De drie horizontale bewegingen van de platen

De drie horizontale bewegingen
van de platen
Vanaf p. 48
Welke bewegingen kunnen de platen
maken?
• Langs elkaar
• Van elkaar weg
• Naar elkaar toe
Van elkaar weg
Langs elkaar
Naar elkaar toe
A. Platen drijven uit elkaar, p. 48
• Divergent (Fr. ‘diverger’ = uiteenlopen)
• Diepe spleten waar platen uiteen drijven
 Vloeibaar gesteente (magma) komt
naar boven
 Afkoeling: magma wordt hard
• Resultaat: vulkanen + aardbevingen of
zeebevingen
Divergerende platen
Lithosfeer
Lithosfeer
Asthenosfeer
Magma
1. Divergerende platen binnen een
continent
• Slenk of rift
• Voorbeeld: Baikalmeer (Siberië)
• Zoek het Baikalmeer op in je atlas en duid het
aan op je kaart in de cursus. Los de vraag op.
• Lees het tekstje over de Grote Slenk (p. 48) en
los de vraag op
• Bekijk het kaartje van IJsland (p. 49) en
beantwoord de vraag
Amurische
plaat
Nubische plaat
Somalische
plaat
Baikalmeer
Baikalmeer
1. Divergerende platen binnen een
continent
• Voorbeeld: Baikalmeer (Siberië: kaart p. 47
cursus)
– Euraziatische plaat en Amurische plaat (stippellijn)
drijven uit elkaar
– Wat is er gebeurd in slenk?
 Er is water ingekomen: slenkmeer (zéér diep,
1612 m!)
1. Divergerende platen binnen een
continent
• Grote Slenk: 6400 km (Syrië tot Mozambique)
Waarom?
Afrikaanse plaat is aan het splitsen: Nubische
plaat (West) en Somalische plaat (Oost)
Drie platen divergeren: Arabische, Nubische en
Somalische platen!
Arabische
plaat
Nubische plaat
Somalische
plaat
Grote Slenk
1. Divergerende platen binnen een
continent
• IJsland ligt op een breuklijn in de aardkorst.
Wat zal er binnen X-miljoenen jaren
gebeuren?
 IJsland zal dan in twee delen barsten
2. Divergerende platen onder een
oceaan, p 49
• Rug: twee oceanische platen drijven uit elkaar
 magma komt naar boven
• Maximum 1500 m hoog, MAAR soms
duizenden kilometers lang
• Bevinden zich in alle oceanen
• Gebergteketens, die je vanop de oppervlakte
niet kunt zien
Mid-Atlantische rug
Mid-Atlantische rug
MidAtlantische
Rug
B. Platen drijven naar elkaar, p. 50
• Convergent (Fr. ‘converger’: bij elkaar komen)
• Botsing van platen (oceanisch en continentaal)
• Welke mogelijkheden zijn er?
– Botsing twee oceanische platen
– Botsing van twee continentale platen
– Botsing van één continentale en één oceanische
plaat
• Oceanische korst is lichter / zwaarder dan
continentale
Convergente platen
Lithosfeer
Asthenosfeer
Platen botsen en plooien in elkaar
1. Continentaal - continentaal, p. 50
Plooiingsgebergte
1
Continentale
korst
3
Continentale
korst
1
Botsingszone
2
1. Continentaal - continentaal
• Twee continentale platen botsen
 Gigantische spanning
 De platen plooien in elkaar
 Door plooien van platen: grootste
gebergteketens
Welke gebergteketens?
 Azië: Himalaya
 Europa: Alpen
2. Oceanisch – continentaal, p. 51
5
1
Trog
Oceanisch
Subductiezone
Vulkanisme
Continentaal
6
2
4
Aardbeving
Asthenosfeer
3
7
2. Oceanisch - continentaal
• Waarom duikt de oceanische korst onder de
continentale?
– De oceanische korst is zwaarder
• Dit noemen we subductie
• Aan de continentrand wordt de oceaan dieper
 trog
• Seismische activiteit (aardbevingen) +
vulkanisme + kustgebergten
2. Oceanisch - continentaal
• Voorbeeld aan westkust Zuid-Amerika?
– Nazcaplaat - Zuid-Amerikaanse plaat
3. Oceanisch – oceanisch, p. 52
4
1
Oceanisch
Trog
5
Vulkanisch
eiland
3
Subductiezone
2
Asthenosfeer
3. Oceanisch - oceanisch
• Oudste plaat is het zwaarst: duikt onder
jongste
• Ondergedrukte plaat smelt in asthenosfeer
 Ontstaan vulkanen die (soms) eilanden
worden
 Groep eilanden = eilandboog
 Hier ontstaan diepzeetroggen (heel diepe
troggen)
Voorbeeld: Filipijnse en Pacifische
plaat
Eilandboog en diepzeetrog
C. De platen schuiven langs elkaar
• Geen magma: geen vulkanische activiteit
• MAAR: seismische activiteit (aardbevingen)
• Voorbeelden?  Kaart p. 47
San-Andreaskloof
San-Andreaskloof
• Westkust van Noord-Amerika
• San-Francisco ligt op San-Andreaskloof
Gevolgen?
Veel aardbevingen
5.4. De gevolgen van platentektoniek
(p. 54)
5.4.1. Vulkanisme, ‘Het ontstaan van vulkanen en
eilanden’,
http://www.schooltv.nl/no_cache/video/crid/2006
0208_vulkaan01/
a. Platen drijven uit elkaar (zie p. 48 + filmpje)
Magma komt naar boven bij slenk of rug 
vulkanische eilanden (zie tekening bord)
b. Platen drijven naar elkaar: continentaaloceanisch (zie p. 51 + filmpje)
Oceanische plaat duikt onder continentale, smelt
door wrijving  ontstaan vulkanen
5.4. De gevolgen van platentektoniek
c. Hotspot
Vulkanisme zonder plaatactiviteit: magma komt
naar aardoppervlak
 Hete stroming vanuit binnenmantel (licht
materiaal)  mantelpluim
Hotspot
Lithosfeer
Stijgende
magmapluim
Hotspots op aarde