Kluwer Online Research - 1 - Bedrijfsjuridische berichten

Kluwer Online Research
Bedrijfsjuridische berichten
Naar meer mogelijkheden tot omzetting in Europese rechtspersonen
Auteur:
Mr. H. Koster[1]
Naar meer mogelijkheden tot omzetting in Europese rechtspersonen
1.Inleiding
In Boek 2 BW is geregeld dat een rechtspersoon zich met inachtneming van bepaalde
vereisten kan omzetten in een andere rechtsvorm. Daarnaast bestaat er ook de mogelijkheid
om bepaalde Nederlandse rechtspersonen om te zetten in een Europese rechtspersoon of zelfs
in de omgekeerde volgorde. Zo kan een EESV of een Europese coöperatieve vennootschap
zich omzetten in een coöperatie dan wel een coöperatie in een EESV of een Europese
coöperatieve vennootschap. Verder kan een naamloze vennootschap zich omzetten in een
Europese naamloze vennootschap dan wel een Europese naamloze vennootschap in een
naamloze vennootschap. Dit is gebaseerd op de EESV-Verordening en
EESV-Uitvoeringswet, de SE-Verordening en SE-Uitvoeringswet respectievelijk de
SCE-Verordening en SCE-Uitvoeringswet. Recent heeft de Europese Commissie een voorstel
gepubliceerd over een Europese stichting (hierna: FE). Na inwerkingtreding van deze
verordening zal voor Nederlandse stichtingen ook de mogelijkheid ontstaan om zich om te
zetten in een Europese stichting. Alhoewel het FE-voorstel meerdere ontstaansmogelijkheden
voor een FE kent zoals oprichting, omzetting en juridische fusie, verwacht ik dat de
omzetting van een stichting naar een FE in de praktijk na inwerkingtreding van de
verordening in eerste instantie de meeste aandacht zal krijgen. In deze bijdrage ga ik daarom
in op deze aanstaande mogelijkheid tot omzetting van een stichting in een FE. Eerst schets ik
echter kort de hoofdlijnen van de nationale Boek 2 BW omzettingsregeling en de bestaande
omzettingsmogelijkheden naar Europese rechtspersonen. Aan de omzetting naar een EESV
besteed ik daarbij geen aandacht, omdat de EESV in Nederland nauwelijks voorkomt.
2.De hoofdlijnen van de civiele omzettingsregels in Boek 2 BW
De rechtspersonen die op grond van Boek 2 BW bij een omzetting betrokken kunnen raken,
zijn de besloten vennootschap, naamloze vennootschap, vereniging, coöperatie, onderlinge
waarborgmaatschappij en stichting. Indien een dergelijke rechtspersoon niet meer de
gewenste rechtsvorm heeft, kan deze rechtspersoon worden omgezet in de wel gewenste
rechtsvorm. De mogelijkheid hiertoe is opgenomen in art. 2:18 BW. Een dergelijke
herstructurering beëindigt civielrechtelijk het bestaan van de rechtspersoon niet. Het karakter
van de rechtspersoon is gewijzigd, doch niet zijn levensduur. Bij een omzetting is dus geen
sprake van een overgang of overdracht van vermogen. Voor omzetting is vereist een besluit
tot omzetting, een besluit tot wijziging van de statuten en een notariële akte van omzetting die
de nieuwe statuten bevat. Het omzettingsbesluit dient op basis van art. 2:18 lid 2 onder a BW
te worden genomen met inachtneming van de vereisten voor een besluit tot statutenwijziging.
De omzetting treedt in werking op het moment dat de akte van omzetting wordt getekend.
Het is overigens toegestaan om in de akte te bepalen dat de omzetting op een later tijdstip in
werking treedt. Voor de omzetting van of in een stichting en van een naamloze of besloten
vennootschap in een vereniging is bovendien rechterlijke machtiging vereist. Machtiging
moet onder meer worden geweigerd indien de belangen van stemgerechtigden die niet hebben
-1-
Kluwer Online Research
ingestemd of van anderen (van wie ten minste iemand zich tot de rechter heeft gewend)
onvoldoende zijn ontzien. Na omzetting van een stichting in een andere rechtsvorm moet uit
de statuten blijken dat het vermogen dat zij bij de omzetting heeft en de vruchten daarvan
slechts met toestemming van de rechter anders mogen worden besteed dan voor de omzetting
was voorgeschreven. Hiervoor wordt wel de aanduiding ‘vermogensklem’ gebruikt.
3.Omzetting van een NV in een SE en van een coöperatie in een SCE
Art. 2 lid 4 SE-Vo. bepaalt dat een NV die naar het recht van een lidstaat is opgericht en haar
statutaire zetel en (in beginsel) haar hoofdbestuur in de EG heeft, kan worden omgezet in een
SE wanneer zij ten minste twee jaar een dochtervennootschap heeft die onder het recht van
een andere lidstaat valt. Art. 2 lid 1 SCE-Vo. kent een bijna gelijke inhoud en bepaalt dat een
coöperatie die naar het recht van een lidstaat is opgericht en haar statutaire zetel en (in
beginsel) haar hoofdbestuur in de EG heeft, kan worden omgezet in een SCE wanneer zij ten
minste twee jaar een dochtervennootschap of een vestiging heeft die onder het recht van een
andere lidstaat valt. Wanneer een NV respectievelijk coöperatie zich omzet in een SE
respectievelijk SCE, kan zij niet gelijktijdig haar statutaire zetel verplaatsen naar een andere
lidstaat binnen de EU. Een Nederlandse NV respectievelijk coöperatie kan zich daarom
alleen omzetten in een Nederlandse SE respectievelijk SCE. In verband met de omzetting
stelt het bestuur een voorstel tot omzetting op en een verslag waarin de juridische en
economische aspecten van de omzetting worden toegelicht en onderbouwd en waarin de
gevolgen worden aangegeven van de keuze voor de SE respectievelijk SCE als rechtsvorm
voor de aandeelhouders of leden en de werknemers. Bij een omzetting naar een SCE dient
ook te worden vermeld een overzicht van de gevolgen van de omzetting voor de
werkgelegenheid. Het voorstel tot omzetting wordt ten minste een maand voor de datum van
de algemene vergadering die over de omzetting besluit openbaar gemaakt door deze neer te
leggen ten kantore van het handelsregister en deze nederlegging aan te kondigen in een
landelijk verspreid dagblad. In verband met de omzetting van een NV in een SE is een
verklaring van een accountant vereist. De verklaring moet inhouden dat de netto-activa van
de NV ten minste overeenstemmen met haar kapitaal vermeerderd met de wettelijke en
statutaire reserves. Bij omzetting naar een SCE dient door een accountant een verklaring te
worden afgegeven over de verdeling van de activa en de waarde daarvan in de aandelen. Het
besluit tot omzetting wordt genomen door de algemene vergadering. Dit orgaan dient ook de
statuten goed te keuren. Omdat sprake is van een wijziging van de statuten, dient dit in een
notariële akte te worden vastgelegd. De omzetting is voltooid wanneer inschrijving in het
handelsregister plaatsvindt. Voordat inschrijving mogelijk is, dient wel rekening te zijn
gehouden met de specifieke regels over medezeggenschap. Ik ga daar in dit kader verder niet
op in. Van deze inschrijving dient vervolgens nog de Kamer van Koophandel mededeling te
doen aan Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, zodat de
inschrijving kan worden bekendgemaakt via het Publicatieblad van de Europese Unie.
4.Omzetting van een stichting in een FE
Allereerst iets over de belangrijkste kenmerken van de FE. Een FE is een instelling van
algemeen nut met rechtspersoonlijkheid. De FE dient een grensoverschrijdende dimensie met
betrekking tot de verrichte activiteiten te hebben of dient een statutair omschreven doel te
hebben waarbij in ten minste twee lidstaten activiteiten worden uitgeoefend. Bij de oprichting
dient de FE over ten minste € 25.000 aan activa te beschikken. Een FE kan economische
activiteiten uitoefenen, mits de winst wordt aangewend voor het verwezenlijken van haar
doelen van algemeen belang. Hiervan mag overigens tot 10% van worden afgeweken. Een FE
-2-
Kluwer Online Research
kan slechts worden opgericht voor de volgende onderstaande doeleinden: a. kunst, cultuur en
instandhouding van historisch erfgoed; b. milieubescherming; c. burgerlijke of
mensenrechten; d. bestrijding van discriminatie op basis van geslacht, ras, etnische afkomst,
godsdienst, handicap, seksuele geaardheid dan wel enige andere vorm van discriminatie
volgens de wet; e. sociaal welzijn, met inbegrip van armoedepreventie en -bestrijding; f.
humanitaire hulp of hulp bij rampen; g. ontwikkelingshulp en -samenwerking; h. hulp aan
vluchtelingen en immigranten; i. bescherming en ondersteuning van kinderen, jongeren of
ouderen; j. hulp aan of bescherming van mensen met een handicap; k. dierenbescherming; l.
wetenschap, onderzoek en innovatie; m. onderwijs en opleiding; n. Europese en
internationale verstandhouding; o. welzijn, gezondheid en medische zorg; p.
consumentenbescherming; q. hulp aan of bescherming van kwetsbare en achtergestelde
groepen; r. amateursport; s. infrastructurele ondersteuning van organisaties van algemeen nut.
Van belang is verder dat de lidstaten een FE ten aanzien van hun economische activiteiten,
met inbegrip van toegestane ongerelateerde economische activiteiten, aan dezelfde fiscale
behandeling moeten onderwerpen als binnenlandse instellingen van algemeen nut. Voor de
omzetting van een stichting in een FE is een besluit tot omzetting vereist van het bestuur
alsmede aanpassing van de statuten. In de concept-verordening is vastgelegd dat de
totstandkoming van een FE door omzetting noch tot liquidatie van de instelling van algemeen
nut leidt die wordt omgezet, noch tot verlies of opschorting van haar rechtspersoonlijkheid,
en laat alle vóór de omzetting bestaande rechten en plichten onverlet. Verder dient bij de
bevoegde autoriteit van de lidstaat waar de stichting is gevestigd, een verzoek tot
goedkeuring van een omzetting worden ingediend. Lidstaten kunnen voorschrijven dat dit
verzoek gepubliceerd moet worden. Een dergelijk verzoek dient te omvatten het besluit van
het bestuur en het omzettingsvoorstel, waarin in elk geval is opgenomen a. de naam en het
adres van de instelling van algemeen nut die wordt omgezet; b. de naam van de FE en het
adres waar de FE haar voorgenomen statutaire zetel zal hebben; c. de voorgestelde statuten
van de FE; d. de wijze waarop de rechten van de werknemers van de om te zetten instelling
van algemeen nut worden beschermd. Bij goedkeuring geeft de bevoegde autoriteit een attest
af waaruit blijkt dat alle voorbereidende handelingen zijn verricht en aan alle formaliteiten is
voldaan. De omzetting is vervolgens voltooid wanneer inschrijving van de FE in het
handelsregister plaatsvindt.
Voetnoot
[1]
Harold Koster is universitair docent ondernemingsrecht Erasmus Universiteit
Rotterdam.
Copyright © Kluwer 2012
Kluwer Online Research
Dit document is gegenereerd op 19-06-2012
Op dit document zijn de algemene leveringsvoorwaarden van Kluwer van toepassing.
-3-