Economisch pareltje aan de Bosporus

34
EXPORTLAND: TURKIJE
TEKST: ROB RÜHL, MOHAMMED NASSIRI
TURKIJE
Economisch
pareltje aan de
Bosporus
FENEDEXPRESS / MEI 2012 / NR. 366
Bijna onopgemerkt heeft Turkije enorme stappen gezet
in zijn economische ontwikkeling. In de periode 20022011 groeide de Turkse economie gemiddeld met 5,3%
terwijl de groei in de eurozone bleef steken op 1,3%.
Nederlandse exporteurs volgende het land met interesse.
Dit jaar groeit de Turkse economie met bijna
4% terwijl de economie in de gehele Euroregio en Nederland krimpt met 0,3% respectievelijk 1%. In de studie, getiteld
“Turkije: een economisch pareltje aan de
Bosporus”, onderzoekt het ING Economisch
Bureau waarom de economische ontwikkeling in Turkije zo gunstig is en welke kansen
dat Nederlandse exporteurs biedt.
Veel exporteurs kennen Turkije nog als een
hoogrisicoland. Meer dan tien jaar geleden kende Turkije een inflatie en daarmee
ook rentestanden in de dubbele cijfers. De
overheidsfinanciën waren niet op orde. In de
buitenlandse handel boekte het land forse
tekorten. Als gevolg daarvan was de Turkse
munt vooral bekend als een munt die sterk in
waarde kon dalen.
Het besef dat de financieel-economische
situatie in Turkije nu fundamenteel anders
is dan tien jaar geleden, dringt geleidelijk
door bij de Nederlandse exporteurs. Uit het
recente onderzoek van Fenedex en Atradius,
“Trends in Export 2012”, blijkt dat Nederlandse exporteurs Turkije na Rusland bovenaan
het lijstje hebben gezet van te onderzoeken
markten buiten de EU.
Wat is er veranderd?
Sinds 2000 heeft de Turkse regering
ingrijpende maatregelen getroffen om de
economie te hervormen en een gezonde
basis te geven.
1. Na de crisis in 2001 is een ander wisselkoersbeleid geïntroduceerd waardoor de
Turkse lire vrij kan fluctueren.
45083_SO_FE_366_Binnen_04.indd 34
2. Het terugdringen van de inflatie werd
een belangrijk onderdeel van het Turkse
beleid.
3. Het begrotingsbeleid werd gericht op het
realiseren van overschotten om de overheidsschuld in percentage van het BBP
terug te dringen.
4. Hervormingen in de bankensector en
herkapitalisatie van de banken versterkten
het weerstandsvermogen van de banken.
Voorts werd het toezicht op de banken
verscherpt.
Dit pakket van maatregelen, samen met al
eerder geïntroduceerde maatregelen om
de economie te liberaliseren, creëerden een
gunstige uitgangspositie om de economie
te laten groeien. Aan de gunstige uitgangspositie kan nog een aantal factoren, die de
Turkse concurrentiepositie positief beïnvloeden, worden toegevoegd.
1. De omvangrijke bevolking (75 miljoen) is
jong, relatief goed opgeleid en groeit nog
steeds.
2. De gunstige locatie van Turkije
tussen Europa en Azië biedt een
uitstekende toegang tot landen in de
regio Midden-Oosten en Noord-Afrika
(MENA).
!!"#$ !"#$%%&'$!())*+,-%$.&/0,-121!&&!3&4&-'5!467778679:;&-.55-$!
<1',=&
<.<=
%$ !
>.-1?683
%! !
%$
%!
!
"!
"
#!
#
$!
$
!!
!
$ !
$
# !
#
" !
"
!
&!!
&!%
&!$
&!'
&!#
&!(
+,-./.01
&!"
&!)
&!
&!*
21341-56078
&%!
&%%
&%$
&%'
&%#
9,-:1;
Bron: EcoWin, ING
21-05-12 13:43
35
EXPORTLAND: TURKIJE
3. Sinds 1996 maakt Turkije deel uit van de
douane-unie van de Europese Gemeenschap en is daarmee een aantrekkelijke
vestigingsplaats voor ondernemingen.
4. De lonen zijn nog relatief laag.
De economische groeicijfers over de periode
2002- 2011 (gemiddeld 5,3% per jaar) tonen
aan dat er alle reden is om aan te nemen
dat Turkije, economisch gezien, de juiste
weg is ingeslagen. Met dit jaar een groei van
bijna 4% en een krimp van 1% in Nederland
wordt de welvaartskloof tussen Turkije en de
EU-27 landen snel minder groot. Ook in de
komende jaren verwachten wij dat het economische groeitempo dat van de eurozone
en Nederland ruimschoots zal overtreffen
(Figuur 1.)
De totale import van goederen en diensten
belast de Turkse handelsbalans zwaar.
Tegenover de omvangrijke import staat
een aanzienlijk kleinere export. Dit jaar
overtreft de import de export met USD 72
miljard (9% van het BBP). Uitbreiding van de
Turkse export naar snel groeiende regio’s
en vergroting van het aandeel van hogere
toegevoegde waardeproducten moet het
handelsbalanstekort reduceren. Behalve
door uitbreiding van de export kan eenzelfde
resultaat worden bereikt door meer producten zelf te produceren die anders zouden
worden ingevoerd. Voorlopig zal het handelstekort en de financiering daarvan de Turkse
autoriteiten flink bezighouden.
Zijn er nog problemen
te overwinnen?
De financiering van het handelsbalanstekort en de verplichtingen op de bestaande
buitenlandse schuld hebben een nadelige
invloed op de financiële positie van Turkije.
Als zodanig zijn dit problemen die op termijn
moeten worden overwonnen.
Een aanzienlijk deel van het tekort in de
buitenlandse handel wordt gefinancierd door
internationale banken en bedrijven. Omdat
45083_SO_FE_366_Binnen_04.indd 35
Containerschip Istanbul - Bosporus
Naast de vermindering van het handelstekort is de verbetering van de infrastructuur van groot belang voor de verdere
ontwikkeling van het land. Voorts geeft de
Wereldbank in haar lijstje van landen waar
het zaken doen het gemakkelijkst en moeilijkst is aan dat van de 181 landen Turkije
op de 71 ste plaats staat. Dat is laag voor
een land dat straks de 5e economie van
Europa is. Ondernemers komen in Turkije
vooral problemen tegen met het verkrijgen
van vergunningen en het overleggen van
documenten. Dat is vaak een tijdrovende en
kostbare zaak. Ook het halen van je recht in
geval van een dispuut met een tegenpartij
in Turkije kan lang duren en kost daarom
veel geld. Over het algemeen is er de noodzaak voor de overheid het vertrouwen in het
juridisch systeem te vergroten.
de export van goederen en diensten relatief
gering is ten opzichte van het BBP vormt de
last van rente- en aflossingen op die buitenlandse schuld (circa 50% van de inkomsten
van export van goederen en diensten) een
zware last voor Turkije.
De overheid voert een actief beleid om de
export op te voeren en het exportpakket te
upgraden. Daarnaast probeert de overheid de import te vervangen door locale
productie. Afremming van de consumptieve
vraag zou ook kunnen helpen om de import
van consumptiegoederen te beperken.
De regering probeert daarvoor het sparen
door gezinnen te bevorderen. Een van de
maatregelen betreft de hervorming van het
pensioenstelsel waardoor meer gespaard
kan worden voor de oude dag.
!!"#$%*%&#*3')'#+,"-!./#012
$ "=
$ "=
FENEDEXPRESS / MEI 2012 / NR. 366
Qua omvang van het BBP was Turkije in 2010
het zevende land in Europa, net achter Nederland. Volgens Goldman Sachs zal Turkije
in 2030 de vijfde economie van Europa zijn,
net voor Spanje en Nederland. De groei in
Turkije wordt vooral gedragen door een
sterke stijging van de particuliere consumptie en investeringen. De sterke groei van de
consumptie lokt veel import uit van consumptiegoederen, bijvoorbeeld elektronica
uit China. Uitbreiding van de productiecapaciteit, als gevolg van omvangrijke investeringen, lokt invoer uit van halffabricaten en
machines. Veel machines worden ingevoerd
uit Duitsland.
G,88D60E>171-63D.0
$ (=
@1-A60;
%% "=
N4D06
C0D317EF36318
# %=
B365;
>-60?1
# #=
* (=
( (=
B-60ERB856AD?EG1J,S5D?E.TU
FJ6D0
H.-16 EG1J,S5D?E.T
C0D317EHD0I7.A
" "=
* '=
Bron: UNCTAD
21-05-12 13:43
36
EXPORTLAND: TURKIJE
Waar liggen de kansen
voor Nederlandse
exporteurs?
De invoer van Turkije bestaat voor 30% uit
machines en transportmiddelen en voor 17%
uit industriële producten, waaronder consumentenelektronica (zie figuur 3). Gegeven
het hoge groeitempo van consumptie en
investeringen zal de behoefte aan consumptiegoederen, halffabricaten en investerings-
goederen de komende jaren hoog blijven.
Het aandeel van West-Europa in de Turkse
import is in de periode 2000-2010 fors
afgenomen van 55% naar 44%. Dit kwam ten
goede aan het aandeel van Rusland, China
en Iran. De import uit China steeg met gemiddeld 30% per jaar in de tien jaar tot 2010.
Als gevolg hiervan is het Chinese aandeel in
de Turkse export (9,3%) bijna gelijk aan dat
van Duitsland.
Ondanks een gemiddelde groei van 9,4%
per jaar zakte het Duitse aandeel van oor-
FENEDEXPRESS / MEI 2012 / NR. 366
!!"#'I3&4&-'5!4@&J$'5"&-5'&K5!4&'=&"+,-%$.&
( S0
(
#
#
'
'
$
$
%
%
!
!
&*" &*) &* &** &!! &!% &!$ &!' &!# &!( &!" &!) &! &!* &%! &%%
9-671ES6560?1
+YJ.-38
BAJ.-38
Bron: CBS
!!"#(I+5J&'3L&M;1-"!55-@&N"1-&!@5=&!(&@"&'4&.55-'$.%@&(-1&$6797A679O
spronkelijk 13,2% in 2000 naar 9,5% in 2010.
In dezelfde periode zakte het Nederlandse
aandeel van 2,9% naar 1,7% (figuur 2).
De handelsbalans tussen Nederland en
Turkije is vanaf 2001 steeds verder uit het
lood geraakt (figuur 4). De import uit Turkije
bestaat voor een groot deel uit de meer traditionele producten afkomstig uit de textielen de voedingsmiddelenindustrie. Ofschoon
ook hier een toeneming van het aandeel
van de export van producten met een hoger
toegevoegde waarde wordt geregistreerd.
Export van goederen en diensten naar Turkije is interessant vanwege de omvangrijke,
groeiende markt in Turkije en de rol die het
land speelt in handelsrelatie met de omliggende landen. De sector met de omvangrijkste export naar Turkije is de chemische
sector, gevolgd door de technologische
maakindustrie, olie- en gassector en de
agrifood. Daarnaast draagt ook de internationale handel en zakelijke dienstverlening bij
aan de Nederlandse exportprestatie. Naar
verwachting zit de meeste groei de komende
jaren in de export van de verwerkende
industrie, de technologische maakindustrie
(elektronica, transportmiddelen en machines), de agrifood en de handel plus zakelijke
dienstverlening (zie ook figuur 5). Daarnaast
blijft de chemische sector voorlopig de belangrijkste sector voor de export naar Turkije.
Wat laten we aan
kansen liggen in
Turkije?
$!%!
NO@GE
$!%!$!%(
OI-D?,53,-1E607ET..7ED07,83-;
''
)X!=
^D5E607EI68 EAD01-658ED07,83-;
'#(
"X=
N41AD?65ED07,83-;
"")
(X(=
V60,T6?3,-D0IED07,83-;ERS;EA631-D65U
$)%
%#X#=
91?40.5.ID?65EA60,T6?3,-D0IED07,83-;
#"
%'X$=
C3D5D3D18
$#
"X=
N.083-,?3D.0
%%
(X)=
Q4.518651E3-671
$'*
X*=
G136D5E3-671
%%%
X*=
9-608J.-3E607E5.ID83D?8
#)
(X)=
>D060?D65E81-ZD?18
(
(X"=
K,8D0188E81-ZD?18
$%!
(X)=
],S5D?E607E416534 81-ZD?18
$
(X*=
$')
X)=
Rob Rühl
Hoofd Business Economics, ING Economisch
Bureau
G11YJ.-38
%*#*
'X$=
Mohammed Nassiri
Research assistent, ING Economisch Bureau
9.365E1YJ.-38
#)(
"X"=
9.365E7.A183D? 1YJ.-38
Bron: Oxford Economics, berekening ING
45083_SO_FE_366_Binnen_04.indd 36
In onze export blijft het aandeel van Turkije,
als we met het zelfde tempo doorgaan met
exporteren, nagenoeg gelijk. Dat is niet
voldoende om de groei van de import van
Turkije bij te houden. Met andere woorden:
we gaan vrijwel zeker marktaandeel verliezen. Als we de groei van de Turkse markt willen bijhouden, moeten we tweemaal zo snel
onze export laten groeien. Als we dat niet
doen dan lopen we in de periode 2010- 2016
4,1 miljard euro aan exportinkomsten mis.
De uitkomst van de enquête van Fenedex
(Trends in export 2012) geeft hoop. Hieruit
blijkt dat exporteurs de Turkse markt na
Rusland aanmerken als de aantrekkelijkste
markt buiten Europa om te verkennen.
Meer weten? www.fenedexpress.nl, zoek op
Turkije
21-05-12 13:43