landschaps- en bewoningsges Lage Moeren

De Meetkerkse Moeren
Landschaps- en bewoningsgeschiedenis
29 april 2010
Sam De Decker
Koen Himpe
Inhoud
1- Inleiding in de landschapsgeschiedenis van de regio
2- De Meetkerkse Moeren: een geval apart?
3- Archeologie in de Meetkerkse Moeren
4- Landschapsrelicten en erfgoedwaarden in de
Meetkerkse Moeren
1- Inleiding in de landschapsgeschiedenis
van de regio
Ca. 100.000 jaar geleden
2- De Meetkerkse Moeren: een geval apart?
3- Archeologie in de Meetkerkse Moeren
Methodologie:
• Literatuuronderzoek: op zoek naar “oude” vondsten
• Verkennend booronderzoek
• Oppervlaktekartering
Op basis hiervan: archeologische verwachtingskaart
?
Conclusies archeologie
1. In de Meetkerkse Moeren bevinden nauwelijks archeologische
vindplaatsen. Eventuele vindplaatsen van voor de
Middeleeuwen zijn weggegraven door moernering, nadien was
het gebied waterverzadigd en weinig aantrekkelijk voor
bewoning.
2. Wel te verwachten: sporen van nà de moernering, die te maken
hebben met het gebruik van het gebied. Deze zijn niet te
voorspellen!
3. In contrast: de directe omgeving van de Meetkerkse Moeren is
rijk aan archeologische vindplaatsen
4- Landschapsrelicten en erfgoedwaarden in
de Meetkerkse Moeren
Kartering van
landschapsrelicten en erfgoedwaarden
Tijdreeksanalyse met weergave van bewaarde en vervaagde
landschapselementen, ruwweg teruggaand tot de LaatMiddeleeuwse periode
Heraldische Kaart van het Brugse Vrije door P. Claeissens (1596-1601) – copy van een gelijknamig plan, door P. Pourbus (1561-1571) - SA Brugge
Landschapsrelictkartering
Gerubriceerde legende:
•
•
•
•
•
Elementen van bewoning
Elementen van bedrijf en techniek
Elementen van verbinding en verkeer
Elementen van hydrografisch netwerk
Elementen van specifiek bodemgebruik en percelering
• Geassocieerde elementen
Bewaartoestand (bewaard / vervaagd of gewijzigd / verdwenen)
Elementen van bewoning
• Bewoningsconcentraties
– dorpen Meetkerke en Houthave
– vaartgehucht Nieuwwege
• Gebouwen en geassocieerde elementen
– Historische hoeven (met walgracht/boomgaard) op de rand van
kreek/dekzandruggen, erf bereikbaar via insteekwegen
– Verlaten Kasteelhoeve-site ‘Oude Casteelheve’
– Kleine hoeves en (verdwenen) landelijke woningen (o.m. vml.
dijkwoningen/moestuinen)
Elementen van bedrijf en techniek
• Ambachtelijke, artisanale en industriële gebouwen
dubbele poldermolenlocatie
– huidige stenen schepradwindwatermolen uit 1811, operatief tot
1928, vervangt de ca. 1623 opgerichte poldermolens
– Pompstation uit 1868, aanvankelijk met stoomgemaal, later met
dieselmotor, in 1942 geëlektrificeerd, thans vervangen door
bemalingsstation ‘De Katte’ (cf. RVK Houthave)
overige molenlocaties
schuiven / sluisjes
– ‘Twee Speien’ op de Blankenbergse Vaart
Foto’s verzameling A. Wybo (ca. 1928)
Foto verzameling A. Wybo (ca. 1928)
Elementen van verbinding en verkeer
• Tracés
–
–
–
–
Handelswegen
Molenwegen
Vaartwegel
Trekwegen
• Geassocieerde elementen
– Oversteekplaatsen (veren, bruggen)
Elementen van hydrografisch netwerk
• Tracés
– Poldersloten
– Geleden en zwinnen (stroominversies)
– Kanaalsegmenten (bochtafsnijdingen)
Vander Maelen kaart (ca. 1850)
Elementen van hydrografisch netwerk
• Geassocieerde elementen
– Lage moerdijk / aarden omringdijk ca. 1617-1622
Elementen van specifiek bodemgebruik en
percelering
Waterplassen of ‘watten’ (mogelijke veenplassen?)
Veedrinkpoelen en ‘laantjes’
Griendcultuur of ‘wiedauw-teelt’
Eendenkooi of ‘vrye haendecoye ofte Swaenerije’ ca.
1525 (kooibos en kooivijver met vangpijpen)
• Constante perceelsgrenzen, verwijzend naar
middeleeuwse veenontginning / systematische
gebiedsindeling en ontwatering via ‘geleden’ en
‘zwinnen’
•
•
•
•