Inleiding immunotherapie en TKI`s PDF

19 november 2015
Inleiding immunotherapie en TKI’s
2
Disclosures R. van der Zanden
Voor bijeenkomst mogelijk
relevante relaties
Potentiële
belangenverstrengeling
Clinical trial apotheker. Ook
voor studies met in deze
presentatie voorkomende
middelen.
3
Inhoud
• Werkingsmechanismen:
– Tyrosine kinase inhibitors (TKI’s)
– Immunotherapie (checkpoint inhibitors)
• Verschillen ‘mabjes’ en ‘nibjes’ in relatie tot:
– Interacties
– Bijwerkingen
4
Werkingsmechanisme:
‘Tyrosine kinase inhibitors (TKI’s)’
• Ook wel ‘small molcules’ of ‘nibjes’ genoemd.
• Bredere definitie: Protein kinase inhibitors.
• Grijpen o.a. in op MAPK-cascade IN tumorcel.
(mitogen activated protein kinase)
• Activering MAPK  Cel (tumor) groei.
• Remming  remming tumorgroei.
• Bepaalde onderdelen in sommige tumoren extra actief
(oncogenic driver mutations)  gerichte therapie.
5
MAPK-cascade
Zie: UpToDate
http://www.uptodate.com/contents/image?i
mageKey=ONC/53134&topicKey=ONC%2
F16540&source=outline_link&search=map
k&selectedTitle=1~99&utdPopup=true
6
Werkingsmechanisme: immunotherapie
• T-cellen:
– Afweercellen
– Actief tegen tumor cellen.
– T-cel activiteit kan ook lichaamseigen cellen schaden.
• Rem om ontsporen T-cellen te voorkomen:
– ‘Checkpoints’: Remmen afweer reactie:
– CTLA-4
– PD-1/PD-L1
Grote structuren die aan de buitenkant van cel zitten.
Doel voor checkpoint inhibitors.
7
Cancers. 2015;7(3):1815-46
8
Werkingsmechanisme: checkpoint inhibitors
• Momenteel geregistreerd en/of in onderzoek:
– Anti CTLA-4: ipilimumab.
– Anti PD-1: nivolumab, pembrolizumab.
– Anti PD-L1: atezolizumab.
• Grote eiwitten, monoklonale antilichamen (MAb, ‘mabjes’).
• Zeer specifieke binding/werking.
9
Verschillen ‘mabjes’ en ‘nibjes’
10
Verschillen ‘mabjes’ en ‘nibjes’
Kleine, ‘eenvoudige’ moleculen
Grote, complexe moleculen
(monoklonale antilichamen = MAb)
11
Gevolgen voor opname/toediening
12
Maag
13
Maag
‘Mabjes’
14
Maag
‘Mabjes’
TKI’s
Lancet Oncol 2014; 15: e315–26
15
Maag
TKI
Darm
16
Maag
Darm
Enterocyte
(darm)
TKI
CYP450
Metaboliet
17
Maag
Darm
Enterocyte
(darm)
Bloed
CYP450
TKI
Metaboliet
18
Maag
Darm
Enterocyte
(darm)
Bloed
CYP450
Hepatocyte
(lever)
CYP450
TKI
Metaboliet
Metaboliet
19
‘Mabjes’
Maag
Darm
Enterocyte
(darm)
CYP450
Bloed
Hepatocyte
(lever)
CYP450
20
‘Mabjes’
Maag
Darm
Enterocyte
(darm)
CYP450
Bloed
Hepatocyte
(lever)
CYP450
21
‘Mabjes’ en ‘nibjes’
– ‘Mabjes’:
– Monoklonale antilichamen.
– Grote moleculen (eiwitten).
– Zeer specifieke/unieke functie.
– Intraveneus toe te dienen.
– Blijven met name in de bloedbaan.
– In principe geen (farmacokinetische) interacties.
22
‘Mabjes’ en ‘nibjes’
– ‘Nibjes’:
– Kleine moleculen.
– Komen op meer plekken.
– Interacties op niveau van kleine moleculen.
– Interacties/verstoring van andere processen mogelijk.
23
Samenvatting
– TKI’s en immuuntherapie zijn wezenlijk verschillende
therapieën.
– Verschillen tussen monoklonale antilichamen en TKI’s
bepalen voor een groot deel de verschillen in (bij)werking
en interacties.
Dit is de titel van deze presentatie | Naam Auteur | 20 juni 2009
25
Cancers. 2015;7(3):1815-46