Tijdens de zeer gezellige bijeenkomst van onze natuurvereniging

Tijdens de zeer gezellige bijeenkomst van onze natuurvereniging “De Bunt” van vrijdag 31
juli 2009 in het boshuis te Ravels gaf onze voorzitter een voorstelling van de buntmeerdaagse
natuurreis voor 2010 naar Slovenië.
Tijdens het tonen van een van de dia’s met de Penseelkever (Trichius fasciatus) sprak Roger
even over de mimicry waar deze zeer mooie kever gebruik van maakt.
Wat houdt mimicry nu juist in?
Om mimicry goed te verstaan moeten we eerst het begrip aposematisme uitleggen.
Aposematisme is een moeilijk woord om aan te geven dat dieren aan de hand van signalen
aangeven dat ze best niet als prooi belaagd worden, omdat zij middelen hebben om zich fel te
verdedigen, kortom gevaarlijk zijn.
Het woord aposematisme is afgeleid van twee Latijnse woorden. Apo komt van het Latijns
woord ‘apo’ wat o.a. staat voor “weg”, “verwijdert van”. En sematisme is afgeleid van het
Latijnse woord ‘sematic’ met als vertaling: betekenis, teken. Deze twee woorden tesamen
betekent dus hetzelfde als dat ze in “de” Limburg zeggen: “blief van mich aaf”, vrij vertaald:
“poten af”.
Aposematisme is dus in de biologie een technische naam voor een ecologische strategie nl.
voor een waarschuwingssignaal dat bijzonder opvallend en herkenbaar weergeeft aan de vijand
dat de prooi gevaarlijk (bijtend, stekend), giftig is of een slechte smaak heeft.
Pagina 1
Een waarschuwingssignaal kan de vorm aannemen van opvallende geluiden (soms ultrasone
geluiden die vleermuizen waarschuwen), geuren, kleuren (afschrikkleur) of andere
waarneembare kenmerken.
Aposematisme is zowel voor het roofdier als de prooi gunstig. De potentiële predator (roofdier)
wordt gewaarschuwd voor een giftige of gevaarlijke prooi. En de mogelijke prooi wordt minder
belaagd omdat de predator ervaren heeft dat hij best van dieren afblijft die bepaalde signalen
uitsturen.
Voorbeelden zijn de felle rode of gele kleuren van de vele giftige kikkers en slangen, de gele en
zwarte strepen van stekende bijen en wespen, de rood/zwarte kleuring bij de bitter smakende
Lieveheersbeestjes.
Soms wordt gebruik gemaakt van meerdere waarschuwingssignalen zoals felle kleuren samen
met hoorbare geluiden ter versterking.
Aposematisme is dus een defensiemechanisme, dat gebaseerd is op het geheugen van het
aspirant-roofdier. Een vogel die eenmaal de slechte smaak van een sprinkhaan heeft ervaren,
zal wel uitkijken om weer die slechte ervaring te hebben.
Aposematisme is zo’n succesvolle aanpassing dat onschadelijke organismen geëvolueerd zijn
naar het nabootsen van deze aposematische soorten, nl. mimicry meer bepaald de mimicry
van Bates en waar aposematische soorten komen te lijken op elkaar: de mimicry van Müller.
Zo komen we bij het eigenlijke onderwerp van deze tekst: mimicry.
Maar dat is voor het volgend nummer. ????
Pagina 2