Nederland heeft nog een lange weg te gaan als het om volledig

Compliance als loopbaanperspectief
Gudrun Feitsma-Dordregter en Marlies Ruijgrok1
Nederland heeft nog een lange weg te gaan als het om volledige inbedding van compliance in
bedrijfsprocessen gaat. Wat dat betreft zijn de Angelsaksische landen verder, maar zij lopen dan ook
jaren voor op Nederland, waar compliance immers pas rond 1990 in de financiële sector is ingevoerd.
Desondanks zijn er momenteel snelle ontwikkelingen gaande, die elkaar zo snel opvolgen dat
Nederland met een inhaalslag bezig is.
Door schandalen als Enron en Worldcom, Ahold en Parmalat, en effectenhandelaar Jérôme Kerviel
heeft compliance een vlucht gemaakt. Vele deuren zijn voor compliance opengegaan die anders
mogelijk nog lang dicht zouden zijn gebleven. Ook het grotere publiek, dat niet altijd bekend is met de
term compliance, kan zich naar aanleiding van deze en andere schandalen (maar ook de aanslagen in
New York op de twin towers) wel een voorstel maken van de noodzaak van bepaalde wet- en
regelgeving. Door deze gebeurtenissen zijn niet alleen de regulering en toezicht in een versnelde
ontwikkeling geraakt, maar is ook de rol van de compliance professional gewijzigd.
Maatschappelijk is er ten gevolge van deze schandalen het besef gekomen hoe belangrijk het is dat
de integriteit van (financiële) instellingen wordt gewaarborgd. Er is een direct effect van dergelijke
schandalen op de economie. Het zal een beperkte groep zijn die bekend is met de term compliance,
maar wij zijn er van overtuigd dat het maar een beperkte groep mensen zal zijn die het belang van
compliance niet ziet, zodra je de moeite doet om het uit te leggen. Met alle persberichten over
schandalen en de kredietcrisis zou je kunnen stellen dat een onderneming die weet kenbaar te maken
te werken aan integriteit, transparantie en fraudebestrijding, een soort keurmerk verkrijgt. Je zou
kunnen stellen dat het hebben van een compliance organisatie een commerciële waarde
(imagowaarde) heeft.
Nu evident is dat het belang van integriteit en het toezicht toeneemt, krijgt compliance een
belangrijkere rol binnen organisaties. Tot voor kort had de compliance professional een wat stoffig
imago. Maar hoe belangrijker de rol van compliance officer wordt ervaren binnen een organisatie, hoe
meer bevoegdheden deze heeft en hoe meer aanzien.
Met de toegenomen waardering van de rol van compliance professional is de rol zelf ook veranderd.
Was compliance voorheen veelal een taak die een bedrijfsjurist of een controller, er ‘op een dag’
even bij moest oppakken , momenteel is de rol van compliance officer een apart vak met eigen
opleidingen. Compliance laat zich moeilijk combineren met een ander vakgebied. Een compliance
officer moet zich volledig onafhankelijk kunnen opstellen, waarbij hij uiteindelijk zorgdraagt voor een
optimalisatie van stakeholders value.
Deze ontwikkelingen hebben directe gevolgen voor de loopbaanperspectieven van compliance
professionals. Daar waar eerst dikwijls vanuit het oogpunt van de commercie sprake was van een
‘lastig instituut’, is nu steeds meer besef dat compliance professionals een belangrijke rol vervullen bij
het bewerkstelligen van bedrijfsdoelstellingen. Compliance kan immers worden gezien als een
brugfunctie tussen juristen, commercie, marketing en risk management. De compliance professional
optimaliseert samenwerking en maakt bedrijfsprocessen transparant en risico’s inzichtelijk. De
organisatie die goed naar zijn compliance professionals luistert, neemt de juiste strategische
beslissingen.
Compliance zit steeds meer aan de voorkant, terwijl het voorheen – vanuit een meer juridische
benadering – vaak werd gezien als sluitstuk (‘we moeten nog even langs compliance’). Compliance is
echter geen toetsing achteraf van bepaalde beslissingen aan wet- en regelgeving. Compliance zit in
alle onderdelen van een organisatie en in alle bedrijfsprocessen.
Juist om deze redenen zijn de persoonlijke eigenschappen van de compliance professional van groot
belang. Kunst is er voor te zorgen (bijna) automatisch betrokken te worden aan het begin van nieuwe
1
Mr. Gudrun A.L. Feitsma-Dordregter en mr. Marlies Ruijgrok zijn als senior consultant verbonden
aan Vroom & Van den Heuvel Executive Search - Interim Professionals.
processen. Een compliance professional dient in staat te zijn het belang van compliance zo te
communiceren en het beleid zo te presenteren dat de commercie het beleid als een
vanzelfsprekendheid gaat zien. Zodra compliance verwordt tot irritatie opwekkende checklisten zonder
dat de commercie compliance als eigen ervaart, leidt de rol van de compliance professional tot een
schijnzekerheid. Immers, de onderneming moet er maar op vertrouwen dat de medewerkers de
checklisten zorgvuldig invullen. Steekproefsgewijs valt dit natuurlijk wel te controleren, maar plaatst de
compliance professional in de rol van toezichthouder met als bijna natuurlijk gevolg dat mensen hun
pakkans gaan berekenen. In organisaties waar de compliance professional in staat is geweest in een
vroeg stadium mee te denken met de commercie, zal hij daarentegen meer als onderdeel van de
business worden ervaren.
De ontwikkeling die compliance doormaakt is duidelijk zichtbaar op de arbeidsmarkt. Door de toename
van het aantal sectoren waar compliance een rol van betekenis speelt en het strategische karakter
van het vakgebied is niet alleen de vraag naar compliance professionals toegenomen, maar is tevens
het aantal professionals dat zich volledig richt op een loopbaan in compliance gestegen. Daarin zijn
veel mogelijkheden voor specialisatie. Van operationeel (vaak op het niveau van de
werkmaatschappij) tot aan beleidsmatig (doorgaans holdingniveau), van regelgeving tot aan een
combinatie van risicoanalyse en controle. Tijdens de rondetafel gesprekken voor compliance
professionals die wij organiseren, is het frappant te merken hoeveel parallellen er bestaan tussen
compliance binnen de diverse sectoren. Ook dit zal bijdragen aan de carrière mogelijkheden voor
compliance professionals die de werkgever of zelfs de sector overstijgen. Bij deze ontwikkeling past
ook een flinke stijging in salarissen. Een ervaren compliance professional kan bij de financiële
instellingen doorgaans rekenen op een salarispakket van € 80.000 tot € 100.000 bruto per jaar. Voor
een leidinggevende functie gaat het bij dergelijke instellingen dan snel om € 120.000 bruto op
jaarbasis.
De verandering in waardering van de compliance professional in combinatie met het gegeven dat
compliance in veel organisaties nog verder vorm gegeven moet worden, heeft ook tot gevolg dat het
aantal interim compliance professionals is toegenomen. De compliance professionals zelf zijn zich
bewust van hun gestegen markt- en advieswaarde. Bij velen van hen ligt de uitdaging van interimwerkzaamheden in de procesmatige kant: overzicht krijgen, doorgronden van de bedrijfs- en politieke
processen, strategisch inzicht, hoe raakt de regelgeving de bedrijfsprocessen. Voor een organisatie
kan een interim compliance professional veel beteken in het oppakken van projecten die de
organisatie vooruit helpen, maar waar het vaste team niet aan toekomt. Daarnaast kan een interim
compliance professional van toegevoegde waarde zijn in een organisatie waar de compliance rol in de
kinderschoenen staat. Er ligt in de bouwfase immers meer werk. Daarbij kunnen zij vaak met een
frisse en objectieve blik naar gevestigde bedrijfsprocessen kijken zonder teveel afgeleid te worden
door politieke processen, daar waar een compliance professional in vaste dienst op zijn minst energie
en tijd kwijt raakt aan het hoofd bieden tegen politieke druk. Voorts kan de specifieke kennis van een
interim compliance professional, de organisatie juist het niveau brengen dat vereist is om succesvol te
kunnen zijn.
Zowel voor vaste als interim compliance professionals is er voor de komende jaren genoeg aan
inhoudelijke uitdaging op het gebied van loopbaanperspectief. Het aantal bedrijven waar compliance
een centrale rol vervult, zal zich niet meer alleen beperken tot Amerikaans beursgenoteerde bedrijven
en financiële instellingen. Op basis van de parallellen tussen de diverse sectoren is de compliance
professional niet meer gebonden aan een specifieke werkgever of branche. Voor de komende jaren
verwachten wij dat werkervaring & -kennis die is opgedaan in de financiële dienstverlening en
farmacie door andere sectoren zal worden aangewend, zowel in tijdelijk als vast dienstverband. Voorts
maakt het strategische niveau waarop compliance acteert, compliance tot centraal onderdeel van het
bedrijfsproces. Compliance stemt diverse activiteiten en processen helder op elkaar af. De compliance
professional dient dus thuis te zijn op diverse vakgebieden, maar kan ook afkomstig zijn uit een eigen
vakgebied en over de ambitie beschikken om zich te willen verbreden om zich uiteindelijk te kunnen
verdiepen. Door compliance op een strategisch niveau in de bedrijfsprocessen te implementeren,
maakt compliance integraal deel uit van elke bestuursvergadering. De compliance professional aan de
bestuurstafel, loopbaanperspectief verwezenlijkt!