De 8ste eigenschap` van effectiviteit naar inspiratie

Samenvatting De 8ste eigenschap, van effectiviteit naar inspiratie, Stephen R. Covey
De 8ste eigenschap is niet iets dat vergeten was bij de 7 eigenschappen van zeer
effectieve mensen (zie pag. 11 van deze samenvatting); De ‘7’ zijn relevanter dan
ooit gezien de enorme veranderingen en uitdagingen van deze tijd. De 8 ste is van een
andere orde van grootte, een extra dimensie die oproept tot grootsheid, inspiratie,
vervulling, gepassioneerdheid en significantie. Het gaat verder dan afhankelijkheid,
onafhankelijk en onderlinge afhankelijkheid. De 8ste nodigt uit onze diepere, unieke,
persoonlijke, significante ‘stem’ te vinden en te gebruiken. Door persoonlijke-,
leiderschap- en organisatie grootsheid verder te ontwikkelen komen we bij de
essentie van deze 8ste eigenschap.
a. De onderhuidse onbewuste pijn
Velen onder ons gaan gebukt onder een onderhuidse onbewuste pijn die te maken
heeft met een diep gevoel van eenzaamheid en onbegrip van onszelf. Als we in ons
goede doen zijn hebben we die pijn niet zo in de gaten, want het engeltje op onze
schouder zegt: ‘Prima, ga zo door. Je komt er wel.’ Als we niet lekker in ons vel
zitten, glijdt het engeltje met een razende vaart naar beneden, omdat hij een flinke
duw heeft gekregen van het duiveltje dat geniepig tegen ons zegt: ‘Zie je wel,
niemand waardeert je. Ik zei het toch, je bent eenzaam. En laten we niet vergeten
dat je ook nog eens gestrest bent, omdat alles snel moet en weet je nog dat die-endie heeft gezegd dat het gisteren af moest zijn in plaats van vandaag?’ Op zich is er
niets mis met de aanwezigheid van ons duiveltje, het is alleen jammer dat het
engeltje zo weinig kans krijgt om de gedachtestroom weer in balans te brengen. Het
engeltje vertegenwoordigt namelijk onze talenten en vaardigheden, het grenzeloze
potentieel dat we allemaal hebben en waaruit we zonder enige restrictie kunnen
putten. Als je maar weet hoe! Maar voordat je aan het ‘hoe’ kunt beginnen, moet je
eerst beseffen dat het te allen tijde beschikbaar is. We hoeven ons slechts te
herinneren dat de mens vanbinnen vol hoop is, de capaciteiten oneindig zijn, dat we
intelligent, geestkrachtig en veerkrachtig zijn. Dat we behept zijn met passie en
inspiratie. Dat we beschikken over een oneindige hoeveelheid natuurlijke gaven en
kracht, ook wel samengevat in het woord ‘talent’. Zodra we beseffen dat er een
overvloed in ons zit, kunnen we er effectief mee omgaan.
Effectief omgaan met je bekwaamheid is eigenlijk geen optie maar een eis. Wat de
effectiviteit verhoogt, is weten wat je behoeften zijn, dus weten wat je echt nodig
hebt, en je bewust zijn van wat goed is en wat het is dat je aanzet om iets te doen.
Als je een leven leidt waarin je je talenten vrijelijk kunt gebruiken, zodat je passie
wordt gevoed, dan groeit ook je behoefte aan een wereld die hetzelfde
vertegenwoordigt. Je wilt die wereld bewust ontmoeten en meemaken. Tot zover de
theorie, het waren prachtige woorden, maar hoe zet je woorden om in praktijk.
We hebben al vastgesteld dat we pijn (kunnen) voelen. Pijn wordt veroorzaakt door
een basisprobleem. Voor elk probleem is een oplossing, maar om die oplossing te
vinden moet je eerst je basisprobleem begrijpen. Daarvoor is onderzoek nodig.
Begrip van het basisprobleem kan leiden tot het doorbreken van oude manieren van
denken, dus onze denkpatronen. Vergelijk het maar met pijnlijke voeten. Als je zit, is
er niets aan de hand, maar zodra je gaat lopen, schieten de pijnscheuten als
bliksemschichten door je voeten. De pijn kan worden veroorzaakt door in ieder geval
twee zaken (misschien kun jij er nog wel meer bedenken). Eén: je hebt te kleine
schoenen gekocht. Ingegeven door ijdelheid dacht je bij aanschaf: Ach, ze moeten
nog uitgelopen worden. Maar je hebt een prima kwaliteit schoenen gekocht dus dat
betekent minimaal twee jaar blaren. Twee: je lichaamsgewicht is met tien kilo
toegenomen en die tien kilo is niet alleen blijven plakken op je buik of heupen maar
© Mindpower International nv
1
heeft zich ook genesteld in je voeten. Eén probleem kan dus twee verschillende
oorzaken hebben. Daarom is het zaak om het basisprobleem goed te onderzoeken.
Pas dan kom je tot de oplossing die bij dat specifieke probleem past. Was ijdelheid je
gids, dan weet je in ieder geval dat je de volgende keer bij een bezoek aan de
schoenenzaak ijdelheid moet buitensluiten (tenzij je dol bent op blaren). Ben je je
echter te buiten gegaan aan allerlei heerlijkheden, dan weet je dat je beter even pas
op de plaats kunt maken, zodat je weer in je mooie nieuwe schoenen past.
b. Het probleem uitgediept
De mens evolueert, niet alleen lichamelijk, maar ook mentaal. De wereld evolueert
ook, met rasse schreden. Doorbraken, zoals op technologisch gebied, het Internet,
e-commerce, volgen elkaar razendsnel op; het is amper bij te houden. Binnen een
jaar is een computersysteem alweer verouderd. Toch zijn dit niet de ingrijpendste
doorbraken. De verandering die eigenlijk het grootst is, is dat steeds meer mensen
hun eigen keuzes kunnen maken. De innerlijke drang om het eigen leven te
managen groeit steeds meer. Ter illustratie gaan we een korte ‘sentimental tour’ door
de geschiedenis maken. De mens is van oorsprong een jager, een nomade. Na een
bepaalde periode besloot de mens zich te settelen en bekwaamde zich in landbouw
en veeteelt. Na verloop van tijd brak het industriële tijdperk aan, gevolgd door het
informatietijdperk, waarin we nu zitten.
Ondanks dat we in een andere tijdsperiode functioneren, zitten veel mensen
gevoelsmatig nog vast in het industrietijdperk, die, sociaal gezien, de benadering van
het onder controle houden van machines en mensen als voornaamste kenmerk
heeft. Personeel wordt boekhoudkundig vermeld onder de post ‘Kosten’, en
machines onder de post ‘Bezittingen’. Mensen worden gemanaged als machines, de
manager geeft orders en zijn werknemers worden geacht die orders op te volgen,
zoals een machine 1.000 onderdelen per minuut uitspuugt als je de juiste knop maar
indrukt. Deze benadering van management heeft een grondige revisie nodig.
Leiderschap is een keuze, terwijl het over het algemeen wordt gezien als een positie.
Managers zien zichzelf niet als leider, maar als het alfadier, de hoogste in rang. Van
persoonlijk leiderschap een keuze maken betekent vrijheid. Hoe meer een manager
wil controleren, hoe meer hij een situatie creëert waarbij nog meer moet worden
gecontroleerd. Als het fout gaat, krijgt de manager de schuld; wanneer het goed gaat
komt hem alle eer toe.
Mensen nemen geen eigen initiatief, lijken tevreden met hun situatie. Ze wachten tot
hun wordt verteld wat ze moeten doen en dat doen ze dan ook, trouw of niet. De
weerstand om initiatief te nemen, onafhankelijk te handelen, geeft alleen maar
voedsel aan het gedachtegoed dat de manager orders geeft. En zoals een goed
manager betaamt (het wordt immers van hem verwacht, waarom zou hij die
verwachting in twijfel brengen) geeft hij orders, omdat hij denkt dat hij dan pas
volgers krijgt die handelen. Uiteindelijk neemt niemand meer verantwoordelijkheid.
Klinkt dit niet als de bekende vicieuze cirkel?
Organisaties hebben over het algemeen intelligente, getalenteerde en creatieve
mensen. Dat is natuurlijk geweldig, ware het niet dat velen het gevoel hebben dat ze
in een dwangbuis zitten. Eigen initiatief wordt niet geapprecieerd en onafhankelijk
denken in de kiem gesmoord. Het gevolg hiervan is dat ze ongeïnspireerd raken en
zich ondergewaardeerd voelen. Het hoeft geen betoog dat dat enorm frustrerend kan
zijn. Dat was het slechte nieuws. Nu komt het goede nieuws. Frustratie is niet nodig,
omdat we zelf de macht in handen hebben om dingen te veranderen. Het enige wat
we hoeven te doen is onze oude gedachten overboord te gooien, en nieuwe
gedachten welkom te heten. Einstein had dat al door en verwoordde het als volgt:
‘De belangrijkste problemen waarmee we te maken hebben, kunnen niet opgelost
worden op hetzelfde denkniveau als toen we deze creëerden.’
© Mindpower International nv
2
Mensen zijn vierdimensionaal. Deze vier dimensies, oftewel niveaus, zijn: mentaal
(de ratio), fysiek vermogen (het lichaam), emotioneel/ sociaal (het hart/gevoel) en
spiritueel (de geest/ziel). Het gevolg van industrietijdperk-denken is dat veel
werknemers zich niet geïnspireerd voelen door hun manager. Dat komt misschien
vreemd over, maar eigenlijk is het logisch. Mensen maken een keuze tussen alles
geven of maar een gedeelte. De basis van die keuze is de manier waarop ze worden
behandeld en de mogelijkheden die worden geboden om alle vier niveaus van de
menselijke natuur te gebruiken.
c. De oplossing
Veel grote bedrijven zijn ooit klein begonnen. Eén persoon heeft ervoor gekozen zich
in het ondernemersschap te storten of had een idee en heeft de keuze gemaakt om
dat idee in realiteit om te zetten. Die persoon heeft dus zijn oude gedachten verruild
voor nieuwe, hij heeft besloten om boven de middelmaat uit te stijgen. De mensen
die er niet voor terugdeinzen om hun hoofd boven het maaiveld uit te steken, laten
zich niet demotiveren door negatieve gedachten, noch van zichzelf noch van
anderen. Ze leren gebruik te maken van hun natuurlijke talenten en gaven, daarmee
krijgen ze goed voor ogen welke zaken ze willen bereiken en hoe. Ze nemen initiatief
en ontwikkelen begrip voor de behoeften van en mogelijkheden voor zichzelf en hun
omgeving. Ze voldoen aan de behoeften die passen bij hun unieke talenten, die hun
hogere motivatie beroeren en die verschil maken. Deze mensen dienen en inspireren
anderen. Net als zij hebben ook wij een diep verlangen vanbinnen om voor onze
grootsheid uit te komen en daarmee een bijdrage te leveren aan ons eigen leven en
dat van anderen. Het mooie van het geheel is dat we niet alleen dat verlangen
hebben, maar ook het potentieel, dus we kunnen ongebreideld aan dat verlangen
toegeven. Er zit echter één maar aan: onze talenten, capaciteiten, intelligentie en
mogelijkheden kunnen pas ontplooid worden als we daartoe besluiten en ons best
doen om deze nog verder te ontwikkelen.
I Het pretpakket van nog niet geopende geboorte cadeaus
Ontdek jouw ‘stem’: jouw persoonlijke grootsheid.
Bij je geboorte krijg je niet alleen nerveuze ouders in je minischoot geworpen, maar
ook een enorm pretpakket dat je leven zal verrijken. Dat pretpakket bestaat uit:
1 De vrijheid en het vermogen om te kiezen;
2 De wezenlijke wetten, deze zijn universeel en veranderen nooit;
3 De vier eerdergenoemde niveaus van de menselijke natuur
 mentaal – de ratio, het denkvermogen
 fysiek vermogen – het lichaam
 emotioneel/sociaal – het hart/het gevoel
 spiritueel – de geest/de ziel.
ad 1. Vrijheid en vermogen om te kiezen
De essentie van het menszijn is het leiden van je eigen leven. En met ‘leiden’ bedoel
ik ook leiden, zelf de leiding nemen over je leven, zelf je leven sturen. Mensen
kunnen dat, omdat zij handelen; in tegenstelling tot dieren die alleen maar reageren.
Dat laatste geldt trouwens ook voor mensen die op de automatische piloot leven. De
kracht en het vermogen van keuze betekent tegelijkertijd dat je niet alleen maar een
product bent van je verleden of je genen. Je bent geen product van de manier
waarop mensen je behandelden of behandelen. Anderen kunnen je wel beïnvloeden,
maar zij bepalen niet wie jij bent. Jij bepaalt zelf wie je bent, door je keuzes. Als je je
heden aan het verleden hebben opgehangen, je bijvoorbeeld slachtoffer voelt van
omstandigheden uit het verleden, is het dan echt nodig om hetzelfde te doen met je
toekomst? Of zeg je: ‘Ik weiger nog langer om me slachtoffer te blijven voelen.
© Mindpower International nv
3
Ik stap uit m’n oude gedachtepatroon en neem het roer van mijn leven in eigen
handen.’ Tussen elke prikkel – hetzij van buitenaf, hetzij van binnenuit – en je reactie
zit een ruimte. In die ruimte, laten we het bedenktijd noemen, liggen onze vrijheid en
kracht om te kiezen hoe we zullen reageren. De keuze van reactie bevat onze groei
en ons geluk. Dus maak wijs gebruik van die bedenktijd en je keuzes.
ad 2. De wezenlijke wetten
‘Dus maak wijs gebruik van die bedenktijd en je keuzes’ heb je in de zin hiervoor
kunnen lezen. Maar wat is ‘wijs gebruik’ hoor ik je denken. Wat voor de een wijs is,
kan voor de ander volslagen idioot zijn. Dat is een kwestie van hoe je tegen zaken
aankijkt, en ieder kijkt op zijn eigen wijze tegen iets aan.
Als je leeft volgens de wetten die wezenlijk zijn in plaats van volgens de
hedendaagse cultuur, die nu eenmaal aan allerlei veranderingen onderhevig is, volg
je je eigen wezenlijke wijsheid. De wezenlijke wetten zijn namelijk universeel. Ze
stijgen uit boven cultuur en geografische plaatsbepaling. De wezenlijke wetten zijn
tijdloos en veranderen nooit. Rechtvaardigheid, vriendelijkheid, respect, eerlijkheid,
integriteit, dienstbaarheid en een bijdrage leveren zijn die wezenlijke wetten. Over
deze wetten kan niet gediscussieerd worden, want ze bewijzen zichzelf. Natuurlijke
autoriteit is het domein van de wezenlijke wetten. Je kunt ze niet negeren, je kunt
niet anders dan eraan gehoorzamen. Alle acties hebben gevolgen. Als we één kant
van een stokje oprapen, rapen we automatisch ook de andere kant op. Als we op de
hoge duikplank staan en we springen eraf, dan kunnen we niet ergens onderweg
naar beneden stoppen, omdat we ons plotseling bedacht hebben. We kunnen wel
dénken: Nee, toch maar niet, maar zodra we ons hebben afgezet is het te laat.
Kwestietje van een andere wezenlijke wet die zwaartekracht heet. Zoals we ons wel
moeten overgeven aan de zwaartekracht, zo valt ook aan de andere wezenlijke
wetten niet te tornen.
Bedreigde diersoorten blijven bedreigd of gaan van de lijst ‘Bedreigde Diersoorten’
af, en dat alleen door de toestemming van de mens, met andere woorden door de
keuze van de mens. De Dodo, een bijzonder creatief geschapen prehistorische
vogel, heeft het niet gehaald, omdat het laatste Dodo-stelletje niet heeft gedacht:
Wow, we zijn de laatste Dodo’s, daar moeten we iets aan doen. Ze konden het ook
niet bedenken, omdat je voor denken bewustzijn nodig hebt, en bewustzijn is wat
dieren ontberen. Ze zijn dus afhankelijk van mensen, die, omdat ze zelfbewustzijn
hebben, de enigen zijn die de vrijheid en het vermogen hebben om te kiezen en
zichzelf opnieuw uit te vinden. Dat ‘opnieuw uitvinden’ is natuurlijke autoriteit.
Behalve natuurlijke autoriteit hebben we ook te maken met morele autoriteit en dat is
het gebruikmaken van onze vrijheid en ons vermogen om te kiezen volgens de
wezenlijke wetten. Met andere woorden, als we de wezenlijke wetten volgen in onze
relatie met een ander, dan verbinden we ons met de goedkeuring van de natuur, ons
wezen. Natuurwetten, zoals zwaartekracht, en wezenlijke wetten (rechtvaardigheid,
vriendelijkheid, respect, eerlijkheid, integriteit, dienstbaarheid en een bijdrage
leveren) leiden de gevolgen van onze keuzes. Verontreinigde lucht en verontreinigd
water zijn op den duur funest voor het milieu. Als je steeds oneerlijk en onvriendelijk
bent is dat funest voor het geestelijke en sociale milieu.
Waarden zijn sociale normen. Ze zijn persoonlijk, emotioneel subjectief en ze kunnen
betwist worden. Vraag je eens het volgende af: zijn je waarden gebaseerd op de
wezenlijke wetten?
ad 3. De vier niveaus van de menselijke natuur
Zoals eerder genoemd heeft de menselijke natuur vier intelligentieniveaus. Deze zijn:
1. Mentale intelligentie (IQ), waardoor we onder andere de vaardigheid hebben
om te analyseren, het vermogen bezitten om zowel concreet als abstract te
© Mindpower International nv
4
denken, kunnen communiceren door middel van taal, in staat zijn om te
visualiseren en te begrijpen.
2. Fysieke intelligentie (FQ), je lichaam kan zonder dat je daarover hoeft na te
denken ademen, bloed circuleren, je zenuwstelsel en vitale systemen aan de
gang houden. Bovendien speurt je lichaam voortdurend zijn omgeving af,
vernietigt zieke cellen en vecht om te overleven.
3. Emotionele intelligentie (EQ), dat houdt in dat je het vermogen hebt tot
zelfkennis, zelfbewustzijn, sociale gevoeligheid en empathie, en de
vaardigheid om succesvol met anderen te communiceren.
4. Spirituele intelligentie (SQ), een nog redelijk onontgonnen terrein, maar er
worden, net als bij EQ, steeds meer wetenschappelijke onderzoeken naar
gedaan. SQ is de meest fundamentele intelligentie, omdat het de
leidinggevende bron is waaruit de drie andere intelligenties kunnen putten. SQ
vertegenwoordigt ons streven en verlangen naar zingeving van ons leven en
verbinding met het oneindige.
Deze intelligentieniveaus kun je op eenvoudige wijze ontwikkelen. Het enige wat je
nodig hebt, is wat voorstellingsvermogen.
Het mentale niveau: stel dat je over twee jaar geen werk hebt. Bereid je erop voor.
Het fysieke niveau: stel je voor dat je een hartaanval hebt gehad. Leef ernaar.
Het emotionele niveau: stel dat alles wat je over een ander zegt, die ander ook kan
horen. Spreek ernaar.
Het spirituele niveau: stel dat je elk kwartaal op theevisite kunt bij je Schepper. Leef
ernaar.
Stap uit je comfortzone en oefen de spieren van je intelligentieniveaus. Zet jezelf in
beweging, zodat je aan elk aspect aandacht kunt besteden.
Het kenbaar maken van je visie, discipline, passie en bewustzijn
De hoogste manifestaties van de vier intelligentieniveaus zijn:
 op mentaal gebied – visie,
 op fysiek gebied – discipline,
 op emotioneel gebied – passie,
 op spiritueel gebied – bewustzijn/geweten.
Visie. Visie is zien wat de mogelijkheden zijn in mensen, projecten, oorzaken en
ondernemingen. Onze geest combineert dan onze behoeften met de beschikbare
mogelijkheden. Visie is vooruitzien, het is een fantasie waarbij verbeeldingskracht
wordt toegepast. Alles wordt twee keer gecreëerd. Eerst krijg je te maken met de
mentale creatie, dan volgt de fysieke creatie.
Visie is het begin van het proces jezelf opnieuw uit te vinden, en vertegenwoordigt
wensen, dromen, hoop, doelen en plannen. Toch moet je visie niet zien als louter
fantasie, want visie is een realiteit die nog niet in de fysieke sfeer is gebracht. Visie is
meer dan alleen maar dingen voor elkaar krijgen. Het gaat ook om het ontdekken
van ons standpunt ten opzichte van anderen. Het bestaan van anderen erkennen,
dat bestaan bevestigen, in hen geloven, je bewust zijn van hun potentieel en hen
helpen dat ook in zichzelf te ontdekken en te gebruiken; hen laten beseffen dat
gedrag niet altijd hun potentieel vertegenwoordigt, dus hun gedrag los zien van hun
potentieel. Daarin zit heel veel kracht want het geeft hen en jezelf een grote dosis
positieve energie. Door mensen los te zien van hun gedrag bevestig je hun
fundamentele onbeperkte waarde. Erkenning van hun potentieel is een spiegel
waarin het beste in hen wordt gereflecteerd. Je hebt vast wel eens meegemaakt wat
een groot effect het op je heeft als iemand anders zijn geloof in jou (in je potentieel)
naar voren brengt, terwijl je niet in jezelf gelooft omdat je worstelt met je verleden.
Discipline. Met behulp van discipline laat je die visie realiteit worden. Discipline
betekent omgaan met de harde, pragmatische, en soms meedogenloze feiten van
© Mindpower International nv
5
het leven. Met discipline doe je wat er nodig is om dingen te laten gebeuren.
Discipline ontstaat wanneer visie wordt gecombineerd met betrokkenheid.
Discipline vertegenwoordigt tevens de tweede creatie. Het is het uitvoeren, het laten
gebeuren, het offer brengen om te doen wat nodig is om je visie te bewerkstelligen.
Discipline omschrijft duidelijk de realiteit en accepteert die ook. Het is het bereid zijn
er helemaal voor te gaan. Zonder visie en een sprankje hoop kun je het accepteren
van de realiteit als ontmoedigend ervaren.
Gelukkig zijn wordt ook wel omschreven als de kunst om wat je nu wilt ondergeschikt
te maken aan wat je op de lange termijn wilt. Dit persoonlijke offer, het proces van
het plezier van vandaag ondergeschikt maken aan iets goeds op de lange termijn is
precies waar discipline om draait. Soms zien mensen discipline als iets wat de
vrijheid beknot. Als je iets moet doen, ben je immers niet vrij. Maar eigenlijk is het
omgekeerde het geval. Alleen de gedisciplineerden zijn echt vrij. De
ongedisciplineerden zijn slaven van hun buien en genot. Over het algemeen hebben
mensen die steeds excuses zoeken om dingen niet te doen een gebrek aan
concentratie en discipline.
Het is een feit: tegenslagen zijn onvermijdelijk, maar je ellendig voelen is een keuze.
Passie is het vuur, de wens, de kracht van innerlijke overtuiging en het streven, die
de discipline de energie geeft om de visie te realiseren. Passie ontstaat wanneer de
behoefte samenkomt met talent.
Passie komt uit het hart en is een uiting van optimisme, opwinding, emotionele
binding, en een vast voornemen. Het zet een enorme drang en energie in gang
waaraan geen einde lijkt te komen. De bron van enthousiasme zit in de kracht van
keuze in plaats van in het ontkrachtende van slachtoffer zijn van de omstandigheden.
Enthousiaste mensen geloven dat het creëren van een toekomst de beste manier is
om die toekomst te voorspellen. Passie houdt je op je ingeslagen pad. De
voorwaarde om passie in je leven te krijgen, is het ontdekken van je unieke talenten,
je speciale rol en doel en jouw betekenis in de wereld. Denken dat iemands
vaardigheden ook iemands talenten zijn, berust op een misverstand. Vaardigheden
zijn geen talenten. Maar om je talent te kunnen ontplooien, heb je wel vaardigheden
nodig. Mensen kunnen vaardigheden en kennis hebben op gebieden waar hun
talenten niet liggen. Als ze een baan hebben die een beroep doet op hun
vaardigheden, maar niet op hun passie, dan doen ze gewoon hun werk. Er is dan
motivatie van buitenaf nodig, omdat die niet van binnenuit komt. Als je mensen kunt
krijgen wier passie overeenkomt met de baan, dan gaan ze vanzelf en hebben ze
geen hulp van buitenaf nodig, want het vuur, dat nodig is voor dat beetje extra, komt
van binnenuit.
Bewustzijn is het innerlijke morele gevoel over wat goed en fout is, het streven naar
betekenis en bijdrage leveren. Het is de kracht die leidt naar visie, discipline en
passie. Bewustzijn, ons morele gevoel, ons innerlijk licht, is universeel. De spirituele
of morele aard van mensen is ook afhankelijk van religie of religieuze benadering,
cultuur, geografische plaatsbepaling, nationaliteit of ras. Toch zijn alle grote
religieuze tradities één als het gaat om waarden zoals oprechtheid, eerlijkheid,
respect en bijdrage leveren. Deze waarden overstijgen elke cultuur. Bewustzijn is de
vredige rustige stem vanbinnen.
De tegenhanger van bewustzijn is ego. Ego is tiranniek, vertoont behoorlijk veel
sporen van despotisme en verslaat de grootste dictator met gemak op diens
vakgebied, dictatuur. Het ego concentreert zich op het zelf, het eigen genot en
plezier, is zelfzuchtig ambitieus en versterkt het uitsluiten van anderen. Het ego ziet
relaties vanuit het standpunt: bedreiging of geen bedreiging, met andere woorden:
eten of gegeten worden. Met behulp van bewustzijn kan het ego zichzelf overstijgen
en ontstaat er een gevoel voor saamhorigheid en het grote geheel, waardoor het
leven wordt gezien in het licht van vervulling, dienstbaarheid en bijdrage leveren.
© Mindpower International nv
6
Het bewustzijn heeft geduld en wijsheid, is scherpzinnig en voelt in hoeverre er
sprake is van een dreiging in geval van een crisis. Door zijn wijsheid weet het wat het
moet doen. Het bewustzijn ziet het diepere in mensen en bevestigt hun kracht en
vrijheid van keuze.
Het ego slaapt nooit, ontkracht en vermindert iemands capaciteiten. Het ego ontkent
vaak de realiteit, voelt zich bedreigd door negatieve reacties en straft de
boodschapper. Het interpreteert alle informatie, waarbij het eigen behoud vooraan
staat. Het bewustzijn is niet bang voor informatie, maar waardeert deze en probeert
de waarheid erin te vinden.
Het bewustzijn betekent opoffering, jezelf of je ego ondergeschikt maken aan een
hoger doel. Want ik kan het niet vaak genoeg benadrukken, opoffering is niets
anders dan iets goeds opgeven voor iets beters. Het bewustzijn leert ons dat
resultaat en middelen onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden, dat het resultaat al
bestaat in de middelen.
Ik heb een nadenkertje voor je. Volgens de leer van Gandhi zijn er zeven zaken die
ons, als we niet uitkijken en onzuivere middelen gebruiken om een resultaat te
bereiken, zullen vernietigen.
 Welvaart zonder werk;
 Plezier zonder geweten of bewustzijn;
 Kennis zonder inhoud;
 Handel zonder moraal;
 Wetenschap zonder menselijkheid;
 Aanbidding zonder opoffering;
 Politiek zonder principes.
Heb je in de gaten dat elk waardig resultaat onzuiver kan worden verkregen? En
wanneer je een waardig resultaat verkrijgt met valse middelen, dan zal het resultaat
uiteindelijk als sneeuw voor de zon verdwijnen.
Het bewustzijn vertelt ons steeds de waarde en onlosmakelijkheid van deze twee
zaken. Maar het ego zegt tegen ons dat het resultaat de middelen rechtvaardigt, zich
niet bewust dat een waardevol resultaat niet kan worden behaald met onzuivere
middelen.
Het bewustzijn verandert op krachtige wijze visie, discipline en passie door ons te
introduceren in de wereld van onderlinge verhoudingen. Het verplaatst ons van een
onafhankelijke staat naar een staat van verbonden zijn. Wanneer dat gebeurt,
verandert alles. Je komt tot het besef dat visie en waarden moeten worden gedeeld
voordat mensen bereid zijn om de discipline van structuren en systemen, die een
uiting zijn van deze gezamenlijke waarden, te accepteren.
Een gedeelde visie schept discipline en orde zonder die op te eisen.
Het bewustzijn toont namelijk waarom je iets wilt bereiken, visie geeft aan wat je wilt
bereiken, discipline laat zien hoe je dat gaat bereiken en passie vertegenwoordigt de
kracht van de gevoelens achter het waarom, het wat en het hoe.
Het bewustzijn transformeert passie in compassie. Het zorgt ervoor dat we een diepe
zorg voor anderen hebben.
II Anderen inspireren– de uitdaging van de leider
Help anderen hun ‘stem’ te vinden: de grootsheid van leiderschap en teams.
Een leider ziet de waarde en het potentieel van anderen en praat er met hen over
zodat ook zij het in zichzelf zien, in beweging worden gezet en die waarde en dat
potentieel inzetten.
Leiderschap en management worden vaak in één adem genoemd. Toch zijn het
verschillende dingen. Zaken, zoals geld, kosten, informatie, tijd, structuren,
© Mindpower International nv
7
systemen, processen, faciliteiten kun je niet leiden, maar moet je besturen en
beheren, omdat zaken niet het vermogen en de vrijheid hebben om zelf te kiezen.
Alleen de mens kan kiezen, dus als leider bestuur je geen mensen, maar je leidt hen,
bekrachtigt hen.
Een organisatie is opgebouwd uit individuen die onderling met elkaar verbonden zijn
en een gedeeld doel hebben. Over het algemeen laten organisaties leiding geven
volgens de leiderschapsprincipes uit het industrietijdperk, dus mensen als machines
benaderen. Daardoor ontstaan er vier klassiek chronische problemen.
1. Als het vertrouwen laag is, en er is geen morele autoriteit, dan is de baas het
middelpunt, onder het motto: de leider weet het het best en neemt de
beslissingen.
2. Als er geen gedeelde visies en waarden zijn, dan worden er regels opgesteld
die de plaats innemen van visie en missie.
3. Als de zaken niet lopen, niet op één lijn staan, dan worden deze efficiënter
gemaakt; machines, beleid en taken van mensen worden aangepast.
4. Als er geen autorisatie is, dan wordt alles onder controle gehouden, want je
kunt de mensen niet vertrouwen. De enige manier om mensen aan de gang te
krijgen en te houden, is hen belonen als ze goed hebben gewerkt en hen met
ontslag dreigen als ze niet goed hebben gepresteerd.
Deze benadering van leiderschap is de oorzaak van veel stagnatie en ellende, maar
omdat we eraan gewend zijn, weten we niet beter. De oplossing voor deze vier
problemen is als volgt.
 Als er weinig vertrouwen is, dan concentreren we ons op het laten zien van
onze betrouwbaarheid, we geven het voorbeeld.
 Als alles niet op één lijn staat, dan concentreren we ons op doelen, op het op
één lijn brengen van structuren, systemen en processen, dus resultaten, die
de autorisatie van mensen aanmoedigt, en we ontwikkelen de gedachte om
de visie en doelen te dienen.
 Als er geen autorisatie is, dan concentreren we ons op het bekrachtigen van
de waarde en het potentieel van individuen.
 In deze zin is leiderschap een proactieve intentie. De waarde en het potentieel
van medewerkers worden bevestigd en er kunnen teams worden gevormd
waarbij men elkaar aanvult.
Een rolmodel zijn
Een voorbeeld geven, een rolmodel zijn, anderen helpen hun ‘stem’ te vinden is het
belangrijkste aspect van leiderschap. Je laat anderen ervaren hoe een gedreven
mens zijn doel – het begeleiden van zijn mensen – vorm geeft, dat op één lijn brengt
en bekrachtigt. Door hun mening te vragen en te respecteren, en hun unieke ervaring
aan te spreken, komen anderen erachter dat ze worden gerespecteerd en
gewaardeerd op hun echte waarde. Ze raken werkelijk betrokken, want ze zijn
getransformeerd van toeschouwers naar deelnemers. Het blijft niet bij het mededelen
van een strategie en missie, maar ze helpen deze ook ontwikkelen. Mocht het plan al
van te voren vaststaan, dan kunnen ze zich er toch mee identificeren omdat ze een
bewuste keuze hebben gemaakt, voordat ze erbij betrokken waren.
Een rolmodel zijn is niet alleen een kwestie van één individu; het is het werk van een
team. De kracht van een elkaar aanvullend team is dat jij de zwakheden van een
ander compenseert, zoals de ander jouw zwakheden compenseert. Het is een feit dat
niemand is in staat om alles te kunnen, dus respect voor elkaar wordt de morele
verplichting.
Er is ook geen ruimte voor een slachtofferrol, want je kunt zelf kiezen hoe je reageert
op het gedrag van iemand anders. Jij hebt de keuze om de ruimte (bedenktijd)
© Mindpower International nv
8
tussen prikkel en reactie aan te wenden om uit je slachtofferrol te stappen en de
kracht van het pretpakket dat je bij je geboorte hebt gekregen, te gebruiken.
De ‘stem’, het belang van invloed
Invloed is in de Griekse filosofie beschreven in de woorden ethos, pathos en logos.
Ethos is je ethische natuur, je persoonlijke geloofwaardigheid, de hoeveelheid
vertrouwen die anderen hebben in je integriteit en competentie. Als mensen steeds
succesvol zijn door hun eigen principes na te volgen over de dingen die ze hebben
beloofd en wat van het werd verwacht, dan hebben ze ethos.
Pathos is empathie. Het betekent dat je weet hoe een ander voelt, wat de ander
nodig heeft, hoe de ander de dingen ziet en wat de ander probeert te zeggen.
Logos betekent logica. De kracht en overtuiging van je verschijning, je denken, je
ratio.
Een leider wendt zijn invloed op een goede manier aan als hij zijn visie, discipline,
passie en bewustzijn toepast. Hij spreidt deze principes dan uit als een olievlek op
water.
Een ander kenmerk van een leider is het nemen van initiatief. Initiatief nemen is een
vorm van zelfbekrachtiging. Je bekrachtigt jezelf naar aanleiding van het probleem of
de uitdaging waarvoor je staat. De hamvraag is altijd: Wat kan ik het beste doen
onder deze omstandigheden?
Er zijn zeven niveaus van initiatief nemen of zelfbekrachtiging. Stel je nu voor dat jij
in een cirkel staat. Die cirkel is verdeeld in zeven ringen. Deze ringen
vertegenwoordigen de zeven niveaus van initiatief nemen.
 De buitenste (zevende) ring is: wachten totdat je wordt gezegd wat je moet
doen.
 De zesde ring is: vragen wat je moet doen
 De vijfde ring is: advies geven wat er gedaan moet worden.
 De vierde ring is: het voornemen, ik ben het van plan.
 De derde ring is: het doen en onmiddellijk verslag uitbrengen.
 De tweede ring is: het doen en periodiek verslag uitbrengen.
 De (eerste) ring waarin je staat: het doen.
We gaan deze niveaus eens nader bekijken.
De zevende ring – Wachten tot je wordt gezegd wat je moet doen. Deze ring
betekent dat iets waarschijnlijk buiten jouw cirkel van invloed ligt. Wacht dan ook, je
wilt geen advies geven over dingen die buiten jouw cirkel liggen. Accepteer de
dingen die je niet kunt veranderen. Toon moed bij de dingen die je wel kunt
veranderen en gebruik je wijsheid om het verschil te weten. Je verspilt geen energie
aan zaken waaraan je niets kunt doen. Veel mensen kunnen dat niet accepteren en
vallen in de valkuil van bekritiseren, klagen, vergelijken en competitie voeren.
Daardoor beperken zij zich. Mensen die zichzelf niet vanbinnen kennen en hun
potentieel niet kunnen bereiken, zoeken hun zekerheid buiten zichzelf. Omdat ze
afhankelijk zijn van hun omgeving, verbinden ze zich met gedrag die henzelf
vernietigt.
De zesde ring – Vragen wat je moet doen. Het onderwerp van je vraag kan buiten je
cirkel liggen maar wel te maken hebben met je taakomschrijving. In dat geval kun je
je invloed uitbreiden als je vraag het resultaat is van een grondige analyse en
zorgvuldige overweging.
De vijfde ring – Een advies geven. Het leger heeft dat kort en bondig samengevat.
1 Analyseer het probleem.
2 Stel alternatieve oplossingen voor.
3 Zet een stappenplan op om de oplossing ten uitvoer te brengen.
© Mindpower International nv
9
4 Betrek alle realiteiten erbij waarmee je te maken hebt (politieke, sociale,
economische).
5 Geef dan een advies waarvoor maar één handtekening nodig is.
De vierde ring – Het voornemen. Deze ring is eigenlijk een uitbreiding van de vijfde
ring, het advies. Als je dit zegt, dan heb je het analytische werk al gedaan en ben je
helemaal voorbereid om je actie ten uitvoer te brengen. Je hebt nu niet alleen het
probleem scherp voor ogen, maar ook de oplossing.
De derde ring – Het doen en onmiddellijk verslag uitbrengen. Je hebt het gedaan en
brengt onmiddellijk verslag uit omdat anderen ervan moeten weten. Hierdoor weten
zij dan dat alles goed is uitgevoerd en kunnen er tussentijdse correcties worden
aangebracht. Bovendien krijgen degenen die verdere stappen moeten ondernemen
de benodigde informatie.
De tweede ring – Het doen en periodiek verslag uitbrengen. Als je periodiek verslag
uitbrengt, dan weet je duidelijk wat je taakomschrijving is en zit je vlak bij het centrum
van je invloedsfeer.
De eerste ring: Het midden van de cirkel – Het doen. Als iets precies in je
invloedsfeer ligt en de basis vormt van je taakomschrijving, doe het dan gewoon. Doe
je werk als ‘je baas’ aanwezig is, maar ook als hij afwezig is. Stel geen vragen, en
doe niet moeilijk, maar doe gewoon je werk.
Wat het probleem of de uitdaging ook is, je kunt jezelf bekrachtigen door op een of
andere manier initiatief te nemen. Vermijd klagen, bekritiseren, negatieve gedachten
of negatief gedrag. Zorg ervoor dat je je verantwoordelijkheid neemt en bijt nog liever
je tong af dan anderen de schuld te geven.
Het belang van integriteit en betrouwbaarheid
Vertrouwen is de lijm van organisaties. Vertrouwen gaat beide kanten op en wordt
vrijwillig gegeven. Vertrouwen is een onderdeel van je karakter. Karakter wordt in de
zakenwereld vaak onderschat. De gedachte heerst dat je talent, energie en
persoonlijkheid nodig hebt om succesvol te zijn. Maar de geschiedenis leert ons dat
wie we zijn belangrijker is dan wie we lijken te zijn. Hoe verder we van het
industrietijdperk raken, hoe meer we willen onderzoeken wie we echt zijn, zodat we
door onze zelfkennis meer en beter kunnen bijdragen aan oplossingen en kunnen
voldoen aan de behoeften van de mensen om ons heen. Waar vertrouwen is, is
betrouwbaarheid. Betrouwbaarheid is een gevolg van karakter en competentie. De
vruchten die je daarvan plukt zijn wijsheid en een weloverwogen oordeel.
Drie facetten van persoonlijk karakter zijn:
1. integriteit,
2. volwassenheid en
3. overvloed.
Integriteit betekent dat je de wezenlijke wetten volledig hebt geïntegreerd. Eerlijkheid
is het principe van de waarheid vertellen. Integriteit is ook je aan je belofte houden,
zowel aan jezelf als aan anderen. Je kunt, als je integer bent niet bij het ene goed en
integer zijn, terwijl je bij het andere niet integer bent, want het leven is een geheel dat
niet gedeeld kan worden.
Volwassenheid betekent dat je onder alle omstandigheden moedig en vriendelijk kunt
zijn, en goed kunt omgaan met moeilijke kwesties. De combinatie van moed en
vriendelijkheid is de bron en het product van integriteit.
Overvloed betekent dat je het leven niet ziet als een competitiestrijd, waarbij maar
één winnaar is. Je ziet het leven als een hoorn des overvloeds van eindeloze
mogelijkheden, bronnen en welvaart. Je vergelijkt jezelf niet met anderen en bent
oprecht blij als ze succes hebben. Mensen die vanuit schaarste denken zijn steeds
aan het vergelijken en voelen zich bedreigd door het succes van anderen. Het zal
duidelijk zijn dat je geen belangrijke vooruitgang in je relatie met anderen kunt maken
© Mindpower International nv
10
als je blijft zitten in je slachtofferrol of als je onbetrouwbaar bent. Als je vooruitgang
wilt boeken, dan zul je jezelf moeten verbeteren. Verbeter de wereld, begin bij jezelf.
Jezelf verbeteren: de 7 eigenschappen van effectieve leiderschap
1. Jezelf verbeteren begint bij proactief zijn. Proactief zijn is meer dan alleen
maar initiatieven nemen. Het is ook het herkennen en erkennen dat we vrijheid
van keuze hebben en dat we verantwoordelijk zijn voor die keuzes. De keuze
die je maakt is gebaseerd op de wezenlijke wetten en waarden in plaats van
op stemmingen en omstandigheden. Proactieve mensen zijn geen
slachtoffers. (verantwoordelijkheid, initiatief, zelf-determinatie)
2. Begin met het resultaat voor ogen. Je schept je eigen toekomst door een
mentaal plaatje van het eindresultaat te zien. Je identificeert jezelf met de
wezenlijke wetten, waarop je principes zijn gebaseerd, en je belooft jezelf dat
je je eraan zult houden. (visie, waarden, focus)
3. Stel prioriteiten. Wat je ook doet, je principes zijn prioriteit, dus leef ernaar en
laat je niet afleiden van jouw prioriteiten door je omgeving. (integriteit, actie)
4. Denk win-win, want dan zie je de winstsituatie voor beide partijen en behoud
je wederzijds respect. Je denkt in termen als ‘overvloed’ en ‘mogelijkheden’ in
plaats van in termen als ‘schaarste’ en ‘competitie’. (wederzijds respect,
voordeel, overvloed)
5. Werk eraan eerst te begrijpen voordat je begrepen wilt worden. Als je luistert
omdat je anderen wilt begrijpen in plaats van op je stoel te wippen omdat je
wilt antwoorden, dan begin je te communiceren en een relatie op te bouwen.
Proberen te begrijpen vraagt om inlevingsvermogen, proberen om te worden
begrepen vraagt om moed. Effectiviteit betekent een evenwicht tussen deze
twee. (De indiaanse ‘praatstok’) (wederzijds begrip, inlevingsvermogen, moed)
6. Synergie. Synergie is het derde alternatief. Niet op mijn manier, niet op jouw
manier, maar er is een derde manier die nog beter is dan de twee individuele
manieren. Het is respect hebben, waarde inschatten en zelfs elkaars
verschillen waarderen. Het begrip hebben dat ieder zijn kracht en zwakheden
heeft en elkaar kan aanvullen. Individuele zwakheden zijn niet belangrijk meer.
Begrip en synergie zijn de personificaties van de overvloed van wederzijds
respect en de waarde van verschillen inzien. (creatieve samenwerking,
verschillen waarderen)
7. Blijf scherp op jezelf. Blijf jezelf verbeteren op de vier intelligentieniveaus:
mentaal, fysiek, sociaal/emotioneel en spiritueel. (vernieuwing, totaal-mens)
De ins en outs van de ‘stem’ van vertrouwen
Wat gebeurt er met de communicatie als er veel vertrouwen is? Die vraag is
makkelijk te beantwoorden: de communicatie verloopt soepel en snel. En wat nu als
je een keer een fout maakt? Dat doen er dan nauwelijks toe, want de mensen
kennen je. Probeer dat maar eens bij een machine; die kan een schop krijgen of
wordt subtiel op de schroothoop gegooid.
Hoe bouw je vertrouwen op? Door begrip!
Je moet eerst weten wat het denkraam van de ander is. De manier waarop jij je
eerlijkheid, openheid, vriendelijkheid en hoffelijkheid uit, kan door de ander heel
anders begrepen worden. Stel, je wilt je vrouw een plezier doen. Je ziet haar
ploeteren op haar computer, die een wat trage processor heeft. Arme stakker, denk
je, dat kan veel sneller. Je koopt een snellere processor, zet hem erin en wacht vol
verwachting op haar uitroep: ‘O schat, m’n computer gaat veel sneller! Wat heerlijk.’
Je wacht en wacht en wacht, maar wat er komt ...geen uitroep, sterker nog, je hebt
de indruk dat ze het niet eens heeft gemerkt. Toch wat gepikeerd zeg je dat je er een
andere processor in hebt gestopt. ‘O, wat lief van je,’ zegt ze, ‘maar die oude deed
© Mindpower International nv
11
het nog best, hoor.’ Jouw denkraam is dat jij denkt dat zij zich ergert aan haar trage
computer en haar denkraam is dat ze liever een avondje met jou was uitgegaan in
plaats van dat je geld had uitgegeven aan een nieuwe processor.
Hou je aan je gedane beloftes. Niets is zo funest voor het vertrouwen dan een
gedane belofte niet nakomen. Een belofte doen is makkelijk, je stelt een ander
tevreden, vooral als het een kwestie is waarbij haast is geboden of als de ander
gestrest is. Maar je eraan houden is een andere kwestie. Soms ben je te snel met je
belofte of wil je van het gezeur af zijn. Ooit een jengelend kind op je arm gehad
omdat je gedachteloos ‘ja’ zei op zijn vraag of hij een ijsje mocht? En er in de verste
verte geen winkel te bekennen is waar je zo’n ding kunt kopen? Dus beloof alleen
iets als je weet dat je je aan je belofte kunt houden.
Eerlijkheid en integriteit. Eerlijkheid en integriteit zijn erg belangrijk. Niet alleen voor
je omgeving, maar vooral voor jezelf. Als je je bewustzijn negeert, ontkent, geweld
aan doet, dan verlies je veel persoonlijke integriteit. Je speelt een rol, je laat niet zien
wie je bent. Je houdt je werkelijke zelf niet alleen verborgen voor anderen maar
vooral en voornamelijk voor jezelf. Je belemmert daarmee niet alleen je volledige
potentieel, maar het voortdurend een rol spelen kan ook funest zijn voor je
gezondheid.
Vriendelijkheid en hoffelijkheid. Mensen hebben gevoelens. Dus waarom zou je
anderen kwetsen door onvriendelijkheid. Waarom zou je bot zijn, terwijl je makkelijk
‘dank je wel’ kunt zeggen? Als het zo weinig moeite kost om een ander een plezier te
doen, waarom zou je het dan laten?
Denk win-win. De onderliggende gedachte bij bijna alle onderhandelingen is de winverlies situatie. Dat wordt veroorzaakt door het gedachtegoed ‘schaarste’, dat nog
heerst. Hoe meer de ander krijgt, hoe minder er voor mij over is. Om deze gedachte,
die dus een gewoonte is geworden, te doorbreken moet je emotioneel en mentaal
bereid zijn om net zo gedreven te gaan voor de winsituatie voor beide partijen als dat
je vroeger ging voor een winsituatie voor jezelf. Dat vereist moed, het gedachtegoed
‘overvloed’ en creativiteit.
Verwachtingen duidelijk maken. Conflicten ontstaan omdat de rollen en doelen niet
op één lijn liggen. Zorg er dus voor dat je weet hoe de ander zijn rol ziet en welk doel
hij wil behalen. Maak daarna duidelijk wat jouw rol in het geheel is en wat jouw doel
is.
Loyaal zijn ten opzichte van diegenen die afwezig zijn. Integer zijn betekent ook
loyaal zijn. Het is heel makkelijk om over mensen te praten als ze er niet zijn. Denk
maar aan de tegeltjeswijsheden als: ‘Praat niet over jezelf, dan doen wij wel als je
weg bent.’ En: ‘Als je niets positiefs over iemand kunt zeggen, zwijg dan.’ Je
onderscheidt jezelf van anderen als je niet aan een roddelcultuur meedoet. Als je niet
roddelt, zullen anderen ook weten dat je niet over hen praat als zij afwezig zijn.
Daarmee bewijs je je integriteit.
Jezelf verontschuldigen. Je fouten toegeven, je excuses aanbieden, maakt jezelf en
anderen sterk. We zeggen allemaal wel eens iets in de hitte van de strijd, ook dingen
die we niet menen. Leg dan uit dat je dat hebt gezegd uit trots of boosheid en maak
je excuses, maar wel oprecht!
Het geven en ontvangen van feedback. We hebben allemaal feedback nodig, vooral
voor onze blinde vlekken. Dat zijn die gevoelige plekjes van zwakheid die we
verdedigen. Daarom is persoonlijke groei zo belangrijk, want die blinde vlekken zijn
helemaal niet zo gevoelig. Iemands eigenwaarde is innerlijk en wezenlijk en niet
afhankelijk van zwakheden.
Vergeving. Echte vergeving houdt in: vergeten, het laten gaan en doorgaan. Als er
iets is gebeurd, bedenk dan dat er een ruimte is (die bedenktijd) tussen de prikkel en
je reactie, dat je altijd een keuze hebt en dat niemand je kan kwetsen, tenzij je hem
daartoe toestemming geeft. De reactie die we geven, door een bepaalde keuze te
© Mindpower International nv
12
maken, bepaalt ons leven. We zijn een product van onze beslissingen, niet van onze
omstandigheden. We maken allemaal fouten en we hebben allemaal vergeving
nodig, dus we moeten allemaal vergeven. Het is beter om ons te concentreren op
onze fouten en om vergeving te vragen, dan om op de fouten van anderen te letten
en te wachten tot zij om vergeving vragen.
Functioneer vanuit liefde en ‘Hoe mag ik dienen?’
Zoeken naar het derde alternatief: breng de ‘stemmen’ samen
Een van de moeilijkste dingen van het leven is, en dat zul je met me eens zijn,
omgaan met conflicten. Een conflict ontstaat door verschillen. Dus de onderliggende
vraag is: hoe ga je met verschillen om. Stel dat je het karakter en de vaardigheid had
om verschillen synergetisch op te lossen, dat wil zeggen oplossingen aandragen die
beter zijn dan datgene dat is geopperd. De capaciteit en bekwaamheid om zulke
oplossingen te bedenken is gebaseerd op morele autoriteit op het persoonlijke vlak
en vertrouwen in relaties.
Het derde alternatief is niet op mijn manier, niet op jouw manier, maar op onze
manier. Het is geen compromis, waar je elkaar ergens in het midden ontmoet. Het is
zelfs beter dan een compromis. Ik zal het illustreren met het volgende voorbeeld.
Gandhi, werkzaam als advocaat, ging naar Zuid-Afrika, waar hij snel werd
geconfronteerd met rassenscheiding. Vanwege zijn huidskleur werd hij, tot zijn grote
verbazing, uit de trein gegooid. In eerste instantie was hij woedend, hij vond het
onrechtvaardig. Hij wilde wraak nemen op de mensen die hem hadden vernederd.
Maar hij bedacht dat dat niet de goede weg was. Daarmee zou hij geen recht halen.
Even zou het hem een goed gevoel geven, maar daar zou het bij blijven. Het recht
dat hij zocht, zou hij met dit alternatief niet krijgen. Zijn tweede reactie was teruggaan
naar India waar hij waardig tussen zijn eigen volk kon leven. Dat besloot hij ook niet
te doen. Hij vond dat je niet moest weglopen voor problemen. Je ermee confronteren
was een betere optie. Toen bedacht hij het derde alternatief: geweldloze actie. Vanaf
dat moment ontwikkelde hij de filosofie van geweldloosheid en heeft hij die de rest
van zijn leven in praktijk gebracht. Hij heeft 22 jaar in Zuid-Afrika gewoond en
gewerkt, voordat hij weer naar India vertrok. De rest van zijn leven zal je bekend zijn.
Om zijn derde alternatief te kunnen kiezen, moest Gandhi eerst een innerlijke strijd
voeren, voordat hij de relationele sfeer in ging.
De kracht ligt in je bekwaamheid om kwetsbaar te zijn, omdat diep vanbinnen je
integriteit, die is gebaseerd op je principes, je onkwetsbaar en vol zelfvertrouwen
maakt. Je kunt het je veroorloven om te zoeken en niet te weten wat het resultaat zal
zijn, maar je weet wel dat het beter is dan de situatie waarin jij en de ander zijn
begonnen.
De waarde van communicatie
Communicatie is zonder twijfel de belangrijkste vaardigheid in het leven.
Er zijn vier basismanieren om te communiceren:
1. lezen,
2. schrijven,
3. spreken en
4. luisteren.
40 tot 50 procent van onze communicatie bestaat uit luisteren en dat is hetgeen ons
het minst wordt geleerd. We leren te spreken, schrijven en lezen, maar luisteren valt
buiten het les- en opvoedingsboekje. (Hoewel je ouders vast wel eens op luide toon:
‘Luisteren!’ hebben gezegd, als je je kamer niet had opgeruimd. Maar zoals je wel
zult begrijpen, valt dit niet in het kader ‘luisteren’ zoals hier bedoeld.)
Over het algemeen luisteren we wel, tenminste dat denken we. Wij luisteren echter
vanuit ons eigen denkraam.
© Mindpower International nv
13
Er zijn vijf niveaus van luisteren:
1. negeren,
2. net doen alsof,
3. selectief luisteren,
4. aandachtig luisteren en
5. empatisch luisteren.
De laatste, het hoogste niveau, is het enige waarop we in het denkraam van de
ander luisteren. Het betekent je eigen verleden, je eigen denkraam, je eigen
referentiekader, je eigen normen en waarden en oordeel laten varen en volledig in
het denkraam van de ander gaan.
Er is niet één manier om naar dingen te kijken. Neem een glas rode wijn. De een, die
een alcoholist in de familie heeft en heeft gezien hoeveel ellende dat met zich
meebrengt, zegt met betrokken gezicht: ‘Ik zie een glas rode wijn’. De ander, een
vinoloog, zegt: ‘Ik zie een glas rode wijn’, en denkt: hoe zou de smaak zijn. De kleur
is mooi dieprood. Een bordeaux, vermoed ik. Ik ben benieuwd naar de afdronk.
Stel dat deze twee mensen met elkaar gaan praten over dat glas rode wijn. Als ze
geen van beiden uit hun eigen denkraam stappen, dan vliegen binnen de kortste
keren de flessen wijn door het pand.
Empatisch denken betekent uit je eigen denkraam stappen en het denkraam van de
ander volgen. Conflicten zijn vaak een kwestie van niet goed luisteren en iets alleen
bekijken vanuit het eigen perspectief.
Behalve het emotionele aspect speelt bij (het ontstaan van) conflicten ook positie een
rol.
Stel je voor wat er gebeurt als managers die een hoge positie bekleden, besluiten
hoe ze een belangrijke reorganisatie gaan invoeren. Ze geven een prachtige
presentatie waarin alle plannen uit de doeken worden gedaan. De toehoorders zijn
gepikeerd over deze tactloze aanpak en verzetten zich tegen deze bekendmaking. Er
vormt zich een ‘wacht tot het je wordt verteld’-gevoel; de onenigheid groeit, maar
wordt genegeerd en ontkent. Je kunt je de chaos voorstellen. Waarschijnlijk vliegen
er geen flessen wijn door de zaal, maar stoelen.
Als je je kracht haalt uit je positie, maar geen morele autoriteit hebt, dan maak je
jezelf zwakker, voor jezelf, voor anderen en in de onderlinge verhoudingen.
De waarde van communicatie komt goed tot uiting bij het zoeken naar het derde
alternatief. Je zou kunnen vragen: ‘Zou u bereid zijn om naar een oplossing te
zoeken die beter is dan de oplossingen die tot nu toe door u en mij zijn gezocht?’ En:
‘Kunt u instemmen met de basisregel: geen van tweeën kan zijn standpunt duidelijk
maken totdat beiden andermans standpunt tot ieders tevredenheid hebben
geherformuleerd?’
Het zoeken naar en vinden van gedeelde visie, waarde en strategie
Eén ‘stem’ die leidt to organisatie grootsheid.
Leiderschap nieuwe stijl vereist een nieuwe benadering.
De oude benadering is: de mensen aan de top, dus degenen die het het best weten,
stippelen het beleid van de organisatie uit en ontwikkelen deze.
De nieuwe benadering is: beleid dat snel wordt ontwikkeld door degenen die de
topposities bekleden, wordt snel vergeten. Zonder betrokkenheid of krachtige
identificatie is er geen verbondenheid.
Het zoeken naar en vinden van gedeelde visie, waarden en strategie kan op drie
manieren.
1. Het eerste alternatief is het volgen van de oude benadering. Visie, waarden en
de te volgen strategie gewoon meedelen aan je team of organisatie zonder
dat zij enige betrokkenheid voelen en dus geven.
© Mindpower International nv
14
2. Het tweede alternatief is extreme betrokkenheid, zodat er heel veel tijd en
energie gaat zitten in eindeloze discussies en ver doorgetrokken analyses. De
strategie uitvoeren en het elkaar bekrachtigen valt tussen de wal en het schip.
3. Het derde alternatief is niet alleen mensen betrekken in het
ontwikkelingsproces van visie, waarden en strategie, maar ook erkennen dat
je een krachtige cultuur van vertrouwen moet opbouwen, met als basis je
eigen betrouwbaarheid. Op deze manier is er sprake van identificatie. Deze
kracht staat gelijk aan de kracht van betrokkenheid. Je mensen werken niet
alleen voor jouw organisatie, maar zijn er ook een deel van. Je creëert dan
een klimaat van ‘willen’ in plaats van ‘moeten’. Als je voor jezelf ziet wat
belangrijk is, dan komt de uitdaging: een gedeeld standpunt creëren van wat
belangrijk is of wat het belangrijkst is.
Dus vraag je het volgende af.
Begrijpen de mensen echt wat het doel is van jouw of jullie organisatie?
Zijn ze betrokken?
Om mensen een duidelijk begrip te laten krijgen en betrokken te raken bij belangrijke
doelen, moet je hen betrekken bij het besluitproces. Samen bepaal je de bestemming
van de organisatie (visie en missie). Dan loopt iedereen op datzelfde pad dat leidt
naar de bestemming (waarden en strategisch plan). Om te bepalen wat het
belangrijkste voor een team of organisatie is, moet je grip zien te krijgen op de
realiteiten die je tegenkomt. Deze zijn: de markt, de kerncompetenties, de behoeften
van de ‘stakeholders’ en de waarden.
 Markt: Hoe bekijken je mensen de markt? Wat is de grotere politieke,
economische en technische context? Wie en hoe is de concurrentie? Wat zijn
de trends en kenmerken van de branche?
 Kerncompetenties: wat zijn je unieke krachten? Waar ben je goed in? Waar
ben je echt gepassioneerd over? Waar zullen mensen voor betalen? Met
andere woorden, wat zijn de behoeften van de mensen die jouw economische
motor laat lopen? Wat zegt je bewustzijn je?
 Behoeften ‘stakeholders’: denk aan alle belanghebbenden. Ten eerste aan je
(toekomstige) klanten. Wat hebben zij echt nodig? Wat zijn hun problemen en
zorgen en wat houdt hen bezig? Hoe doet de markt het in de branche waarin
ze zitten? Wat zijn de behoeften van degenen die geld in het bedrijf hebben
gestoken? Hoe zit het met de leveranciers, distributeurs en de dealers? Hoe
zit het met de gemeenschap en de omgeving, zoals op milieutechnisch
gebied?
 Waarden: wat is de waarde van deze mensen? Wat zijn jouw waarden? Wat is
het hoofddoel van de organisatie? Waarom hebben ze je aangenomen? Wat
zijn de waarden die het beleid bepalen?
Dit zijn de soort vragen en issues waar eerst duidelijkheid over moet komen, voordat
je je kunt concentreren op het te volgen pad.
Het uitstippelen van het te volgen pad is het moeilijkste want je hebt te maken met
verschillende persoonlijkheden, ideeën, percepties van de realiteit, niveaus van
vertrouwen en ego’s. Dit onderschrijft het belang van een voorbeeld zijn. Als mensen
iemand of een team niet kunnen vertrouwen, terwijl je met z’n allen bezig bent om
een pad uit te stippelen, dan kan niemand zich ermee identificeren en dan gaat de
functionaliteit van betrokkenheid verloren.
Op één lijn brengen en bekrachtigen
Veel organisaties stappen in de valkuil van beloning. Ze belonen het individu, terwijl
ze samenwerking verwachten. Bedrijven hameren op samenwerking en
teambuilding, maar ze gebruiken wel systemen die individuen belonen. Geef water
© Mindpower International nv
15
aan wat je wilt laten groeien. Als je zegt dat je waarde hecht aan samenwerking, dan
beloon je samenwerking, geen competitiestrijd.
Iedereen op één lijn brengen is iets wat nooit klaar is. Je moet steeds je best doen en
dingen aanpassen omdat je te maken hebt met veranderende omstandigheden.
Systemen, structuren en processen moeten flexibel blijven zodat ze zich kunnen
aanpassen. Maar… ze moeten wel blijven vasthouden aan principes die nooit
veranderen. Met deze combinatie creëer je een organisatie die zowel stabiel als alert
is.
Het losmaken van passie en talent
Passie is het vuur, het enthousiasme dat- en de moed die een individu voelt als hij
iets doet wat hij leuk vindt, er goede resultaten mee behaalt, en dat beantwoordt aan
zijn diepste behoeften.
Bekrachtiging of autorisatie is net zoiets, maar dan op organisatorisch gebied, met
medewerkers die het werk doen waarvan ze houden en op zo’n manier dat het
voldoet aan hun diepste behoeften en de essentiële behoefte van de organisatie.
Het industrietijdperk met zijn oude denkraam ligt achter ons. We zitten nu in het
kennistijdperk, waarbij de bekrachtiging of autorisatie van de passie en talenten van
mensen de kracht is. Het is dus belangrijk dat de autorisatie van mensen wordt
gezien als modelleren, op één lijn brengen en hetzelfde pad bewandelen. Anders
blijven organisaties praten over autorisatie, maar ze kunnen hun uitspraken niet
waarmaken. Ze hebben immers geen gedeelde visie, geen discipline en absoluut
geen passie.
Autorisatie is geen nieuw idee. In de jaren negentig van de vorige eeuw was het een
trend, maar het heeft ook een hoop scepticisme en boosheid opgeworpen, omdat het
autoriseren van mensen werd gezien als de basis en niet als de vruchten van de
andere drie rollen: gedeelde visie, discipline en passie. De grootste reden dat
autorisatie niet lukt is dat managers bang zijn om de controle te laten varen. Als je als
manager inziet dat je de controle niet laat varen, omdat je de condities van
autorisatie (modelleren, één lijn en hetzelfde pad) gebruikt, dan verandert controle in
zelfcontrole, dus controle van jezelf en je medewerkers. Iedereen brengt zich op één
lijn met zichzelf en zijn principes.
Zelfcontrole wil niet zeggen dat je mensen aan hun lot overlaat uit naam van eigen
autorisatie. Eigen autorisatie betekent dat ieder hetzelfde resultaat in gedachten
heeft met een, met ieders instemming verkregen, leidraad en ondersteunende
structuren en systemen, en dat ieder wordt beschouwd en benaderd als een volledig
persoon in een volledige baan.
Je kunt dan op je mensen rekenen, want ze behalen de resultaten en hebben,
binnen de leidraad, vrijheid door gebruik te maken van hun unieke talenten. Dit heet
‘gestuurde autonomie’. De rol van de manager maakt een verschuiving mee, van
iemand die controleert naar iemand die mensen in staat stelt om grenzen te
verleggen, waarbij hij zelf een bron van hulp en steun wordt.
Onze wijsheid, groei en passie gebruiken om anderen te dienen
De innerlijke drang om onze wijsheid, groei en passie te vinden en anderen te
inspireren wordt gevoed door één overkoepelend doel: menselijke behoeften dienen.
Het is ook het beste hulpmiddel om beide te bereiken: als we niet kijken naar en
tegemoetkomen aan menselijke behoeften, zullen we niet groeien en niet onze
vrijheid om te kiezen ontwikkelen.
We groeien zelf meer als we onszelf aan anderen geven. Onze onderlinge
verhoudingen verbeteren en verdiepen zich als we allemaal proberen om ons gezin,
onze familie, een organisatie, een gemeenschap te dienen.
© Mindpower International nv
16
Organisaties en bedrijven worden en zijn opgericht om te voldoen aan menselijke
behoeften. Er is gewoon geen andere reden voor hun bestaan. Maar er is wel een
verschuiving van benadering gaande, van de mens zien als machine naar de mens
zien als een geheel met een oneindig potentieel.
We transformeren zo snel van het informatietijdperk naar het kennistijdperk dat het
een noodzaak wordt om te blijven investeren in onze groei en opleiding. We zullen
moeten blijven ontwikkelen om op gelijke tred te blijven. Het is noodzaak dat we een
nieuw denkraam cultiveren, zodat mensen nieuwe vaardigheden kunnen ontplooien.
Van daaruit kunnen we naar het wijsheidtijdperk gaan, waar informatie en kennis
worden verbonden met doel en principes.
Wat is wijsheid?
We weten dat informatie geen wijsheid is, net zo min als kennis. Gaandeweg ons
leven leren we dat hoe meer je weet, hoe meer je erachter komt dat je het dus niet
weet. Stel nu eens dat je doelen zou willen dienen die je kennis te boven gaan. Dat
veroorzaakt deemoed en het verlangen om hulp aan vrienden of een team te vragen.
Het gevolg van succesvol werken met anderen is een productiever gebruik van
iemands kennis en talenten. Voortvloeiend daaruit kun je dan een elkaar aanvullend
team samenstellen, bestaande uit mensen die kennis en talenten hebben die
individuele onwetendheid en zwakheden compenseert. Zo zou het moeten zijn.
Je zou ook kunnen zeggen dat wijsheid het kind is van integriteit dat geïntegreerd is
rond principes. Integriteit is het kind van nederigheid en moed. Nederigheid kun je
beschouwen als de moeder van alle deugden, omdat nederigheid erkent dat er
wezenlijke wetten en principes zijn die het universum beheersen. Deze wetten en
principes hebben de leiding, wij niet. Trots leert ons dat wij het voor het zeggen
hebben. Nederigheid leert ons begrijpen, en leven volgens principes, omdat deze
uiteindelijk de gevolgen van onze actie regeren.
Als nederigheid de moeder is, dan is moed de vader van wijsheid om werkelijk te
leven naar deze principes, omdat deze vaak in contrast staan met sociale zeden,
normen en waarden. Veel nederigheid en moed dus!
Bijlage over Leiderschap en Management
Leiderschap
Mensen
Spontaniteit
Empowerment
Effectiviteit
Programmeur
Investering
Principes
Transformatie
Kracht
De goede dingen doen
Richting
Top line
‘Purpose’’
‘De ladder tegen de juiste muur’
Loslaten
Vertrouwen
Geweten
Omgaan met verandering
Architect
Gedeelde visie
© Mindpower International nv
Management
Dingen
Structuur
Controle
Efficiency
Programma
Kosten
Technieken
Transactie
Macht
De dingen goed doen
Snelheid
Bottom line
Methodes/middelen
‘Snel de ladder naar boven klimmen’
Vasthouden
Angst
Ego
Omgaan met complexiteit
Constructeur
Dingen voor elkaar krijgen
17
************************************************************************************************
Tot slot nog enkele woorden over hoe wij van Mindpower International kunnen
bijdragen om de performance van uw organisatie verder te verbeteren
In onze visie en brede ervaring is leiderschap een ontwikkelingsproces met twee
componenten:
1. de eigen ontwikkeling en
2. de omgang met mensen.
Wij combineren persoonlijke innerlijke ontwikkeling met het concrete werk en
prestatieverbetering. Hierdoor ontstaat vertrouwen. Dit straalt uit naar degenen die
geleid worden, waardoor zij zichzelf ook volgens deze lijn gaan ontwikkelen.
Deze aanpak leidt tot prestatieverbetering. Hierbij volgen we deze principes:
Succesvolle prestatie verbetering begint met resultaten en wordt permanent
ondersteund door resultaten.
Verandering komt op gang en verkrijgt draagvlak wanneer het onderwerp en de
manier van implementeren aansluit bij de realiteit van de betrokkenen. Initiële
betrokkenheid beklijft als er direct ook resultaten tot stand komen.
Ondersteuning dient gericht te zijn op specifieke resultaat verbeteringen.
Elke organisatie dient zijn eigen unieke verbeteringsproces te maken. Er is geen
beste manier.
Over deze aanpak van leadership en prestatie verbetering kunt u een zelfdiagnose
aanvragen. U krijgt dan feedback over uw huidige manier van doen, het potentieel
voor verbetering met de resultaten die het zal opleveren. Wij vertellen u er graag
meer over. E-mail naar [email protected] of bel + 32-3-6582306.
© Mindpower International nv
18