Williams syndroom

Williams syndroom
Syndroomonderwijs AVG
17 november 2014
Baudalet van Soest, AIOS AVG
Hetty Spijker, AIOS AVG
Laura van Loon, AIOS Klinische Genetica
Indeling presentatie
•
Korte introductie
•
Dysmorfieën en genetische achtergrond
•
Medische problemen
•
Health Watch programma
•
Casus
Historie

Jaren ‘50 o.a. kinderarts Fanconi
idiopatische juveniele hypercalciëmie, failure to
thrive

1961 chirurg/cardioloog Williams
Guido Fanconi
supravalv AS, bijzonder gelaat, verlaagd IQ

1962 kindercardioloog Beuren
supravalv AS, bijzonder gelaat, friendly nature

1963-1964 o.a. kinderarts Blanquart
John Williams
hypercalciëmie, supravalv AS, “elfin face”,
Alois Beuren
verlaagd IQ

Jaren ‘90 ELN gen, microdeletie 7q11.23
Anna Blanquart
Lenshof HM et al Ped Radiol 2010, Berdon WE et al Ped Radiol 2011
Historie
A
B
A
Williams JCP et al. Circulation 1961
B
Epidemiologie
 Incidentie 1:7.500 - 1:50.000
 M=V
Pober BR NEJM 2010
Fenotype
 Uiterlijk, dysmorfieën
 Cardiovasculair
 Groei
 Endocrien
 Gedrag
 Cognitie
 Overig
Gene reviews, Pober BR NEJM 2010
Fenotype: uiterlijk
(Jong) kind
 “Elfinlike”, “pixielike”
 Periorbitaal vol
 Diepliggende neusbrug
 Korte opgewipte neus
 Volle wangen
 Lang philtrum
 Volle onderlip
 Kleine tanden,
afstand ertussen
 Kleine kin
Pober BR NEJM 2010, Metcalfe K Arch Dis Child 1999
Fenotype: uiterlijk
Volwassene
 Grover gelaat
 Volle lippen
 Wijde mond
 Volle neuspunt
Orph J Rare Dis. , Pober NEJM 2010, Metcalfe Arch Dis Child 1999
Genotype
 Microdeletie 7q11.23
 1,5 Mb (~95%)
 1,8 Mb (~5%)
 Karyotypering + FISH
 Array CGH, SNP array
Pober BR NEJM 2010, Merla G et al Hum Genet 2010
Genotype
Merla G et al Hum Genet 2010
Genotype: misalignment
normaal
malalignment
Pober BR NEJM 2010, Schubert C Cell Moll Life Sci 2009
Genotype - fenotype correlatie
Tassabehji M Hum Mol Genet 2003, Schubert C Cell Moll Life Sci 2009
Genotype: genen
28 genen in WBSCR
22 genen in 1.2 Mb single-copy gene region
Pober BR NEJM 2010
Genotype: genen
ELN
arteriopathie vasculaire stenosen, vasc gladde spiercel overgroei
hese stem, hernia inguinalis (bindweefsel)
GTF2IRD1 en
gedrag en cognitie, craniofaciale dysmorfieën, tandafwijkingen,
(GTF2I family)
groeiachterstand
LIMK1
↓ visueel-ruimtelijk vermogen
CLIP2
↓ visueel-ruimtelijk vermogen
BAZ1B
hypercalciëmie
STX1A
↓ glucose tolerantie
NCF1
↓ risico hypertensie
Pober BR NEJM 2010, Schubert Cell Mol Life Sci 2009, Tassabehji M Hum Mol Genet 2003, Merla G Hum Genet 2010
Genotype: herhalingsrisico
 Meestal de novo deletie
 Kiembaan mozaïcisme niet uit te sluiten
 Enkele AD overerving casus
 Paracentrische inversie chromosoom 7 (30% van ouders van kind met Williams
syndroom vs 5% in algemene populatie)
Pober BR NEJM 2010, Merla G et al Hum Genet 2010, Kara-Mostefa A et al Am J Hum Genet1999
Genotype - 7q11.23 duplicatie
7q11.23 deletion
7q11.23 duplication
Broad forehead
Broad forehead
Low nasal root
High, broad nose
Long philtrum
Short philtrum
Full lips
Thin lips
Growth and
endocrine problems
Growth retardation
Normal growtha
Hypercalcemia
Normocalcemia
Cardiovascular
SVAS, Hypertension
Congenital heart defects
Connective tissue
Joint laxity
Joint laxity
Neurological
Hypotonia
Hypotonia, Seizures
Brain MRI abnormalities (non-specific)
Brain MRI abnormalities (non-specific)
Developmental delay, Mental retardation
Developmental delay, Mental retardation
Relative strength in expressive language
Speech and language delay
Deficit of visuospatial skills
Visuospatial skills sparedc
Excessively social
Deficits social interaction/aggressive behavior
Autism spectrum behaviors, ADHD
Autism spectrum behaviors, ADHD
Facial
Cognitive
Behavioral
Merla G et al Hum Genet 2010, Torniero C Eur J Hum Genet 2008
Williams syndroom op het
spreekuur

Anamnese - wat valt op?

Lichamelijk onderzoek- wat valt op?

Medische problemen tijdens het
opgroeien.

Hoe kun je ondersteunen?
Anamnese:
Wat vertellen de ouders?
 Berichten van geluidsovergevoeligheid
 Veel oorontstekingen in de eerste
levensjaren
 Ontwikkelingsachterstand; motorisch en
qua taal
 Slaapstoornissen
 Bij oudere kinderen nachtelijke incontinentie
 Typische gedragingen
Kenmerken van Williams
syndroom bij lichamelijk
onderzoek: dysmorfieën
Kenmerken van Williams
syndroom:
Iris stellata
Kenmerken van Williams
syndroom:
Kenmerken van Williams
syndroom:
Kenmerken van Williams
syndroom:
Tanden
 Misvormde tanden
 Afwezige tanden
 Tandglazuur hypoplasie
 Microdontie
Kenmerken van Williams
syndroom:
Scoliose
Kenmerken van Williams
syndroom:
Losse huid
Kenmerken van Williams
syndroom:
Hernia umbilicalis
Kenmerken van Williams
syndroom:
Hernia inguinalis
Kenmerken van Williams
syndroom:
 Darmprolaps
 Hartruis
 Hypertensie (RR armen en benen)
Kenmerken van Williams
syndroom:
Afwijkende nieranatomie
Kenmerken van
Williamssyndroom:
Arteriestenoses
Kenmerken van Williams
syndroom:
bij aanvullend onderzoek
Arteriestenoses en gevolgen:
Supravalvulaire aortastenose 75 %
Perifere pulmonaalstenose 60 %
A. renalis stenose 50%
Andere perifere stenose 20 %
Hypertensie 50 %
Kenmerken van
Williams syndroom:
 Risico voor diverticulitis
→Bij obstipatie of chronische buikproblemen aan
diverticulitis denken, ook op jonge leeftijd.
Kenmerken van Williams
syndroom:
lab-controles
 Mogelijk hoog Ca-gehalte
 Mogelijk Hypothyreoidie
Medische Problemen
in jaar 0 - 2
 Strabisme
 Slechtziendheid
 Iris stellata
→ Onderzoek door oogarts
→ 6-12 mdn. visusonderzoek
Medische Problemen
in jaar 0 - 2
 Misvormde, ontbrekende tanden met groot gevaar
voor cariës.
→1/2 jaarlijkse controle
Medische Problemen
in jaar 0 - 2
 Chronische otitis media door afwijkende aanleg
van de buis van Eustachius.
 Hoewel hoge sensibiliteit voor geluid,
gehoorproblemen in de hoogfrequentie-geluiden.
→ Regelmatig gehoorscreening
(geboorte, 3 - 6 mdn., 9mdn., 24mdn.)
Medische Problemen
in jaar 0 - 2
 Problemen van het vaatstelsel: SVAS,
Pulmonaalstenose, A. Renalisstenose,
Ventrikelseptumdefecten.
→ Controle bloeddruk aan beide armen en benen.
→ Jaarlijkse kindercardiologisch onderzoek
Medische Problemen
in jaar 0 - 2
 Hypercalciëmie met obstipatie
 Hypothyreoïdie
→ Geen vitamine D-profylaxe!
→ Jaarlijkse lab-controles
Medische Problemen
in jaar 0 - 2
Voedingsproblemen
(braken, buikpijn, slik- en zuigfunctie
vaak gestoord),
failure to thrive, groeistoornis.
→ Elke 1-3 mdn. lengte en gewicht.
Groeicurve voor kinderen met
het Williamssyndroom
Groeicurve voor kinderen met het
Williamssyndroom
 Prenatale groeideficiëntie
 Failure to thrive 1e levensjaar (70%)
 Korte groeispurt puberteit
 Gemiddelde volwassen lengte < P3
 Gemiddelde lengte vrouwen: 1.57 cm.
 Gemiddelde lengte mannen: 1.67 cm.
Medische Problemen
in jaar 0 - 2
 Hypermobiliteit door spierzwakte en overstrekbare
gewrichten. Waardoor ook motorische
ontwikkelingsachterstand.
→Fysiotherapie?
Medische Problemen
in jaar 0 - 2
 Afwijkende anatomie van nieren
 blaas- of darmdivertikels.
→ Eenmalig sonografie abdomen.
→ Denk bij opvallend gedrag aan
urineonderzoek en infectiewaarden!
Medische Problemen
in jaar 0 - 2
 Hernia umbilicalis en inguinalis
→ Doelgericht onderzoek
Medische Problemen
in jaar 2 - 12
 Ogen → visuscontrole 3, 6 en 12 jaar.
 Gebit → halfjaarlijkse tandartscontrole.
 Chronische Otitis → tweejaarlijkse
gehoorscreening.
Medische Problemen
in jaar 2 - 12
Gevaar voor stenose van vaten blijft
bestaan.
→ Tot het 5de levensjaar jaarlijks
cardiologisch onderzoek. Daarna 1 x
in 3-5 jaar.
→ Jaarlijks lichamelijk onderzoek met
RR aan beide armen en benen.
Medische Problemen
in jaar 2 - 12
 Calciurie
 Nierafwijkingen, nierstenen,
urineweginfecties
 Neiging tot Hypothyreoidie.
→ Tweejaarlijks:serum Ca, Kreatinine,
urineonderzoek
→ 4-jaarlijks TSH
Medische Problemen
in jaar 2 - 12
 Overstrekbare gewrichten
 Groeistoornis lengte tussen p5 en p50.
 vroegepuberteit
 Gevaar voor scoliose
→ Fysiotherapeutisch advies
→ Jaarlijkse controle lengte en gewicht
Medische Problemen
vanaf jaar 13
• Visus controle 18 jaar.
• Vanaf 45 jaar: 5 jaarlijks visusonderzoek.
• Hyperacusis en gevaar voor
slechthorendheid op hoog-toon-niveau
→ Gehoorscreening 15 jaar.
→ Vanaf 30 jaar 3 jaarlijkse gehoorscreening
Medische Problemen
vanaf jaar 13
• Cardiologie:
Aortainsufficientie,Mitaalklepprolaps.
Gevaar voor vernauwing van vaten blijft
bestaan (Nierarterien, pulmonaal)
→ 5 jaarlijks cardioloog
• Gevaar voor Hypertensie
→ Jaarlijks RR aan beide armen en benen
Medische Problemen
vanaf jaar 13
• Tweejaarlijks: Lab-controle voor Ca
urineonderzoek.
• Vierjaarlijks TSH-controle
• Boven 30 jaar tweejaarlijks
glucosetolerantietest.
Opvallend gedrag bij mensen
met het Williamssyndroom
 Onvoorwaardelijke vriendelijkheid tegenover
vreemden. (weinig grenzen →niet weerbaar)
 Overmatige empathie
 Heel gezellig
 Overmatig angstig
 Moeilijkheden i.v.m. het onderhouden van
vriendschappen en relaties.
 Vooral als kinderen impulsief en angstig
Omtrent cognitie
 Dysharmonisch intelligentieprofiel
 Grote taalvaardigheid tegenover problemen met
visueel-ruimtelijke vaardigheden en numerieke
cognitie
 Moeilijkheden met oplossingsgericht denken of
bijvoorbeeld tekenen
 Muzikale vaardigheden, tegelijk auditieve
hypersensibiliteit (stofzuiger, boormachine,
vuilniswagen)
Ondersteuning

Fysiotherapie

Muziektherapie

Logopedie

Weerbaarheidstraining

Speciaal onderwijs.......
Henk Jan
02-06-1978
Ca 1988
Ca 1978
Ca 1980
Ca 1998
2014
Voorgeschiedenis (1)
1978: geboorte zonder complicaties (G=3360 gr, L =
50 cm).
1985: diverse ooroperaties ivm recidiverende
gehoorproblemen. Gering geleidings gehoorverlies
links
1985: VSD en multipele pulmonaal stenoses, met
lichte Re ventrikel hypertofie (VU)
Voorgeschiedenis (2)
1986: dubbelzijdige liesbreuk, waarvoor OK
1987: Williams syndroom wordt vermoed, op grond
van fysionomie.
1992: kyfose met slordig looppatroon.
2006: m.b.v. FISH techniek het ontbrekende deel op
chromosoom 7 gevonden.
Voorgeschiedenis (3)
Sinds 2001: recidiverende obstipatie
2010: geabcedeerde diverticulitis, waarvoor
laparoscopisch draineren en ontlastend
dubbellloops transversostoma
2011: opheffen stoma
Samenvatting casus
 Afwijkend bindweefsel: recidiverene otitis,
diverticulose/diverticulitits, hernia inguinalis, kyfose
 Gedrag: muzikaal, gevoelig voor plotseling harde
geluiden, sociaal (hierin wel kwetsbaar), kan snel
in paniek zijn
 Cognitie: matig verstandelijk gehandicapt
https://www.youtube.com/watch
?v=4l4cV6KjlxU
Health Watch
Leeftijd
0 – 2 jaar
2 – 12 jaar
> 12 jaar
Ontwikkeling
Elke 2 maanden
Gerichte aandacht geindiceerd
Gerichte aandacht geindiceerd
Jaarlijks lengte, gewicht, Tanner-stadia
(Twee-)jaarlijks: gewicht
Opmerkingen/
aandachtspunten
Vroege interventie programma’s
Groei
Elke 1-3 mnd.: lengte, gewicht SO
Eigen groeicurven
Afbuigende groei
Gastrointestinaal
Cardiovasculair
Endocrinologisch
Elke 1-3 mnd.: intake,
voedingsproblemen, ontlasting
Jaarlijks: voeding, ontlasting
Diagnose: volledige check
Jaarlijks: co kindercardioloog (of eigen
schema)
KA
Jaarlijks: ontlasting
Cave: diverticulitis (ook op
jonge leeftijd)!
Tot 5 jaar: jaarlijks kindercardioloog
1x in 5 jaar cardioloog
Daarna 1x in 3-5 jaar cardioloog
Jaarlijks: LO (RR, pols, souffles)
HA/AVG echo op indicatie
Hele leven: consult
cardioloog voor anesthesie!
Eenmalig: coeliakie screening
Halfjaarlijks: RR armen en benen
Jaarlijks: L.O. (RR, pols, souffles)
HA/AVG echo op indicatie
Bij diagnose en jaarlijks herhalen:
serum Ca, Ca/kreat-ratio urine, TSH
Tweejaarlijks: serum Ca, Ca/kreat-ratio
urine
Tweejaarlijks: serum Ca, Ca/kreatratio urine
Vierjaarlijks: TSH
Vierjaarlijks: TSH
Geen vitamine D!
Boven 30 jaar tweejaarlijks: glucose
tolerantietest
Urogenitaal
Diagnose: echo blaas en nieren
Jaarlijks: serum kreatinine, ureum en
urine onderzoek
Orthopaedisch/
neurologisch/
motoriek
Gerichte aandacht geindiceerd
Tweejaarlijks: serum kreatinine, ureum en
urine onderzoek
Tweejaarlijks: serum kreatinine, ureum
en urine onderzoek
Vijfjaarlijks: echo blaas en nieren
Jaarlijks: ROM gewrichten, wervelkolom
Tweejaarlijks: ROM gewrichten,
wervelkolom
Bij onbegrepen koorts:
urine onderzoek!
Health Watch
Leeftijd
0 – 2 jaar
2 – 12 jaar
> 12 jaar
Huid
Aandacht voor herniae
Alleen bij problemen
Alleen bij problemen
Gehoor
Geboorte, 3-6 mnd, 9 mnd en 24 mnd:
gehoortest
Tweejaarlijks: gehoorscreening
Jaarlijks: otoscopen
Jaarlijks: otoscopie
15 jaar: gehoorscreening
Elke 3-6 mnd: otoscopie
Visus
Eenmalig: volledig oogheelkundig
onderz.
Halfjaarlijks: controle tandarts
Aandacht voor hyperacusis
Vanaf 30 jaar driejaarlijks:
gehoorscreening
3, 6 en 12 jaar: visus onderzoek
18 jaar: visusonderzoek
Vanaf 45 jaar vijfjaarlijks
visusonderzoek
6-12 mnd: Visusonderzoek
Gebit
Opmerkingen/
aandachtspunten
Halfjaarlijks: controle tandarts
Halfjaarlijks: controle tandarts
8 jaar: orthodontist
Halfjaarlijks: mondhygi］ ist
Gebit