Oeps, mama groeit - Symposium 18 februari 2011

‘OEPS, MAMA GROEIT...’
Overmatige gewichtstoename gedurende de
zwangerschap
18 februari 2011
Charlotte Claessen Nicky Maassen
INHOUD PRESENTATIE

Fysiologische oorzaken gewichtstoename gedurende de
zwangerschap

Overmatige gewichtstoename gedefinieerd

Incidentie

Oorzaken overmatige gewichtstoename

Gevolgen overmatige gewichtstoename

Innovatie

Draagvlak
FYSIOLOGISCHE OORZAKEN GEWICHTSTOENAME
GEDURENDE DE ZWANGERSCHAP
OVERMATIGE GEWICHTSTOENAME GEDEFINIEERD
Institute of Medicine (IOM) richtlijn ‘Reëxamending the guidelines’.
Totale gewichtstoename in de
zwangerschap
Gewichtstoename in het 2e en 3e
trimester van de zwangerschap
Preconceptioneel BMI
Toename in kg
Toename in kg per week
Ondergewicht
(<18.5 kg/m2)
12.5-18.0
0.51
(0.44-0.58)
Normaal gewicht
(18.5-24.9 kg/m2)
11.5-16.0
0.42
(0.35-0.50)
Overgewicht
(25.0-29.9 kg/m2)
7.0-11.5
0.28
(0.23-0.33)
Obesitas
(≥30.0 kg/m2)
5-9
0.22
(0.17-0.27)
INCIDENTIE
Nederland
 Nederlandse vrouwen komen tussen de 3-27 kg aan (Althuizen, E., et al
(2007).


38% komt meer aan dan aanbevolen (Rasmussen et al. 2009)
Preëxistent overgewicht leidt tot 6 keer meer gewichtstoename dan
aanbevolen voor hun BMI- klasse in vergelijking tot vrouwen met
een normaal BMI (Althuizen, E., et al (2007).
USA (Frye, A., (2006). )
 46% (2004) en 37%(1997) komt meer aan dan aanbevolen
 Normaal BMI 34.1%
 Overgewicht 61.8%
 Obees 73.3%
GEVOLGEN OVERMATIGE
GEWICHTSTOENAME GEDURENDE DE
ZWANGERSCHAP

Macrosomie

Problemen bij de bevalling:
 Verhoogde kans op sectio

Postpartum gewichtsretentie
Lederman, S. A. (2001)
Nohr EA, et all .(2008)
Johannes Dietl (2005)
Sarwer, B.D., et all. (2006).
OORZAKEN/RISICOFACTOREN
OVERMATIGE GEWICHTSTOENAME






Verhoogd pre-conceptioneel BMI
Te weinig of verkeerde kennis
Verminderde fysieke activiteit
Roken
Voeding
Sociale status
IOM richtlijn , Rasmussen (2009)
Tse, G., Macones, G. (2008)
Althuizen, E., et all. (2007).
Olson, Christine M. (2008)
Wells, C., Schwalberg, R., Noonan, G., Gabor, V. (2006).
INNOVATIE
1 Bij de eerste zwangerschapscontrole wordt BMI van
vóór de zwangerschap bepaald.
2 Afhankelijk hiervan wordt de cliënt ingedeeld in een
BMI-categorie.
3 Aan de hand van haar BMI-categorie wordt voorlichting
gegeven over wat de cliënt aan mag komen gedurende de
zwangerschap.
4 In het boekje “Zwanger” komt een aanvulling over een
gezonde gewichtstoename tijdens de zwangerschap en
worden de IOM-curven toegevoegd.
5 In de wachtkamer van de praktijk komt een poster met
daarop alle vier de BMI-categorie afhankelijke curven.
CURVE BMI CATEGORIE ‘GEZOND
GEWICHT’
17
16
Weight gain in KG
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Time in weeks
Normaal gewicht laag
Normaal gewicht
Normaal gewicht hoog
INNOVATIE
6 De BMI-categorie afhankelijke curven worden
geïntegreerd in ondersteunende software voor de
verloskundige praktijk.
7 De cliënt wordt bij de eerste controle gewogen en haar
gewicht wordt ingetekend in de, van haar BMI-categorie
afhankelijke, curve.
8 Tijdens elke volgende controle wordt de cliënt opnieuw
gewogen en wordt dit gewicht ingetekend in de curve.
9 Indien de cliënt na vorige controle te veel is
aangekomen, wordt dit bespreekbaar gemaakt.
10 Indien de cliënt de bovengrens van de curve
overschrijdt, wordt een consult bij de diëtist en/of
fysiotherapeut aangevraagd.
METHODE VELDONDERZOEK

Enquête
 Factoren die de innovatie beïnvloeden
 Belemmerende en bevorderende factoren voor de verbetering
van zorg rondom de begeleiding van gewichtstoename tijdens
de zwangerschap

Na gerandomiseerde selectie zijn veertig verloskundige praktijken
binnen Nederland aangeschreven (18 geretourneerd (45%))
HUIDIGE ZORG (LITERATUUR ONDERZOEK)

Voorlichting gezonde leefstijl

Mondelinge voorlichting door verloskundige over gewichtstoename
(Althuizen, E., et all. (2007)




51 % juist advies
27 % géén advies
22 % verkeerd advies
Verhoogd advies  verhoogde kans op overmatige
gewichtstoename
(3 )
RESULTATEN VELDONDERZOEK
Bepaald u tijdens de eerste
zwangerschapscontrole het preconceptioneel BMI van de cliënt
Is het in uw praktijk gebruikelijk
om gedurende de zwangerschap het
gewicht te bepalen
Geeft u advies bij teveel aankomen?
n
Ja
Nee
18
100%
(N=18)
0%
(N=0)
n
Ja, altijd
Ja, wisselde weken
Nooit
18
17%
(N=3)
78%
(N=14)
6%
(N=1)
n
Ja
Nee
18
100%
(N=18)
0%
(N=0)
Bent u op de hoogte van het bestaan van
de Institute of Medicine richtlijn die
uitgaat van verschillende BMI
categorieën?
Aan hoeveel zwangeren heeft u de afgelopen
maand prenataal voorlichting gegeven over
overmatige gewichtstoename gedurende de
zwangerschap?
Hoe staat u tegenover het feit dat iedere
cliënt geïnformeerd wordt over haar
aanbevolen gewichtstoename per BMI
categorie volgens de IOM richtlijn?
n
Ja
Nee
18
44%
(N=8)
56%
(N=10)
n
Geen
Aan minder
dan de helft
Aan meer dan
de helft
Aan alle
zwangere
18
17%
(N=3)
78%
(N=14)
6%
(N=1)
0%
(N=0)
n
Positief
Neutraal
Afwijzend
18
72%
(N=13)
22%
(N=4)
6%
(N=1)
AANBEVELINGEN

Elke zwangere adviseren over gewichtstoename tijdens de
zwangerschap

Elke zwangere tijdens iedere controle wegen

Anticiperen op een (dreigende) afwijkende gewichtstoename van de
zwangere

Nederlands onderzoek om de juiste afkappunten voor ‘onze’
populatie te bepalen.
HARTELIJK DANK VOOR UW
AANDACHT…
CURVE BMI CATEGORIE
‘ONDERGEWICHT’
19
18
Weight gain in KG
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Time in weeks
Ondergewicht normaal laag
Ondergewicht normaal
Ondergewicht normaal hoog
CURVE BMI CATEGORIE ‘GEZOND
GEWICHT’
17
16
Weight gain in KG
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Time in weeks
Normaal gewicht laag
Normaal gewicht
Normaal gewicht hoog
CURVE BMI CATEGORIE ‘OVERGEWICHT’
13
12
Weight gain in KG
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Time in weeks
Overgewicht laag
Overgewicht normaal
Overgewicht normaal hoog
CURVE BMI CATEGORIE ‘OBESITAS’
10
Weight gain in KG
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Time in weeks
Obese normaal laag
Obese normaal
Obese normaal hoog