Zwangerschap, bevalling en kraambed

verloskunde
Zwangerschap, bevalling en kraambed
Uit een enquête onder zwangeren bij een
zwangerschapsduur van 30 weken is
gebleken, dat er behoefte is aan ruime
informatie over de zwangerschap, de
bevalling en het kraambed. Om hieraan
tegemoet te komen is in samenwerking met
verpleegkundigen, verloskundigen en
gynaecologen deze folder tot stand gekomen.
De folder biedt u informatie waarmee u zich
kunt voorbereiden op deze bijzondere
gebeurtenis in uw leven.
U vindt hierin een toelichting op het
zwangerschapsverloop, de controles, welk
onderzoek u kunt verwachten, voeding,
medicijngebruik, sport en werk. Ook komen
andere belangrijke zaken zoals de bevalling
en alles rond borstvoeding en kraambed aan
de orde.
Heeft u na het lezen nog vragen, aarzel dan
niet ze bij een volgend spreekuurbezoek aan
uw arts, verloskundige of verpleegkundige te
stellen.
Zwangerschap
Het is van belang te weten wanneer u
zwanger bent geworden, omdat er anders
tijdens iedere controle verwarring is over de
grootte van het kind en de uitgerekende
datum. Als u regelmatig menstrueerde
(zonder gebruik van de pil) dan weten we de
eerste dag van de laatste menstruatie en dan
wordt de uitgerekende datum berekend door
de volgende formule:
eerste dag laatste menstruatie + zeven dagen
+ negen maanden (of min drie maanden).
De zwangerschap duurt 40 weken plus of min
twee weken. Als u van plan bent zwanger te
worden, dan is het verstandig om voordat u
zwanger bent foliumzuur te slikken en
hiermee door te gaan tot u tien weken
zwanger bent.
De dosering is 0,5 mg foliumzuur en is direct
bij de apotheker of drogist te verkrijgen.
Foliumzuur vermindert de kans op een open
ruggetje bij de baby.
Medicijnen die u gebruikte moeten door de
arts beoordeeld worden op hun schadelijkheid
voor de zwangerschap. Stop met roken en
alcoholgebruik.
Veel patiënten vinden het fijn om een kijkje
te nemen op de afdeling. Hiertoe wordt u
enkele keren per jaar de mogelijkheid
geboden. De rondleiding is een onderdeel van
een informatieavond over borstvoeding die u
en uw partner kunnen bezoeken.
Het lijkt misschien wat aan de vroege kant
maar u kunt het beste de kraamzorg
aanvragen in het begin van de zwangerschap.
Eerste trimester (eerste drie
maanden)
De zwangerschapscontroles vinden in het
begin van de zwangerschap minder frequent
plaats dan later in de zwangerschap. Tijdens
de eerste controle wil de gynaecoloog alles
weten over uw gezondheidssituatie en
eventueel eerder doorgemaakte
zwangerschappen. Zijn er in uw familie en de
familie van uw partner ziekten of
aandoeningen die van belang zijn voor deze
zwangerschap, zoals suikerziekte, hoge
bloeddruk, taaislijmziekte, Downsyndroom,
open rug en spierziekte?
Wij noemen dit vraaggesprek een anamnese.
Nadat de gynaecoloog bij het eerste bezoek
alles van u heeft opgeschreven, wordt u
onderzocht. Meestal beperkt het onderzoek
1/12
1.19.2017
Inleiding
verloskunde
Bij hele vroege zwangerschappen kan het
soms moeilijk zijn om met behulp van de
uitwendige echo de zwangerschap goed in
beeld te krijgen.
Als alles in orde is wordt uw bloed
onderzocht. De volgende bepalingen zullen
worden gedaan:
 bloedgroep en resusfactor;
 Hb (om te kijken of u geen bloedarmoede
heeft);
 glucose en GlyHb;
 lues (Geslachtsziekte die in de tweede
helft van de zwangerschap aangeboren
afwijkingen bij de foetus kan veroorzaken.
Standaard wordt op deze geslachtsziekte
gescreend zodat men op tijd (vroeg in de
zwangerschap) een behandeling kan
inzetten met antibiotica.)
 rubella (Wordt veroorzaakt door een
virus. Dit virus kan tijdens de
zwangerschap aangeboren afwijkingen
veroorzaken bij het kind. Vrouwen,
geboren voor 1962, die in hun jeugd niet
gevaccineerd zijn tegen rubella, kunnen
na de zwangerschap met BMR (bof,
mazelen en rode hond) worden
gevaccineerd.)
 hepatitis B (Dit is een ziekte waarbij een
infectie van de lever optreedt door het
hepatitis-B virus. Rond de twaalfde week
wordt er in uw bloed gekeken of u
draagster bent van het virus. Tijdens de
zwangerschap ondervindt de baby geen
schade van dit virus. Het virus kan echter
wel tijdens de bevalling het kind
besmetten. Daarom moet hij/ zij zo
spoedig na de geboorte gevaccineerd
worden.)
 antilichamen (antistoffen) tegen stoffen
in het bloed die bedreigend kunnen zijn

voor bloed van uw kind. Zij kunnen dit
bloed afbreken;
Hiv test4) (antilichamen tegen het aids
virus). Momenteel wordt deze test
standaard uitgevoerd. Dit omdat bij een
tijdige behandeling de kans op besmetting
van het kind aanzienlijk verminderd wordt
en ook de levensverwachting van de
zwangere zelf met goede medicatie sterk
toeneemt.
Rondom 18- 20 weken zwangerschap wordt
er standaard een uitgebreide echo
aangeboden.
Daarnaast kunt u mogelijk het advies krijgen
een diepergaand onderzoek te laten doen bij
uzelf of uw kind door middel van
bloedonderzoek, vlokkentest of
vruchtwaterpunctie. Voor deze onderzoeken
kunnen verschillende redenen zijn. Wij
verwijzen u hiervoor naar de folder “prenatale
diagnostiek”.
Tijdens dit eerste bezoek aan de gynaecoloog
wordt u gewezen op een aantal verschijnselen
van de zwangerschap die erg lastig en
hinderlijk kunnen zijn, maar geen kwaad
kunnen.
Klachten tijdens de zwangerschap
Misselijkheid:
gaat soms gepaard met ochtendbraken.
Ons advies: zorg dat u het eten in vele kleine
porties over de dag verdeelt. Eet vooral licht
verteerbare dingen.
Drink goed en regelmatig en vul eventueel uw
drinken aan met druivensuiker. Als het
braken de hele dag doorgaat dan zult u zich
slap gaan voelen en moet u contact opnemen
met uw arts.
Moeheid:
vermoeidheid hoort bij de zwangerschap.
De hormonale veranderingen onder invloed
van de zwangerschap geven zoveel
veranderingen in uw lichaam, dat u daaraan
moet wennen.
2/12
1.19.2017
zich tot het maken van een echografie, dit is
een onderzoek met geluidsgolven. Deze echo
kan zowel inwendig als uitwendig
plaatsvinden. Dit is afhankelijk van de duur
van de zwangerschap.
verloskunde
Obstipatie:
dit betekent dat het ontlastingspatroon
moeizamer verloopt. Onder invloed van
hormonen gaan de darmen iets trager werken
waardoor de eerder regelmatige stoelgang
wordt verstoord. Probeer eens vezelrijke
voeding, ’s ochtends een paar glazen lauw
water op de nuchtere maag en een sneetje
ontbijtkoek. Veel drinken!
Zuurbranden:
vaak treedt het oprispen van maagzuur wat
later in de zwangerschap op.
Oorzaak:
 de maagontlediging is vertraagd;
 de afsluiting van de maag naar de
slokdarm functioneert niet optimaal;
 met het eten van producten die de
maagzuurproductie extra stimuleren èn
daarbij uw houdingsverandering, loopt het
overtollige maagzuur naar de slokdarm en
komt soms zelfs tot in de mond. Dit kan
een branderig gevoel geven achter het
borstbeen.
Ons advies: eet en drink geen producten
waarvan u heeft ervaren dat die
maagklachten geven. Pas uw houding zo aan
dat het maagzuur niet gemakkelijk naar de
slokdarm kan lopen. Bij extreme klachten
kunt u dit het best met uw arts bespreken.
Ook een aantal andere zaken is belangrijk
voor uw lichamelijke gezondheid en die van
uw kind, zoals :
Voeding:
zorg dat uw voeding optimaal is.
De voedingswijzer of de maaltijdschijf is een
goede richtlijn.
U hoeft niet voor twee te eten, gezond eten is
het motto!
Lijnen tijdens de zwangerschap is niet
verstandig.
Eet met mate en meet het niet af aan uw
gewicht.
Toxoplasmose: Let erop dat u groentes
goed wast vanwege toxoplasmose.
Toxoplasmose is een infectie die wordt
veroorzaakt door een parasiet. Deze infectie
kan aangeboren afwijkingen bij de foetus
veroorzaken. Deze parasiet komt
voornamelijk voor in de ontlasting van jonge
katten en in halfrauw vlees. Als iemand ooit
besmet is geweest, is diegene voor het hele
leven beschermd.
Maatregelen ter voorkoming:
Handschoenen aan bij het werken in de tuin.
Kattenbak verschonen met handschoenen.
Eet geen rauwe vleesproducten, zoals rosbief,
filet americain, ossenworst of halfrauwe
rosbief. Andere vleeswaren als rauwe ham,
rookvlees of salami kunnen geen kwaad.
Groente en fruit goed wassen.
listeriose: Let erop dat u geen
ongepasteuriseerde melkproducten gebruikt
in verband met listeriose en geen vlees eet
dat niet goed is doorbakken. Listeriose is een
bacterie die voornamelijk voorkomt in
producten die van rauwe melk worden
gemaakt maar ook in (rauwe) spijzen die na
bereiding te lang worden bewaard.
Maatregelen ter voorkoming:
Producten niet rauw bewaren, maar koken en
goed doorbakken aangezien de bacterie niet
bestand is tegen verhitting. Spijzen die rauw
gegeten worden zoals sla, niet lang bewaren,
ook niet in de koelkast. Barbecueën is
toegestaan als het vlees goed gekoeld op de
barbecue komt en daarna goed gaar wordt
gemaakt.
Listeria kan ook voorkomen in zachte kazen
die van rauwe melk zijn gemaakt, zoals brie,
camembert en roquefort.
3/12
1.19.2017
Wel controleren wij uw bloed om te zien of u
geen bloedarmoede heeft. Als dat zo is dan
krijgt u een voedingsadvies mee en een
recept voor staaltabletten.
Ga als het kan ’s middags even rusten, ga ’s
avonds iets vroeger naar bed.
verloskunde
Adviezen
Werk en sport
Zwangerschap is geen reden om niet meer te
sporten, behalve diepzeeduiken en sporten
met een verhoogde kans op blessures aan de
buik.
Werken is, mits niet te zwaar, toegestaan tot
de 36ste week. Denk wel aan uw houding en
draag schoenen met een lage hak. Mocht er
toch een medische indicatie bestaan voor het
verminderen van lichamelijke activiteit, dan
zal uw gynaecoloog dit met u bespreken.
Vakantie
Laat het uw arts even weten als u op vakantie
gaat. Hij kan dan een aantal belangrijke tips
geven, zoals:
 Ga bij voorkeur naar een bestemming met
goede medische voorzieningen.
 Vliegreizen zijn veelal na 34 weken
zwangerschapsduur niet meer aan de
orde. Informeer bij uw reismaatschappij
naar de voorwaarden.
 Informeer naar de dekking van uw
reisverzekering in het buitenland.
 Vraag bij tropische vakanties advies van
de Travel Health Clinic (gelegen in het
voorste gedeelte van ZGT, locatie
Hengelo) in verband met vaccinaties.
 Zorg voor hygiënische voeding ter
voorkoming van infecties.
 Wees voorzichtig met medicijnen die u in
het buitenland worden voorgeschreven.
 Meld het als u in het buitenland in een
ziekenhuis bent opgenomen.
Mocht u binnen een half jaar na verblijf in een
buitenlands ziekenhuis in Nederland moeten
worden opgenomen, dan moet u in
quarantaine worden verpleegd totdat duidelijk
is dat u geen MRSA-bacterie heeft. MRSA =
methicilline resistente staphylococcus aureus.
Autorijden
Het is wettelijk verplicht tijdens het
autorijden een driepuntsgordel te dragen. Dit
moet u dus ook tijdens uw zwangerschap
blijven doen. Verder moet u erop letten dat
uw reactievermogen tijdens de zwangerschap
minder kan worden.
Roken
Roken in de zwangerschap brengt duidelijke
risico's met zich mee. Zelf roken, maar ook
veelvuldig verblijf in een rokerige omgeving
kan een nadelige invloed op de zwangerschap
hebben. In sigaretten zitten schadelijke
stoffen. Ze zorgen voor een verminderde
doorbloeding van de placenta en daardoor
voor een slechtere zuurstoftoevoer naar het
kind.
Als gevolg van de verminderde doorbloeding
en de afgenomen zuurstoftoevoer bestaat het
risico dat de baby minder goed groeit.
Kinderen van rokende moeders hebben
daarom vaker een (te) laag geboortegewicht
en worden ook vaker te vroeg geboren dan
kinderen van niet-rooksters.
Ze kunnen daardoor kwetsbaarder zijn.
Tijdens hun eerste levensjaren hebben ze
vaker ziekten aan de luchtwegen.
Wiegendood komt vaker voor in gezinnen
waar gerookt wordt.
Het advies aan beide ouders luidt dan ook:
stop met roken en vermijd zoveel mogelijk
rokerige ruimten. De ervaring leert dat
stoppen moeilijk kan zijn. Toch is stoppen
beter dan minderen: de kans dat u in de oude
gewoonte terugvalt, is groot. Voor meer
informatie: www.defacto-rookvrij.nl
Alcohol
Gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap
kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind.
Kinderen van moeders die tijdens de
zwangerschap overmatig alcohol gebruiken,
4/12
1.19.2017
Als de kaas van rauwe, niet gepasteuriseerde
melk is gemaakt, staat er op de verpakking
meestal: “au lait cru”.
Wilt u nog meer informatie, dan kan het
Voedingscentrum u hierbij van dienst zijn.
Kijk op www.voedingscentrum.nl
verloskunde
Drugs
Soft drugs worden in de zwangerschap
ontraden, omdat deze schadelijk kunnen zijn
voor de ontwikkeling van het kind.
Hard drugs zijn slecht voor een ongeboren
kind. Bij heroïne en andere opiaten raakt ook
het kind verslaafd. Deze kinderen moeten na
de geboorte op de couveuseafdeling afkicken.
Ze worden vaak te vroeg geboren. Het risico
op overlijden vlak voor of vlak na de geboorte
is verhoogd. Door zuurstoftekort kan
groeiachterstand ontstaan. Dit laatste is ook
het geval bij gebruik van amfetaminen,
cocaïne en waarschijnlijk XTC.
Mocht u drugs gebruiken, vertel dit aan uw
arts. Praat er open over en wees niet bang
om te vertellen wat en hoeveel u gebruikt.
Samen kunt u bekijken welke oplossingen
mogelijk zijn.
Medicijnen
Gebruik alleen preparaten die voorgeschreven
zijn en geef zodra medicijnen worden
voorgeschreven te kennen dat u graag
zwanger wilt worden of zwanger bent.
Dit is van belang omdat sommige stoffen al
vroeg in de zwangerschap een negatieve
invloed kunnen hebben op de ontwikkeling
van uw kind.
Een uitzondering op deze regel is foliumzuur,
dat de kans op een open ruggetje bij de baby
vermindert. Zie ook pagina 4 van deze folder.
Vitaminepreparaten hebben verder geen extra
gezondheidswaarde. Ze zijn niet noodzakelijk
als u verstandig eet. Sommige stoffen die
vitamine A bevatten, kunnen bij overmatige
inname zelfs schadelijk zijn.
Bij pijnklachten kunt u zonder gevaar
paracetamol gebruiken. Zie de bijsluiter voor
de dosis.
Als de tandarts het noodzakelijk vindt of
adviseert om verdoving te gebruiken, bestaat
hier tijdens de zwangerschap geen bezwaar
tegen. Vertel de tandarts wel dat u zwanger
bent.
Seksualiteit
Bij een normaal verlopende zwangerschap
zijn er geen geboden of verboden ten aanzien
van seksualiteit.
Gemeenschap kan geen oorzaak zijn van een
miskraam of beschadiging van het kind.
Alleen als er sprake is van bloedverlies of
gebroken vliezen wordt gemeenschap
afgeraden.
Problemen met seksualiteit kunt u altijd met
uw verloskundige of arts bespreken. Dit geldt
ook voor eerdere vervelende seksuele
ervaringen of wanneer u moeite heeft met
een inwendig onderzoek. Als u dit bespreekt,
kan de verloskundige of arts er bij de
bevalling rekening mee houden.
Röntgenonderzoek
Is het noodzakelijk om een röntgenonderzoek
te laten verrichten, vermeld dan duidelijk dat
u zwanger bent. Soms kan het onderzoek
uitgesteld worden tot na de bevalling.
Tweede en derde trimester:
Vanaf de vierde tot en met de negende
maand van uw zwangerschap wordt u
regelmatig gecontroleerd. Uw arts bespreekt
met u de frequentie.
Tijdens alle controles wordt de bloeddruk
gemeten en wordt naar de groei van het kind
gekeken. Dit laatste hoeft niet altijd te
gebeuren met behulp van een echografie1).
Met de handen wordt via de buik de
baarmoeder afgetast om de grootte, de groei
en de ligging van het kind te beoordelen.
Uw urine zal worden nagekeken als er een
indicatie voor is.
5/12
1.19.2017
hebben een grotere kans op aangeboren
afwijkingen van het centraal zenuwstelsel, het
hart, de nieren en het gezicht. Tijdens de
zwangerschap bestaat een verhoogde kans op
groeiachterstand. Als kinderen opgroeien
kunnen hyperactiviteit, een lagere
intelligentie en achterstand in de geestelijke
ontwikkeling optreden.
verloskunde
1) echografie: Echoscopisch onderzoek
wordt alleen gedaan op indicatie. Enkele
redenen voor een echoscopisch onderzoek
zijn:
 een onzekere zwangerschapsduur.
Echoscopisch onderzoek in de eerste
maanden geeft een nauwkeurige indruk
van de zwangerschapsduur en de
uitgerekende datum;
 bloedverlies in het begin van de
zwangerschap;
 het vermoeden van een
meerlingzwangerschap;
 bij twijfel over de grootte van het kind om
de groei van het kind te kunnen
beoordelen;
 om de ligging van het kind te bepalen als
daar twijfel over bestaat;
 bij bloedverlies tijdens de zwangerschap
ter bepaling van de ligging van de
placenta;
 bij het niet indalen van het hoofdje of de
stuit aan het einde van de zwangerschap .
Bloedonderzoek
Bij resusnegatieve zwangeren wordt het bloed
onderzocht op antistoffen. Tijdens de
zwangerschap zal ook de resusfactor van uw
ongeboren kind bepaald worden.
Als de baby resusnegatief is gebeurt er niets.
Is de de baby resuspositief, dan krijgt de
moeder een injectie toegediend. Dit is om een
volgende zwangerschap te beschermen.
Dit gebeurt ook na een ernstige val op de
buik, een vruchtwaterpunctie, een
vlokkentest of bij een kering van de baby
(van stuit- naar hoofdligging).
Bewegingen
Bewegingen van het kind zijn een teken van
welbevinden.
Er is onder zwangeren een grote variatie in
het opmerken en ervaren van
kindsbewegingen. Bij een eerste kind zult u
de eerste bewegingen rond de 20 en 22
weken opmerken.
Bij een volgende zwangerschap is dat vaak
eerder. U voelt het kindje meestal iedere dag
bewegen. Mocht dat niet het geval zijn, ga
dan een tijdje rustig op uw zij op bed liggen.
Mocht u de baby dan nog niet duidelijk
voelen, neem dan contact op met de
dienstdoende verpleegkundige. We zullen dan
een hartfilmpje (CTG) maken. Tijdens de
laatste weken van de zwangerschap beweegt
de baby minder vaak en minder heftig. De
baby heeft dan minder ruimte.
Weeënactiviteit
Gedurende de gehele zwangerschap trekt de
baarmoeder regelmatig samen. Dit worden
ook wel harde buiken genoemd. Deze
samentrekkingen (contracties) gaan
langzaam over in voorweeën. Deze weeën
zijn iets gevoeliger en komen soms heel
regelmatig. Ze duren niet langer dan 30 tot
40 seconden.
Deze contracties kunnen tegen het eind van
de zwangerschap te maken hebben met het
indalen van het hoofd of de stuit van de baby,
wat een normaal proces is.
Zij gaan over het algemeen met wat meer
rust nemen weer over.
Als deze contracties zich voor de 37ste week
van de zwangerschap voordoen, pijnlijk zijn
en met regelmaat terugkomen, moet u
6/12
1.19.2017
De bloeddruk wordt weergegeven in een
bovendruk en een onderdruk (bijvoorbeeld
120/60). Vooral de onderdruk is van belang.
Deze daalt in het begin van de zwangerschap
en daardoor kunt u soms duizelig zijn. Tegen
het einde van de zwangerschap kan deze
onderdruk weer op het uitgangsniveau zijn of
wat hoger. Een hoge bloeddruk maakt vaak
extra zorg voor moeder en kind noodzakelijk.
Dan wordt er, naast de urinecontrole op eiwit,
een uitgebreid laboratoriumonderzoek
verricht om te beoordelen of er geen
orgaanschade bij u is opgetreden.
Dit is nodig om te kunnen inschatten welke
behandeling wij moeten volgen.
verloskunde
Serotiniteit
Wanneer u bij een zwangerschap van 41- 42
weken nog niet bevallen bent, spreken we
van serotiniteit. Wij zullen dan een extra
controle (echo en CTG) uitvoeren. CTG
betekent “cardiotocografie” en met behulp
van deze techniek wordt een hartfilmpje van
de baby gemaakt.
Afhankelijk van de conditie van de baby
(CTG) en de hoeveelheid vruchtwater (echo),
zal het tijdstip van de inleiding worden
afgesproken. De manier waarop is afhankelijk
van de rijpheid van de baarmoedermond.
Voor meer informatie verwijzen wij u naar de
folder ‘Serotiniteit’.
De bevalling
Inleiding
Er kunnen medische redenen zijn om een
bevalling in te leiden. De meest voorkomende
redenen zijn serotiniteit (zwangerschapsduur
langer dan 41 weken), hoge bloeddruk,
groeiachterstand of suikerziekte.
Er zijn verschillende manieren van inleiden,
afhankelijk van de rijpheid van de
baarmoedermond. Inleiden zonder duidelijke
medische reden is zeer onverstandig
gebleken.
Voor meer informatie verwijzen wij u naar de
folder “ Inleiding van de baring”.
Voeding van de baby
Wellicht heeft u erover nagedacht en besloten
welke voeding uw baby gaat krijgen, borstdan wel flesvoeding.
Indien u heeft gekozen voor borstvoeding,
weet u waarschijnlijk dat dit voor zuigelingen
de meest natuurlijke en daarom de meest
geschikte zuigelingenvoeding is.
De kraamafdeling van ZGT heeft in
samenwerking met Thuiszorg en Kraamzorg
Twente en de verloskundigen in de regio een
borstvoedingsprotocol opgesteld. In deze
handleiding staat hoe we u zo goed mogelijk
kunnen begeleiden bij het geven van
borstvoeding. Dit protocol is te vinden op elke
patiëntenkamer op de afdeling. Als u
opgenomen bent, kunt u dit dus altijd
inkijken. Ook zijn er diverse boeken te koop
en te leen over borstvoeding. De Vereniging
Borstvoeding Natuurlijk heeft folders en geeft
cursussen over het geven van borstvoeding.
Regelmatig wordt er in ZGT een
borstvoedingsinformatieavond gehouden. U
kunt zich daarvoor opgeven bij de
secretaresse op de polikliniek verloskunde.
Als u zich in de zwangerschap heeft
voorbereid op het geven van borstvoeding en
u heeft hierover wensen, dan kunt u dit
aangeven bij de verpleegkundige van de
afdeling. Zij zal deze informatie noteren in uw
patiëntendossier.
Als u thuis nog vragen heeft, dan kunt u deze
stellen aan uw kraamverzorgende of
verloskundige. Na het kraambed kunt u
contact opnemen met uw Ouder- en Kindzorg
verpleegkundige.
Ook kunt u informatie krijgen bij de
Vereniging Borstvoeding Natuurlijk. Het
telefoonnummer hiervan is 0343 57 66 26.
Wanneer u flesvoeding gaat geven zal de
verpleegkundige u eveneens adviseren en
begeleiden. Ook kunt u de folder
“Flesvoeding” doorlezen, die u op de afdeling
krijgt. Thuis koopt u flesvoeding in
poedervorm.
De kraamverzorgende zal u instrueren in het
bereiden van flesvoeding. De fabrikanten
geven folders uit, waarin beschreven staat
hoe de voeding bereid moet worden. Meestal
wordt dit ook vermeld op het desbetreffende
blik.
De kans bestaat dat u drie tot vier dagen na
de bevalling borststuwing krijgt. Dit komt
door de hormoonwerking.
7/12
1.19.2017
contact opnemen met de dienstdoende
verpleegkundige. Er moet dan worden
beoordeeld hoe hevig ze zijn en wat voor
maatregelen er eventueel genomen moeten
worden.
verloskunde
De afdeling Geboorte
De verpleegkundige zorg wordt gegeven door
(leerling- )obstetrieverpleegkundigen en
kraamverzorgenden. De klinisch
verloskundige of arts- assistent biedt in
eerste instantie de verloskundige zorg rond
uw bevalling. Zij staat in nauw contact met de
gynaecoloog. Als er geen bijzonderheden zijn,
zal zij ook uw bevalling leiden.
Elke dag loopt een van de gynaecologen of de
klinisch verloskundige visite. U kunt dan uw
vragen kwijt en wordt er bekeken of er ten
aanzien van uw situatie bepaalde acties
noodzakelijk zijn.
Als na de bevalling alles goed is met u en uw
baby dan kunt u zo snel mogelijk naar huis.
Soms al een paar uur na de bevalling.
Het is uiteraard mogelijk om bezoek te
ontvangen.
Wel vragen wij u dit binnen de bezoektijden
te doen, zodat er ook voldoende tijd overblijft
om te rusten. Als u vlak na de bevalling
bezoek wilt ontvangen, kunt u dit het beste
overleggen met de verpleegkundige die op
dat moment voor u zorgt.
Als de bevalling zich aandient
En dan is het zover. Het moment waar u al
maanden naartoe geleefd heeft. Er bestaat
een grote variatie in wat een 'normale'
bevalling heet te zijn. Heb vertrouwen in uzelf
en in ons. Probeer het over u heen te laten
komen en niet van tevoren alles te willen
plannen. Het verloop van een bevalling laat
zich namelijk moeilijk voorspellen. Een
bevalling loopt soepeler wanneer u zich op uw
gemak en veilig voelt. Laat ons weten wat u
prettig vindt en wij zullen proberen daarmee
rekening te houden. Er is altijd een
hulpverlener (arts of verloskundige) die
verantwoordelijk is voor uw bevalling en er is
ook altijd een verpleegkundige die
verantwoordelijk is voor de verpleegkundige
zorg rondom de bevalling.
Samen begeleiden deze twee hulpverleners u
tijdens uw bevalling.
Indien er voor u onduidelijkheid bestaat over
het verloskundig beleid (werkwijze), aarzel
niet en vraag om uitleg.
Wanneer moet ik bellen als ik ga
bevallen?


Meenemen naar het ziekenhuis
Het is handig om de volgende dingen mee te
nemen naar het ziekenhuis wanneer u gaat
bevallen:
 uw ponsplaatje/stickers;
 fototoestel;
 meerdere pyjama’s, onderbroeken en
bh’s;
 toiletspullen;
 badslippers;
 babykleertjes;
 autostoeltje voor de baby;
 tijdschriften, boeken om u tijdens de
opname te vermaken.



zodra de vliezen breken;
wanneer de weeën gedurende één tot
anderhalf uur regelmatig om de vijf
minuten komen. Bij het tweede of
volgende kind belt u de dienstdoende
verpleegkundige zodra de weeën om de
10 minuten komen.
bij vochtverlies en bloedverlies als het
meer is dan alleen maar wat slijmerig
bloed;
als u minder leven voelt;
In alle andere gevallen wanneer u het niet
vertrouwt.
Verlies van slijmprop/tekenen
Tijdens de zwangerschap wordt de
baarmoedermond afgesloten door een
slijmprop. Wanneer de baarmoedermond
week wordt en een beetje opengaat door de
voorweeën, kunt u de slijmprop verliezen.
8/12
1.19.2017
De kraamverpleegkundige zal u adviezen
geven om dit tot een minimum te beperken.
verloskunde
Breken van de vliezen
Bij 10% van de vrouwen begint de bevalling
met het breken van de vliezen. Sommigen
verliezen ineens veel vruchtwater, bij anderen
gaat dat met kleine beetjes. U blijft
vruchtwater verliezen totdat de baby is
geboren. Meestal (70%) komt de bevalling
binnen 24 uur op gang.
Zodra de vliezen gebroken zijn, kunt u beter
(vanwege het infectierisico) geen
geslachtsgemeenschap hebben en niet in bad
gaan.
Vruchtwater is doorgaans kleurloos. Door
vermenging met wat bloed kan het
vruchtwater roze zijn. Ook kunnen er witte
vlokjes in zitten. Dit zijn stukjes huidsmeer
van de baby.
Soms is de kleur van het vruchtwater groen
of bruin. De baby heeft dan al in het
vruchtwater gepoept. Als dat het geval is
spreken we van meconiumhoudend
vruchtwater. In sommige gevallen betekent
dit dat de baby het benauwd heeft gehad.
Meestal wordt de baby in prima conditie
geboren, maar het blijft een reden voor
intensievere bewaking. Daarom blijft uw
kindje na de geboorte 8 uur ter observatie
opgenomen in het ziekenhuis.
Opname
Bij uw opname worden uw temperatuur,
bloeddruk en pols gemeten. Ook wordt er
bloedonderzoek en/ of urineonderzoek
gedaan.
CTG
Gedurende de bevalling zullen wij de conditie
van de baby controleren door middel van het
maken van een CTG. Hiermee worden de
hartslag van de baby en de activiteit
(samentrekkingen) van de baarmoeder
geregistreerd.
Ontsluiting
Ontsluitingsweeën zijn nodig om de
baarmoedermond te openen. Hoe lang de
ontsluitingsperiode zal duren, laat zich niet
voorspellen.
Bij een eerste bevalling duurt dat vaak langer
dan bij een tweede of volgende bevalling. De
eerste paar centimeters nemen vaak de
meeste tijd in beslag.
De baarmoedermond moet nog verweken
(soepel worden) en verstrijken (dunner
worden). In het begin komen de weeën nog
onregelmatig, later komt de bevalling in een
stroomversnelling en zal de ontsluiting sneller
vorderen. Regelmatig zal de verloskundige of
arts een inwendig onderzoek bij u verrichten
om de vordering van de ontsluiting te
beoordelen.
Tijdens de ontsluitingsfase kunt u van alles
doen om de weeën op te vangen; rondlopen,
zitten, liggen, in bad of onder de douche
gaan.
Het hebben van weeën vraagt veel energie.
Daarom raden wij u aan regelmatig te
drinken, het liefst energiedrankjes (zoals
sportdrinks). Ook kunt u druivensuiker
gebruiken.
Pijnbestrijding
Een bevalling gaat met pijn gepaard.
Doorgaans is die pijn goed te verdragen, al
zal iedere barende wel momenten kennen
waarin ze het niet meer ziet zitten.
Veranderen van houding en een opbeurend
gesprek kunnen weer energie geven. Een
warm bad of een warme kruik biedt in veel
gevallen voldoende verlichting.
9/12
1.19.2017
U kunt daarbij een beetje helderrood/bruin
(=oud) bloed of roze slijm verliezen. We
noemen dit 'tekenen'.
De slijmprop heeft géén voorspellende
waarde over het exacte moment waarop de
bevalling gaat beginnen. Dit is dan ook geen
reden om het ziekenhuis te bellen.
Wanneer u meer bloed verliest, bijvoorbeeld
zoals bij een menstruatie of meer, laat het
ons dan weten.
verloskunde
Er zijn drie mogelijkheden:
 Een injectie met Pethidine en
Promethazine in het been. Dat haalt de
toppen van de pijn weg. U wordt suffig,
wat sommige vrouwen juist weer als
nadeel ervaren. Als de ontsluiting al ver
gevorderd is, geven we dit liever niet
meer omdat het via de placenta ook bij de
baby terechtkomt. In het begin van de
bevalling kan het probleemloos gegeven
worden.
 Een ruggenprik (epiduraal analgesie) zal
gegeven worden op indicatie van de
gynaecoloog.
De anesthesioloog brengt op de
verloskamer of op de operatieafdeling een
slangetje in uw rug waardoor de
verdovende vloeistof gedurende de hele
bevalling toegediend kan worden. De pijn
van de weeën verdwijnt geheel of
gedeeltelijk.
● Remifentanil. Remifentanil is een nieuwe
pijnbehandeling tijdens de bevalling. Dit
middel is in Nederland slechts in een beperkt
aantal ziekenhuizen beschikbaar. Remifentanil
wordt toegediend via een slangetje in de arm
(infuus) dat vastzit aan een pompje met een
drukknop, waardoor u zelf de hoeveelheid
pijnmedicatie kunt bepalen.
Een overdosis is niet mogelijk. Remifentanil
werkt snel: ongeveer 1 minuut nadat u de
knop indrukt is het effect merkbaar. Het
middel is krachtiger dan pethidine.
Voor meer informatie verwijzen wij u naar de
folder: ‘pijnbehandeling tijdens de bevalling’.
Geboorte
We spreken van volkomen of volledige
ontsluiting als de baarmoederrand niet meer
te voelen is. Het persen kan dan beginnen op
voorwaarde dat het hoofdje is ingedaald, de
vliezen zijn gebroken en u het gevoel heeft
dat u moet persen. Het kan dus best zijn dat
de verloskundige of arts u nog een tijdje laat
zuchten, terwijl de ontsluiting volledig is.
Dit is om de uitdrijving niet te lang te laten
duren.
De uitdrijving duurt bij een eerste kind
ongeveer een uur tot anderhalf uur.
Het is belangrijk dat u goed naar de
instructies van de verloskundige of arts
luistert. Zij zullen u afwisselend laten persen
en zuchten om inscheuren zoveel mogelijk te
voorkomen. Om de schouders geboren te
laten worden zal de verloskundige of arts u
vragen om nog even te persen.
Dan glijdt het lijfje er meestal gemakkelijk
uit.
Sommige kinderen huilen meteen, anderen
moeten even gestimuleerd worden om goed
door te ademen. Baby's worden zelden roze
geboren. Na de eerste ademteugen wordt de
baby mooi roze van kleur.
Soms wordt met een slijmzuiger wat slijm en
bloed uit het mondje en neusje gezogen en
daarna wordt de baby met een warme doek
drooggewreven. De baby wordt op uw buik
gelegd. Dat is altijd voor iedereen een
bijzonder moment.
De nageboorte
Na de geboorte van uw baby moet ook de
placenta (moederkoek) nog geboren worden.
U krijgt daarom na de geboorte een injectie
oxytocine om de baarmoeder goed te laten
samentrekken. Verloskundig gezien is dit een
belangrijke periode. U bent aan het genieten
van de baby op uw buik en aan het bijkomen
van die enorme klus. Een goed
samengetrokken baarmoeder voorkomt veel
bloedverlies. De bloedvaten worden dan als
het ware dichtgedrukt.
Als blijkt dat de nageboorte los ligt, moet u
nog even wat meepersen en meestal wordt
dan zonder problemen de placenta geboren.
Belangrijk is om te weten of de placenta
compleet is. Daarom wordt de placenta door
de arts of verloskundige nagekeken.
10/12
1.19.2017
Soms is dat alles niet voldoende en is er
medicamenteuze pijnstilling nodig.
verloskunde
Het hechten
De verloskundige of arts zal na de bevalling
de vagina, schaamlippen en perineum
inspecteren om te zien of er gehecht moet
worden. Veel vrouwen vinden dit heel
vervelend. Toch is het van belang dat
scheurtjes of een eventuele knip netjes
gehecht worden. Dat gebeurt onder
plaatselijke verdoving. We hechten met
oplosbaar materiaal, wat dus niet meer
verwijderd hoeft te worden.
Kunstverlossing
Soms kan het noodzakelijk zijn om een
kunstverlossing te verrichten.
Er zijn daarin drie mogelijkheden:
 de zuignap (vacuümextractie);
 een tangverlossing (forcipale extractie);
 de keizersnee.
Tegenwoordig wordt de zuignap veel meer
gebruikt dan de tang.
Er zijn verschillende redenen om te besluiten
een kunstverlossing te doen:

een niet vorderende uitdrijving;

foetale nood. Dat klinkt heel eng maar
betekent dat de CTG laat zien dat de
baby niet meer in optimale conditie is. In
dat geval willen we de uitdrijving niet
langer laten duren dan nodig is.

bij een niet vorderende ontsluiting kan
alleen een keizersnede worden gedaan.
Weer naar huis
Op het moment dat u weet wanneer u naar
huis mag, moet u zelf de kraamhulp bellen.
Dan kunt u zelf overleggen over het tijdstip
waarop de kraamhulp bij u thuis komt.
De verloskundige die de nacontrole doet,
wordt door ons gebeld. Wij zorgen er ook
voor, dat u de nodige papieren en recepten
meekrijgt naar huis. Uw baby moet vervoerd
worden in een autostoeltje, zoals maxi-cosi of
easy-bob. Wij verzoeken u met klem om van
tevoren te bekijken op welke manier de baby
in het autostoeltje moet worden geplaatst en
hoe het autostoeltje vervolgens in de auto
moet worden vastgezet. Dit is uw
verantwoordelijkheid. Daarnaast is het
belangrijk dat u zorgt voor voldoende en
warme kleding voor uw baby tijdens het
vervoer.
Wanneer u een keizersnede heeft ondergaan,
zult u nadien ongeveer twee tot drie dagen in
het ziekenhuis moeten verblijven.
Naast alle lichamelijke en emotionele
veranderingen als kraamvrouw heeft u ook
een buikwond, waardoor het herstel meer tijd
nodig heeft.
Het advies geldt dan ook om aangeboden
hulp van familie en/of buren te accepteren,
nadat de kraamhulp weg is. Probeer de eerste
zes weken ‘s middags te rusten.
Tijdens uw kraambed gaat u kennis maken
met de Ouder- en Kindzorg verpleegkundige.
Zij zal contact met u opnemen voor een
eerste afspraak op het consultatiebureau.
Hier worden adviezen gegeven en controles
uitgevoerd van bijvoorbeeld de voeding,
ontwikkeling en inentingen van uw baby.
Ongeveer vier tot vijf dagen na de geboorte
wordt in het ziekenhuis of thuis bij elke baby
de hielprik (PKU/CHT/AGS) verricht. Dit is een
screening op stofwisselingsziekten. In de
thuissituatie vindt dan tevens de gehoortest
plaats. Uitgebreidere informatie vindt u in de
folder die de burgerlijke stand uitgeeft bij
aangifte van geboorte.
Vragen
Mocht u na het lezen van deze folder nog
vragen hebben, uw gynaecoloog,
verloskundige, verpleegkundige of huisarts is
altijd bereid ze te beantwoorden.
11/12
1.19.2017
Daarna wordt deze in de placentavriezer
bewaard en als speciaal ziekenhuisafval
afgevoerd. U mag de placenta ook meenemen
en in de tuin begraven.
verloskunde
Algemene informatie
Telefoonnummers


Informatie over de Ziekenhuisgroep Twente
Website: www.zgt.nl/verloskunde
ZGT (algemeen nummer):
088 708 78 78
Voor zwangeren is onze afdeling
verloskunde op locaties Almelo én
Hengelo op één centraal nummer
bereikbaar:
088 708 44 16
Folders en brochures
Testen op HIV. Ja of nee? Informatie voor
zwangere vrouwen
Website: www.nvog.nl
Voor informatie over borstvoeding
Website: www.borstvoeding.nl
Zwanger aan het werk, over risico’s en
maatregelen
Website:
www.erfocentrum.nl
www.home.szw.nl
Zo zit dat als er een kind komt
Website: www.vsv.nl
Ouderschapsverlof
Website: www.minsz.nl
Echoscopie tijdens de zwangerschap
Website: www.nvog.nl
Hoge bloeddruk in de zwangerschap
Website: www.nvog.nl
Stoppen met roken
Website: www.defacto-rookvrij.nl
Pijnbestrijding tijdens de bevalling
Website: www.nvog.nl
Serotiniteit
Website: www.nvog.nl
Informatie over voeding
Website: www.voedingscentrum.nl
1.19.2017
12/12