Vruchtwateronderzoek bij zwangerschap

Vruchtwateronderzoek bij zwangerschap
Inleiding
De meeste kinderen worden gezond geboren. Vaak is daar niet meer voor nodig dan een gezonde leefstijl
van de aanstaande moeder. De verloskundige of huisarts houdt via zwangerschapscontroles het verloop
van de zwangerschap in de gaten. Bestaat echter het vermoeden dat de baby geboren kan worden met een
bepaalde aandoening, dan is soms extra onderzoek mogelijk: prenatale diagnostiek. Met een
vruchtwaterpunctie, vlokkentest "of uitgebreid echo-onderzoek is vast te stellen of het kind in de
baarmoeder inderdaad die aandoening heeft. Dit informatieblad gaat over het vruchtwateronderzoek
(amniocentese). Er zijn ook informatiebladen over de vlokkentest en echo-onderzoek'.
Wat is vruchtwateronderzoek?
Het vruchtwateronderzoek of de vruchtwaterpunctie is een vorm van prenatale diagnostiek, waarbij
ongeveer 20 ml vruchtwater (10-15% van de totale hoeveelheid) uit de baarmoeder wordt gehaald.
Hiervoor prikt de arts met een dunne naald door de buikwand tot in de baarmoeder. Het echobeeld toont op
welke plaats dit moet gebeuren. Daarna wordt de benodigde hoeveelheid vruchtwater in 20 tot 30 seconden
opgezogen.
Verloskundigen en artsen berekenen de zwangerschapsduur vanaf de eerste dag
van de laatste menstruatie. Deze dag valt bij een normale menstruatiecyclus
ongeveer twee weken voor de bevruchting. Ook in dit informatieblad is de
zwangerschapsduur op deze manier berekend dit houdt in dat bij een
zwangerschapsduur van bijvoorbeeld 14 weken het embryo in werkelijkheid 12
weken oud is.
Wie komt in aanmerking voor een vruchtwaterpunctie?
Een vruchtwaterpunctie wordt alleen gedaan bij vrouwen met een verhoogd risico op een baby meteen
aandoening, die met vruchtwateronderzoek is vast te stellen.
Het gaat om vrouwen die;
• 36 jaar of ouder zijn in de 18de week van de zwangerschap. Hun kans op een kind met een
chromosoomafwijking (zoals Downsyndroom) is verhoogd
• al eerder een kind kregen met een aandoening die zich kan herhalen
• zelf een aandoening hebben die zich kan herhalen
• een partner of naaste familie hebben met een aandoening die zich kan herhalen.
In de volgende situaties is er ook een reden voor een vruchtwaterpunctie:
• bijzondere omstandigheden zoals medicijngebruik door de aanstaande moeder
of een infectieziekte van de aanstaande moeder.
• een bepaalde uitslag van de tripletest (een bloedonderzoek van de aanstaande moeder).
15-11-2009/199261/Vruchtwateronderzoek bij zwangerschap.doc
1
Wanneer wordt de punctie gedaan?
De punctie wordt gewoonlijk uitgevoerd bij een zwangerschapsduur van ongeveer 16 weken. Het tijdstip
hangt af van de hoeveelheid vruchtwater en de dikte van de buikwand, Als eerst een tripletest wordt
verricht, dan kan de punctie vaak pas in de 17e week plaatsvinden.
Wie voert het onderzoek uit en waar?
Een gynaecoloog neemt het vruchtwater af. Dit gebeurt over het algemeen in een academisch ziekenhuis,
maar kan ook plaatsvinden in een niet academisch ziekenhuis als er een werkovereenkomst is met een
klinisch genetisch centrum. Het onderzoek van het vruchtwater vindt altijd plaats in een klinisch genetisch
centrum dat aan het ziekenhuis verbonden is.
Is het een pijnlijke ingreep?
De prik door de buikwand geeft een kort stekend gevoel. De plek waar geprikt is kan na de punctie pijnlijk
blijven en er kan sprake zijn van een trekkend menstruatieachtig gevoel.
Wat kan vruchtwateronderzoek uitwijzen?
De cellen in het vruchtwater geven zeer betrouwbare informatie over de dragers van het erfelijk materiaal
(chromosomen), waardoor bepaalde erfelijke aandoeningen zijn aan te tonen. Bij vruchtwateronderzoek kan
ook gekeken worden naar het eiwit alfafoetoproteine (AFP). Een grote hoeveelheid van dit eiwit kan wijzen
op een aangeboren aandoening zoals een open rug. Deze bepaling gebeurt soms routinematig, zonder dat
om toestemming wordt gewaagd. Mocht u er bezwaar tegen hebben, dan is het verstandig dit kenbaar te
maken. Bij ongeveer 5% van de vruchtwateronderzoeken in ons land wordt een aandoening gevonden.
Wanneer is de uitslag bekend?
Het duurt twee tot drie weken voor de uitslag bekend is. De cellen uit het vruchtwater moeten voor
chromosoomonderzoek namelijk eerst worden gekweekt. Is er sprake van een afwijkende uitslag, dan
bestaat de mogelijkheid de zwangerschap af te laten breken. Vanwege de zwangerschapsduur (19 weken)
gebeurt dit door het opwekken van de bevalling.
Zijn er risico's aan de ingreep verbonden?
Er is een kans van 0,5% (1 op 200) dat er door de punctie zelf een miskraam volgt. Dit risico is iets kleiner
dan het risico van de vlokkentest.
Worden de kosten vergoed?
Zorgverzekeraars vergoeden het vruchtwateronderzoek volgens de polisvoorwaarden. Verplicht
verzekerden betalen een eigen bijdrage volgens de ziekenfondswet van 01-01-1997.
Ten slotte
De uitslag van een vruchtwateronderzoek geeft aan of de baby de gezochte aandoening wel of niet heeft.
Een goede uitslag is echter geen garantie op een gezond kind. Het onderzoek kan lang niet alle
aangeboren aandoeningen vaststellen.
De kans daarop blijft hetzelfde als die van iedere willekeurige zwangere vrouw.
Centra voor erfélijkheidsvoorlichting
Amsterdam
020-5665110 /5665281 (AMC)
Amsterdam
020-4440150 (VU)
Groningen
050-3632929/3632942
Leiden
071-5268033
Maastricht
043-3875855
Nijmegen
024-3613946
Rotterdam
010-4636915
Utrecht
030-2504000
Veldhoven
040-2588300
15-11-2009/199261/Vruchtwateronderzoek bij zwangerschap.doc
2
Colofón
Productie: © VSOP, 1999
Met advies van prof.dr. NJ. Leschot
Tekstbewerking: J. Sagasser
Vereniging Samenwerkende Ouder- en Patiëntenorganisaties (VSOP) betrokken bij erfelijke en/of
aangeboren aandoeningen
Vredehofstraat 31, 3761 RA Soestdijk
Telefoon
035 - 602 81 55
Telefax 035 - 602 74 40
E-mail:
[email protected]
homepage:
http://www.vsop.nl
Bank:
Postbank 343438,
ING-bank 657515450
Uit de serie: ‘…bij kinderwens en zwangerschap' zijn bij de VSOP de volgende informatiebladen te
bestellen:
Roken en Alcohol, Diabetes, Epilepsie, Foliumzuur, HIV-virus, Latere leeftijd, Medicijnen, Rode Hond,
Schadelijke stoffen, Straling, Toxoplasmose, Vlokkentest, Translocatie, Bloedverwantschap, Echo-.
onderzoek, Vruchtwaterpunctie, Tripletest
Voor een overzicht van alle VSOP-uitgaven kunt u de ERFO-lijn bellen. Ook met vragen over erfelijkheid, aangeboren aandoeningen
en lotgenotencontact kunt u terecht bij de ERFO- lijn (werkdagen tussen 10.00-15.00 uur ). Telefoonnummer 035 - 6028555
15-11-2009/199261/Vruchtwateronderzoek bij zwangerschap.doc
3