór de 10 zwangerschapsweek een iets vergroot risico bestaat op afwijkingen aan
de ledematen en het gezicht van de baby. Bij een vlokkentest na de 10e week is dit risico niet vergroot. In
Nederland wordt de vlokkentest vrijwel uitsluitend ná 10 weken verricht.
Worden de kosten vergoed?
Zorgverzekeraars vergoeden de vlokkentest volgens de polisvoorwaarden. Verplicht verzekerden betalen
een eigen bijdrage.
Ten slotte
De uitslag van een vlokkentest geeft aan of de baby de gezochte aandoening wel of niet heeft. Een goede
uitslag van de test is echter geen garantie op een gezond kind. Het onderzoek kan lang niet alle
aangeboren aandoeningen vaststellen. De kans daarop blijft hetzelfde als die van iedere willekeurige vrouw.
Centra voor erfelijkheidsvoorlichting
Amsterdam
020-5665110 /5665281 (AMC)
Amsterdam
020-4440150 (VU)
Groningen
050-3632929/3632942
Leiden
071-5268033
Maastricht
043-3875855
Nijmegen
024-3613946
Rotterdam
010-4636915
Utrecht
030-2504000
Veldhoven
040-2588300
Colofón
Productie: © VSOP, 1999
Met advies van prof.dr. NJ. Leschot
Tekstbewerking: J. Sagasser
15-11-2009/199254/Vlokkentest bij zwangerschap.doc
2
Vereniging Samenwerkende Ouder- en Patiëntenorganisaties (VSOP) betrokken bij erfelijke en/of
aangeboren aandoeningen
Vredehofstraat 31, 3761 RA Soestdijk
Telefoon
035 - 602 81 55
Telefax 035 - 602 74 40
E-mail:
[email protected]
homepage:
http://www.vsop.nl
Bank:
Postbank 343438,
ING-bank 657515450
Uit de serie: ‘…bij kinderwens en zwangerschap' zijn bij de VSOP de volgende informatiebladen te
bestellen:
Roken en Alcohol, Diabetes, Epilepsie, Foliumzuur, HIV-virus, Latere leeftijd, Medicijnen, Rode Hond,
Schadelijke stoffen, Straling, Toxoplasmose, Vlokkentest, Translocatie, Bloedverwantschap, Echo-.
onderzoek, Vruchtwaterpunctie, Tripletest
Bij de VSOP is ook de uitgebreide brochure over prenatale diagnostiek verkrijgbaar met de titel ‘Prenatale diagnostiek bij aangeboren
of erfelijke aandoeningen. Mogelijkheden en overwegingen’. Deze brochure gaat onder andere uitgebreid in op het nemen van
beslissingen die niet altijd even makkelijk zijn en overwegingen die daarbij een tol spelen.
Voor een overzicht van alle VSOP-uitgaven kunt u de ERFO-lijn bellen. Ook met vragen over erfelijkheid, aangeboren
aandoeningen en lotgenotencontact kunt u terecht bij de ERFO- lijn (werkdagen tussen 10.00-15.00 uur ).
Telefoonnummer 035 - 6028555
15-11-2009/199254/Vlokkentest bij zwangerschap.doc
3