Leerdicht De Homerische epen ontstonden wellicht in de 9de (of

Leerdicht
De Homerische epen ontstonden wellicht in de 9de (of 8ste ?) eeuw v.C. net voor, of aan het
begin van de opkomst van de steden. Het waren heldendichten die voorgedragen werden
door professionele dichter-zangers aan het hof van een vorst, die heerste in een feodaal
geordende maatschappij.
Met de opkomst van de steden veranderde ook de manier waarop de gemeenschap
georganiseerd was. Het wereldbeeld van de bewoners van de steden veranderde mee, en
de poëzie evolueerde mee met het veranderde wereldbeeld. Zo ontstond gaandeweg uit het
epos het leerdicht. Het hield van het epos enkele formele kenmerken over (o.a. het gebruik
van de hexameter) maar in tegenstelling tot het epos verschuilt de dichter zich niet langer
achter de boodschap die hij verkondigt. De dichter treedt naar voor en zijn verhaal wordt
persoonlijk. Daarmee heeft het al het belangrijkste kenmerk gemeen met de lyriek, de
poëzievorm bij uitstek van de burgergemeenschap van de polis.
Het leerdicht of didactische poëzie duidt op een aantal poëtische werken uit de GrieksRomeinse Oudheid die tot doel hebben de lezer in een bepaald onderwerp te instrueren.
Ontstaan
Na de bloeitijd van de Epiek in 9e/8e eeuw v.Chr. werden dichters zich steeds vaker bewust
van hun roeping hun toehoorders iets te leren, veeleer dan ze te vermaken. De gedichten die
zij ten gehore brachten, waren in dezelfde stijl en metriek als het epos (dactylische
hexameter), maar de behandelde stof was veranderd. In de oudheid werd er echter, mede
door het gebruik van hetzelfde metrum, geen onderscheid gemaakt tussen epos en leerdicht
- leerdicht werd dus niet als een afzonderlijk genre gezien. Omdat de veelvuldige reproductie
en verspreiding van literaire werken nog niet tot de mogelijkheden behoorden, goten de
dichters van het leerdicht, die zichzelf als volksleraren zagen, hun wijze raadgevingen in
versvorm, om ze aldus gemakkelijker te laten memoriseren.
Oudste voorbeelden



Hesiodus' Erga kai Hèmerai (Werken en Dagen) bleven integraal bewaard
Parmenides' Peri Phuseos (Over de Natuur) alleen fragmenten bewaard
Empedocles' Peri Phuseos (Over de Natuur) alleen fragmenten bewaard
Verdere evolutie
Tijdens de Klassieke periode van de Griekse literatuur kende het genre vrijwel geen beoefenaars
en belangstelling meer. Maar in de Hellenistische periode leefde het leerdicht weer op. In Rome
viel de didactische poëzie snel in de smaak: oorspronkelijk Griekse werken werden eerst in het
Latijn vertaald en bewerkt, maar al gauw werden in het Latijn belangrijke nieuwe werken
geschreven. Voorbeelden:



Lucretius' De Rerum Natura
Vergilius' Georgica
Ovidius' Fasti en Ars Amatoria (eerder parodiërend)