Brief Viziris, CG-Raad en Waarmerk Drempelvrij aan

Tweede Kamer der Staten-Generaal
Vaste Commissie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties
T.a.v. De griffier
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
Datum:
Plaats:
Betreft:
Kenmerk:
Inlichtingen bij:
14 februari 2011
Utrecht
grote ICT projecten van de overheid, DigiD en Webrichtlijnen
vn-04-ph-rvh
Viziris, R. van Houten, m: 06 10816724
Geachte leden van de Vaste Kamercommissie van BZK,
Op 17 februari aanstaande spreekt u, in vervolg op het Algemeen Overleg van mei 2010,
met de minister over de ICT-projecten bij de rijksoverheid. In deze brief vragen we uw
aandacht voor respectievelijk de toegankelijkheid van DigiD en de in- en uitvoering van de
Webrichtlijnen bij de overheden - rijk, provincies, gemeenten en waterschappen. Hierbij
betrekken we ook de vragen van de heer Heijnen over toegankelijkheid van
overheidswebsites en de antwoorden hierop van de minister d.d. 23 december 2010.
Situatieschets
In 2010 had meer dan 91% van de Nederlandse huishoudens toegang tot internet. De
overheid maakt dankbaar gebruik van internet als kostenbesparende en flexibele manier om
de burger op elk moment van de dag te bereiken. Andersom is de burger ook afhankelijk van
deze informatie op internet. Deze informatie zou dus voor iedereen toegankelijk moeten zijn,
van senioren tot en met mensen met een beperking. Helaas voldoet online informatie van de
de overheid nog niet aan de eisen van toegankelijkheid. Als het al in de aanbesteding van
websites wordt opgenomen, wordt het achteraf vaak niet gecontroleerd, zie bijvoorbeeld
gebeurde met de gemeentewebsite van Breda. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de
overheid ook weinig onderneemt om hier verbeteringen in aan te brengen. Men lijkt te
denken dat het probleem zich vanzelf oplost.
De door ons aan u aangeboden ‘Quickscan’ van 33 websites van willekeurig gekozen
gemeenten1 laat zien dat er met betrekking tot de toegankelijkheid van gemeentewebsites
sinds 2009 zelfs een verslechtering is opgetreden.
Het register waarmerkdragers2 en de Overheid.nl Monitor Provincies3, laten zien dat de
websites van de provincies en de tijdelijke websites voor de Staten Verkiezingen niet
voldoen aan de Webrichtlijnen. De centrale verkiezingswebsite4 is ontoegankelijk voor
mensen die niet met de muis kunnen omgaan.
1
D.d. 30 november 2010, te raadplegen via http://www.drempelvrij.nl/actueel
Te raadplegen via http://www.drempelvrij.nl/waarmerkdragers/waarmerk-behaald
3 Te raadplegen via http://monitor.overheid.nl/ranglijsten?organisatietype=provincie
4 Te raadplegen via http://www.provincies.nl/magazine/
2
Grote ICT projecten
Om de effectiviteit van grote ICT projecten te verbeteren, is het wenselijk dat heldere doelen
worden gesteld en dat in elke fase van het project geïnventariseerd wordt of doelen
daadwerkelijk zijn bereikt.
Om er voor te zorgen dat zo veel mogelijk Nederlanders gebruik kunnen maken van het
digitale kanaal van de overheid is voldoen aan de standaarden van toegankelijkheid en
gebruiksvriendelijkheid een must. Zeker omdat er aanwijzingen zijn dat één goed digitaal
kanaal met ondersteuning veel goedkoper lijkt dan zogenaamd alle kanalen open houden.
We noemen hier de ervaringen van gemeente Goirle waar na het online gaan van de
Webrichtlijnen proof website de druk op de andere kanalen verminderde. Bij een proef in
Engeland werden alle personen die niet met het digitale kanaal konden omgaan door een
ambtenaar thuis geholpen, hetgeen goedkoper bleek dan alle kanalen in stand houden.
Om dit te realiseren is het aantebevelen dat websites gebouwd worden conform het
zogenaamde ‘Webrichtlijnen Stappenplan’ (zie website: http://www.webrichtlijnen.nl/aan-deslag/stappenplan-webrichtlijnen) en dienen bij de start en het formuleren van de output
deskundigen op het gebied van toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid betrokken te zijn.
DigiD
Gemeenten die DigiD gebruiken, kunnen niet aan de Webrichtlijnen voldoen omdat DigiD
zelf nog steeds niet aan de Webrichtlijnen voldoet. DigiD heeft in 2010 een tijdelijke
ontheffing gekregen die midden 2011 afloopt. Het is noodzakelijk dat:
-
DigiD op 1 juli 2011 voldoet aan de Webrichtlijnen;
-
Voor het probleem van slechtzienden met DigiD en sms authentificatie, waarvoor de
overheid en de doelgroep een acceptabele oplossing ontwikkelden en waarvoor de
minister in 2007 toezegde dat dit zou worden opgelost, een acceptabel tijdpad wordt
aangegeven.
Webrichtlijnen nog niet in beheerfase maar in ‘awarenessfase’
Uit de antwoorden van minister Donner op 23 december 2010 op vragen van de heer
Heijnen over de toegankelijkheid van overheidswebsites, blijkt dat de minister wel het
probleem erkent maar het beschouwt als een zaak van de gemeenten. Mits er een aantal
maatregelen worden getroffen, zijn wij het met de minister eens. Wij denken aan de
volgende, grotendeels budgetneutrale, maatregelen:
1. De Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) lijkt een laagdrempelig middel voor
de burger om de 'openbaarheid' van overheidsinformatie in de zin van
bereikbaar en toegankelijk te eisen. Daarvoor is nodig dat aan die wet op een
daarvoor gewenst niveau een 'digiwob' paragraaf wordt toegevoegd. In dit
verband verwijzen wij naar het zojuist verschenen proefschrift van A.
Klingenberg5, waarin zij mogelijkheden hiervoor ziet.
2. Voldoen aan Webrichtlijnen verplicht opnemen in openbare aanbestedingen
voor producten en diensten van de overheid en door overheid gesubsidieerde
projecten. Hiervoor zijn voorbeeldparagrafen beschikbaar. Zie:
5
http://www.rug.nl/corporate/nieuws/archief/archief2011/nieuwsberichten/013_klingenberg.
www.webrichtlijnen.nl en
http://www.accessibility.nl/algemeen/aanbesteden/pakketvaneisen
3. Stimuleren dat gemeenten gezamenlijk met een Content Management
Systeem gaan werken waarin Webrichtlijnen proof websites kunnen worden
gebouwd.
4. Jaarlijks een onafhankelijke Webrichtlijnen monitor zoals sinds 2006 wordt
uitgevoerd, totdat alle overheidswebsites in het drempelvrij.nl register staan
dan wel een verklaring van “Self Conformity” hebben;
5. Effectieve implementatie Webrichtlijnen en invoeren digitaal kanaal bij de
overheid kan niet zonder de steun van de landelijke overheid deze
kabinetsperiode. Wij denken aan:
a. Awarenesscampagne provincies en gemeenten;
b. In stand houden van het landelijk Webrichtlijnen team en servicedesk
dat op dit moment afgebouwd wordt.
Met vriendelijke groet,
Viziris (ook namens CG-Raad) en Waarmerk Drempelvrij
Peter Hulsen (directeur Viziris)