De grond `doorgrond`

De grond ‘doorgrond’
Presentatie: Peter Bartels
Wat hebben deze ziektebeelden met elkaar gemeen?
Wat hebben deze ziektebeelden met elkaar gemeen?
1
Magnesiumgebrek
Stikstofgebrek
5
Mangaangebrek
6
Kopergebrek
7
8
2
IJzergebrek
Back To The Roots
Wat ligt er aan ten “Grond”slag
9
Planten laten groeien op “grond” van een
gezonde basis?
Wat er aan vooraf ging
‘Back to the roots’
De ommekeer
Na oorlog voedselschaarste
Welvaart – kritische bevolkingsgroepen
Zo veel mogelijk produceren; intensief telen; steeds zwaardere machines
Milieu krijgt steeds meer aandacht
Zo snel mogelijk groeien
Veel bemesten – met kunstmest
Overheid staat onder druk
Nieuwe wetgeving t.b.v. milieu (residu in water)
Veel beregenen – opjagen – sneller slijtage bodem
Steeds meer ‘ziektes’ en steeds meer gewasbeschermingsmiddelen
Meer Biologie –> Minder Chemie
Einde gebruik middelen buiten de landbouw? (2020)
Achteruitgang van planten en dus kwalitatief voedsel
3
Actualiteiten vanuit de “Bodem” gedachte
Hoe gaat het nu met onze bodems en waar
hebben we allemaal mee te maken?
Intensieve bewerkingen (kranen – spitten – frezen etc.)
Langere (groei) seizoenen (2015 als voorbeeld)
Gebruik van (te) Veel kunstmest
Gebruiken van chemische middelen wordt ingeperkt door de
overheid.
Klimaatverandering: zwaardere buien, hittegolven
Gefundeerd te werk gaan
Bedreigingen of Kansen?
Kan het anders? Het moet anders!
Inmiddels is er veel research gedaan.
Hoe groeit een plant? Wat is daarbij van belang?
Overmaat schaadt ook! Donker blad is niet heilig!
Omslag van denken!
Beregenen, bemesten en bespuiten blijken niet de 3 belangrijkste
hulpmiddelen voor goede, gezonde groei en productie!
4
Bodemleven: ‘een wereld van verschil’
Ziektes en plagen oplossen en voorkomen
vanuit de “Bodem” gedachte
Overweging / Stelling:
Is er een gebrek aan “iets“ in de bodem?
Waarom zou ik een paar € euro meer uitgeven als het
zo ook wel groeit?.
Organische Stof
Humus / Humuszuren
Bodem Biologie
Wat is dan beter?
Structuur
Toevoegen van
verbeteren?
bodemverbeteraars
die de structuur
en
textuur
Toevoegen van gunstige bodembacterien en plantversterkers die
bodemstructuur en plantenwortels stimuleren?
Leeft er bij u wat er in de grond leeft ?
Voorwaarden voor een goede Bodem
Korte termijn:
Goede structuur
Constante groei – goede kwaliteit eindproduct - lage
ziektedruk
Lange termijn:
Textuur
Voedingsstoffen / Sporenelementen
Waar ‘goed’ bodemwerk beloond moet worden
Basisvoorwaarden bij het ‘opvoeden’ van de plant
1) Zuurstof 1e levensbehoefte, ook voor plant
2) Organische stof als medium om van te leven
3) Microleven voor benutting mineralen via symbiose
4) Wortelmassa, voor zo veel mogelijk opname capaciteit (buffer)
Geen uitputting van de bodem
Geen structuurbederf
Op peil houden organische stof gehalte
Geen last van bodempathogenen / belagers
Aanwezigheid van juiste bodembiologie
Hiermee zijn 4 grote stappen te zetten naar het grote doel:
Optimale benutting en minimale uitspoeling
Daarna pas naar behoefte: Beregenen – Bemesten - Bespuiten
5
Leeft bij u wat er in de grond leeft ?
Textuureigenschappen (zand > klei)
Chemische eigenschappen (pH, humus,…)
Biologische eigenschappen (aanwezigheid bacteriën,
schimmels, protozoa, nematoden, insecten,
wormen,…: 25 ton/ha!!)
Fysische eigenschappen (kluitvorming,
poriënvolume en -grootte, O2, CO2, storende
lagen,…)
Gebiologeerd door de bodem
Diversiteit aan materialen in een grond
Textuur
Groeigarantie komt vanuit de bodem
= verhouding tussen de verschillende grootten
van de bodemdeeltjes
Grind: > 2 mm
Zand: 2 mm – 0.05 mm goede drainage, slechte sorptie
- Korrelig tussen de vingers
- Zichtbaar
Leem: 0.05 – 0.002 mm
- Glad tussen de vingers
- Afzonderlijke korrels niet meer zichtbaar
Klei: < 0.002 mm slechtere drainage, goede sorptie
- Zeepachtig tussen de vingers
- Afzonderlijke korrels niet meer zichtbaar
- Organisch materiaal als textuurverbeteraar
-
Dus plant helpen met betere onderbouwing van ‘haar’ leven!
Betere bodemweerbaarheid door bodemkwaliteit te verbeteren.
Door de jaren daarvoor al veel handvaten gezocht en gevonden:
Myccorhizae, Bodembacterien, Biovin, Compost, Tuinturf, Zeewier,
Humuszuren, Bentoniet, Basaltmeel, Cocopeat, Terra Actief,
Lavagesteente, Polymeren, Kalk, Zand, etc.
23
6
Organische stof, voor een structurele aanpak
Humus, voor een structurele aanpak
Humus, De Accu van de Bodem
Organisch Plantaardig materiaal
Verteerde organische stof
Bron organisch materiaal als aanvulling op humusgehalte
PH-verlaging rond wortelzone
Verbetering bodemstructuur
Stimuleert de groei en activiteit van het microleven
Berging bodemvocht
Betere benutting mineralen uit de grond (P)
Betere benutting moeilijk oplosbare metalen
Bevatten veel mineralen:Ca, Mg, Mn, Zn, K, NH4, Fe, Cu,
Buffering van ‘zoute’ mineralen
Bron van S en Micro-elementen
Buffering van ‘zware’ metalen
Wordt omgezet naar stabiele humus…
Buffering van pesticiden
Etc.
Grondgedachte: groei van een plant is als
opvoeden kind
Humus: is van groot belang
Metaforen ter verduidelijking
- niet stabiele humus of voedingshumus van groot belang voor de
hoeveelheid micro-organismen in de bodem
- bij de humificatie én de mineralisatie komen belangrijke
hoeveelheden plantenvoedingsstoffen vrij, vooral N, P en K.
- door haar donkere kleur werkt humus bodemopwarmend
- humus legt water en voedingsstoffen vast (zgn. sorptievermogen)
om ze nadien weer af te staan (zgn. uitwisselingsvermogen)
- humus verbetert de structuur van de bodem (soort van kleefstof) en
klit de bodemdeeltjes tot stabiele kruimels en kluiten samen
Verzorgen van een plant is als opvoeden van een kind!
Voeden naar behoefte!
Voor te veel verwennen van een kind is nog geen ouder
beloond!
Lastige lifters vermijden door te blijven rijden met uw auto!
Constante groei is de beste bescherming!
Koolstof: is zeer stabiel in bodem, maar breekt
onherroepelijk af (1,5 – 2,5 % per jaar)
Hoe metsel je een muur?
27
7
Titelis een goede bodembalans?
Wat
Bodem algemeen
(volume %)
Bodem 100 %
vast 50 %
mineraal
45 %
organisch
5%
holten, poriën 50 %
water
25 %
lucht
25 %
29
Wat is een goede bodembalans?
Bodembiologie (in kg/ha)
Gewicht in kg/ha
Bacteriën
10 000 Afbraak organisch materiaal
Fungi (schimmels)
10 000 Afbraak organisch materiaal, mycorrhizen,
(ziekten)
Algae (algen)
140
Verbruik voedingsstoffen
Microfauna
370
Bacterie- en schimmeleters
Nematoden (aaltjes)
50
Diverse voedingsbronnen
Acari (mijten)
4
Veelal schimmeletend
Collembola (springstaarten)
6
Veelal schimmeletend
Arthropoda (vnl. insecten)
17
Diverse voedingsbronnen
Gastropoda
(slakken)
40
Aardwormen
4000 Saprovoor = Organisme wat leeft van dood
organisch materiaal
microbiovoor = organismen die leven van
bacterien en schimmels
Zeoliet
Huminezuren
Gehydroliseerde
kaaswei
Structuur
CEC
Bufferen capaciteit
ontgifting
Lactobacillus
Bacterien
Ligno
Cellulose
Koolstof
Huminezuren
Gefermenteerd
plantaardig materiaal
Glucose, Aminozuren,
Peptiden, Vitaminen und
Kunstmeststoffen
C-vormen
N-vormen
P, K , Ca, Mg…
Voedingstoffen voor mineraliserende
elementen
Voedzame, door
Microörganismen direct
assimileerbare
Elementen
Fysische und chemische
Eigenschappen
Stimuleert de
biologische
activiteit
Biologische Eigenschappen
Bodemrijkdom
Bodem
31
8
Bodembiologie
Hoe werkt het “natuurlijk” systeem
Organisch gebonden N moet worden omgezet in anorganische N
▼
Bacteriën en schimmels zorgen voor chemische afbraak
▼
Bodemdieren begrazen de microben
▼
Deel van de N blijft in biomassa bodemorganismen
Deel van de N komt vrij voor opname van de plant
33
De plant betaalt belasting?
Wat zijn direct de Voordelen t.o.v. wanneer niet?
9
Bemesting algemeen
Bemesting algemeen
2. Wet van afnemende groei: hoe meer wij mesten hoe beter de
groei optimum hoe meer wij mesten hoe slechter de groei
Bemesting =
1. het aanbrengen van deze elementen:
- in voldoende hoeveelheden
- in de juiste verhoudingen
3. Wet van restitutie: teruggeven aan de bodem wat er door de
planten wordt aan onttrokken (en afgevoerd via bv. maaisel)
2. rekening houdende met:
- de bodem
- de planteisen
38
37
Bemesting algemeen
Bemesting algemeen
Bemesting = spinnenweb = vrij moeilijke materie
De 6 hoofdelementen
in de klassieke bemesting:
→ Wetten:
1. Wet van minimum: groei wordt bepaald door dat element dat
minimaal aanwezig is (Justin von Liebich)
39
Nederlandse naam
Chemische benaming
Symbool
Stikstof
Fosfor
Potas of kalium
Zwavel
Kalk
Magnesium
Nitrogenium
Phosphor
Kalium
Sulphur
Calcium
Magnesium
N
P
K
S
Ca
Mg
40
10
Bemesting algemeen
Sporenelementen
De 6 essentiële sporenelementen
in de klassieke bemesting:
Nederlandse naam
Chemische benaming
IJzer
Mangaan
Koper
Boor
Zink
Molybdeen
Ferrum
Mangaan
Cuprum
Borium
Zink
Molybdenium
Indien problemen: meestal sterk beïnvloed:
door de pH (vooral een té hoge pH)
door antagonismen (synergismen)
6 sporenelementen, maar 3 daarvan zijn van belang:
Symbool
IJzer:
•
•
•
Fe
Mn
Cu
B
Zn
Mo
Jongste bladeren ontkleuren naar oranje, geel of wit
Nervatuur blijft meestal groen, de rest ontkleurt volledig
Kansen op verbrandingen
Mangaan
•
•
•
Ontkleuringen van de jongste bladeren, later ook de oudere
Kerstboompatroon
Groene nervatuur
Koper
•
•
•
Afstervende eindknoppen
Heksenbezems
Komt vaker voor dan gedacht
41
Antagonismen en synergisme
42
Bekalking
N
Algemeen worden 2 vormen van bekalkingen onderscheiden:
K
P
een onderhoudsbekalking: bemonsterde perceel zit nog wel
Antagonisme
Synergisme
binnen de pH-streefzone, maar men voert de pH terug naar de
bovengrens van deze streefzone (en is het perceel geschikt voor
kalkminnende plantensoorten);
Cu
B
Mo
Fe
Mg
een herstelbekalking: hierbij is het perceel zuurder geworden dan
de streefzone aangeeft en gaat de geadviseerde bekalking de pH
terugvoeren naar de bovengrens van de streefzone (en is het
perceel geschikt voor kalkminnende plantensoorten).
Zn
Ca
Mn
43
44
11
pH
Het begrip eenheid
pH = maat voor de zuurtegraad van de bodem
pH = hoeveel vrije
H+-ionen
in de bodem aanwezig zijn
De pH-schaal loopt van 1
(= zeer zuur)
1 eenheid fosfor
1 eenheid kalium
1 eenheid magnesium
= 1 kg P2O5/ha
= 1 kg K2O/ha
= 1 kg MgO/ha
tot 14 (= zeer basisch of alkalisch)
Let wel op:
En kalk???
voor het misverstand dat pH = zuurtegraad!!
de pH is een logaritmische functie!!!!
45
46
Het begrip eenheid
pH en de gevolgen
1 eenheid kalk = 1 kg CaO/ha
= 1 zuurbindende waarde (zbw)
= 1 neutraliserende waarde (nw)
Een te hoge pH:
Bemoeilijkt de opname van fosfor en van de meeste
sporenelementen zoals ijzer, mangaan, koper, zink en boor
versnelde afbraak van de humusfractie.
Een te lage pH:
kansen op toxische verschijnselen voor zware metalen zoals
kobalt, nikkel, chroom, cadmium, aluminium, selenium, ...
kansen op kalk- en (mogelijk) molybdeengebrek
de structuur van een bodem en het microbiële leven er ernstig
op achteruit > kans op ophoping organisch materiaal
enkele hoofdelementen zoals kalium, fosfor en stikstof worden
moeilijk opgenomen
47
48
12
pH en de gevolgen
pHKCI (vollegrond)
De pH
pHKCl-streefzones
Té lage pH
Té hoge pH
kalkneutraal
Hoofdelementen
Stikstof
Fosfor
Kalium
Magnesium
Calcium
Zwavel
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
(Kans op overmaat)
Kans op overmaat
Kans op gebrek
Kans op overmaat
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op overmaat
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op gebrek
Kans op overmaat
-
Fijn zand
Grof zand
Lemig zand
Lichte zandleem
Zandleem
Lichte leem
Leem
Lichte klei
Klei
Sporenelementen
IJzer
Mangaan
Boor
Zink
Koper
Molybdeen
Aluminium
5,2 5,2 5,4 5,7 6,1 6,3 6,6 7,0 7,1 -
kalkminnend
zuurminnend
5,7 – 6,2
5,7 – 6,2
5,8 – 6,3
6,1 – 6,6
6,5 – 7,0
6,9 – 7,3
7,1 – 7,5
7,5 – 7.9
7,6 – 8,0
4,7 – 5,2
4,7 – 5,2
4,8 – 5,4
5,2 – 5,7
5,5 – 6,1
5,8 – 6,3
6,1 – 6,6
6,5 – 7,0
6,5 – 7,1
5,7
5,7
5,8
6,1
6,5
6,9
7,1
7,5
7,6
49
50
Plantversterkers, voor een structurele aanpak
Afsluitend,
Plantversterkers,
Gevolgen door gebruik plantversterkers
Meer
bodemleven/activiteit
Betere structuur van bodem op korte en lange termijn
altijd en overal inzetbaar zonder dat deze
schade veroorzaken, in welke zin dan ook.
Betere wortelontwikkeling: meer wortels - meer opname
• Meer groeigarantie: door buffering
13
Plantversterkers, voor een structurele aanpak
Gevolgen gebruik plantversterkers
Gezonder gewas door constantere groei
Plantversterken door Bodemverbetering
Plantversterken is geen ‘vies’ woord meer!
Baat het niet, ….het schaadt ook zeker niet.
Er is geen weerstand meer tegen biologische middelen.
• Betere kwaliteit van het gewas
Maar Plantversterken is geen vies woord’!
• Beter, sterker, houdbaarder eindproduct
Mits benaderd vanuit grondgedachte!
• Minder onkruiddruk door minder bijmesten in de tuin
• Minder schoffelen i.v.m. minder onkruiddruk, dus minder
Verdiepen in bodemleven vraagt veel energie,
Maar geeft uiteindelijk veel meer energie.
Ook voor u en alles om u heen.
wortelschade
De Uitdaging: De Bodem Doorgrond,
voor een structurele aanpak!
We gaan dus niet meer alleen
plantje voeden maar ook
Bodem voeden!
Vragen ?
Bedankt voor uw aandacht !
14