Contact - VGM NL

Persbericht
Contact:
Tel.nr:
Email:
Twitter:
Ingrid Wallisch/Anne-Marie Brouwer
0345 682734
[email protected]
@JLLNieuwsNL
Speelveld vastgoedmarkt sterk veranderd: nieuwe spelregels voor andere spelers

Jones Lang LaSalle presenteert onderzoek naar het vastgoedbeleggingsbeleid van Nederlandse
institutionele beleggers en vastgoedfondsen in 2011 en in de afgelopen 20 jaar

Direct vastgoedportefeuille van institutionele beleggers en vastgoedfondsen meer dan
vervijfvoudigd naar ruim € 100 miljard
Den Haag, 21 september 2011 - Het beleggingsbeleid en de verwachtingen van Nederlandse beleggers
staan meer dan ooit in het teken van de huidige onzekerheden op de financiële markten, de afnemende
economische groei en de toekomstige uitdagingen in de verschillende vastgoedsectoren, zoals de
leegstandsproblematiek en de druk op verduurzaming van vastgoed. Dat concludeert Jones Lang LaSalle
tijdens de presentatie van het jubileumsymposium ‘Generations in Real Estate’ over het jaarlijkse onderzoek
naar het vastgoedbeleggingsbeleid van de grote Nederlandse institutionele beleggers en vastgoedfondsen
dat vandaag plaatsvindt in het Kurhaus in Den Haag. Het onderzoek is dit jaar aangevuld met een analyse
van het vastgoedbeleggingsbeleid over de afgelopen 20 jaar. Uit het onderzoek blijkt dat de totale directvastgoedportefeuille van de respondenten in 2011 is gegroeid naar een waarde van ruim € 100 miljard. In de
afgelopen 20 jaar is het geïnvesteerde vermogen in direct vastgoed daarmee vervijfvoudigd.
De huidige vastgoedbeleggingsmarkt is sneller dan verwacht hersteld, al is het herstel zeer verdeeld. De
institutionele beleggers en vastgoedfondsen zijn vooral bereid te investeren in prime vastgoed met een laag
risicoprofiel. Hierdoor zijn de aanvangsrendementen voor prime vastgoed aangescherpt en de bijbehorende
vastgoedprijzen gestegen. De markt voor secundair vastgoed is nog altijd in onbalans en brengt de nodige
risico’s met zich mee. Er is daarmee duidelijk sprake van een verdere polarisatie op de Nederlandse
vastgoedbeleggingsmarkt. Het onderzoek laat zien dat de generatie institutionele beleggers en
vastgoedfondsen van dit moment zijn zinnen vooral heeft gezet op aankopen van winkel- en
woningvastgoed. In de kantoren- en bedrijfsruimteportefeuille vindt de komende periode weinig
beleggingsactiviteit plaats. In de periode 2011-2012 verwachten de beleggers voor ruim € 750 miljoen aan
winkelvastgoed en voor circa € 1,5 miljard aan verhuurde woningen te acquireren.
Speelveld vastgoedmarkt sterk veranderd: nieuwe spelregels voor andere
spelers
Highlights ‘Generations in Real Estate’:

Winkelvastgoed was in 2010 – net als in 2009 – de omvangrijkste beleggingscategorie in de portefeuille
(38 procent), naast woningen (35 procent) en kantoren (20 procent). De beleggingsfocus is nog meer
op de winkel- en woningmarkt komen te liggen. Waar 20 jaar geleden de verhouding kantoren en
winkels nog respectievelijk 40 procent en 20 procent was, is dit vandaag de dag volledig omgedraaid
naar respectievelijk 20 procent en 40 procent.

De leegstand in de kantoren- en bedrijfsruimteportefeuille van de beleggers nam afgelopen jaar verder
toe. Hierbij was het gemiddelde leegstandspercentage het hoogst binnen de kantorenportefeuille
(9,0 procent), gevolgd door de bedrijfsruimteportefeuille (7,5 procent). Deze percentages liggen onder
het landelijk gemiddelde.

De bezettingsgraden van retail- en woningportefeuilles zijn ten opzichte van vorig jaar, met
respectievelijk 3,5 procent en 2,5 procent, relatief stabiel gebleven.

De Loan-to-Value van de deelnemende beleggers is wederom verder teruggelopen en bedraagt
gemiddeld 35 procent. In de afgelopen 20 jaar lag de Loan-to-Value ratio gemiddeld nooit hoger dan 60
procent.

In 2010 bedroeg het totaalrendement 3,8 procent. Net als vorig jaar bedroeg het directe rendement 4,9
procent en is daarmee opvallend stabiel. Door de leegstand en het neerwaartse effect op de
huurprijzen blijft het directe rendement onder druk staan. Het indirecte rendement is - ondanks een
negatief resultaat (-0,8 procent) - sterk verbeterd ten opzichte van vorig jaar (-6,6 procent). De
mogelijkheid van een nieuwe golf aan afwaarderingen blijft echter bestaan.
Eric de Clercq Zubli, CEO Jones Lang LaSalle Nederland: “Ons onderzoek weerspiegelt de huidige
vertrouwenscrisis in de sector. Institutionele beleggers en vastgoedfondsen nemen nog meer een risicoaverse houding aan. De verschuiving in de beleggingsportefeuille van de kantoren- en bedrijfsruimtesector
naar de veiliger geachte winkel- en woningsector is dit jaar verder doorgevoerd, en zet ook de komende
periode verder door. De aanhoudende economische onzekerheid en de strenge voorwaarden aan
kredietverstrekking voor nieuwe beleggingen zorgt nog altijd voor een relatief geringe activiteit op de
beleggingsmarkt.”
Historisch perspectief
In vergelijking met voorgaande jaren blijkt dat beleggers momenteel terughoudend zijn door de
aanhoudende economische en monetaire risico’s. De focus ligt op bescherming tegen downside risico’s en
minder op upside potentie, waarbij een lager maar stabiel en zeker rendement de voorkeur geniet. In 2010 is
Speelveld vastgoedmarkt sterk veranderd: nieuwe spelregels voor andere
spelers
het totaalrendement weer naar het positieve getrokken en bedroeg 3,8 procent. Het totaalrendement blijft
echter nog ver achter op de perioden 1996-2000 en 2005-2007, waarin dubbele cijfers werden geschreven.
Marijn Snijders, CCO van Jones Lang LaSalle Nederland: “Terugkijkend op 20 jaar onderzoek zien we een
aantal belangrijke verschuivingen. Allereerst is het aantal institutionele beleggers en vastgoedfondsen fors
teruggelopen. Dit komt onder meer door grootschalige portefeuilleverkopen, fusies en het geheel op afstand
plaatsen van het direct vastgoed. Deze belangrijke verschuiving van direct naar indirect beleggen is nog
altijd gaande. De sector is bovendien professioneler en transparanter geworden, de frequentie van taxaties
is drastisch opgevoerd en het begrip duurzaamheid is van grotere betekenis geworden. De analyse van 20
jaar vastgoedbeleggingsbeleid laat zien dat de prestaties van institutionele beleggers en vastgoedfondsen
stabiel en solide zijn. Zij hebben een degelijk beleggingsbeleid gevoerd met als resultaat stabielere
rendementen en lagere leegstandspercentages dan ‘de markt’.”
De Clercq Zubli besluit: “Ons jaarlijkse onderzoek, in combinatie met onderzoek naar het beleid van de
afgelopen 20 jaar, geeft aan dat terugkijken belangrijk is om het heden in perspectief te kunnen plaatsen. En
uiteraard kijken wij vooral vooruit. Wij zien dat niet alleen het speelveld van de vastgoedsector is veranderd,
maar ook de spelers en de spelregels. Wij verwachten dat de geconstateerde veranderingen ook deels
doorzetten naar de toekomst. Samen met de demografische ontwikkelingen, de huidige economische en
monetaire onzekerheid en de blijvend veranderde financiële markten in dit nieuwe tijdperk, biedt dit volledig
nieuwe uitdagingen voor de volgende generaties in het vastgoed.”
–
einde bericht –
Noot voor de redactie
Het rapport is te downloaden via http://www.joneslanglasalle.nl/Netherlands/NL-NL/Pages/Research.aspx of
op te vragen via [email protected]
Over Jones Lang LaSalle
Jones Lang LaSalle (NYSE: JLL) is een financiële en professionele dienstverlener gespecialiseerd in vastgoed. De wereldwijde
expertteams bieden geïntegreerde vastgoeddiensten aan klanten die continu op zoek zijn naar toegevoegde waarde door het bezit,
het gebruik of het investeren in vastgoed. Met een omzet van meer dan $ 2,9 miljard in 2010, biedt de organisatie brede
geïntegreerde vastgoed- en investment management expertise aan eigenaren, gebruikers en beleggers op lokaal, regionaal en
mondiaal niveau in 70 verschillende landen, vanuit 750 kantoren wereldwijd, waaronder 200 corporate kantoren. Jones Lang LaSalle
is marktleider op het gebied van vastgoed- en corporate facility managementservices met wereldwijd een vastgoedportefeuille van
circa 1,8 miljard m2. LaSalle Investment Management, het bedrijfsonderdeel dat investment managementactiviteiten voor haar
rekening neemt, behoort tot één van ’s wereld grootste investment managementbedrijven ter wereld. Zij beheren een totaal
vermogen van circa US$ 44.5 miljard. Voor meer informatie kijk op onze website www.joneslanglasalle.com