Wanneer breekt de verstandskies door

WIJSHEIDSTANDEN
Wanneer breekt de wijsheidstand door?
Een wijsheidstand breekt meestal door in de tijd dat pubers volwassen worden;
tussen de 17 en 21 jaar. Met het stijgen van de jaren zou in principe ook het
verstand moeten komen. Vandaar deze benaming dus.
De wijsheidstand breekt in het algemeen door bij jongeren tussen de 17 en 21 jaar,
maar kan ook op hogere leeftijd nog in de mondholte verschijnen. Er zijn ook
mensen zonder verstandskiezen. De aanwezigheid van deze bijzondere tand varieert
van persoon tot persoon.
Problemen met de wijsheidstand
Omdat de wijsheidstanden zo ver achterin de mond liggen en ook nogal eens scheefof niet goed doorkomen, is het erg lastig om ze netjes schoon te houden. Hierdoor
ontstaat er gemakkelijk cariës ofwel een “gat” in dit soort kiezen. Ook
tandvleesontstekingen kunnen gemakkelijk optreden. Het feit dat ze nogal eens
half onder het tandvlees liggen betekent ook dat ze daardoor vaak slecht te
inspecteren zijn. Problemen worden dan ook soms pas in een laat stadium
ontdekt. Vanwege deze reden zal de tandarts dan ook regelmatig met behulp van
een röntgenfoto moeten kijken hoe het ervoor staat met uw wijsheidstanden. Eens in
de twee jaar lijkt hierbij een redelijke termijn.
Doordat wijsheidstanden zo lastig in onderhoud zijn, kunnen ze ook andere klachten
geven. Als de tanden maar half doorkomen, kan er een stukje tandvlees losjes
overheen blijven zitten. Zo'n plekje vormt dan een bron van infecties, want er blijven
gemakkelijk voedselrestjes onder hangen. Zo’n ontsteking kan zich ook verder
uitbreiden in de kaak, met als gevolg een dik gezicht.
Daarnaast kan het zijn dat wijsheidstanden scheef of gekanteld doorkomen. Dat kan
dan soms problemen geven met kauwen, omdat het gebit niet goed kan sluiten.
Bovendien kunnen mensen hierdoor hun wang of tandvlees stuk bijten. De gedachte
die vroeger bestond dat door de wijsheidstanden de ondertanden scheef konden
gaan staan is echter achterhaald. Het om deze reden verwijderen van de
wijsheidstanden is dus onjuist!
Wijsheidstanden kunnen ook nog schade veroorzaken aan de andere tanden! Door
het feit dat het gebied rond de wijsheidstand zo lastig is schoon te houden kunnen er
op den duur ook vervelende tandvleesproblemen of gaatjes ontstaan aan de kiezen
ervoor. Dit is dan vaak extra jammer, want dan zal soms niet alleen de wijsheidstand
er uit gehaald moeten worden, maar ook de tand ervoor. En die hadden we zo graag
langdurig willen behouden!
Tot slot is het zo dat er in het kaakbot om de wijsheidstand heen problemen kunnen
ontstaan in de zin van een tumor of een cyste. De kans hierop is ongeveer 3%. Ook
om deze reden is het dus verstandig dat de tandarts met enige regelmaat foto’s
maakt van dit gebied.
Het hoeft gelukkig niet altijd fout te gaan. Als een wijsheidstand mooi doorkomt en
gemakkelijk te onderhouden is, kan men ze rustig laten zitten. Vergeet niet dat
wijsheidstanden op die manier ook een goede functie kunnen hebben. Er zijn immers
nog steeds mensen die kiezen verliezen. Zeker als bij kinderen in verband met
ruimtegebrek in de kaken de vier kleine tanden (premolaren) zijn verwijderd, is er
soms op latere leeftijd voldoende ruimte voor de wijsheidstanden.
Verwijderen van de wijsheidstand
Verwijdering is nodig, indien er een zuivere indicatie - of beter een “directe
noodzaak” tot verwijdering bestaat. Dat is dus nodig als een of meer van de
bovengenoemde problemen zich voordoen en de wijsheidstand dus echt narigheid
geeft. In de overige gevallen is er echter sprake van preventieve extractie. Hierbij
zal de tandarts en/of stomatoloog dan moeten afwegen in samenspraak met de
patiënt wat de risico’s zijn van het verwijderen (zie verderop in dit stuk) en de
mogelijke risico’s van het laten zitten van de tanden (De kans op een cyste, tumor,
gaatjes en tandvlees problemen). Als men de wijsheidstand laat zitten geldt weer:
Regelmatige controle door middel van een röntgenfoto!
Met het verwijderen van wijsheidstanden wachten veel tandartsen het liefst tot ze
zijn doorgekomen omdat ze dan gemakkelijker getrokken kunnen worden. Dat blijft
weliswaar een vervelende ingreep, maar het geeft minder pijn en de wond is minder
groot dan na een operatie. Als wijsheidstanden niet kunnen doorkomen, is een
operatie door een stomatoloog of tandarts die zich daarin extra heeft bekwaamd de
enige mogelijkheid. Omdat het verwijderen van wijsheidstanden geen lichte ingreep
is, geniet het vaak de voorkeur dat te laten doen voordat de patiënt 25 jaar is. Dan
is hij/zij lichamelijk namelijk het sterkst en zal ook het snelst genezen. Voor een
goed herstel van het kaakbot rondom de wijsheidstand en het herstel van het
tandvlees aan de achterkant van de tand waar de wijsheidstand tegenaan lag, is
verwijdering voor het 25e jaar zelfs een erg belangrijke voorwaarde.
Risico's van verwijderen
Er zijn een aantal complicaties die kunnen optreden na het verwijderen van een
wijsheidstand. Met name als de verwijdering operatief moet geschieden. Er kan:






forse napijn optreden
een nabloeding optreden.
een pijnlijk ontstoken extractiewond (alveolitis) ontstaan of een vertraagde
wondgenezing.
een dik gezicht (abces) ontstaan.
een beschadiging aan de zenuw met als gevolg een dove lip of tong ontstaan.
een kaakfractuur ontstaan.
Een of meer van deze complicaties kunnen zich voordoen. Een operatie is dus heel
wat anders dan gewoon een tand trekken. Gemiddeld zijn patiënten er zo'n drie
dagen behoorlijk ziek van. De operatie geeft een flinke zwelling in de kaak, omdat de
chirurg in het bot moet boren om de tand eruit te halen. Voordat de zwelling
helemaal verdwenen is, zijn er vaak enkele weken verstreken. Doordat de kaak is
opgezet, gaat de mond moeilijk open. Eten is erg lastig en doet pijn. Alles is gevoelig
en soms kan de wond gaan ontsteken. Meestal dient men rekening te houden dat
men een aantal dagen “ziek” is en dus ook niet kan deelnemen aan het
arbeidsproces. Het is belangrijk over deze zaken contact te houden met uw
behandelaar.
Als de wijsheidstand erg diep zit, kan de kaakzenuw beschadigd worden tijdens de
operatie. De lip zal dan tijdelijk of blijvend verdoofd aanvoelen. Direct na de ingreep
bestaat deze complicatie in 25 procent van de gevallen direct na de ingreep. Dit is
echter vaak tijdelijk van aard. Na een jaar heeft slechts 1% nog een dove lip. De
kans op een gevoelsstoornis aan de tong is nog minder en ligt op 0,1%.
De behandeling
Na een gesprek met een uitleg over de behandeling, en het eventueel vervaardigen
van een röntgenfoto, wordt er plaatselijke verdoving gegeven. De tand wordt
verwijderd, waarbij het soms nodig is een sneetje in het tandvlees te maken en/of
een beetje kaakbot weg te nemen met een boor. Soms is het nodig de tand te
splitsen in meerdere kleine fragmenten.
De gehele behandeling verloopt pijnloos. De plaatselijke verdoving schakelt het
locale pijngevoel volledig uit. Wel blijft U voelen dat er iets gebeurt; zoals lichte druk
en zacht trillen als de boor gebruikt wordt. De wond wordt gehecht met een
materiaal dat in ca. een week vanzelf oplost. Indien een ander materiaal gebruikt
wordt krijgt u een afspraak voor verwijdering van de hechting.
Na de behandeling
De verdoving raakt na 2 tot 4 uur uitgewerkt. Het is verstandig om ca. 1 uur na de
behandeling alvast de voorgeschreven pijnstiller in te nemen of indien er niets werd
voorgeschreven, 2 tabletten paracetamol van 500mg. De pijnstillers werken namelijk
veel effectiever als ze al ingewerkt zijn voordat de pijn opkomt. Zo kunt U gedurende
de eerste 48 uur gerust de maximale dosis gebruiken, waarna U het eventueel
verder kunt proberen zonder pijnstillers. De hoeveelheid napijn is zeer verschillend
van patiënt tot patiënt en niet goed te voorspellen.




Er kan een zwelling optreden van de wang, welke op z’n hevigst is de eerste
en tweede dag na de behandeling.
Geringe temperatuurverhoging onder 38,5 C is normaal.
Beperking van de mondopening is normaal.
Het is normaal dat er nog een beetje bloed uit de wond komt. Dit vermengt
zich met uw speeksel waardoor het meer lijkt dan het is.
Wondverzorging




Zwelling kan verminderd worden door de eerste uren na de behandeling de
wang te koelen met een ijskompres. (ijsklontjes in een plastic zakje,
washandje eromheen en steeds enkele minuten op de wang, en dan er weer
af).
Roken vertraagd de wondgenezing. Staak het roken minimaal 5 dagen.
Ga de eerste dag niet krachtig spoelen, of zuigen aan de wond, dit vergroot
de kans op een nabloeding.
Uw tanden kunt u normaal poetsen.

Soms geeft de kaakchirurg U een plastic reinigingsspuitje mee om de holte
waar de kies gezeten heeft goed te kunnen uitspuiten. U gebruikt hiervoor
een oplossing van 1 mespuntje keukenzout op 1 kopje gekookt (en afgekoeld)
leidingwater.
Complicaties
Nabloedingen komen vrijwel alleen binnen 12 uur na de behandeling voor. Als U dit
vermoedt, maak dan een prop van een steriel verbandgaas, of neem een schone
zakdoek en maak daar een knoop in, leg deze op de wond en bijt daar een ½ uur
stevig op dicht. Als dat niet helpt neemt u contact op met de polikliniek
kaakchirurgie. Ook is het verstand contact op te nemen als een van de volgende
situaties zich voordoet:





De klachten nemen na drie dagen toe in plaats van af.
De zwelling blijft.
Koorts van 39,0 C of hoger.
Pijn is niet door pijnstillers te onderdrukken.
Andere verontrustende bijzonderheden.