Jaarverslag Laboratorium voor Pathologie 2012

Jaarverslag 2012
Laboratorium Pathologie
Isala klinieken Zwolle
Voorwoord
Het jaar 2012 is voor het Laboratorium Pathologie een jaar geweest van voorbereiding op grote
e
veranderingen. Na de zomer is de bouw van het pathologie laboratorium in Harderwijk gestart. In het 2
kwartaal hebben de selectiegesprekken van de nieuwe medewerkers al plaatsgevonden.
De verhuizing in 2013 van het pathologie laboratorium van de Stilobadstraat naar de nieuwe locatie
heeft eveneens veel voorbereidende acties gevraagd.
De vakgroep pathologie heeft in verband met de gerealiseerde en verwachte productiestijging in het
e
e
e
jaar 2013 in de loop van 2012 de vacature voor een 9 en later de 10 en 11 patholoog gesteld.
Op 1 juni 2012 is Jos Bart in dienst getreden en per 2013 zijn Janice Hodge en Jaap Lagendijk als
pathologen gestart. Met deze uitbreiding in formatie kunnen de productie en aanvullende diensten naar
tevredenheid door de vakgroep worden uitgevoerd.
De personele bezetting van het Laboratorium Pathologie is in de tweede helft van 2012 sterk
uitgebreid. Als voorbereiding op de dienstverlening Harderwijk zijn aan het einde van het jaar al
meerdere collega’s in dienst getreden.
De werkmethoden en logistiek van de diverse afdelingen zijn doorgelicht en waar nodig aangepast. In
2012 is de ondersteuning door het Laboratorium Pathologie bij de Mohs-chirurgie ten behoeve van het
oncologisch Dermatologisch Centrum Isala uitgebreid naar drie dagen.
De ondersteuning door cytologische analisten bij de afdeling radiologie locatie Sophia is in 2012
bestendigd. De ondersteuning bij de Mohs-chirurgie en mammapoli zijn mooie voorbeelden van lean
werkprocessen en multidisciplinaire samenwerking.
De punctiecytologie door de pathologen wordt voor een belangrijk deel gevormd door dienstverlening
aan de 1e lijn. Het uitvoeren van moleculaire bepalingen op relatief weinig materiaal c.q. eenvoudig
verkregen materiaal, zoals cytologische puncties (EUS, Agar-methode) en biopten, is opgenomen in
onze routine dienstverlening.
De verwachte voortgaande ontwikkeling van de moleculaire technieken, zoals uitbreiding van het aantal
bepalingen en toepassingsgebieden, lijkt zich beheerst voort te zetten.
Binnen het mortuarium zien we een stabiel aanbod van obducties en een stabilisatie in de
ondersteuning aan GGD en Justitie.
De kwaliteitswerkgroep heeft in het jaar 2012 grote stappen gezet. Het uitvoeren van de interne audits
is verder uitgebreid en krijgt al een cyclisch karakter. We hebben als laboratorium ervaren dat
kwaliteitsbesef een belangrijke cultuurcomponent heeft waarbij de ontwikkeling van een gezonde
‘feedbackcultuur’ van essentieel belang is.
De vakgroep pathologie heeft de dienstverlening ten behoeve van de 1e lijn bestendigd door samen
met het Laboratorium voor Medische Microbiologie en Infectieziekten (LMMI) en het Klinisch Chemisch
Laboratorium (KCL) de logistiek te optimaliseren. Deze samenwerking wordt als stimulerend ervaren.
In 2012 zijn de MCC Klik interliner bijeenkomsten voortgezet waarbij de vier werkafspraken in een bijen nascholingstraject besproken worden. De inhoud van de nascholingsbijeenkomsten voor de
doktersassistentes wordt hierop afgestemd. De beoordelingen van deze ontmoetingen zijn positief.
Het Laboratorium Pathologie heeft in het jaar 2012 de productontwikkeling van de laatste jaren in
numerieke zin goed kunnen beheersen. Daarentegen wordt er wel een verzwaring van de casemix
ervaren (zie paragraaf zorgzwaarte). De totale productie, gemeten in productie-eenheden, is met 0,5 %
afgenomen. Het aantal histologie- en cytologie onderzoeken is stabiel. Bij de indicatieve cervixcytologie
is sprake van een daling van 6%. Het aantal immunologische onderzoeken is gedaald met 5%, het
aantal HPV-bepalingen is gedaald met 16% en het aantal eenvoudig moleculaire onderzoeken is
gestegen met 16%. In het jaar 2012 was de productie in het 3e en 4e kwartaal circa 3% hoger t.o.v. het
e
e
1 en 2 kwartaal.
Door de reorganisatie van de topstructuur, de veranderde beleidsondersteuning van de RVE en door
het wegvallen van het voormalig MOS-bedrijfsbureau zijn in 2012 de stafafdelingen verder
gecentraliseerd. Als RVE zijn we blij met de handhaving van de personele bezetting van onze
stafmedewerkers in deze roerige tijden.
Namens de vakgroep pathologie en de medewerkers van het Laboratorium Pathologie & mortuarium,
april 2013.
Rycolt Hamoen, MSc, RVE manager Laboratorium Pathologie
Miek Havenith, patholoog, RVE voorzitter Laboratorium Pathologie
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
-2-
INHOUDSOPGAVE
1
Algemeen.....................................................................................................................................6
1.1
Personeel ............................................................................................................................6
1.1.1
Medische staf/ AIOS/Management...............................................................................6
1.1.2
Analisten .....................................................................................................................6
1.1.3
Secretariaat .................................................................................................................7
1.1.4
Staf..............................................................................................................................7
1.1.5
Bodes..........................................................................................................................8
1.1.6
Mortuarium/Sectie-afdeling ..........................................................................................8
1.1.7
Uit dienst .....................................................................................................................8
1.1.8
Organogram ................................................................................................................9
1.2
Afdelingsverslagen.............................................................................................................10
1.2
Afdelingsverslagen.............................................................................................................10
1.2.1
Histologie ..................................................................................................................10
1.2.2
Cytologie ...................................................................................................................11
1.2.3
Secretariaat ...............................................................................................................11
1.2.4
Bodes........................................................................................................................12
1.2.5
Mortuarium ................................................................................................................12
1.2.6
Gebouwbeheer en onderhoud....................................................................................13
1.3
Ziekteverzuim ....................................................................................................................15
1.4
Overlegstructuren (organisatorisch)....................................................................................16
2
Investeringen..............................................................................................................................17
3
Patiëntenzorg.............................................................................................................................19
3.1
Algemeen ..........................................................................................................................19
3.1.1
Productieoverzicht .....................................................................................................19
3.1.2
Aandeel Isala en 1e lijn in de productie ......................................................................21
3.1.3
Zorgzwaarte ..............................................................................................................23
3.2
Histologie...........................................................................................................................26
3.2.1
Productieoverzicht .....................................................................................................26
3.2.2
Histochemische kleuringen ........................................................................................27
3.2.3
Hematopathologie......................................................................................................27
3.2.4
Mohs-chirurgie...........................................................................................................28
3.2.5
Huisartsendiagnostiek................................................................................................28
3.3
Niet-cervicale cytologie ......................................................................................................30
3.3.1
Productieoverzicht .....................................................................................................30
3.3.2
Puncties verricht door patholoog................................................................................33
Follow-up van puncties verricht door de patholoog......................................................................35
3.3.3
Mammapoli Isala klinieken, locatie Sophia .................................................................36
3.4
Cervixcytologie...................................................................................................................37
3.4.1
Algemeen overzicht ...................................................................................................37
3.4.2
Beoordeelbaarheid ....................................................................................................38
3.4.3
Herhalingsadviezen en KOPAC tabel.........................................................................39
3.4.4
Follow up afwijkende cervixcytologie medische indicatie (2011) .................................40
3.5
Obducties ..........................................................................................................................41
3.5.1
Aanvullende diensten Mortuarium ..............................................................................43
3.6
Speciale technieken...........................................................................................................44
3.6.1
Immunopathologie productie per antilichaam .............................................................44
3.6.2
Moleculaire pathologie 2012 ......................................................................................45
3.6.3
Farmacopathologische bepalingen mammacarcinomen ............................................49
4
Kwaliteitsindicatoren...................................................................................................................50
4.1
Doorloopsnelheden ............................................................................................................50
4.2
Vriescoupes 2012 ..............................................................................................................56
4.3
Consulten, revisies & rondzendingen .................................................................................57
4.3.1
Consulten / revisies ...................................................................................................57
4.3.2
Carcinoom audit BVO-baarmoederhalskanker ...........................................................58
4.4
(Clinico-)pathologische besprekingen .................................................................................59
4.4.1
Regionale en landelijke bijeenkomsten en werkgroepen.............................................59
4.4.2
Locale besprekingen..................................................................................................59
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
-3-
4.5
Onderwijsactiviteiten ..........................................................................................................60
4.6
Aandachtsgebieden (aanspreekpunt) diagnostiek...............................................................61
4.7
Aandachtsgebieden organisatorisch...................................................................................61
5
Kwaliteitszorg .............................................................................................................................62
5.1
Visitatieschema pathologie.................................................................................................62
5.1.1
Conclusie Kwaliteitsvisitatie NVVP 18-10-2012 ..........................................................62
5.2
Verslag kwaliteitsactiviteiten 2012 ......................................................................................63
5.3
Signaleringen, VIM- en MIP meldingen...............................................................................64
5.4
Interne en externe signaleringen ........................................................................................65
5.5
VIM- en MIP meldingen......................................................................................................69
5.6
Externe rondzendingen ......................................................................................................72
6
Lidmaatschappen / commissies / bestuurswerkzaamheden / nascholing.....................................73
6.1
Medische staf.....................................................................................................................73
6.2
Overzicht cursus medewerkers ..........................................................................................79
6.3
Overzicht lidmaatschappen / werkgroepen / activiteiten medewerkers ................................81
Vooruitblik 2013..................................................................................................................................82
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
-4-
Afkortingenlijst
LMMI:
KCL:
UDPS:
KPI:
LMS:
SOP:
BVO:
NZa:
CTG:
RVE:
PALGA:
PO:
AP:
OL:
RvB:
CCKL:
PIP:
Laboratorium voor Medische Microbiologie en Infectieziekten
Klinisch Chemisch Laboratorium
Universeel Decentraal Palga Systeem
Kwaliteits Prestatie Indicator
Laboratorium Management Systeem
Standard Operating Procedure
Bevolkingsonderzoek
Nederlandse Zorgautoriteit
College Tarieven Gezondheidszorg
Resultaat Verantwoordelijke Eenheden
Pathologisch Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief
Periodiek Overleg
Aanspreekpunt
Operationeel Leidinggevende
Raad van Bestuur
Stichting ter bevordering van de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek en voor de
accreditatie van laboratoria in de gezondheidszorg
Primus inter pares
Smakelijke
traktatie bij de
start van
dienstverlening
St Jansdal
Harderwijk.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
-5-
1
Algemeen
1.1
Personeel
Per team wordt de totale formatie per 31 december 2012 weergegeven. Vervolgens worden de
mutaties en bijzonderheden in het personeelsbestand tijdens het jaar 2012 aangegeven.
1.1.1 Medische staf/ AIOS/Management
Formatieomvang pathologen per 31-12-2012
7.86 fte (2011: 6,8 fte)
Dhr. Dr. J. Bart (vanaf 01-06-12)
Dhr. Dr. Mr. J.E. Boers, patholoog, opleider
Dhr. Dr. M.G.W. Bol, patholoog
Dhr. Dr. N.A. ’t Hart, patholoog
Dhr. Dr. M.G. Havenith, patholoog, RVE voorzitter
Dhr. B.E. Laddé, patholoog
Dhr. F.C.P. Moll, patholoog
Dhr. R.H. van Rijssel (vanaf 01-03-12), patholoog, plaatsvervangend opleider
Mw. B.C. Wagemakers-van Bemmel, patholoog
Dhr. Dr. C.F.M. Prinsen, moleculair bioloog
0,2 fte
Mw. Dr. E.W. Duiker, AIOS
Mw. Dr. S. Tan, AIOS
1,0 fte (01-01-2012 t/m 30-06-2012)
1,0 fte (01-07-2012 t/m 31-12-2012)
Dhr. R.E.P. Hamoen, MSc, RVE manager pathologie
Mw. H.S. Kuiper, management assistent
1,0 fte
0,75 fte
1.1.2 Analisten
Histologie
Formatie histologie
20.36 fte (2011: 18,02 fte)
Mw. C. Alberts-Netjes, medisch analist C
Mw. H.P. Bakker-Wup, medisch analist C
Dhr. C. Dentico, medisch analist D
Dhr. S. van Drie, medisch analist B (vanaf 01-11-12)
Mw. C. Evertsen, medisch analist D (vanaf 01-07-12)
Mw. E. Geertsema,medisch analist C
Mw. D. Haag, OL
Mw. N.A. Heimensen, medisch analist D
Mw. M van der Hoogen-Veldhoen, medisch analist D (i.c.m. mortuarium)
Dhr. G.J. Huisken, aanspreekpunt speciele kleuringen, medisch analist C
Mw. Y.A.M. Huisman-Holterman, OL
Mw. A.J. Knol, medisch analist B
Mw. L.C. Krol, medisch analist B
Mw. P. Kruimer, medisch analist D (vanaf 01-03-12)
Mw. G. Kuiper, medisch analist D
Mw. M.E. van Leusen, medisch analist D
Mw. J.C. Meeuwissen, aanspreekpunt immunohistochemie, medisch analist B
Mw. S. Meijer-Schutte, medisch analist D
Mw. N. Methorst, aanspreekpunt moleculaire technieken, medisch analist B
Mw. M. Nijboer-Roeberts, medisch analist D
Mw. G.D. Oosterbroek-Schuurman, medisch analist D
Mw. J. Pieterman-van der Steeg, medisch analist D
Mw. H.J. de Ronde, aanspreekpunt Mohs, medisch analist D
Mw. M.H.S. Ruiter, medisch analist C
Mw. J.E. van Unen-Bruins, medisch assistent D
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
-6-
Cytologie
Formatie cytologie
8,09 fte (2011 8,05 fte)
Mw. H.L. Ballast, medisch analist C
Dhr. R. Grasdijk, medisch analist D (vanaf 16-06-2012)
Mw. A.F. Klok-van der Velden, medisch assistent C
Mw. J. Knol, medisch analist C
Mw. M.J.F. Krebber, aanspreekpunt algemene cytologie, medisch analist C
Mw. J.S. Meijer-Henstra, medisch analist C
Mw. W. van der Maaten, medisch analist C
Mw. M. ten Napel-Schraal, medisch analist C
Mw. S.J. Scherpen-Verseput, medisch analist C
Mw. M.M.M. Smit-Kok, medisch analist C
Mw. S. Torn-de Leeuw, aanspreekpunt cervixcytologie, medisch analist C
Mw. S. de Vries, medisch assistent C (tot 01-06-2012)
Stagiaires
Dhr. R. Amir, stagiair histologie (vanaf 01-09-2011 t/m 31-05-2012)
Mw. S. Martens, stagiaire moleculaire techniek (vanaf 01-02-2012 t/m 30-06-12)
1.1.3 Secretariaat
Formatie secretariaat
7,8 fte (2011: 6,3 fte)
Mw. A.C. Boerma, medisch secretaresse C (vanaf 16-01-12)
Mw. B. Brink-Sollie, medisch secretaresse C
Mw. K.A. Christen-Elsinga, medisch secretaresse C
Mw. H.A. van Dijk-de Lorm, medisch secretaresse C
Mw. G.J. van Hoek-Esselink, medisch secretaresse C
Mw. G.M. de Lange, medisch secretaresse C
Mw. I.A.G. Pot-Verschaeren, medisch secretaresse B, aanspreekpunt secretariaat
Mw. G.H.M. Spoor-Kortstee, medisch secretaresse C
Mw. H. Stroeve, medisch secretaresse C
Mw. L. Tuin-Groen, medisch secretaresse C, aanspreekpunt secretariaat
Mw. A.N.L. Letsch, medisch secretaresse C, opstart in Zwolle voor locatie Harderwijk (0.44 fte)
(vanaf 01-07-2012)
Mw. H. Vinke-Feikens, medisch secretaresse C, opstart in Zwolle voor locatie Harderwijk (0.44 fte)
(vanaf 01-07-2012)
Administratief medewerker
Dhr. H. van de Weg, administratief medewerker
0,56 fte
1.1.4 Staf
H.J. van Litsenburg
J. Vonk
1 fte kwaliteitsmedewerker
0,6 fte staffunctionaris & coördinator
gebouwbeheer en onderhoud
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
-7-
1.1.5 Bodes
Formatie bodes
(0,2 fte dienstverlening aan LMMI)
3,14 fte (2011: 3,2 fte)
Mw. W. Dunnewind-van Ouwerkerk
Mw. D. Kragt-Schoemaker
Mw. W.B. Spijkers
Dhr. W.S. Toeter (tot 26-12-12)
Mw. H. Spijksma-Betten (vanaf 22-11-12)
1.1.6 Mortuarium/Sectie-afdeling
Formatie mortuarium
4,0 fte (2011: 4,0 fte)
Mw. P.M. Honing
Mw. M. van der Hoogen-Veldhoen (i.c.m. histologie)
Dhr. R. Klein
Dhr. L. Mooi
Dhr. R. Strijkert
1.1.7 Uit dienst
Dhr. W.S. Toeter
Mevr. S. de Vries
uit dienst 26-12-12
uit dienst 31-02-12
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
-8-
1.1.8 Organogram
Atrium
nieuwbouw
Vlinder 1.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
-9-
1.2
Afdelingsverslagen
1.2.1 Histologie
Het afgelopen jaar heeft de afdeling histologie voor een groot deel in het teken gestaan van de
uitbreiding van het Laboratorium Pathologie in Harderwijk. In verband met deze uitbreiding konden we
een aantal nieuwe medewerkers verwelkomen. Per 1 maart 2012 is Patricia Kruimer in dienst gekomen
via I-flex. Op 1 juli 2012 is Chantal Evertsen in dienst gekomen en op 1 november 2012 Sander van
Drie, beiden full-timers. Het pathologielaboratorium werd geleid door Operationeel Leidinggevende Ditty
Haag. In verband met de op handen zijnde uitbreiding voor wat betreft omvang en complexiteit binnen
de afdeling histologie, is in juni 2012 Yvonne Huisman als tweede Operationeel Leidinggevende
benoemd.
Het transformeren van een casco ruimte naar een goed ingericht pathologielaboratorium in het St
Jansdal te Harderwijk bleek een hele uitdaging te zijn. Mede dankzij de inzet van het hele team is dit
toch gelukt en konden we op 2-1-2013 onze deuren openen.
De verwachte accreditatie van eind 2012 bleek helaas vanwege de transitie naar de ISO 15189 norm
niet haalbaar. Er is hard gewerkt aan het schrijven van SOP’s en het optimaliseren van de kwaliteit op
het lab.
Uitsnijdruimte:
De omvang in productie van het aantal T-nummers is in 2012 gestabiliseerd. Het aanleveren van het
huisartsenmateriaal met eigen bodediensten werkt erg prettig. Er is een meer gelijkmatige verdeling
van ontvangst patiëntenmateriaal door verkregen. Er wordt in de kliniek steeds meer gewerkt met het
insealen van patiëntenmateriaal. Door vacuüm te sealen is het materiaal, mits gekoeld, maximaal 72
uur vers houdbaar. Dit heeft voor pathologiemedewerkers wel meer handelingen met het materiaal
opgeleverd, extra handelingen die als werkdrukverhogend worden ervaren.
Histotechniek:
In mei is een volautomatische kleurmachine van DAKO in gebruik genomen voor de standaard HEkleuring. Hierdoor is deze kwalitatief verbeterd. Het apparaat heeft volgens de Lean-gedachte veel
handmatige tussenstappen overgenomen, er wordt efficiënter door gewerkt en de capaciteit is daarmee
verhoogd. Er zijn vier microtomen vervangen. De microscopische kwaliteitscontrole op de gekleurde
coupes is evenals voorgaand jaar gecontinueerd. In september zijn in samenwerking met de iLeanmedewerkers op de afdeling de dagborden en de dagcoördinator geïntroduceerd, met o.a. als doel de
pieken in de werkdruk beter inzichtelijk te maken. Ook onderling overleg en samenwerking wordt
hierdoor gestimuleerd.
Speciale kleuringen:
De PAS-kleuring wordt vanaf mei op de DAKO kleurmachine uitgevoerd. Door de verwachte toename
van het aantal kleuringen en de beperkte ruimte in de nieuwbouw is de keuze gemaakt om een groot
deel van de speciale kleuringen te automatiseren. Een vernieuwde versie van de special stains van de
firma Roche-Ventana is in november uitvoerig getest. Ilja de Ronde, Patricia Kruimer en Chantal
Evertsen zijn ingewerkt op de speciale kleuringen.
Yvonne Huisman-Holterman, Operationeel Leidinggevende histologie
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 10 -
1.2.2 Cytologie
De cytologie kan op een goed en bijzonder jaar terugkijken. Door de aankondiging van mogelijk nieuwe
ontwikkelingen in het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker kan de toekomst er voor de
cytologie anders uit gaan zien. Vele informatiebijeenkomsten werden hierover bezocht. De verwachting
is dat er medio 2013 meer duidelijkheid zal zijn over de invulling van dit bevolkingsonderzoek
baarmoederhalskanker nieuwe stijl.
De driejaarlijkse visitatie voor screening bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vond plaats door
de Regionaal Coördinerend Patholoog, waarna certificering volgde voor de komende periode.
Eind mei werd afscheid genomen van laborante Suzanne de Vries wegens een baan elders. In juni
kreeg het team versterking van analist Rick Grasdijk.
Medio 2012 begonnen de voorbereidingen van de werkzaamheden die verband houden met het
werkaanbod van Harderwijk, dat per 1 januari 2013 van start zal gaan.
De werkmethode volgens de verlengde armconstructie, het zelfstandig afwerken van niet-maligne
cytologie, werd verder geïmplementeerd.
Marjo Krebber en Stieneke Torn, aanspreekpunten cytologie
1.2.3 Secretariaat
Ook in 2012 is er weer het nodige veranderd op het secretariaat. Per 16 januari 2012 is Carolien
Boerma in dienst getreden om het zwangerschapsverlof van Henriët van Dijk op te vangen. Zij ging
eind januari met verlof en is op 11 februari bevallen van een dochter Emma. Op 5 juni is ze weer parttime begonnen voor 24 uur in de week, inclusief 8 uur ouderschapsverlof gedurende de eerste periode.
Ook de management assistente Saskia Kuiper ging per 11 juli met zwangerschapsverlof en haar
dochter Liv werd geboren op 4 augustus. De managementwerkzaamheden zijn tijdelijk waargenomen
door Karin Christen en de uren ter vervanging van het zwangerschapsverlof zijn op het secretariaat
opgevuld door Alinde Letsch en Ineke Vinke. Beide dames komen per 1 januari 2013 te werken op het
secretariaat locatie Harderwijk. Dit was een mooie gelegenheid om alvast goed ingewerkt te worden.
Ook Judith Verhoek, die per 1 januari op het secretariaat locatie Harderwijk start, heeft in december
alvast een aantal dagen meegelopen om goed ingewerkt te zijn. Ons doel is om zowel in Zwolle als in
Harderwijk dezelfde manier van werken te hanteren. Het voordeel hiervan is dat we elkaar makkelijk
kunnen vervangen en bij drukte elkaar kunnen helpen. Verslagen van beide locaties kunnen indien
gewenst ook op beide locaties verder verwerkt worden.
In 2012 hebben we een nieuwe manier gevonden om de besprekingen te registreren. Voor elke patiënt
die besproken wordt op een MDO of onderwijsbespreking wordt een fictief nummer aangemaakt onder
een bepaalde nummerreeks. Ook de datum, naam van de bespreking en soort bespreking wordt
aangegeven. Door deze gegevens te bewaren is het mogelijk aantallen inzichtelijk te maken.
Met name het laatste deel van het jaar 2012 stond ook in het teken van voorbereidingen voor de start in
het St Jansdal Ziekenhuis te Harderwijk per 1 januari 2013. Het LMS speelt hier een belangrijke rol en
daar zijn dan ook de nodige veranderingen in doorgevoerd. Het opsturen van materiaal gaat nu ook via
het LMS, daardoor is het inzichtelijk waar de coupes zich bevinden.
Op 1 november hebben we het 12,5 jarig jubileum van Geja van Hoek gevierd met taart bij de koffie en
een gezellig etentje met de afdeling.
Iris Pot en Betsie Tuin, aanspreekpunten secretariaat
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 11 -
1.2.4 Bodes
In 2012 is de logistieke ondersteuning van de bodes weer van groot belang geweest voor Laboratorium
Pathologie en LMMI.
Dit jaar is tijd besteed aan het reorganiseren van het takenpakket van de bodes in verband met de
komende externe ontwikkelingen, zoals de uitbreiding van dienstverlening voor St Jansdal te
Harderwijk en de verhuizing naar de nieuwbouw medio 2013. Naast de bestaande werkzaamheden is
er in het kader van de functiedifferentiatie uitbreiding van de werkzaamheden gekomen voor één dag
per week bij de materiaalontvangst op de afdeling histologie. Aan het einde van het jaar is begonnen
met het inwerken van Bertus Mooi, eerder werkzaam als mortuariumbediende, die per 1 januari het
team gaat versterken en in voorkomende gevallen zal meewerken aan de ondersteuning bij obducties
Op 13 december namen we tijdens een gezellige borrel afscheid van Wim Toeter die na 14 jaar bode te
zijn geweest op 65-jarige leeftijd met pensioen is gegaan. Hillie Spijksma is als tijdelijke kracht in dienst
getreden om de werkzaamheden tot aan de verhuizing naar de nieuwbouw te kunnen invullen.
Rycolt Hamoen, RVE manager
1.2.5 Mortuarium
De medewerkers van de mortuaria van locatie Weezenlanden en locatie Sophia leveren een
onderscheidend serviceniveau op het gebied van ondersteuning tijdens en na kantoortijden. De
mortuariummedewerkers, in dienst van de Isala klinieken, zijn tijdens kantoortijden, op afspraak buiten
kantoortijden en in het weekend aanwezig om zorg te dragen voor een piëteitsvolle nazorg van
overledenen en de overdracht aan de uitvaartverzorgers.
De medewerkers hebben bij- en nascholing gevolgd op de specifieke aandachtsgebieden zoals
gelaatsreconstructie, thanatopraxie, orgaandonatie en een masterclass hersenobductie in
samenwerking met het UMCG.
In 2013 zullen de mortuaria van beide locaties opgaan in één mortuarium in de nieuwbouw. De
uitwerking van de inhoud en omvang van de dienstverlening in de nieuwbouw heeft geresulteerd in een
instemmingaanvraag bij de OR. De openingstijden zullen verruimd gaan worden van 8.00 – 22.00 uur
en in de weekenden van 14.00 – 18.00 uur. Buiten deze openingstijden zal de consignatiedienst 24/7
worden uitgevoerd.
Rycolt Hamoen, RVE manager
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 12 -
1.2.6 Gebouwbeheer en onderhoud
Terugblik 2012.
In dit verslagjaar is wederom met groot enthousiasme gewerkt aan diverse projecten en vele facilitaire
verbeterpunten. Deze facilitaire verbeterpunten zijn mede mogelijk gemaakt door de aanwezigheid van
de coördinator gebouwbeheer & onderhoud.

De huismeesterfunctie van Wim van Pijkeren heeft voor Stilobadstraat 3 nog steeds een duidelijke
toegevoegde waarde. Er zijn 100en kleine- en wat grotere zaken gerealiseerd in het gebouwbeheer
en onderhoud. De basisopzet voor het verrichten van structurele technische zaken door de
huismeester wordt regelmatig geactualiseerd.
Er is veel tijd geïnvesteerd in het aanpassen en realiseren van diverse werkruimten en werkplekken
voor de 8e en 9e patholoog. Ook wijziging van indeling werkruimten ten behoeve van de
werkzaamheden voor St Jansdal te Harderwijk werd gerealiseerd.
Continue facilitaire aandacht was er voor het nog beter benutten van alle beschikbare ruimtes voor
de noodzakelijke laboratorium- en algemene werkplekfuncties.
Aandacht voor het meerjaren onderhoudsplan van de verhuurder (Gemeente Zwolle). Met als doel
om de storingsincidentie zoveel mogelijk terug te dringen.
Continue aandacht voor preventief onderhoud en keuring van alle installaties was ook dit jaar meer
dan gewenst.
Verbeteren van de beveiliging met onder meer het plaatsen van geavanceerde camera’s en
dakverlichting. Het inbraakrisico werd mede door deze acties gereduceerd tot nul.
Verbeteren van het binnenklimaat met ondermeer het aanpassen van de luchtvochtigheidsgraad.
Verwijderen van overtollig materiaal en archief.
Wij maken er nog steeds werk van om afgeschreven materialen een tweede leven te geven.
Alle niet-medische apparatuur is NEN 3140 gekeurd.









In de oudbouw werd
ieder hoekje benut
als werkplek
\
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 13 -
Isala verhuist augustus 2013
Vooruitblik 2013.

Het Laboratorium Pathologie verhuist in juni 2013 naar de nieuwbouw van de Isala. Dit brengt
vele extra activiteiten met zich mee.

Uitgebreide opruimacties zullen gepland worden voor het Laboratorium Pathologie en
Laboratorium voor Medische Microbiologie en Infectieziekten. Wij verhuizen naar een
“papierloos” ziekenhuis.

Wij gaan de ontwikkelingen van Bureau Nieuwbouw en Bureau Nieuwbouw Werkprocessen
intensief volgen en denken proactief mee.

Bijwonen van netwerkbijeenkomsten voor verhuisteams.

Realiseren van een afdelingsspecifiek verhuisdraaiboek.

Wij gaan tweewekelijkse terugkoppeling plannen via de interne verhuisteams om de verhuizing
vooraf goed te regelen. In het zicht van de verhuizing worden deze bijeenkomsten wekelijks
gepland.

De huurovereenkomst voor Stilobadstraat 3 eindigt op 1 september 2013. Er zal een planningsoverzicht en draaiboek gerealiseerd worden voor huurder, verhuurder en gebruikers.
Op 30 augustus 2013 zal de “sleutel” overhandigd worden aan de verhuurder (Gemeente
Zwolle).

Wij gaan de verhuurder, toekomstige huurders en gebruikers van Stilobadstraat 3 behulpzaam
zijn in de voorbereiding van hun verhuizing.

De functie van coördinator gebouwbeheer en onderhoud voor locatie Stilobadstraat zal met de
verhuizing naar de centrale nieuwbouwlocatie komen te vervallen.
J. Vonk, staffunctionaris & coördinator gebouwbeheer en onderhoud.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 14 -
1.3 Ziekteverzuim
Totaal (%)
Incl. Zwangerschap
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
7,60 (3,36)
9,62 (5,68)
6,40 (1,64)
6,34 (0,00)
6,75 (0,00)
4,96 (2,05)
3,89 (0,00)
5,42 (0,00)
Exclusief Zwangerschap
5,50 (3,36)
8,50 (5,68)
5,09 (1,64)
4,47 (0,00)
4,40 (0,00)
4,06 (2,05)
2,66 (0,00)
3,38 (0,06)
w.v. kort
( 0 – 8 dgn.)
0,97 (1,1)
1,48 (1,99)
2.03 (1.45)
1,84 (0,00)
1,01 (0,00)
0,60 (0,41)
0,73 (0,00)
0,68 (0,06)
w.v. middel
( 8 – 24 dgn.)
w.v.lang
(>42 dgn.)
1,69 (2,26)
1,20 (3,70)
1,84 (0,19)
1,11 (0,00)
1,43 (0,00)
1,07 (1,64)
1,59 (0,00)
1,69 (0,00)
2,83 (0,00)
5,13 (0,00)
1,43 (0,00)
1,40 (0,00)
3,67 (0,00)
2,39 (0,00)
1,57 (0,00)
1,28 (0,00)
In bovenstaande tabel zijn de verzuimpercentages van Laboratorium Pathologie en het mortuarium
(tussen haakjes) weergegeven. Het ziekteverzuim van 3,38 % wordt voornamelijk veroorzaakt door het
middellange (8-24 dagen – 1,69 %) en het langere ziekteverzuim (> 43 dagen – 1,28 %). Vanuit de
organisatie wordt actief beleid gevoerd op het terugdringen van het individuele recidiverende
ziekteverzuim en het voorkomen van langdurig ziekteverzuim. De meldingsfrequentie over 2011 is 1,02
bij een Isala-norm van maximaal gemiddelde van 1,5.
Voor beheersing van het ziekteverzuim is voor het jaar 2012 als doel een streefpercentage van 3%
(exclusief zwangerschap) gesteld met een maximumwaarde van 4% (KPI van de Isala klinieken en de
RVE pathologie). Het streefpercentage is helaas niet bereikt. De reden hiervan is mede de onrustige en
arbeidsintensieve periode met betrekking tot de extra activiteiten zoals de start dienstverlening ten
behoeve van St Jansdal te Harderwijk en de activiteiten voor de verhuizing naar de nieuwbouwlocatie.
Ziekteverzuim Pathologie
10
8
6
%
4
2
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Totaal ( excl. zwangerschap)
Kort (1 t/m 7 dagen)
Middellang ( 8 t/m 42 dagen)
Lang ( >43 dagen
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 15 -
1.4
Overlegstructuren (organisatorisch)
Periodiek Overleg – PO
PO Directeur Operations met RVE manager en RVE voorzitter
1 x per maand
KPI gesprek Directeur Operations, RVE bestuur en RVE controller
1 x per maand
Tertiaaloverleg RVE pathologie met RvB
3 x per jaar
RVE managersoverleg
1 x per week
RVE besturen overleg (Klinische Farmacie, KCL, LMMI, Pathologie)
1 x per 2 weken
Diagnostiek Raad (RVE besturen ondersteunende RVE’s)
4 x per 6 weken
Stafoverleg laboratoria/beeldvorming (RVE manager, RVE controller en Senior HR)
1 x per week
PO RVE manager met RVE controller
1 x per maand
PO RVE manager met Inkoper
1 x per maand
PO RVE manager met Senior HR
1 x per maand
PO RVE manager met ICT accountmanager
1 x per kwartaal
PO RVE manager met Public Relations
1 x per kwartaal
PO RVE manager met Operationeel Leidinggevenden histologie
1 x per week
PO RVE manager met AP’ers Cytologie
1x per week
PO RVE manager met AP’ers Secretariaat
1x per week
Vakgroepoverleg pathologen
1 x per 2 weken
Overleg RVE manager en RVE voorzitter
ad hoc / wekelijks
Management Team RVE pathologie
1 x per week
Werkoverleg per afdeling / team
1 x per maand
Werkgroep kwaliteit
1 x per maand
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 16 -
2
Investeringen
Aangeschafte apparatuur, software en inventaris in 2012:
NB:(H) is t.b.v. nieuwbouw pathologielaboratorium Harderwijk





























Microm microtoom (4x)
DAKO coverstainer
Computers, labelprinters, handscanner
Canon documentenscanner
Leica cassette printer (2x) (vervroegde vervanging Thermo-printers)
Roche Ventana special stains (2x) (1 omruil, 1 extra)
Leica pathologen microscoop (3x)
Vriezer t.b.v. heupkoppen orthopedie
Interfurn laboratoriuminventaris (H)
Propath uitsnijtafel / nat archief (H)
Diverse kleine apparatuur zoals strekplaten, verw. pincet, rotatieschudder, waterbaden,
rollerbank, etc. (H)
Olympusmicroscoop patholoog (H)
Leica microscoop histologie (H)
DAKO coverstainer (H)
Roche Ventana XT stainers (2x) (H)
Roche Ventana special stains (1x) (H)
Microm microtoom (2x) (H)
Computers, labelprinters, handscanner (H)
Leica cassette printer (H)
LMS upgrade t.b.v. integratie Harderwijk-Zwolle
G2 speech licenties (4x)
Koelkasten / vriezer (H) (2x)
Documentenscanner Canon (H)
Inbedstation (H)
Leica ASP6025 doorvoerautomaat (H)
KOS (microwave) (H)
Balansweger (H)
Verwarmde plaat Adamas (H)
Stofzuiger (H)
Op afdeling aanwezige tijdschriften:













American Journal of Surgical Pathology
Annals of Oncology
Cardiovascular Pathology
Diagnostic Cytopathology
Histopathology
Modern Pathology
Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
Nederlands Tijdschrift voor Oncologie
Pediatric & Developmental Pathology
VAP Visie
Virchows Archiv: The European Journal of Pathology
Zoekmachine Immunohistochemie
Zorgvisie
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 17 -
Aangeschafte boeken 2012:
Locatie Zwolle:

Handbook of Practical Immunohistochemistry; Fan Lin, Jeffrey Prichard
2011, ISBN 9781441980618

Pediatric Neuropathology; D. Armstrong, W. Halliday, C. Hawkins, S. Takashima
2007, ISBN 9784431702467

McKee`s Pathology of the Skin; E. Calonje, T. Brenn, A. Lazar, Ph. H. McKee,
Volume one + two, 2012, fourth edition, ISBN . 9781416056492

Practical Surgical Neuropathology; A. Perry, D.J. Brat
2010, ISBN 9780443069826

Cutaneous Adnexal Tumors; D.V. Kazakov, M. Michal, D. Kacerovska, P.H. Mckee
2012, ISBN 9781605478548

The Gleason Grading System; J.I. Epstein
2013, ISBN 9781451172829

Surgical Pathology of the GI Tract, Liver, Biliary Tract and Pancreas; R.D. Odze, J.R.
Goldblum, 2009, second edition, ISBN 9781416040590

Histology for Pathologists; S.E. Mills
2012, fourth edition, ISBN 9781451113037

Dermatopathology; R.L. Barnhill, A.N. Crowson, C.M. Magro, M.W. Piepkorn
2010, third edition, ISBN 9780071489232

AJCC Cancer Staging Atlas
2012, second edition, ISBN 9781461420798

AFIP Atlas of Tumor Pathology, Tumors of the Prostate Gland, Seminal Vesicles, Penis
and Scrotum; series 4, nr. 14. J.I. Epstein, A.L. Cubilla, P.A. Humphrey, 2011, ISBN
9781933477145

AFIP Atlas of Tumor Pathology, Tumors of the Pituitary Gland;
series 4, nr. 15, S.L. Asa, 2011, ISBN 9781933477114
Locatie Harderwijk:

WHO Classification of Tumours of the Digestive System; F.T. Bosman, F. Carneiro, R.H.
Hruban, N.D. Theise, 2010, fourth edition, ISBN 9789283224327

WHO Classification of Tumours of the Breast; S.R. Lakhani, S.J. Schnitt, P.H Tan, M.J. van
de Vijver, 2012, fourth edition, ISBN 9789283224334

Pathology & Genetics, Tumours of the Lung, Pleura, Thymus and Heart (WHO
classification of tumours, volume 10, third edition), W.D. Travis, E. Brambilla, H. K. MüllerHermelink, C.C. Harris, 2004, ISBN 9789283224181
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 18 -
3
Patiëntenzorg
3.1
Algemeen
3.1.1 Productieoverzicht
In aantallen
Histologie
Isala klinieken
St Jansdal
Huisartsen/regio
Totaal
Consulten extern gevraagd
Vriescoupes totaal
Isala Klinieken
St Jansdal
Immunohistochemie
Morfometrie
Eenvoudig moleculair
onderzoek:
In situ hybridisatie
HPV-bepaling
Totaal
Complex moleculair onderzoek
Obducties
Isala klinieken
St Jansdal
Huisartsen/regio
Totaal
Cytologie
Niet-gynaecologisch
Isala klinieken
St Jansdal
Huisartsen/regio
w.v. puncties
w.v. AGAR
Totaal
Gynaecologisch
Bevolkingsonderzoek
Indicatie
Totaal
Totale productie
(aantallen)
Totale productie CTG
1995
2000
2005
2009
2010
2011
2012
15.285
16.067
18.235
21.352
23.047
22.231
1.327
16.612
1.943
18.010
311
291
3.049
21.284
130
266
4.144
25.496
197
300
4.453
27.500
223
381
5.164
27.395
192
371
5.903
59
22.490
54
4.987
27.531
239
319
301
18
5.626
129
222
1.344
1.566
185
258
1.125
1.383
181
80
17
17
114
0
0
153
157
419
576
45
203
1.312
1.515
108
237
184
142
125
109
121
5.325
5.087
6.266
5.662
5.612
5.514
154
993
253
1.074
414
1.119
394
926
5.479
5.340
6.680
6.056
424
731
318
6.036
411
569
905
5.925
5.285
25
559
581
1102
5.869
12.156
14.627
3.116
17.743
12.348
3.037
15.385
12.878
4.280
17.158
12.750
4.320
17.070
11.753
4.360
16.113
11.926
3.968
15.894
44.320
48.052
55.781
59.841
59.304
58.968
35.083
41.422
48.952
54545
54.137
54.055
32.130
Opmerking: In verband met verschillende zoekstrategieën kunnen de getallen licht afwijken.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 19 -
aantal productie-eenheden
Ontwikkeling productie Pathologie
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
1995
2000
2005
2009
2010
2011
2012
Nieuwbouw
Zuidgevel
Vlinder 1
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 20 -
3.1.2 Aandeel Isala en 1e lijn in de productie
Isala klinieken
Histologie
Immunohistochemie
Eenvoudig moleculair ond.
Complex moleculair ond.
Morfometrie
Niet-cervicale cytologie
w.v. puncties
w.v. Agar
Cervixcytologie: Indicatie
Cervixcytologie:
Bevolkingsond.
HPV-bepaling
Obducties
Productie (aantallen)
Productie (CTG-punten)
2000
2005
2009
2010
2011
2012
16.067
1.809
0
18.235
3.173
64
21.352
4.720
155
23.047
5.837
152
104
22.231
5.538
164
168
5.087
899
6.266
867
5.662
680
1.566
1.308
2.297
5.612
473
313
2.282
5.514
320
863
2.119
22.512
5.228
205
167
129
5.285
259
963
1.864
129
30.042
33.369
38
50
118
35.072
39.223
52
809
101
38.782
44.069
43
815
111
37.886
43.182
59
713
80
37.464
42.611
177
25.605
28.011
St Jansdal
Histologie
Immunohistochemie
Niet-cerviale cytologie
w.v. Agar
Obducties
Productie (aantallen)
Productie (CTG-punten)
Huisartsen
Histologie
Immunohistochemie
Eenvoudig moleculair ond.
Niet-cervicale cytologie
w.v. puncties
w.v. Agar
Cervixcytologie: Indicatie
Cervixcytologie:
Bevolkingsond.
HPV-bepaling
Obducties
Productie (aantallen)
Productie (CTG-punten)
Aandeel 1e lijn in productie
(aantallen); percentage
Aandeel 1e lijn in productie
(CTG-punten); percentage
54
32
25
20
17
148
333
1.943
40
3.049
107
253
175
408
244
4.136
178
2
394
247
1.983
4.392
310
0
423
258
5
2.038
5.094
307
0
406
248
38
2.241
4.887
339
0
509
322
70
2.104
1.550
1.729
14.628
12.348
10
17.895
7.837
12.840
369
7
20.156
9.624
12.698
503
5
20.632
10.283
11.710
529
7
20.580
10.858
11.866
412
10
20.519
10.679
9
18.598
6.907
42%
37%
36%
35%
35%
35%
20%
19%
20%
19%
20%
20%
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 21 -
2000
2005
2009
2010
2011
2012
97
49
61
21
51
4
1
79
27
53
14
50
16
3
141
193
48
70
64
58
17
5
1
4
3
222
330
47
49
7
279
431
*47
Overig/extern lab.
Histologie
Immunohistochemie
Eenvoudig moleculair ond.
Complex moleculair ond.
Niet-cervicale cytologie
w.v. puncties
w.v. Agar
Obducties
Productie overig (aantallen)
Productie overig (CTG-punten)
Revisies t.b.v. derden
Totale productie (aantallen)
44.203
48.034
55.293
59.603
58.735
58,328
Totale productie
34.917
41.497
48.945
54.545
54.370
54.054
Opmerking: In verband met verschillende zoekstrategieën kunnen de getallen licht afwijken.
Verdeling productie Isala en 1e lijn
60.000
50.000
40.000
1e lijn
30.000
Isala
20.000
10.000
0
2000
2005
2009
2010
2011
2012
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 22 -
3.1.3 Zorgzwaarte
Het aanbod van te onderzoeken patiëntenmateriaal binnen de pathologie verandert in de loop van de
jaren; diverse materialen worden na operatie niet meer ingestuurd, operatietechnieken c.q. therapieën
wijzigen en de ziekte kanker krijgt steeds meer het karakter van een chronische ziekte. Een van de
mogelijkheden om de ontwikkeling binnen de casemix zichtbaar te maken is het percentage diagnoses
met een (pre)maligne diagnose in relatie tot het totaal aantal onderzoeken weer te geven. Dit wordt
mogelijk gemaakt om binnen de Palga-diagnoses te zoeken op de numerieke SNOMED code M8…1
en hoger.
In bijgaande grafiek is de trend zichtbaar voor de histologische en cytologische onderzoeken. Er lijkt
sprake te zijn van een langzaam stijgende trend van onderzoeken met een (pre)maligne diagnose.
Het percentage (pre)maligne afwijkingen bij de histologische onderzoeken is in vijf jaar gestegen van
19,7% (2008) tot 21,4% (2012). Het absolute aantal (pre)maligne afwijkingen is gestegen van 4894
naar 5962.
Het percentage (pre)maligne afwijkingen bij de cytologische onderzoeken is in vijf jaar gestegen van
15,2% (2008) tot 16,8% (2012). Het absolute aantal (pre)maligne afwijkingen is nagenoeg gelijk
gebleven, te weten 981 in 2008 en 983 in 2012.
Trend index maligniteiten (M8…1 en > in % ) - "zorgzwaarte"
(tabel 3.1.3)
25,00%
percentage
20,00%
15,00%
Histologie
Cytologie
10,00%
5,00%
0,00%
2008
2009
2010
2011
2012
jaar
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 23 -
totaal aantal
aantal
T
onderzoeken
maligniteiten
%
2008
24843
4894
19,70%
2009
25593
5053
19,74%
2010
27553
5469
19,85%
2011
27448
5833
21,25%
2012
27862
5952
21,36%
2008
6461
981
15,18%
2009
6056
930
15,36%
2010
6036
996
16,50%
2011
5925
984
16,61%
2012
5869
983
16,75%
2008
11544
14
0,12%
2009
12878
9
0,07%
2010
12752
10
0,08%
2011
11753
14
0,12%
2012
11925
13
0,11%
2008
4265
15
0,35%
2009
4280
15
0,35%
2010
4320
16
0,37%
2011
4360
18
0,41%
2012
3968
16
0,40%
2008
119
24
20,17%
2009
125
16
12,80%
2010
109
18
16,51%
2011
121
11
9,09%
2012
114
10
8,77%
C
B-BVO
B-indicatie
S
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 24 -
Verdeling aanvragen Histologie 2012
(tabel 3.2.1)
overig>500
8%
huisarts
18%
chirurgie
15%
gynaecologie
12%
interne geneeskunde
6%
dermatologisch
centrum
16%
urologie
4%
interne MDL
16%
plastische chirurgie
5%
Voorgevel en
entree oudbouw
Stilobadstraat
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 25 -
3.2
Histologie
3.2.1 Productieoverzicht
RVE Isala
anesthesie
bijz. tandheelkunde
2008
2009
2010
2011
2012
1
2
1
0
1
0
0
2
2
1
33
41
35
22
14
chirurgie
4182
4313
4293
4305
3987
gynaecologie
3011
2966
3303
3191
3303
3
0
2
0
3
4498
4943
6024
5448
1556
cardiologie
intensivisten
interne geneeskunde
interne MDL
4495
kaakchirurgie
458
374
410
446
419
kindergeneeskunde
226
267
321
294
199
kno
259
263
288
281
336
longziekten
471
440
739
398
288
neurochirurgie
377
364
299
315
289
neurologie
14
12
11
8
6
oogheelkunde
66
43
60
50
60
237
263
281
283
210
1328
1272
1257
1208
1288
radiologie
0
0
1
0
1
radiotherapie
9
1
4
7
3
reumatologie
7
2
6
13
5
766
839
593
427
405
1564
1485
1225
1238
1203
3340
3503
3945
4335
4440
0
0
1
0
0
orthopedie
plastische chirurgie
thorax-chirurgie
urologie
Overig Isala
dermatologisch centrum
fertiliteit
St Jansdal
cardiologie
1
chirurgie
46
gynaecologie
6
urologie
1
Extern
huisarts
3926
4139
4392
5092
4887
abortuskliniek
0
0
0
1
0
chirurgie meppel
0
0
0
1
0
dermatologie extern
7
2
0
1
0
54
54
56
67
68
longziekten extern
0
0
0
12
8
tandarts/parodontologie
2
3
3
2
1
verpleeghuisarts/revalidatiecentrum
0
2
1
1
2
24843
25593
27553
27448
27532
pathologie laboratoria extern
Totaal
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 26 -
3.2.2 Histochemische kleuringen
Kleuring
2012
H.E.
2011
Kleuring
2012
2011
105085
102299
Jicht
1
7
7
4
Koper
44
35
H.E. vriescoupe
460
458
Leder
495
407
Blanco
925
1051
M.S.B.
5
6
AB-Hyaluron
18
36
50
33
Ache +
12
5
Mucicarmijn
2
3
Ache -
12
5
Mz Jones
122
125
585
519
NADH +
10
5
NADH -
Gedepigmenteerde H.E.
Alcian Blue
Azan
40
34
C.R./KMNO4
3
5
Congo Rood
115
144
Dep (niet spoed)
23
EvG (Verhoeff)
Masson-Goldner
10
5
Pas
1037
1003
Pas Diastase
6194
5835
-
3
562
496
Schmorl
34
27
Sirius Red
72
55
196
201
Ptah
332
342
Fontana
17
21
Fouchet
7
1
Giemsa
8720
9052
Gram
165
129
Toluidine Blauw
4
12
Grocott
260
230
Von Kossa
5
8
Grocott (cytologie)
95
98
160
129
Hale's Iron
86
133
256
183
126226
123144
IJzer (Perls)
Reticuline
Spoed DEP
Z.N.
TOTAAL
3.2.3 Hematopathologie
PALGA zoekterm:
(Maligne) lymfoom
M. Kahler
ALL
CLL
AML
CML
Hodgkin
Alle lymforeticulaire maligniteiten
Alle crista biopten
2012 2011 2010 2009 2008 2007
153 144 123 130 142 143
32
27
35
28
40
41
3
5
1
4
1
3
12
6
25
18
32
31
19
21
16
17
22
13
9
6
2
4
3
4
6
14
9
6
7
7
234 209 211 207 247 242
465 416 437 467 433 426
N.B. Betreffen diagnostiek-nummers. Het aantal unieke patiënten zal lager liggen.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 27 -
3.2.4 Mohs-chirurgie
De samenwerking tussen het Dermatologisch Centrum Isala en Laboratorium Pathologie verloopt erg
goed. Na de start van de Mohs-chirurgie door het DCI in 2011 is er veel ervaringskennis opgedaan.
Door het congresbezoek van Hanke de Vijlder (dermatoloog) en Ilja de Ronde (analist) aan het Mohscongres in San Diego USA, van 1 tot 6 november 2011, is de techniek en logistiek verder
geoptimaliseerd.
In de loop van 2012 is het aantal Mohs dagen uitgebreid van 2 naar 3. Hierdoor is het aantal patiënten
en vriescoupes ten opzichte van 2011 enorm gestegen. Er wordt geopereerd op maandag, dinsdag en
woensdag. Deze dagen worden begeleid door vier analisten: Ilja de Ronde, Elisabeth Geertsema, Sara
Ruiter en Naomi Heimensen.
In november 2012 is Naomi naar de Werkgroep Histotechniek-themadag over huidpathologie en tissue
processing geweest.
Marco Bol heeft in de loop van 2011 als patholoog het aandachtsgebied Mohs van Freek Moll
overgenomen.
Mohs gegevens per jaar:
Aantal Mohs-dagen
Totaal aantal patiënten
Totaal aantal stukjes
Totaal gesneden vriescoupes
Aantal consulten patholoog tijdens Mohs-procedure
Aantal Patiënten waarvan (ook) Slow Mohs
Gemiddelden (in %):
Patiënten per dag
Stukjes per patiënt
Vriescoupes per patiënt
Vriescoupes per dag
Waarvan ook Slow Mohs in %
2011
75
325
1597
7297
5
2012
111
511
2239
13805
8
34
2011
4,33
4,91
22,45
97,29
2012
4,60
4,38
27,02
124,37
6,65
Ilja de Ronde, Yvonne Huisman-Holterman
3.2.5 Huisartsendiagnostiek
In 2012 is de lijn zoals die is ingezet in 2010 en 2011 voortgezet. Een groot deel van het jaar heeft
daarom in het teken gestaan van onze Interline. De vier richtlijnen, zoals eerder beschreven in het
jaarverslag van 2011, werden door dr. M.G.W. Bol, mr. dr. J.E. Boers (pathologen) en drs. R.E.P.
Hamoen (RVE manager) samen met, of huisarts van Herk, of huisarts Speijers toegelicht op locatie. De
animo onder de huisartsen was groot (meer dan 90% opkomst) en de waardering hoog (gemiddeld 8,8)
waardoor de Interline pathologie bij de top 5% van beste Interline waarderingen hoort binnen de Isala
klinieken.
In 2012 is het aantal ingestuurde huidexcisies door huisartsen wederom toegenomen ten opzichte van
2011. In totaal werden 5561 huidexcisies beoordeeld, tegenover 5094 het jaar ervoor. Een stijging van
9,2%. Het aantal huidexcisies ten opzichte van de totale productie nam ook toe en bedraagt nu 20,4%.
In 2011 was dit nog 18,75%. De verwachting is dat de (absolute) stijging in 2013 verder zal toenemen
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 28 -
Het aantal basaalcelcarcinomen nam iets toe van 273 in 2011 naar 284 in 2012, een stijging van 4%.
Het aantal plaveiselcelcarcinomen nam fors toe van 48 in 2011 naar 78 in 2012. Een stijging van
62,5%. Het aantal melanomen dat werd ingestuurd daalde naar 37. Het jaar hiervoor waren dat er nog
57. Een daling van 35%, echter ten opzichte van 2010 is nog steeds sprake van een stijging met 21%.
De verwachting is dat deze trend zich doorzet waarbij vorig jaar reeds werd geopperd dat de gemaakte
werkafspraken mogelijk een belangrijke bijdrage hebben geleverd in het laagdrempeliger insturen van
gepigmenteerde laesies door de huisarts.
Als laatste dient het logistieke project, dat samen met de afdelingen KCL en LMMI is gestart, te worden
genoemd. In de loop van 2012 is het gehele adherentiegebied van de Isala klinieken gedekt door onze
mobiele huisartsenservice. Hierbij rijden auto’s met Isala-medewerkers dagelijks een route, waarbij elke
huisarts aangedaan wordt om patiënten materiaal op te halen en materiaalpakketten, om diagnostiek
mee te verrichten, achter te laten. Deze service zorgt niet alleen voor een enorme kwaliteitsverhoging
(de gehele keten van het patiënten materiaal is nu immers gecontroleerd), maar ook voor een toename
in accuratesse (er raakt geen patiënten materiaal meer zoek) en bewegingsvrijheid van de huisarts
(een diagnostische test kan nu op elk moment van de dag worden afgenomen waar voorheen rekening
moest worden gehouden met bijvoorbeeld openingstijden van een postkantoor). Verder hoeft de patiënt
niet meer stad en land met zijn eigen materiaal af te rijden om dit persoonlijk bij de desbetreffende
afdeling af te leveren.
Pathologie, KCL en LMMI coördineren bovengenoemde logistieke operatie vanuit de Werkgroep
Logistiek. Deze vergadert tweewekelijks en houdt de veranderingen in huisartsenland in de regio
Zwolle nauwlettend in de gaten. Hiernaast fungeert zij ook als denktank. Zo is vanuit deze werkgroep
het idee ontstaan de huisartsassistentes een bijscholingsavond aan te bieden. In 2012 is deze voor de
tweede keer gehouden. De huisartsassistentes beoordeelden deze bijscholingsavond als zeer goed
(gemiddeld 8,9).
De werkgroep heeft voor wat betreft de toekomst de blik niet alleen naar het noorden gericht, maar ook
zeker naar het zuiden en westen. Het jaar 2013 zal een jaar van nieuwe uitdagingen worden die wij met
vertrouwen tegemoet zullen gaan.
Personeelsblad St jansdal Harderwijk, december 2012.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 29 -
3.3
Niet-cervicale cytologie
3.3.1 Productieoverzicht
RVE Isala
2008
anesthesie
2009
2010
2011
2012
1
5
0
2
1
cardiologie
chirurgie
gynaecologie
38
944
527
33
871
501
53
795
477
20
796
466
29
774
396
intensivisten
interne geneeskunde
interne MDL
5
601
4
640
2
643
5
640
5
448
171
59
42
54
55
53
9
4
9
6
10
37
1372
32
1320
35
1343
34
1276
38
1183
neurochirurgie
13
2
2
8
6
neurologie
74
61
86
117
81
oogheelkunde
2
1
1
0
1
orthopedie
7
11
25
28
10
10
11
8
12
8
0
0
0
0
2
radiotherapie
11
8
10
11
9
reumatologie
2
1
1
0
1
revalidatiegeneeskunde
sportgeneeskunde
0
0
0
0
1
0
1
2
0
0
43
2205
25
2089
35
2030
31
2003
23
2029
1
0
1
0
3
0
1
1
7
0
kaakchirurgie
kindergeneeskunde
kno
longziekten
plastische chirurgie
radiologie
thorax-chirurgie
urologie
Overig Isala
dermatologisch centrum
fertiliteit
St Jansdal
gynaecologie
longziekten
neurologie
Extern
huisarts
verpleeghuisarts
499
1
394
0
423
0
406
0
509
0
longziekten Hoogeveen
0
0
0
0
4
longziekten Lelystad
0
0
0
0
18
longziekten Meppel
0
0
0
3
19
1
4
2
21
2
longziekten MST
longziekten Hardenberg
4
chirurgie Hardenberg
1
Totaal
6461
6056
6036
5925
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
5869
- 30 -
Secretariaat
oudbouw
Stilobadstraat
Cytologie
laboratorium
oudbouw
Stilobadstraat
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 31 -
Verdeling aanvragen niet-cervicale cytologie 2012
(tabel 3.3.1)
overige <100
6%
chirurgie
13%
huisarts
9%
gynaecologie
7%
interne geneeskunde
8%
urologie
34%
interne MDL
3%
longziekten
20%
Trappenhuis
oudbouw
Stilobadstraat,
“op weg naar de
nieuwbouw”.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 32 -
3.3.2 Puncties verricht door patholoog
RVE Isala
anaesthesie
chirurgie
gynaecologie
interne geneeskunde
2008
2009
2010
2011
2012
0
1
0
0
0
564
393
212
82
56
1
0
2
0
1
204
199
166
162
130
interne MDL
3
kaakchirurgie
55
38
42
45
36
8
2
4
2
4
kno
30
20
30
20
21
longziekten
15
14
2
0
1
neurochirurgie
1
0
0
0
0
neurologie
2
0
0
2
0
oogheelkunde
1
1
1
0
1
plastische chirurgie
3
6
4
1
0
radiotherapie
8
3
4
2
2
reumatologie
1
1
1
0
0
thorax-chirurgie
0
1
0
0
0
urologie
2
0
3
3
2
1
1
2
1
2
318
247
258
248
322
longziekten extern
0
0
0
1
0
verpleeghuisarts
1
0
0
0
0
1215
927
731
569
581
kindergeneeskunde
Overig Isala
dermatologisch centrum
Extern
huisarts
Totaal
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 33 -
Aanvragers puncties patholoog (2008 - 2012)
600
chirurgie
500
interne geneeskunde
400
kaakchirurgie
300
kno
longgeneeskunde
200
huisarts
100
overige <10
0
2008
2009
2010
2011
2012
Wachtruimte
voor patiënten
punctieruimte
oudbouw
Stilobadstraat.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 34 -
Follow-up van puncties verricht door de patholoog
Omdat adequate follow-up moet worden verkregen betreft het puncties verricht in het jaar 2011.
Bij het overzicht is het uitgangspunt: beoordeling van het cytologisch preparaat.
Overzicht
Mamma
Lymfklier
Schildklier
Overige
Totaal
puncties
totaal
37
145
142
224
548
Begrippen
Sensitiviteit
Specificiteit
Voorspellende waarde
Efficiëntie
TP= true positive
onbeoordeelbaar
2,7
11,0
0,7
7,1
Percentages
fout-positief
0,0
11,8
0,0
3,9
fout-negatief
0,0
0,7
0,7
0,0
Uitgedrukt in percentages
Cytologie+histologie maligne [TP]*100/alle histologie maligne [TP+FN]
Cytologie+histologie benigne [TN]*100/alle histologie benigne [TN+FP]
Cytologie+histologie maligne [TP]*100/alle cytologie maligne [TP+FP]
Cytologie+histologie correleren[TP+TN]*100/alle histologie
[TN+FN+TP+FP]
FN= false negative
TN= true negative
FP= false positive
Bij correlatie is het uitgangspunt: kon de puncteur een diagnose stellen op een afwijking, waarvan
naderhand een histologische diagnose werd vastgesteld?
Nee: dit behelst zowel ‘geen maligniteit’ alsook ‘te weinig materiaal’.
Ja: dit is zowel ‘maligniteit’ alsook ‘verdacht voor’.
Commentaar bij lymfklier puncties: bij 2 van de 17 puncties, met histologie ‘geen maligniteit’, blijkt één
punctie ‘verdacht voor Hodgkin’ een floride mononucleosis infectiosa te hebben, de andere ‘maligniteit
kan niet worden uitgesloten’ mét een afwijkend beeld bij de T-cel populatie in de flow cytometrie. Bij
deze tweede lymfklier is een reactief beeld gezien bij excisiebiopsie.
Correlatie cytologisch/histologisch onderzoek 2011
histologisch onderzoek
Percentages
aantal % alle patiënten sensitiviteit specificiteit voorsp. waarde
4
10,8
100,0
100,0
100,0
Mamma
38
26,2
90,5
88,2
90,5
Lymfklier
38
26,8
88,9
100,0
100,0
Schildklier
62
27,7
81,8
96,1
81,8
Overige
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
efficiëntie
100,0
89,5
97,4
93,5
- 35 -
3.3.3 Mammapoli Isala klinieken, locatie Sophia
Resultaten mammapoli, locatie Sophia.
In 2012 bezochten 861 patiënten de mammapoli. Daarvan werd bij 515 patiënten een cytologische
punctie verricht.
We hebben de resultaten geëvalueerd en daarbij de cytologische uitslagen vergeleken met de uitslagen
van binnen de mammapoli afgenomen naaldbiopten en andere histologische vervolgonderzoeken (F).
De resultaten staan in onderstaand schema.
Naaldbiopt
maligne
Naaldbiopt
benigne
Naaldbiopt
Geen diagnose
Geen
naaldbiopt
Cytologie
maligne
209
6 (6F+)
4 (4F+)
31 (26F+)
Cytologie
benigne
9
48
2
149
Cytologie
geen diagnose
5
18
4 (2F-)
30 (4F+,4F-)
(F+:histologische vervolgonderzoek maligne, F-:histologische vervolgonderzoek benigne)
Uit bovenstaand schema blijkt dat wanneer we op de cytologie een maligne proces suggereren dit
histologisch bevestigd wordt. Dit resulteert in een voorspellende waarde van 100%.
De sensitiviteit is 94,7% . Een aantal keren is op de cytologie aangegeven dat het een lastig te
interpreteren beeld was en als uitslag atypie werd gegeven.
Ook opvallend is, dat er in 10 gevallen sprake was van een naaldbiopt uitslag 'benigne' of 'geen goed
materiaal', waarbij de cytologie een maligne proces suggereerde wat in het histologische vervolgonderzoek bevestigd werd.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 36 -
3.4
Cervixcytologie
3.4.1 Algemeen overzicht
BVO
MI
Totaal
pap 0
pap 1
pap 2
Pap 3a
pap 3a l
KOPAC*
K0/B3
P1/A1/A2/C1
P2/3 C3
A3
P4
C4
2012
11.925
3.968
15.893
2011
11,753
4.360
16.113
2010
12,752
4.320
17.072
2012
Totaal
161
14.830
604
203
7
120
11
2012
BVO
118
11.473
211
85
3
44
7
2011
Totaal
209
14.799
756
246
2
136
12
2011
BVO
149
11.171
295
87
1
44
4
2010
Totaal
233
15.569
911
272
31
163
6
2010
BVO
177
12.038
395
101
12
57
2
64
2
14
69
56
8
6
17
15
2
9
1
5
3
0
38
1
2
25
21
0
5
13
12
1
0
0
0
0
0
83
2
19
73
65
6
10
14
11
3
16
5
7
4
0
34
2
4
37
34
1
6
11
8
3
3
3
0
0
0
87
2
19
64
51
9
9
16
15
2
6
0
4
2
0
39
0
3
32
29
1
3
9
8
1
0
0
0
0
0
pap 3a m
P5
C5
A4/5
pap 3b
P6
A6
C6
pap 4
P7
C7
pap 5
P8/9
A7
A8/9
C9
* Voor legenda KOPAC tabel zie 3.4.3.2
BVO: Cervixcytologie in het kader van Bevolkingsonderzoek op baarmoederhalskanker
MI: Cervixcytologie op Medische Indicatie
PAC-as: De celafwijkingen volgens de drie assen in het KOPAC-systeem: P- Plaveisel, A- Andere
afwijkingen / endometrium en C- Cylinderepitheel van het endocervix.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 37 -
3.4.2 Beoordeelbaarheid
Totaal aantal uitstrijken
B1
Goed beoordeelbaar
Beoordeelbaar, maar
B2/B3 beperkt door: (totaal)
a
veel bloed
b
veel leucocyten
(te) weinig
c
epitheelcellen
d
slechte fixatie
e
mechan. beschadiging
f
cytolyse
g
(te) dikke uitstrijk
h
(te) weinig plavei
j
geen endocerv.cyl.epi.
2012
15893
14057
Totaal
BVO
2011
2012
2011
%
↕%
16113 -1 11925 11753
100
10493 10186
88,45 14117
0
1836
7
44
11,55
0,04
0,28
11
3
0,07
0,02
9
2
2
1758
0,06
0,01
0,01
11,06
1996
22
63
16
-8
-68
-30
4
-31
-25
13
4
7
1867
-31
-50
-71
-6
Indicatie
2011 ↕ %
4360
-9
3931
-9
↕%
1
3
2012
3968
3564
-9
-79
-28
404
4
15
429
8
23
7
9
3
3
-22
0
5
1
2
367
4
2
3
377
25
-50
-33
-3
1432
3
29
1567
14
40
4
7
0
1
-43
-100
4
1
0
1391
9
2
4
1490
-56
-50
-100
-7
De groep B2/B3 wordt grotendeels veroorzaakt door het item “j” ; het ontbreken van endocervicaal
epitheel. De overige technische factoren hebben vanwege het gebruik van de dunne laag techniek
slechts de omvang van 0,5%.
Potjes met
cervixcytologie
materiaal (LBC),
gemarkeerd met
unieke LMS
barcode
etiketten.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 38 -
-6
-50
-35
3.4.3 Herhalingsadviezen en KOPAC tabel
Tabel herhalingsadviezen
Pap
klasse
KOPAC
Code
Herhaling
Code
4
5
Herhaling
Advies
Gyn: geen
HA, BVO: 5 jr.
1
P1 A1 A2 C1
2
P2 P3 C3 A3
2
6 maanden
3A gering P4 C4-5
2
6 maanden
3A matig
P5 A4/5
6
Gynaecoloog
3B
P6 A6 C6
6
Gynaecoloog
4
P7 C7
6
Gynaecoloog
5
1
1
P8/9 A7/8 C9
B2
B3
6
5
0
Gynaecoloog
5 jaar
direct
Vervolgadvies
Normaal: ‘2’ (=12 maanden)
Afwijkend: ‘6’ (= gynaecoloog)
Normaal: ‘2’ (=12 maanden)
Afwijkend: ‘6’ (= gynaecoloog)
Na behandeling: na 6-12-24 mnd
Na geen behandeling: na 6-12 mnd
Na behandeling: na 6-12-24 mnd
Na geen behandeling: na 6-12 mnd
Na behandeling: na 6-12-24 mnd
Na geen behandeling: na 6-12 mnd
Na behandeling: na 6-12-24 mnd
KOPAC Tabel (versie 1996)
CijferKompositie
code
Onvoldoende
0
Endocervix
1
Ontsteking
Plaveiselepitheel
N.v.t.
Virus
N.v.t.
Geen afwijking
Abnormale
plaveiselcellen
Atypische
squameuze
metaplasie
2
Squameuze
metaplasie
Trichomonas
3
Endometrium
Bacterieel
4
5
6
7
8
9
Endocervix
Metaplasie
Endocervix
Endometrium
Metaplasie
Endometrium
Endocervix
Metaplasie
Endometrium
Uitsluitend
plaveiselepitheel
N.v.t.
Andere afwijkingen Cylinderepitheel
Endometrium
endocervix
N.v.t.
Geen afwijking
N.v.t.
Geen afwijking
Epitheelatrofie
Geen EC
Atypische
regeneratiereactie
Enkele atypische
EC
Geringe atypie
endometrium
Matige atypie
endometrium
Ernstige atypie
endometrium
C. Albicans
Geringe dysplasie
H. Vaginalis
Matige dysplasie
Geen
Ernstige dysplasie
Actinomyces
Carcinoma in situ
Adenocarcinoom
endometrium
Adenocarcinoma in
situ
Chlamydia
Micro-invasief
carcinoom
Metastase
N.v.t.
Aspecifieke
ontsteking
Invasief carcinoom
N.v.t.
Adenocarcinoom EC
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
Geringe atypie EC
Matige atypie EC
Ernstige atypie EC
- 39 -
3.4.4 Follow up afwijkende cervixcytologie medische indicatie (2011)
Cytologisch
Pap
0
P4
P5-P9
C4-C5
C6-C9
A3
A4-A9
Histologisch
Normaal Afwijkend Geen CIN
20
15
12
3
3
6
2
1
2
CIN CIN
I
II
31
30
22
38
3
1
2
Totaal
CIN
Andere
III
Plav.celca. Adenoca. malign.
25
1
83
8
1
2
1
1
15
15
3
B3
14
148
6
3
1
1
Totaal
14
175
24
37
58
70
109
9
20
3
Tevens verwijzen wij naar het jaarverslag van de Regionaal Coördinerend Patholoog: 9 jaar
regiogetallen bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Noord-Nederland (2003-2011), Boers J.E.
Histologische follow up na afwijkende
cervixcytologie
7%
1%
12%
3%
19%
35%
Geen CIN
CIN I
CIN II
CIN III
Plav.celca.
Adenoca.
Andere malign.
23%
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 40 -
134
164
9
4
0
35
173
519
3.5
Obducties
RVE Isala
2008
2009
2010
2011
2012
anesthesie
5
6
1
1
2
cardiologie
19
26
16
21
19
1
12
2
6
6
27
34
23
36
23
4
2
3
6
2
21
24
30
25
11
interne MDL
0
0
0
0
3
kindergeneeskunde
8
3
8
3
5
11
5
13
6
6
neurochirurgie
2
0
1
2
0
neurologie
2
0
1
1
1
orthopedie
0
1
0
1
1
reumatologie
1
0
0
0
0
thorax-chirurgie
6
4
3
3
1
urologie
0
1
0
0
0
chirurgie
gynaecologie / obstetrie
intensivisten
interne geneeskunde
longziekten
St Jansdal
anesthesie
3
cardiologie
2
gynaecologie
2
intensivisten
5
interne geneeskunde
3
kindergeneeskunde
1
urologie
1
Extern
GGD-arts
huisarts
verpleeghuisarts
Totaal
0
0
3
3
6
12
7
5
7
10
0
0
0
0
1
119
125
109
121
114
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 41 -
Aanvragers obductie per RVE Isala
overig >5
11%
cardiologie
20%
huisarts
10%
chirurgie
6%
ggd-arts
6%
longziekten
6%
kindergeneeskunde
5%
gynaecologie
25%
interne geneeskunde
11%
Aanvragers obductie RVE St Jansdal
kindergeneeskunde
6%
urologie
6%
anesthesie
18%
interne geneeskunde
18%
cardiologie
12%
gynaecologie
12%
intensivisten
28%
In de bovenstaande grafieken (bij tabel 3.5) is de verdeling van de verrichte obducties naar aanvragers,
weergegeven over het jaar 2012, verdeeld over locaties Zwolle en Harderwijk.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 42 -
3.5.1 Aanvullende diensten Mortuarium
Naast de ondersteuning bij obducties verlenen de mortuariummedewerkers ook diverse zorgdiensten
t.b.v. de overledenen binnen de Isala klinieken. In bijgaande tabel worden de mortuariumactiviteiten per
locatie en als totaal weergegeven.
Het percentage obducties op het aantal overledenen is afgenomen tot 99 in jaar 2012. Het aantal
donaties is in 2012 gestabiliseerd. Het aantal pacemaker/ICD-verwijderingen laat al jaren een dalende
trend zien.
Daarnaast zijn er verschillen waarneembaar tussen beide locaties gekoppeld aan het domicilie van de
diverse specialismen (bijv. Moeder/Kind en Hart/Long). De GGD-meldingen worden bij voorkeur naar
locatie Sophia en de 1e lijn obducties naar locatie Weezenlanden gebracht.
Omschrijving
Mortuarium
dienst
2010
2011
2012
2010
2011
2012
2010
Overledenen
527
516
517
609
544
547
1138
1060
1054
Obductie
40
7,6 %
35
6,8 %
45
8,7 %
69
11,3%
86
15,8%
54
9,9%
109
9,6 %
121
11,4%
99
9,4%
Donatie
13
2,5 %
24
4,7 %
24
4,6 %
11
1,8 %
18
3,3%
17
3,1%
24
1,8 %
42
4,0%
41
3,9%
Pacemaker
verw.
32
6,1 %
31
6,0 %
21
4,1 %
30
4,9 %
27
5,0%
24
4,4%
62
5,4 %
58
5,5%
45
4,3%
Rituele
wassing
6
1,1 %
3
0,6 %
5
1,0 %
4
0,6 %
4
0,7%
5
0,9%
10
0,9 %
7
0,7%
10
0,9%
0
0,0 %
0
0,0 %
2
0,4 %
89
14,6%
73
13,4%
87
15,9%
89
7,8 %
73
6,9%
89
8,4%
GGD melding
locatie
Weezenlanden
locatie
Sophia
Totaal
Isala klinieken
2011
2012
Medewerkers
pathologie
bezoeken de
nieuwbouw en
krijgen uitleg
over het
mortuarium.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 43 -
3.6
Speciale technieken
3.6.1 Immunopathologie productie per antilichaam
anti-lichaam
Actine 1A4
AFP
ALK
AMACR
BCL-2
BCL-6
BerEP-4
Caldesmon
CA125
Calret
CD1a
CD10
CD117
CD138
CD15
CD2
CD20
CD21
CD23
CD235a
CD3
CD30
CD31
CD34
CD5
CD56
CD61
CD68
CD79a
CD8
CD99
CDX-2
CEA
2012
166
46
21
53
189
150
291
85
61
135
54
370
224
222
59
38
407
135
173
196
794
128
269
511
238
255
233
321
467
52
27
245
170
2011
198
20
12
41
174
111
309
65
66
155
24
274
154
232
79
38
386
97
143
109
826
120
286
495
225
236
134
296
451
43
39
244
203
2008
269
31
14
9
182
Chromo A
CK 34BE12
CK AE1/3
CK20
CK5[/6]
CK7
CK7/8 cam5.2
CMV
Collageen IV
CyclineD1
D2-40
Desmine
541
133
1821
518
1044
902
1261
92
69
154
101
112
456
158
1035
565
875
869
2212
94
92
106
115
120
336
115
965
336
508
547
1372
112
121
136
72
82
194
82
65
87
282
119
188
79
29
293
132
175
93
822
145
249
455
211
129
102
270
492
28
14
55
223
anti-lichaam
E-Cadherine
EMA
ER
GFAP
HCG
Her2
HMB45
HP
HSV
IDH1
IgA
IgG
IgM
Kappa
Lambda
LCA
melanA
Ki67
MCT
MOC31
MPO
MUM1
MYOGENINE
Neurofil
p16
P40
p53
p57
p63
PAX5
PGR
PLAP
PSA
S100
Synapto-fysine
Spirocheet
TdT
Thyro-globuline
TIA1
TTF1
Vimentine
VWF
ZN/TBC
Triple
WT1
TOTAAL
2012
178
332
1230
159
25
775
537
268
39
47
140
140
141
186
185
145
1085
1343
49
58
212
12
11
78
256
70
899
14
1322
24
549
37
105
2011
163
265
1233
166
23
597
691
698
32
2008
155
389
809
224
29
872
360
710
64
115
115
110
164
164
114
784
1368
41
171
124
26
15
72
70
147
147
147
165
165
132
335
887
40
44
123
864
31
1269
30
583
41
95
305
892
331
63
52
30
22
606
426
54
114
604
70
188025
969
304
106
54
46
30
566
373
37
189
640
151
27318
730
245
82
58
27
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
78
664
129
33
98
423
395
82
212
587
45
20424
- 44 -
3.6.2 Moleculaire pathologie 2012
In huis worden uitgevoerd:
 in situ hybridisatie op HER2 (mammacarcinoom)
 in situ hybridisatie op EBER (lymfomen)
 high risk HPV (cervixstrijken
 KRAS/BRAF (coloncarcinomen)
 KRAS/EGFR (longcarcinomen)
 MSI (coloncarcinomen)
 BRAF (melanomen).
Uitbesteed worden:
 Evt. moleculaire diagnostiek lymfomen
 EML4-ALK translocatie (longcarcinomen).
Productie moleculaire bepalingen
Moleculaire bepaling
BRAF
Chr17 (ISH)
EBER (ISH)
EGFR
EML4-ALK
HPV
HER2 (ISH)
MSI
PCR coupes 5x 10 mu
KRAS
TOTAAL
2011
31
218
29
129
1356
215
23
11
149
2161
2012
49
242
35
104
9
1140
253
34
62
131
2059
HER2
HER2 mamma
In 2012 werd HER2 in situ hybridisatie uitgevoerd met behulp van single probe SISH (Ventana).
Als back-up test fungeert de Zytovysion FISH.
Productiecijfers; concordantie immuunhistochemie (IHC) en FISH/SISH
Naast de verrichtingen t.b.v. de Isala klinieken (n=123) heeft tevens testing voor ons collegalaboratorium in Hoogeveen (verzorgingsgebied de ziekenhuizen in Hoogeveen, Meppel en Hardenberg)
plaatsgevonden (n=49). Bij n=29 werd de test herhaald i.v.m. afwezigheid of zwakheid signaal.
Bij beoordeling is de categorie ‘equivocal’ vervallen. Het blijkt dat men uiteindelijk ofwel positief ofwel
negatief moet scoren, cut-off point een HER2: Chromosoom17 ratio van 2,0.
HER2 ISH 2012
Isala
Geen amplificatie
Amplificatie
HER2 IHC scores
0
1+
1
47
0
0
0
47
2+
51
6
57
3+
0
19
19
totaal
99
25
123 totaal
HER2 ISH 2012
Hoogeveen Geen amplificatie
Amplificatie
HER2 IHC scores
0
1+
0
10
0
0
0
10
2+
34
5
39
3+
0
0
0
totaal
44
5
49 totaal
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 45 -
In percentages:
HER2 ISH 2012
ALLE
Geen amplificatie
(Isala+ext.)
Amplificatie
HER2 IHC scores
0
1+
100%
100%
0%
0%
2+
89%
11%
3+
0%
100%
totaal
83%
17%
Er werd wederom een uitstekende concordantie bereikt tussen Immuunhistochemie en ISH.
Aan de ASCO CAP-voorwaarden: bij IHC van ‘0’ en ‘3+’: concordantie > 95%; bij ‘1+’ van 90%, wordt
duidelijk voldaan.
HER2 maag
Deze werd voornamelijk uitgevoerd als referentielaboratorium t.b.v. BDOCT-studie, n=19, met n=4
HER2-positieven. T.b.v. diagnostiek n=8 uit Zwolle (HER2-positief: n=1) en n=4 uit Hoogeveen (HER2positief: n=1).
EBER (EBV in situ hybridisatie)
Deze RNA in situ hybridisatie-test werd in 2006 geïntroduceerd. De handmatige DAKO-methode is in
2010 vervangen door de gerobotiseerde methode van Ventana. Jaarlijks is de productie rond de 25
stuks.
De test lijkt bij te dragen in de diagnostiek en wordt effectief ingezet.
hrHPV (high risk Humaan Papilloma Virus)
Conform de richtlijn Cervix diagnostiekrichtlijn 3.1 wordt op cervix indicatie strijken een hrHPV-bepaling
verricht middels de Hybrid Capture II-methode (Digene, Qiagen BV, Venlo). Op uitstrijkjes, verricht door
een gynaecoloog, wordt in sommige gevallen een hrHPV-bepaling verricht.
Tabel 1: Aantal hrHPV bepalingen per jaar
2010
2011
Indicatie
Gynaecoloog
Indicatie
Gynaecoloog
via huisarts
via huisarts
Aantal
519
794
532
799
2012
Indicatie
Gynaecoloog
via huisarts
412
700
Op basis van de Relatieve Light Units t.o.v. een high-risk standaardmeting (RLU/Co(ntrole)) wordt
bepaald of het monster negatief, positief is, danwel een grenswaarde toont. Een waarde van RLU/Co
van 1+/-0,2 wordt beschouwd als grenswaarde waarna de bepaling opnieuw wordt verricht. Indien de
tweede meting een eenduidige uitslag oplevert wordt dit geaccepteerd. Indien de tweede meting
opnieuw een grenswaarde oplevert dan worden beide metingen meegenomen in de analyse. Twee
keer een grenswaarde net beneden RLU/Co=1 wordt bijvoorbeeld beschouwd als een negatieve
uitslag. Een herhaalde bepaling die niet conclusief is wordt een derde keer geanalyseerd.
Tabel 2: Percentages hrHPV-positieve en negatieve uitslagen van de BVO-indicatiestrijkjes per PAPklasse
2011
2012
PAP-klasse
% negatief % positief
Aantal
% negatief
% positief
Aantal
PAP 1
79
21
356
75
25
271
PAP 2
32
68
136
23
77
111
PAP 3a1 (licht)
16
84
32
17
83
23
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 46 -
Tabel 3: Resultaten BVO-indicatie onderzoek in relatie tot hrHPV-uitslag over 2011
BVO
Totaal
aantal BVO-uitstrijkjes
11753
aantal Pap 2/3a1 BVO (verhouding PAP2/3a1)
288/42
Follow up
teruggekomen zónder hrHPV-test (vanaf 3 mnd)
18
waarvan Pap 1
9
teruggekomen vanaf 3 maanden mét hrHPV-test
257
waarvan Pap 1
203
hrHPV-positief
39
hrHPV-negatief (norm>70%)
164
7:1
5%
50%
80%
19%
81%
De hrHPV-uitslagen van een indicatiestrijkje staan vermeld in Tabel 2. De consequenties van de
hrHPV-uitslag na een eerdere PAP2 of PAP3a1 zijn:
- bij PAP1 wordt bij een negatieve hrHPV-uitslag een vervolgadvies gegeven volgens het BVOschema.
- bij PAP1 met een positieve hrHPV-uitslag wordt een herhaling na 12 maanden geadviseerd
zonder hrHPV-bepaling.
- bij PAP2 of PAP3a1 wordt bij een negatieve hrHPV-uitslag een herhaling na 12 maanden
geadviseerd.
- bij PAP2 of PAP3a1 wordt bij een positieve hrHPV een verwijsadvies gegeven.
Aangezien de vervolguitstrijkjes na een eerdere PAP2 of 3a1 na een halfjaar worden afgenomen zijn de
gegevens over 2013 nog niet bekend. De gegevens over 2011 worden volledigheidshalve hier vermeld
(tabel 3).
Op uitstrijkjes verricht door de gynaecoloog worden op verzoek van de gynaecoloog danwel de
patholoog een hrHPV verricht op casus met een uitslag PAP0, 1, 2 of 3a1. De patholoog vraagt op een
uitstrijkje (verricht door een gynaecoloog) een hrHPV-bepaling aan indien:
- een eerste keer een PAP2 of PAP3a1 wordt gevonden
- de uitstrijk volgt na een eerder biopt danwel lisexcisie
- in diagnostisch moeilijke gevallen.
Indien door de huisarts een herhalingsuitstrijk na een lisexcisie wordt verricht, dan wordt ook een
hrHPV-bepaling gedaan. Voor het herhalingsadvies wordt de cervixcytologie richtlijn versie 3.1 gebruikt.
Conform de richtlijn versie 3.2 werd geparticipeerd in de kwaliteitsrondzending van 2012 van de
Europese rondzending, georganiseerd door de QCMD. De resultaten zijn goed, alle zogeheten “coresamples” werden correct geanalyseerd. Een kanttekening bij deze rondzending is echter noodzakelijk
aangezien de samples aangeboden werden in PreservCyt terwijl wij gebruik maken van SurePath
media.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 47 -
Predictief moleculair onderzoek voor colon- , longcarcinoom en melanoom
patiënten
Onder predictief moleculair onderzoek wordt al het moleculaire onderzoek verstaan dat verricht wordt
om de kans op een succesvolle anti-EGFR-therapie te kunnen voorspellen. Het betreft anti-EGFRe
therapie bij gemetastaseerd colorectaal carcinoom na falen van chemotherapieschema’s of 1 lijns
therapie bij stadium IIIb of IV adenocarcinoom van de long. Voor gemetastaseerde melanomen wordt
op verzoek van de oncoloog een BRAF-mutatieanalyse gedaan. Deze diagnostiek wordt verricht na
DNA- extractie uit in paraffine ingebed cytologisch en/of histologisch materiaal. Ter beoordeling van
DNA- kwaliteit wordt allereerst een ladder PCR verricht. Voor longcarcinoompatiënten wordt een realtime PCR gevolgd door High Resolution Melting (HRM) op EGFR exon 19, 20, 21, KRAS exon 2 en 3.
De daadwerkelijke mutatie wordt met behulp van direct sequencing bepaald indien het HRM-patroon
afwijkt van het wild-type-patroon. Bij tumorpercentages van <20% wordt ook pyrosequencing verricht.
Voor colorectaal carcinoompatiënten vindt een PCR-HRM gevolgd door sequencing plaats.
In totaal zijn 177 complex moleculaire bepalingen verricht. Van deze 177 bepalingen waren 28 gericht
op KRAS/BRAF i.v.m. gemetastaseerd coloncarcinoom, 104 EGFR/KRAS i.v.m. stadium IIIb of IV
longcarcinoom, 20 BRAF i.v.m. melanoom metastasen en 25 MSI-bepalingen.
Resultaten en aantallen met percentages van mutaties bij colon- en longcarcinoom patiënten
Metastatisch colon ca.
Stadium IIIb/IV long ca.
Metastatisch melanoom
Wild-type
12 (42,9%)
59 (56,7%)
10 (50,0%)
KRAS codon 12
9 (32,1%)
31 (29,8%)
KRAS codon 13
4 (14,3%)
1 (1,0%)
KRAS codon 61
1 (3,6%)
5 (4,8%)
BRAF mutatie
2 (7,1%)
10 (50,0%)
EGFR exon 19
3 (2,9%)
EGFR exon 20
0 (0%)
EGFR exon 21
5 (4,8%)
Totaal aantal
28
104
20
De doorlooptijd van dit complex moleculaire onderzoek is gemiddeld 6 dagen. 78% is binnen 7 dagen
gereed en 100% is binnen 14 dagen afgewerkt.
Er werd geparticipeerd aan de KRAS-rondzending van de ESP, BRAF, georganiseerd door de SKML
en EGFR, georganiseerd door de EMQN. Een score van 10/10 juiste bepalingen werd gehaald voor
KRAS en voor BRAF werd ook een 100% juiste score gehaald. De rapportage voor de EGFRrondzending van 2012 is nog niet bekend.
In 2012 zijn er verschillende projecten uitgevoerd op de afdeling moleculaire pathologie. Het eerste
project is uitgevoerd door een student van het HAN, Sarah Martens, zij heeft gekeken naar de
NRAS-/BRAF-status in gemetastaseerde melanomen. Dit project is met verschillende technieken
uitgevoerd, te weten HRM + Sanger sequencing versus pyrosequencing. Het tweede project betrof een
analyse van EGFR en KRAS op cytologisch materiaal met HRM+Sanger sequencing en
pyrosequencing. Dit project werd in samenwerking met collega Stigt, longarts, uitgevoerd.
MSI colorectaal carcinoom
Deze analyse werd 25 keer aangevraagd i.v.m. verdenking op een Lynch syndroom. Gezien de
samenwerking met een moleculair bioloog uit het CWZ te Nijmegen werd het materiaal aldaar
geanalyseerd, gedeeltelijk werd het materiaal ook in Zwolle geanalyseerd in een MSI-validatietraject. Er
is min of meer arbitrair gekozen om in eerste instantie 20 casus dubbel te analyseren in zowel Zwolle
als in het CWZ. Afhankelijk van het behaalde resultaat en de concordantie tussen beide laboratoria zou
een keuze gemaakt worden om deze validatiereeks eventueel uit te breiden. Er werden geen
discrepanties gevonden en voor de validatie is het aantal te analyseren casus niet uitgebreid. In 2012
werd in totaal 3 maal een MSI-high resultaat gevonden en 21 keer werd een microsatelliet-stabiel
piekenpatroon gezien. Eén casus kon na analyse in een ander lab niet meer geanalyseerd worden.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 48 -
EML4-ALK longcarcinoom
In de loop van 2012 is gestart met het doen verrichten van EML4-ALK translocatie-onderzoek m.b.v.
FISH die gevalideerd is in UMCG. Voor in beginsel alle adenocarcinomen die KRAS / EGFR wild-type
zijn gebleken, aangevuld met enkele casus uit het verleden. Aantal n=17, w.v. 1 met translocatie.
3.6.3
Farmacopathologische bepalingen mammacarcinomen
Telling van alle nieuwe, primaire, invasieve mammacarcinomen waarvoor resectie in 2012 (n=225)
(2011: n=284; 2010: n=230):
ER
PR
HER2
negatief
positief
32
53
203
192
171
19
Percentage
positief
85,7%
76,3%
8,6%
Onbekende
uitslagen
1
1
3
ER: oestrogeen receptor (immuunhistochemie).
PR: progesteron receptor (immuunhistochemie, weer in 2011 standaard gaan verrichten).
HER2-positief: daar alle IHC scores van 2+ én 3+ worden getest, vaak ook de ‘dikke’ 1+ scores, geven
wij alleen positiviteit af na confirmerende ISH.
HER2-negatief: IHC-scores van 0, de ‘dunne’ 1+ scores zonder ISH en de met ISH negatief bevonden
‘dikke’ 1+ scores alsook de 2+ scores.
ER schommelt al jaren tussen 80% en 90% waarbij 80% de internationaal geaccepteerde norm is.
PR ligt iets lager; internationale normen zijn niet voorhanden.
HER2 schommelt tussen 10 en 15%, gemiddeld 12,5% hetgeen ook internationaal in de modernere
literatuur wordt aangehouden. Voor 2012 – ondanks vrij veel ISH onderzoeken – een lagere uitbijter
met 8,6%.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 49 -
4
Kwaliteitsindicatoren
4.1
Doorloopsnelheden
Histologie
2010
abs
dag
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
>10
abs.:
cum%:
4
396
6119
12878
4897
1836
713
234
106
64
36
61
2011
cum%
0
1
24
71
89
96
98
99
99
100
100
100
abs
31
479
8152
11528
4342
1583
551
224
97
56
34
71
2012
cum%
0
2
32
74
90
96
98
99
99
100
100
100
abs
48
545
7905
10881
4536
1863
750
341
154
85
47
64
cum%
0
2
31
71
88
95
97
99
99
100
100
100
absolute getallen
cumulatief percentage
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 50 -
Niet-cervicale cytologie
2010
dag
abs
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
>10
2011
cum%
374
1796
2170
1123
365
119
60
14
5
7
0
3
abs
6
36
72
91
97
99
100
100
100
100
100
100
2012
cum%
412
2398
1841
790
317
84
48
10
2
14
3
6
7
47
78
92
97
99
99
100
100
100
100
100
abs
cum%
457
2816
1488
660
274
87
27
29
6
7
8
8
8
56
81
92
97
99
99
100
100
100
100
100
abs.:
absolute getallen
cum %.: cumulatief percentage
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 51 -
Cervicale cytologie: bevolkingsonderzoek
2010
dag
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16-20
21-25
>25
abs.:
cum.%:
abs
2011
cum%
12
258
968
854
703
980
1303
1669
1636
1311
1280
1079
412
238
32
10
4
1
1
abs
0
2
10
16
22
30
40
53
66
76
86
95
98
100
100
100
100
100
100
2012
cum%
69
2918
4320
2561
1123
536
140
40
3
0
1
14
7
5
5
5
6
0
0
1
25
62
84
94
98
99
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
abs
cum%
10
1029
3469
3461
2377
1049
396
71
15
13
11
7
2
3
2
0
3
6
0
0
9
38
67
87
96
99
99
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
absolute getallen
cumulatief percentage
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 52 -
Cervixcytologie: indicatie
2010
dag
abs
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
>10
abs.:
cum.%:
2011
cum%
3
538
1635
1001
503
180
150
90
96
64
25
35
abs
0
13
50
74
85
89
93
95
97
99
99
100
2012
cum%
11
2116
763
255
113
152
207
161
158
100
92
232
0
49
66
72
75
78
83
87
90
93
95
100
abs
cum%
7
1426
1048
363
227
167
217
183
117
79
57
77
0
36
63
72
77
82
87
92
95
97
98
100
absolute aantallen
cumulatief percentage
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 53 -
Obducties 2010 t/m 2012
2010
dag
abs
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
>10
abs.:
cum.%:
cum%
1
13
9
7
1
6
3
2
3
2
2
60
0
13
22
29
30
36
38
39
41
42
43
100
Obducties
2011
2012
abs
cum%
abs
cum%
6
5
0
0
12
16
2
2
3
18
1
3
10
26
1
4
5
30
3
6
5
34
4
10
3
36
3
12
0
36
4
16
3
38
1
17
4
41
2
18
1
41
1
19
69
100
92
100
absolute aantallen
cumulatief percentage
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 54 -
Doorloop obducties 2012 eerste verslag t.o.v. definitief verslag
dag
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16-20
>20
eerste verslag
abs
cum%
definitief verslag
abs
cum%
7
19
7
2
5
5
4
4
3
1
0
2
2
3
1
0
4
45
0
2
1
1
3
4
3
4
1
2
1
0
3
5
1
0
6
77
6
23
29
31
35
39
43
46
49
50
50
52
54
56
57
57
61
100
0
2
3
4
6
10
12
16
17
18
19
19
22
26
27
27
32
100
abs.:
absolute getallen
cum.%:
cumulatief percentage
Meetdatum: 8-2-2013
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 55 -
4.2
Vriescoupes 2012
Volgens productie-overzicht zijn er 319 (2011: 370) vriescoupes verricht. Dit inclusief spoeddep
procedures sentinel nodes mamma.
Vriescoupe als Palgacode: 287 (2011: 353) gevallen.
Hiervan als ‘concordant’ in definitieve paraffinecoupes: 282.
Een indruk van de frequentie verdeling naar enkele hoofdcategorieën:
2012 2011
Spoeddep sentinel node
17
23
Lymfklier kleine bekken (prostaat/blaas)
29
29
Blaas (ureter/urethra)
16
26
Longpathologie (sneevlak, incisiebiopt)
72*
57
Gynaecopathologie
30
28
Neuro-oncologie
4
9
Bijschildklier
11
11
Mohs
63#
102
Anders (incl. pancreas, lever)
48
52
* long vriescoupes vanaf 1-5-2012 inclusief St Jansdal Harderwijk.
# Mohs na wijziging werkafspraak toch nog deels als vriescoupe in Palgacode ingegeven; aantal Mohs
echter niet afgenomen.
Discordant geboekt: 5 gevallen. Hiervan: 2 spoeddeps van axillaire sentinel nodes,
2 Mohs-resecties (beoordeeld door dermatoloog) en 1 ander geval:
Casus
1
2
Orgaan
Spoeddep SN
mamma
Spoeddep SN
mamma
3
Lobectomie
4
Mohs resectie
5
Mohs resectie
Vriescoupe
Geen maligniteit
Definitieve coupe
Isolated tumor cells (in immunokleuring)
Geen maligniteit
Macrometastase
Sneevlak bevat tumor
(waarsch. in lymfklier)
Sneevlak vrij
Tumorrest aanwezig;
sneevlak vrij
Geen maligniteit (na verrichten immuno
op de ontkleurde vriescoupe)
Kleine tumorrest in sneevlak
Geen tumorrest aanwezig
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 56 -
4.3
Consulten, revisies & rondzendingen
4.3.1 Consulten / revisies
Consulten ten behoeve van derden: 114 (2011: 47).
Aantal gevraagd extern: 198 (2011: 136). In PALGA geboekt: 131 concordant, 14 discordant (rest niet
geboekt).
Revisies extern: In Palga revisies geboekt 235 (2011: 207), 210 concordant, 11 discordant (rest niet
geboekt). Opvallend constant getal door de jaren heen.
Reden/omschrijving discordantie:
Casus Orgaan
Soort
materiaal
Eigen conclusie
1
Cervix
Strijk
Pap1
2
Lymfklier
FNA
3
Ascites
Vocht
4
Coecumpoliep
Biopt
5
Cerebrum
Biopt
6
Bot L5
Biopt
7
8
9
Huid
Huid
Huid
Biopt
Biopt
Biopt
Verdacht voor Hodgkin
lymfoom
Verdacht voor
adenocarcinoom
Hyperplastische poliep
(Inclusief consulent):
voorkeur laaggradig (graad
2) oligoastrocytoom
Actieve
verbening/onvoldoende
merg – onvoldoende voor
beoordeling.
Opgestuurd n.a.v. 2e biopt,
initiatief patholoog.
Passend bij lichteruptie
Zelfde casus als 7
Zelfde casus als 7
10
Vulva
Biopt
Tenminste VIN
11
Huid
Biopt
Hodgkin lymfoom. Later als
consult opgestuurd
Externe conclusie
Pap3b. Deze nieuwe conclusie
is trouwens intern gemaakt bij
cervixcarcinoom-audit
Geen diagnose mogelijk.
(Niet gevolgd door histologie)
Geen maligniteit
Serrated adenoma
Idem, echter met argumenten
voor anaplastische graad 3
component
Bottumoren Commissie:
osteosarcoom
Passend bij eczeem
Zelfde casus als 7
Zelfde casus als 7
Pushing invasief
plaveiselcelcarcinoom
EBV-positieve
lymfoproliferatieve aandoening
met Hodgkin-achtig karakter
Casus 1 was feitelijk geen externe revisie. Casus 6 en 11 zijn in 2e instantie op initiatief patholoog
opgestuurd. Casus 7, 8 en 9 betreffen één patiënt. Voor enige casus waren er duidelijke klinische
consequenties verbonden aan de wijziging in diagnose.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 57 -
4.3.2 Carcinoom audit BVO-baarmoederhalskanker
Dit jaar is voor het eerst meegewerkt aan rondzending in het kader van carcinoom-audit
cervixcytologie.
Hiertoe werden de cervixcarcinomen (plaveiselcelcarcinoom en adenocarcinoom endocervix) van 2011
in kaart gebracht. De voorgaande cytologische uitstrijken zijn volgens protocol gereviseerd tot 6 jaar
voor het gediagnosticeerde carcinoom. Indien een voorgaande uitstrijk een BVO-onderzoek betrof,
geclassificeerd als Pap-klasse I, dan werd deze naar een laboratorium in de regio gestuurd ter revisie.
De bevindingen hiervan werden vermeld in het oorspronkelijk rapport.
Er werden drie gevallen rondgestuurd: één bleef concordant, twee discordant (één werd bij revisie H2
en één H6).
In ons laboratorium werden 6 revisies gedaan voor een ander laboratorium in het kader van carcinoomaudit.
Vriesmicrotoom
nieuwbouw
pathologie
St Jansdal
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 58 -
4.4
(Clinico-)pathologische besprekingen
4.4.1 Regionale en landelijke bijeenkomsten en werkgroepen
Soort bespreking:
Regionale bijeenkomst Pathologen Noord
Regionale lymfomenpanel Noord
Regionale nefrologiebespreking
Regionale Werkgroep Weke Delen Tumoren NoordNederland
Regionaal Melanomenpanel Noord-Oost Nederland
Nationale longpathologie groep
Neurocoupeclub Nijmegen
Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen
Werkgroep Noordelijke Pathologen
MCN Oesofaguscarcinoom IKNO
Frequentie:
3x/jr
10x/jr
2x/jr
Deelnemer(s):
allen
Boers / ’t Hart / van Rijssel
Boers / ‘t Hart
10x/jr
12x/jr
4x/jr
4x/jr
10x/jr
3x/jr
3x/jr
Laddé / Wagemakers
Bol / van Rijssel
Boers / ’t Hart
Havenith
Havenith / van Rijssel
Wagemakers
Havenith / Moll
Frequentie:
Deelnemer(s):
wekelijks
2 wekelijks
2 wekelijks
2 wekelijks
wekelijks
allen
allen
Havenith / Wagemakers
Laddé / Moll / Bart
Boers / ’t Hart / van Rijssel
maandelijks
6 wekelijks
maandelijks
maandelijks
2 wekelijks
maandelijks
variabel
2 maandelijks
maandelijks
variabel
3x/jr
maandelijks
dagelijks
Bol / Laddé / van Rijssel
Ladde / Bol/ van Rijssel
Moll
Boers / ’t Hart / van Rijssel
Boers / ’t Hart
Havenith / Wagemakers
allen
allen
Havenith
allen
Wagemakers
Havenith
allen
4.4.2 Locale besprekingen
Soort bespreking:
Locaal:
MDO oncologie mamma
MDO oncologie MDL
MDO oncologie neurologie
MDO oncologie gynaecologie
MDO oncologie hemato
Opleidingsbesprekingen:
Dermatologie
Kaakbespreking
Interne GE en hepatologie
Interne hematologie
Longbespreking
Neurologen / neurochirurgen
IC-bespreking
Necrologie / complicatiebespreking
Cardiologie
Chirurgie
Orthopaedie
Neonatologie / perinatologie
10-kopsbespreking op afdeling
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 59 -
4.5
Onderwijsactiviteiten
Sedert 2005 verzorgt Zwolle de B-opleiding van het medisch specialisme pathologie in samenwerking
met het UMCG (Opleider: Prof. Dr. H. Hollema; nieuwe samenwerkingsovereenkomst m.i.v. 05-112010).
Opleider: Dr. Mr. J.E. Boers / plaatsvervangend opleider: Dr. M.G. Havenith (vervangingsaanvraag
ingediend bij RSG voor Drs. R.H. van Rijssel als nieuwe plaatsvervangend opleider).
De opleiding is laatstelijk gevisiteerd op 26-11-2010 onder leiding van Prof. Dr. J.G. van den Tweel. Op
11 april 2011 is erkenning voor de tweede maal verlengd met 5 jaar tot 5 maart 2016, onder
voorwaarde dat de leden van de opleidingsgroep regelmatig stafbesprekingen, klinische conferenties
en refereerbijeenkomsten houden, waarbij in beginsel alle leden van de opleidingsgroep aanwezig zijn
(KB-CCMS, art. C.2.c.i.). Kort nadien is gestart met maandelijks refereren.
Er is momenteel plaats voor 1 AIOS en deze werd ingevuld door:
01-01-2012 tot 30-06-2012: Dr. Evelien W. Duiker.
01-07-2012 tot 31-12-2012: Drs. Shinta Tan. Zij promoveerde tijdens deze periode op 10 september tot
doctor aan de Rijks Universiteit Groningen na verdediging van het proefschrift “Modulation of the TRAIL
apoptotic pathway to optimize chemoradiation in preclinical models of cervical cancer”
Administratie van de AIOS opleiding loopt sinds 2012 met ePass systeem, een elektronisch
portfoliosysteem dat landelijk door de opleiding Pathologie wordt gehanteerd.
De co-assistenten zijn begeleid door Drs. B. Wagemakers. De onderwijstaken zijn verricht door de
gehele opleidingsgroep. In 2012 ging het hierbij om 3 M2 co-assistenten. In de eerste week van het coschap kregen zij een algemene introductie (histologie, cytologie en moleculaire diagnostiek). De
resterende 3 weken werden voornamelijk besteed aan macroscopie en microscopie van histologische
preparaten.
Daarnaast 2 co-assistenten met een deelstage in het kader van een M3 co-schap.
Annefleure Snoek: 05-03-12 t/m 30-03-12
Elise Schutte : 02-04-12 t/m 20-04-12
Marjon Wiegman: 23-04-12 t/m 01-06-12
Harm-Jan de Groot: 04-06-12 t/m 22-06-12
Sietse Aukema : 25-06-12 t/m 20-07-12
Participatie in onderwijsweek co-assistenten, maandag 17 december (Boers, Wagemakers) :
- Presentaties inleiding in de pathologie
- Workshop pathologie (op afdeling).
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 60 -
4.6
Aandachtsgebieden (aanspreekpunt) diagnostiek
Dr. J. Bart:
mammapathologie, gynaecopathologie, moleculaire pathologie
Dr. Mr. J.E. Boers:
mammapathologie, nierpathologie, haematopathologie en lymfomen,
punctiecytologie, longpathologie, moleculaire pathologie
Dr. M.G.W. Bol:
dermatopathologie, hoofd/hals (kaak/KNO/speekselklieren), eerstelijns
diagnostiek, uropathologie
Dr. N.A. ’t Hart:
nierpathologie, haematopathologie en lymfomen, longpathologie, moleculaire
pathologie
Dr. M.G. Havenith:
cardiovasculaire pathologie, neuropathologie, weke delentumoren,
kinderpathologie, GE (oesofagus)
B.E. Laddé:
dermatopathologie, haematopathologie en lymfomen, punctiecytologie, weke
delentumoren, gynaecopathologie, cervixcytologie inclusief BVO, uropathologie
F.C.P. Moll:
neuropathologie, punctiecytologie, gynaecopathologie, leverpathologie, gastrointestinale pathologie
R.H. van Rijssel:
dermatopathologie, haematopathologie en lymfomen, kinderpathologie,
hoofd/hals (kaak/KNO/speekselklieren)
B.C. Wagemakers:
neuropathologie, punctiecytologie, weke delentumoren, orthopaedie,
moleculaire pathologie, leverpathologie
4.7
Aandachtsgebieden organisatorisch
Dr. Mr. J.E. Boers:
immunohistochemie, in situ hybridisatie, moleculaire technieken, ICT,
trials/onderzoek, opleider, voorzitter Palga Privacy Commissie, bestuurslid
Oncologisch Centrum, Regionaal Coördinerend Patholoog
Baarmoederhalskanker Noord
Dr. M.G.W. Bol:
uitsnijdruimte, regiocontact, Palga (Raad), eerstelijns diagnostiek
Dr. N.A. ’t Hart:
ICT/LMS, moleculaire technieken, trials/onderzoek
Dr. M.G. Havenith:
secretariaat, voorzitter VMSD, voorzitter RVE
B.E. Laddé:
cytologie/punctiecytologie
F.C.P. Moll:
histotechniek
R.H. van Rijssel:
Palga (Thesaurus Werkgroep), mortuarium
B.C. Wagemakers:
cytologie/punctiecytologie, Palga (Thesaurus Werkgroep)
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 61 -
5
Kwaliteitszorg
5.1
Visitatieschema pathologie
Kwaliteitsvisitatie beroepsvereniging NVVP
Laatste visitatiedatum:
18 oktober 2012
Komende visitatie:
schriftelijk 2013
Kwaliteitsvisitatie BVO Baarmoederhalskanker Regio Oost
Laatste visitatiedatum:
09 februari 2012
Komende visitatie:
2015
Kwaliteitsvisitatie CCKL / ISO 15189
Laatste visitatiedatum:
n.v.t.
Komende visitatie:
2014
Opleidingsvisitatie B-opleiding pathologie
Laatste visitatiedatum:
26 november 2010
Komende visitatie:
2016
5.1.1 Conclusie Kwaliteitsvisitatie NVVP 18-10-2012
Voorwaarde
1. Geen.
Zwaarwegend Advies
1. De nog niet gerealiseerde punten uit de vorige visitatie op te pakken (zie o.a. punten 1 en 2
van de aanbevelingen)
2. Een helder en concreet beleidsplan te formuleren.
Aanbeveling
1. Vakgroep moet meer als eenheid/team functioneren en daarbij helder en concreet
afspraken maken
2. Plan van Aanpak n.a.v. de Quick en Kisz-lijst ter hand nemen
3. Streven naar uniformiteit en volledigheid verslaglegging
4. Aanpakken protocollaire verslaglegging
5. Uniform vastleggen van revisies en externe consulten
6. Aandacht te besteden aan reductie geluidsoverlast immunologie-afdeling met name ook in
de nieuwbouw
7. De bewaartermijn van het natarchief te verlengen conform de NVVP-richtlijn.
De commissie waardeert de gevisiteerde praktijk ten aanzien van de beroepsuitoefening met een
termijn van 2 jaar waarna wordt verzocht om een schriftelijke her-evaluatie. Hierbij wordt verzocht om
de vorderingen aan te geven ten aanzien van de zwaarwegende adviezen.
De commissie verzoekt tevens een schriftelijke her-evaluatie na 1 jaar (conform het nieuwe
visitatiereglement d.d. juli 2011).
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 62 -
5.2
Verslag kwaliteitsactiviteiten 2012
De voorbereidingen voor een pathologie vestiging in het St Jansdal ziekenhuis te Harderwijk, alsook
voor de verhuizing naar het nieuwe ziekenhuis medio 2013, vergde veel van de afdelingen.
Al deze activiteiten brachten de werkzaamheden t.b.v. de kwaliteitszorg in het gedrang, echter het
vordert geleidelijk maar langzaam.
Het kwaliteitsoverleg vond acht keer plaats, ex aequo met 2011, maar toch gunstig gezien de hoge
werkdruk.
In 2012 werden tien interne audits uitgevoerd, een ruime verdubbeling t.o.v. 2011.
Geaudit werden de volgende onderwerpen:
 Mohs-chirurgie
 HPV-cytologie
 Patiëntenbesprekingen
 Agar, logistiek
 Rapportage prostaat
 Inzicht in de werkzaamheden uitsnijkamer
 Assisteren puncties radiologie
 Mohs-chirurgie, heraudit
 Logistiek histologie, van inbedden tot afleveren
 Audit colonprotocol-gebruik.
Voor de kwaliteitstoetsing werd aan diverse rondzendingen meegedaan, nl.:
 Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML).
Hierin werd geparticipeerd in moleculaire en niet-moleculaire testen, waarvan een groot deel
van de resultaten niet goed te interpreteren was.
 Stichting Bevolkingsonderzoek Oost
 KliniCyte (cytologie)
 Nordic immunohistochemical Quality Control (NordiQC), zie tabel 1, hoofdstuk 5.6
 European Society of Pathology (ESP), External Quality Assessment (EQA), zie tabel 2,
hoofdstuk 5.6
 European Molecular Genetics Quality Networks (EMQN), zie tabel 2, hoofdstuk 5.6
 Quality Control for Molecular Diagnostics (QCMD), zie tabel 2, hoofdstuk 5.6.
Half juli 2012 werd ons laboratorium getoetst d.m.v. een nulmeting door dhr. Chris Hubers van Kerteza
met als doel inzicht te krijgen waar we nu staan en een vervolgtraject in te zetten om te komen tot
accreditatie. Na de zomer werden voorbereidingen getroffen om te komen tot een verdere aanpak,
waaronder het managementreview. Door diverse omstandigheden verloopt dit proces vrij traag en
worden begin 2013 nieuwe afspraken gemaakt.
Tot nu toe werd gebruik gemaakt van de CCKL 4e Praktijkrichtlijn (met een toelichting voor Pathologie).
In 2012 werd echter gekozen voor ISO 15189 dat leidt tot een Europese erkenning.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 63 -
5.3
Signaleringen, VIM- en MIP meldingen
Binnen het kwaliteitsdenken is er sprake van een balans tussen een zo hoog mogelijke
signaleringsgraad van mogelijke afwijkingen en de daaraan gekoppelde escalatie van incidenten; de
signaleringen kunnen na toetsing door het Pathologie Management worden omgezet in een VIM en na
overleg met MOS management/RvB gemeld worden als MIP. De samenhang tussen de specifieke
pathologie signaleringen en de in de Isala klinieken gebruikte meldingssystemen dienen in de context
worden beoordeeld.
In onderstaand schema is de hiërarchie en de positionering van de diverse signaleringen en meldingen
weergegeven.
Overzicht signaleringen en meldingen binnen de Pathologie en Isala klinieken
Interne signaleringen
Laboratoriumfase
(melding door PA)
Interne signaleringen
pre- en post
Laboratoriumfase
(melding door PA)
Externe
signaleringen
(melding door pers.
afd. buiten PA)
Toetsing
Veilige Incident Melding (VIM)
Toetsing en melding door Management PA
Rapportage
- direct aan arts
- in jaarverslag
Toetsing
Melding Incident Patiënten zorg (MIP)
Toetsing en melding door Manag. MOS / RvB Isala
Toelichting figuur:
Kwaliteitsmeldingen binnen het pathologisch laboratorium hebben betrekking op die gevallen binnen
het werkproces waarbij de standaard protocollen en/of verwachtingen afwijken. Deze ‘afwijkingen’
worden door de pathologie medewerkers gesignaleerd en geregistreerd.
De signaleringen, uitgevoerd door de medewerkers binnen het pathologisch laboratorium, worden
interne signaleringen genoemd waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen afwijkingen tijdens het
laboratoriumproces (interne procesgang) en voor of na het laboratoriumproces (externe procesgang).
De meldingen gemaakt door de klanten (artsen/afdelingen) of de patiënten worden externe
signaleringen genoemd.
De interne en externe signaleringen worden zoveel mogelijk op een gestandaardiseerde manier
geregistreerd. Tijdens de analyse van de signaleringen wordt aan de hand van de Plan-Do-Check-Act
Cyclus gehandeld. Structurele problemen worden aan de betrokkenen teruggekoppeld en acties
worden ingezet zodat de kans op herhaling van deze problemen wordt verminderd.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 64 -
Tijdens de toetsing van de signaleringen kan door het management van de afdeling besloten worden
tot het doen van een VIM melding. Dit heeft betrekking op die gevallen waarbij de patiëntenzorg direct
en/of indirect is geschaad, gericht op verbeteringen en volgens de ‘blame free’ cultuur.
In zijn boek Veilig incidenten melden (Legemaate e.a. 2007) schrijft Prof. Mr. J. Legemaate:
“Het uitgangspunt is dat zoveel mogelijk incidenten worden gemeld en geanalyseerd. Dit vraagt om een
brede omschrijving van de te melden incidenten: het melden van ‘alles wat niet de bedoeling is’. Het
gaat daarbij niet alleen om gebeurtenissen die daadwerkelijk tot schade voor patiënten hebben geleid,
maar ook om ‘near misses’ “.
De VIM meldingen waarbij patiënten (letsel)schade hebben ondervonden worden in samenspraak met
het MOS management en/of Raad van Bestuur als Melding Incidenten Patiëntenzorg (MIP) gemeld.
5.4
Interne en externe signaleringen
Signaleringen UDPS laboratoriumfase (administratief)
Omschrijving
code
Materiaal kwijtgeraakt binnen pathologie
Blokje/coupe: contaminatie
Nummers ten onrechte niet tezamen afgeleverd
Cytologiepreparaat: contaminatie
Verkeerde patientgegevens geselecteerd
Foutieve aanvrager geselecteerd
Rapport van fase veranderd voor verzending
Microscopie onder verkeerd nummer ingesproken
Gegevens van aanvraagformulier niet juist overgenomen in
UDPS
Rapport staat ten onrechte in bepaalde fase
Analist1 niet ingevoerd
Ten onrechte in rekening gebracht
Ten onrechte niet CITO of als VC verwerkt
Batch microscopie: met ontbrekend formulier
Correctie nodig in macroscopie
Correctie nodig in microscopie
Foutieve fase, geen tijdige autorisatie
Correctie nodig in diagnoseregel
Correctie nodig in conclusie
MIP/VIM melding
Geen zekere diagnose a.g.v. genoemde fout
Toelichtende tekst: o.a. naar verkeerde huisarts verzonden
101
110
111
114
200
201
202
207
210
212
213
214
215
217
300
301
303
304
305
800
900
999
2012
C/B
2012
T/S
2011
C/B
2011
T/S
1
1
1
2
2
40
9
1
1
24
2
11
6
2
1
5
2
1
2
9
1
1
3
3
2
2
1
1
65
30
1
15
2
21
1
1
1
24
0
1
95
1
1
1
16
37
56
Legenda:
C= cytologie
B= cervixcytologie
T= histologie
S= obducties.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 65 -
Signaleringen UDPS pre-laboratoriumfase
Omschrijving
code
Geen aanvraagformulier / wel monster
Geen monster / wel aanvraagformulier
Aanvraagformulier correct/monster zonder min. vereiste
patiëntgegevens
Aanvraagformulier: patiëntgegevens ontbreken of zijn onvolledig
Verschil tussen patiëntgegevens op aanvraagformulier en
monster
Verschil tussen aard materiaal op aanvraagformulier en monster
Monster: geen monster in potje
Aantal ingezonden monsters klopt niet met gegevens op
aanvraagformulier
Aanvraagformulier: verkeerd formulier bijgeleverd
Monster: geen onderverdeling van meerdere monsters
Monster: potje / buis niet goed afgesloten
Monster: ten onrechte natief ontvangen
Monster: tijd tussen afname en ontvangst op lab is te lang
Monster: naald op spuit
Aanvraagformulier: klinische gegevens niet vermeld of niet
leesbaar
Aanvraagformulier: aard materiaal niet vermeld
Aanvraagformulier: aanvragend arts ontbreekt of is onjuist
Aanvraagformulier: datum afname ontbreekt
Aanvraagformulier/potje: verkeerde patiënt vermeld
Aanvraagformulier/potje: geen patiëntnaam vermeld
Punctiepatient zonder aanvraagformulier
Monster: op te weinig formaline ontvangen / of in een te klein
potje
Monster: zonder aankondiging vooraf tussen 16.30 en 17.00
ontvangen
Inzenden cytologie, glaasjes: nat ontvangen
Inzenden cytologie: glaasjes zonder matrand
Inzenden cytologie, geen naam vermeld op glaasje/potje
Dunne laag: alleen conventionele strijk ontvangen, geen potje
Dunne laag: geen absorptievel gebruikt
Dunne laag: geen safetybag gebruikt
Dunne laag: potje niet goed gesloten/lekkage
Dunne laag: geen naam vermeld op het potje
Dunne laag: mismatch identificatie potje en formulier
Dunne laag: BVO-onderzoek zonder officieel BVO-formulier
Dunne laag: herhalen na Pap 0 zonder officieel BVO-formulier
2012
C/B
2012
T/S
3
3
4
109
64
23
114
34
183
40
200
5
6
7
14
1
1
5
2
5
1
3
1
2
8
9
10
12
14
17
19
21
22
24
25
26
28
29
212
6
30
108
9
1
6
277
11
22
5
155
25
3
2
1
1
13
27
269
79
8
1
20
48
710
37
14
46
400
4
3
3
1
44
46
60
61
62
66
67
68
69
70
71
72
73
1
4
18
84
519
362
2
4
2011 2011
C/B
T/S
1
1
1
4
4
2
2
1
10
7
15
4
8
1
1471
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
666
9
2
165
22
72
61
11
23
7
1736
913
- 66 -
Signaleringen LMS laboratoriumfase
Omschrijving
HPV-herhaling vanwege grenswaarde
Vergeten HPV aan te vragen
Materiaal en/of preparaten verwisseld binnen pathologie
Verkeerd genummerd gynaecologisch
Verkeerd genummerd niet-gynaecologisch
Vergeten uit te voeren in UDPS
Afgeweken van het uitsnijprotocol
Coupe te ver naar de rand opgeplakt
Dik/dun gesneden
Gefladderd
Glaasjes kapot
Luchtbel in preparaat
Immuno: (klein) gedeelte van het weefsel geen aankleuring
Immuno: niet goed in de machine gelegen
Immuno: apparaat storing
Immuno: aankleuring onjuist
Immuno: aankleuring te sterk
Immuno: aankleuring te zwak
Immuno: controle met onjuiste aankleuring
Immuno: geen aankleuring
Immuno: geen controleweefsel
Immuno: half aangekleurd
Immuno: reagentia/kit niet goed
Immuno: rode spikkels (AF-kit)
Immuno: stroomstoring
Immuno: triple met AMACR-aankleuring basaal
Immuno: te veel achtergrond
Immuno: te weinig tegenkleuring
Immuno: verkeerde controle
Immuno: software problemen?
Immuno: controle zwak, immuno oké
Kleuring niet goed
Luchtbel in preparaat
Niet goed afgedekt
Niet goed ingebed
Niet goed gestrekt
Snijartefacten
Te dun gesneden
Te dikke coupe
Te koud gesneden
Te oppervlakkig aangesneden
Terugvoeren en ontkalken/ontvetten
Verkeerd niveau gebruikt
Verkeerde blokje/nummer gesneden/geplakt
Verkeerde stikker geplakt
Contaminatie beperkend voor de diagnose
Contaminatie niet beperkt voor de diagnose
Geen SN-protocol aangevraagd
Geen materiaal aanwezig
2012 2011
17
20
3
7
2
2
3
1
25
23
8
16
125 203
13
13
22
6
8
38
7
78
16
28
6
10
121
38
18
7
50
73
34
25
74
68
1
9
5
2
11
13
4
2
10
13
75
5
304
36
27
38
49
3
7
20
32
23
41
3
4
7
20
16
41
567 598
11
15
12
114
56
12
16
5
29
21
13
5
5
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 67 -
Omschrijving
Verkeerde patiëntgegevens op het formulier/potje
Niet op tijd doorgevoerd
Doorvoerprobleem
Niet volgens protocol verwerkt
Nummers niet gekoppeld of gezamenlijk
Materiaal en/of preparaten kwijtgeraakt
Ontkalking/na fixatie is niet afgemeld
Niet afgemeld in LMS
Onvolledig afgeleverd
Verkeerd afgeleverd
Ten onrechte WEL gesplitst
Ten onrechte NIET gesplitst
Totaal
2012 2011
2
11
4
84
39
8
30
19
13
25
22
246
51
4
3
9
2
1
3
2494 1635
Signalering gemeld door
Histologie
Cytologie
Secretariaat
Pathologen
Totaal
2012 2011
1962 1456
126
10
15
11
394 185
2494 1662
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 68 -
5.5 VIM- en MIP meldingen
Veilig Incident Melden [VIM]
VIM 12-01
Omschrijving: Verwisseling van persoonsgegevens bij overledene. Tijdig ontdekt door
mortuariummedewerker.
Gevolgen: Geen.
Actie: Teruggekoppeld aan afdeling, hernieuwde aandacht naleving protocollen.
VIM 12-02
Omschrijving: Vanwege onduidelijk ingevuld formulier aanvraag obductie is patiënt door uitvaartverzorger
opgehaald. Obductie is alsnog uitgevoerd.
Gevolgen: Extra transport overledene, vertraging in uitvoering obductie.
Actie: Besproken met betrokkenen. Actief nabellen betrokkenen bij aanwezigheid aanvraagformulier
obductie.
VIM 12-03
Omschrijving: Gekoeld vers weefsel is een dag later verwerkt.
Gevolgen: Vertraging diagnostiek met 1 dag.
Actie: Aanscherpen beleid controle koelkast, koelkast met glazen deur.
VIM 12-04
Omschrijving: Contaminatie weefsel tijdens inbedden in cassettes.
Gevolgen: Geen, tijdig ontdekt en hersteld.
Actie: Melding in werkoverleg. Aanpassen procedure door bij ‘vermoeden’ direct signalering aangeven en
melden bij dagcoördinator.
VIM 12-05
Omschrijving: Materiaal na meten weggegooid. Teruggevonden.
Gevolgen: Geen.
Actie: Besproken met medewerker, focus op één activiteit houden.
VIM 12-06
Omschrijving: Bij uitsnijden opvolgend nummer niet gescand, hierdoor correctie noodzakelijk om materialen
te koppelen aan de juiste patiënt.
Gevolgen: Geen.
Actie: Werktempo aanpassen aan setting en ondersteunend personeel.
VIM 12-07
Omschrijving: Huidbiopt aanvraag: specifieke aanvraag IF niet ingevuld, hierdoor geen IF-onderzoek kunnen
uitvoeren.
Gevolgen: Onvolledig onderzoek geleverd.
Actie: Terugkoppeling aanvragend arts.
VIM 12-08
Omschrijving: Agar-onderzoek is met onvoldoende coördinatie behandeld.
Gevolgen: Vertraging van uitslag met 1 week.
Actie: Bespreken in diverse werkoverlegsituaties.
VIM 12-09
Omschrijving: Vers materiaal (sentinel node) is een week vertraagd door inadequate logistieke afhandeling.
Gevolgen: Voor de zekerheid inzetten van adjuvante therapie.
Actie: IGZ-melding; aanscherpen werkprocedures bij OK, Chirurgie en PA.
VIM 12-10
Omschrijving: Bij verversen chemicaliën in het weefseldoorvoerapparaat zijn de onjuiste chemicaliën ververst
waardoor een deel van de weefsels/samples onbeoordeelbaar bleek te zijn.
Gevolgen: Een deel van de te onderzoeken materialen bleek onbeoordeelbaar met als gevolg geen- en/of
beperkte diagnose, met als mogelijk gevolg aanvullend heronderzoek.
Actie: Melding IGZ; aanscherpen procedure bediening Excelsior, bespreking binnen afdeling, keuze voor
veiliger systeem doorvoerapparaat (Leica).
VIM 12-11
Omschrijving: Bij invoeren van vaste tekst is er een verkeerde code ingevoerd (urine i.p.v. ascites).
Gevolgen: Geen.
Actie: Extra controlestap door 2e analist.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 69 -
VIM 12-12
Omschrijving: CITO’s tijdens weekend afgenomen, niet als CITO verwerkt.
Gevolgen: Vertraging in diagnostiek.
Actie: Terugkoppeling aan aanvragend arts om duidelijk te communiceren over CITO (aanvraag/telefoon) en
beter opletten bij materiaalontvangst.
VIM 12-13
Omschrijving: Bij snijden t.b.v. immuno-aanvraag twee blokjes verwisseld.
Gevolgen: Door patholoog tijdig herkend, aanvragen aangepast en gecompleteerd.
Actie: Aanpassen werkmethode door scannen blokjes voor snijden (actie 2013).
VIM 12-14
Omschrijving: Bij selecteren patiënt uit IZIS ten onrechte verkeerde patiënt (tweeling) gekozen (zelfde
voorletter, zelfde straat).
Gevolgen: Geen.
Actie: Betere controle van gegevens met name PIN en BSN.
VIM 12-15
Omschrijving: Verwisseling glaasjes bij snijden van immuno-aanvragen.
Gevolgen: Herhalen van immuno-aanvraag op ander blokje.
Actie: Aanpassen werkmethode door scannen blokjes voor snijden (actie 2013).
VIM 12-16
Omschrijving: Niet gebruikte en al voorgeschreven glaasjes zijn gebruikt bij ander nummer.
Gevolgen: Tijdig onderkend door patholoog, geen directe koppeling aan onderzoek.
Actie: Aanpassen werkmethode door scannen blokjes voor snijden (actie 2013).
VIM 12-17
Omschrijving: Bij het voor de 2e keer uitsnijden van materiaal blijkt van totale thyreoidectomie de linker helft
niet meer aanwezig.
Gevolgen: Geen aanvullende beoordeling mogelijk, besproken in werkgroep, geen consequenties voor
patiënte.
Actie: Besproken in werkgroep en teruggekoppeld in vakgroep en werkoverleg.
VIM 12-18
Omschrijving: Na vers uitsnijden en opspelden onvoldoende formaline toegevoegd.
Gevolgen: Suboptimale fixatie.
Actie: Gesprek met medewerker, tijdelijk geen inzet op taak uitsnijdruimte/versdienst.
VIM 12-19
Omschrijving: Op één nummer twee uitslagen ingevoerd; snel onderkend maar uitslag was al via digitale
verzending bij huisarts.
Gevolgen: Teruggekoppeld aan huisarts, foutieve uitslag verwijderd.
Actie: Aanpassing werkmethodiek (dubbele check – scannen en NAW controle).
VIM 12-20
Omschrijving: Macroscopie ingesproken (G2) onder foutief nummer.
Gevolgen: Tijdig ontdekt, geen gevolgen voor patiënt.
Actie: Werklijst uitgedraaid, “leeg nummer” geïdentificeerd en hersteld.
VIM 12-21
Omschrijving: Na vers uitsnijden en opspelden onvoldoende formaline toegevoegd (zie ook VIM 12-18).
Gevolgen: Aanvullende fixatie uitgevoerd, vertraging diagnostiek.
Actie: Uitbreiden aftekenlijst uitsnijdruimte voor extra controle op voldoende aanwezigheid formaline.
VIM 12-22
Omschrijving: Tijd tussen afname en aankomst vriescoupe 1 uur en 10 minuten. Vanwege miscommunicatie
bij cycloonbode is het materiaal te laat opgehaald.
Gevolgen: Vertraging van operatietijd.
Actie: Gemeld bij management Cycloon.
VIM 12-23
Omschrijving: Verwisseling van materiaal bij inbedden.
Gevolgen: Geen directe gevolgen; gelijk materiaal en gelijke diagnose.
Actie: Bespreken met medewerker, controle op juistheid en volledigheid procedure.
VIM 12-24
Omschrijving: Aanlevering van materiaal in emmer zonder patiëntenidentificatie. Op basis van aard materiaal
en tijdspad is herkomst achterhaald.
Gevolgen: Geen gevolgen voor patiënt, veel onderzoekstijd OK en PA.
Actie: Overleg met OK-dagcoördinator, controle op juistheid en terugkoppeling met medewerker.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 70 -
VIM 12-25
Omschrijving: Foutief herhalingsadvies bij cervixcytologie.
Gevolgen: Onderzoek patiënte dient (toch) na 6 maanden herhaald te worden.
Actie: Aanpassing uitslag en overleg met huisarts.
VIM 12-26
Omschrijving: Bij vriescoupe en spoeddep is dep niet direct met spoed behandeld en beoordeeld.
Gevolgen: Delay van spoeduitslag met circa ½ uur.
Actie: Besproken met betrokkenen.
Gevalideerde onderzoekingen
DAKO coverstainer.
Gerjan Huisken
Geautomatiseerde HE en PAS kleuring.
(begeleid door F.C.P. Moll)
Sander van Drie
(begeleid door Dr.Mr.J.E.Boers)
Benchmark special stains van Roche,
Gerjan Huisken
Geautomatiseerde speciale kleuringen:
(begeleid door Dr.Mr.J.E.Boers)
Reticuline, MZ Jones, Grocott, Congo Rood,
Alcian Blue, IJzer, ZN, Steiner, Elastica van
Sander van Drie
Gieson.
(begeleid door Dr.Mr.J.E.Boers)
Benchmark XT van Roche.
Sander van Drie
(begeleid door Dr.Mr.J.E.Boers)
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
Mei 2012, Zwolle
December 2012,
Harderwijk
November 2012,
Zwolle
December 2012,
Harderwijk
December 2012,
Harderwijk
- 71 -
5.6 Externe rondzendingen
Bevolkingsonderzoek (BVO)
In regio Oost participeren negen laboratoria in Stichting Bevolkingsonderzoek Oost.
Sinds 1 januari 2010 valt Zwolle onder deze regio. Ieder jaar wordt in het voorjaar een rondzending van
bijzondere cytologische cervixpreparaten verzorgd met een aansluitende presentatie van deze
gevallen. Deze presentaties worden verzameld op een DVD ter archivering.
Tabel 1
Toetsing
CD5
CD23
S100
PLAP
HER-2 IHC
Ki67
HER-2 BRISH
CD138
Keratine CK-PAN
HER-2 IHC
PR
NordiQC rondzending Immunohistochemie
Resultaat
Actie
borderline
Opnieuw gereekst
goed
n.v.t.
Opnieuw gereekst +
slecht
voorbehandeling aangepast
goed
n.v.t.
optimaal
n.v.t.
optimaal
n.v.t.
optimaal
n.v.t.
optimaal
n.v.t.
Opnieuw gereekst +
slecht
voorbehandeling aangepast
optimaal
n.v.t.
optimaal
n.v.t.
Datum
april 2012
april 2012
april 2012
juli 2012
juli 2012
juli 2012
juli 2012
dec. 2012
dec. 2012
dec. 2012
dec. 2012
Tabel 2
Toetsing
hrHPV (QCMD)
KRAS (ESP)
EGFR (EMQN)
BRAF (SKML)
BRAF (EMQN)
ALK Fish TMA
ALK (IHC)
ALK Fish digital
Rondzending moleculaire pathologie
Resultaat
Actie
Goed
Geen
Goed
Geen
Nog niet bekend
Goed
Geen
Nog niet bekend
Goed
geen
Goed
geen
Meedoen volgende EQA; in
Onvoldoende (1 v.d. 4 fout) gang zetten zelf verrichten
digitale FISH
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
Datum
mrt. 2013
febr. 2013
nov. 2012
sept. 2012
sept. 2012
Nog niet
afgerond
- 72 -
6
Lidmaatschappen / commissies / bestuurswerkzaamheden /
nascholing
6.1
Medische staf
Dr. J. Bart
Lidmaatschappen / commissies
Lid, Vereniging de Medische Staf, Isala klinieken
Lid, Vereniging Medisch Specialisten in Dienstverband, Isala klinieken
Lid, Nederlandse Vereniging voor Pathologie NVVP
Lid, International Academy of Pathology, British Division BDIAP
Lid, Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs
Deelnemer, werkgroep farmacopathologie NVVP
Nevenfunctie
Universitair Docent Rijksuniversiteit Groningen/ coördinator blok 1.1 in de bachelor opleiding
Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Groningen
Nascholing
Postgraduate course ‘Diagnostic breast pathology’ 15-17 februari 2012; Graz, Austria
Annual congress USCAP, 17-23 maart; Vancouver, Canada
Bossche Mammacongres 19 juni 2012; Vught
'Masterclass leadership and change in Medical education', Prof. dr. Y. Steinert, 26 juni 2012 UMC
Groningen
Symposium on breast pathology, BDIAP, 23-24 november, London, UK
Publicaties
1. Real-time near infrared fluorescence (NIRF) intra-operative imaging in ovarian cancer using an
α(v)β(3-)integrin targeted agent.
Harlaar NJ, Kelder W, Sarantopoulos A, Bart J, Themelis G, van Dam GM, Ntziachristos V.
Gynecol Oncol. 2012 Dec 19.
2. Determining sensitivity and specificity of HER2 testing in breast cancer using a tissue micro-array
approach.
Dekker TJ, Borg ST, Hooijer GK, Meijer SL, Wesseling J, Boers JE, Schuuring E, Bart J, van Gorp J,
Mesker WE, Kroep JR, Smit VT, van de Vijver MJ.
Breast Cancer Res. 2012 Jun 13;14(3):R93.
3. Prognostic value of estrogen receptor α and progesterone receptor conversion in distant breast
cancer metastases.
Hoefnagel LD, Moelans CB, Meijer SL, van Slooten HJ, Wesseling P, Wesseling J, Westenend PJ, Bart
J, Seldenrijk CA, Nagtegaal ID, Oudejans J, van der Valk P, van Gils CH, van der Wall E, van Diest PJ.
Cancer. 2012 Oct 15;118(20):4929-35.
4. Potentiation of a p53-SLP vaccine by cyclophosphamide in ovarian cancer: a single-arm phase II
study.
Vermeij R, Leffers N, Hoogeboom BN, Hamming IL, Wolf R, Reyners AK, Molmans BH, Hollema H,
Bart J, Drijfhout JW, Oostendorp J, van der Zee AG, Melief CJ, van der Burg SH, Daemen T, Nijman
HW.
Int J Cancer. 2012 Sep 1;131(5):E670-80.
5. The effect of chemotherapy on expression of folate receptor-alpha in ovarian cancer.
Crane LM, Arts HJ, van Oosten M, Low PS, van der Zee AG, van Dam GM, Bart J.
Cell Oncol (Dordr). 2012 Feb;35(1):9-18.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 73 -
Mr. Dr. J.E. Boers
Lidmaatschappen / commissies
Lid, Vereniging de Medische Staf, Isala Klinieken
Lid, Vereniging Medisch Specialisten in Dienstverband, Isala Klinieken
Lid, Nederlandse Vereniging voor Oncologie NVVO
Lid, Nederlandse Vereniging voor Cytometrie NVCM
Lid, Nederlandse Vereniging voor Pathologie NVVP
Lid, Vereniging Analisten Pathologie VAP
Lid, Landelijke Artsen in Dienstverband LAD
Lid, Koninklijke Maatschappij voor Geneeskunst KNMG
Lid, International Academy of Pathology, U.S.C.A.P. division
Lid, International Academy of Pathology, British Division BDIAP
Lid, European Society of Pathology ESP
Lid, European Society of medical Oncology ESMO
Lid, Tumorwerkgroep Mamma, Oncologisch Centrum Isala Klinieken
Lid, Bestuur Oncologisch Centrum Isala klinieken
Lid, Consilium Pathologicum, NVVP
Lid, Commissie beroepsbelangen, NVVP
Lid, Regionale opleidingscommissie Pathologie Noord
Voorzitter, Privacy commissie, PALGA
Deelnemer, Landelijke coupeclub Longpathologie
Deelnemer, Regionaal Lymfomenpanel Noord (UMCG)
Nascholing
101 meeting USCAP, 17-23 maart, Vancouver, BC, Canada
Tucson Symposium, 27-29 maart, Tucson, AZ, USA
24th meeting ESP, 8-12 september, Praag, Tjechische Republiek
Advanced training Magnaview, Tieto, 17 januari, Bunnik
Posters
At USCAP 2012, Vancouver; Tucson Symposium Tuczon AZ:
High concordance of 6 HER2 in situ hybridization methods with Abbott FISH.
Boers JE1, Netjes C1, Meeuwissen JC1, Prinsen C12, van Krimpen C3, Bart J4, van der Logt EMJ4,
Schuuring E4
Departments of Pathology, 1Isala klinieken, Zwolle, 2Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen,
3
4
Kennemer Gasthuis, Haarlem, and University Medical Center Groningen, The Netherlands
At ESP 2012, Praag:
High concordance of 7 HER2 in situ hybridization methods with Abbott FISH.
Boers JE1, Netjes C1, Meeuwissen JC1, Prinsen C12, van Krimpen C3, Bart J4, van der Logt EMJ4,
Schuuring E4
Papers
Percutaneous ultrasound guided biopsies in the evalution of thoracic tumours after PET-CT: a
prospective diagnostic study. Stigt JA, Oostdijk AH, Boers JE, van den Berg JH, Groen HJ. Respiration,
2012;83:45-52
The prognostic role of apoptosis mediators in rectal adenocarcinoma. Seicean R, Crisan D, Boers JE,
Mocan T, Seicean A, Funariu G, Cluce C. Hepatogastroenterelogy, 2012;58:1490-1494
Allogeneic stem-cell transplantation for blastic plasmacytoid dendritic cell neoplasm. Jam JC, Janssen
JJ, Boers JE, Kluin PM, Verdonck LF. J Clin Oncol 2012;30:e102-103
Concordance in KRAS and BRAF mutations in endocscopic biopsy samples and resection specimens of
colorectal adenocarcinoma. Krol LC, ‘t Hart NA, Methorst N, Knol AJ, Prinsen C, Boers JE. Eur J Cancer
2012;48:1108-1115
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 74 -
A diagnostic program for patients suspected of having lung cancer. Stigt JA, Uil, SM, Oostdijk AH, Boers
JE, van den Berg JW, Groen HJ. Clin Lung Cancer 2012;13:475-481
Determining sensitivity and specificity of HER2 testing in breast cancer using a tissue micro-array
approach. Dekker TJ, Borg ST, Hooijer GK, Meijer SL, Wesseling J, Boers JE, Schuuring E, Bart J, van
Gorp J, Mesker WE, Kroep JR, Smit VT, van de Vijver MJ. Breast Cancer Research 2012;14:R93
Analysis of ‘dry’ mesothelioma with ultrasound guided biopsies. Stigt JA, Boers JE, Groen HJ. Lung
Cancer 2012, 78:229-233
Correlation of immunohistochemical staining p63 and TTF-1 with EGFR and K-ras mutational spectrum
and diagnostic reproducibility in non small cell lung carcinoma. Thunnissen E, Boers E, Heideman DA,
et al. Virchows Arch 2012;3461:629-638.
Dr. M.G.W. Bol
Lidmaatschappen / commissies
Lid, Vereniging de Medische Staf, Isala klinieken
Lid, Vereniging Medisch Specialisten in Dienstverband, Isala klinieken
Lid, Nederlandse Vereniging voor Pathologie NVVP
Lid, Koninklijke Maatschappij voor Geneeskunst KNMG
Lid, PALGA raad
Lid, Werkgroep KCL, LMMI en Laboratorium Pathologie (verbetering kwaliteit en
logistiek patiëntenmateriaal eerstelijns diagnostiek)
Lid, Interline Pathologie (toelichting werkafspraken Laboratorium Pathologie ten
behoeve van huisartsen)
Deelnemer, Regionaal Melanomenpanel Noord (UMCG)
Aanspreekpunt, Laboratorium Pathologie voor de Eerstelijns diagnostiek
Medeorganisator, Compagnonsdagen 2012 (specialisten/huisartsen dagen)
Reviewer, Journal of Clinical Pathology
Nascholing
101 meeting USCAP, 17-23 maart, Vancouver, BC, Canada
Dermpedia Congress, Phoenix, Arizona
Noordelijk melanoompanel 19-03, 03-09,15-10
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 75 -
Dr. N.A. 't Hart
Lidmaatschappen / commissies
Lid, Vereniging Medische Staf, Isala klinieken
Lid, Vereniging Medische Specialisten in Dienstverband, Isala klinieken
Lid, Nederlandse Vereniging voor Pathologie NVVP
Lid, Nederlandse Transplantatie Vereniging NTV
Lid, International Academy of Pathology, British Division BDIAP
Lid, Koninklijke Maatschappij voor Geneeskunst KNMG
Lid, Landelijke Artsen in Dienstverband LAD
Deelnemer, Landelijke coupeclub longpathologie
Deelnemer, Regionale nefropathologie bijeenkomsten
Nascholing
Nederlandse Vereniging voor Oncologie, oncologiedag longkanker, 02-02
Symposium moleculaire diagnostiek, nu en in de toekomst, 10-02
Regioavond Noordelijke Pathologen, erfelijke darmkanker, 14-02
NVVP pathologendagen, 18-04 en 19-04
Landelijk Longpanel, 24-05
American Society of Clinical Oncology (ASCO), 01 t/m 05-06
NVMO Nederlandse avond (ASCO), 03-06
Lymfomen panel 24-01 en 25-09
5e symposium “Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van NSCLC” 31-10
Voordrachten
EGFR en KRAS mutatieanalyse in de pathologie, refereeravond Deventer, maart
EGFR en KRAS mutatieanalyse, Roche nascholing, maart
Publicaties
1. Letter to the editor: A Novel EGFR Mutation in Exon 19 Showed Stable Disease After TKI
Treatment, A.J. van der Wekken, J.A.Stigt, N.A. ’t Hart, JTO;7:e8
2. Concordance in KRAS and BRAF Mutations in Endoscopic Biopsy Samples and
Resection Specimens of Colorectal Adenocarcinoma. L.C. Krol, N.A. ’t Hart, N. Methorst,
A.J. Knol, C. Prinsen and J.E. Boers. Eur J Cancer 2012;47:1108-15.
Dr. M.G. Havenith
Lidmaatschappen / commissies
Lid, Vereniging Medische Staf Isala klinieken
Lid, Nederlandse Vereniging voor Pathologie NVVP
Lid, Nederlandse Vereniging voor Neuropathologie
Lid, European Society of Pathology
Lid, Pediatric Pathology Society
Lid, Society for Cardiovascular Pathology
Lid, Adviescommissie Koninklijke Maatschappij voor Geneeskunst KNMG
Lid, van Commissie voor Geschillen KNMG
Lid, Werkgroep Infectiepreventie (WIP)
Voorzitter, Vereniging Medisch Specialisten in Dienstverband, Isala klinieken
Deelnemer, Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen
Nascholing
WKPLL wetenschappelijke vergadering 16-01, 20-02, 19-03, 16-04
Regioavond Noordelijke Pathologen 14-02 en 09-10
NVVP Pathologendagen 19-04
24th European Congress of Pathology 12-09
NVvO Milestonesdag 11-10
Plenaire bijeenkomst MCN 22-11
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 76 -
B.E. Laddé
Lidmaatschappen / commissies
Lid, Vereniging de Medische Staf, Isala klinieken
Lid, Vereniging Medische Specialisten in Dienstverband, Isala klinieken
Lid, Nederlandse Vereniging voor Pathologie NVVP
Lid, International Academy of Pathology, British Division BDIAP
Lid, Koninklijke Maatschappij voor Geneeskunst KNMG
Lid, Landelijke Artsen in Dienstverband LAD
Deelnemer, Regionaal Weke Delen Tumoren Panel Noord, UMCG Groningen
Nascholing
Histopathologie van schildklier tumoren, AVL Amsterdam 18-09
Congres International Academy of Pathology, Kaapstad 05-10
Regioavond Noordelijke Pathologen over prostaatca., Groningen 09-10
Uitvoeringstoets Baarmoederhalskanker, Papendal 29-10
Symposium prostaat in de praktijk, Zwolle, inclusief voordracht 06-11
Najaarsscholing NVVP inclusief short course Huidadnextumoren, Blaricum 16-11
F.C.P. Moll
Lidmaatschappen / commissies
Lid, Vereniging de Medische Staf, Isala klinieken
Lid, Vereniging de Medische Specialisten in Dienstverband, Isala klinieken
Lid, Nederlandse Vereniging voor Pathologie NVVP
Lid, Vereniging Analisten Pathologie VAP
Lid, European Society of Pathology
Lid, International Academy of Pathology, British Division BDIAP
Lid, Koninklijke Maatschappij voor Geneeskunst KNMG
Lid, Landelijke Artsen in Dienstverband LAD
Deelnemer, MCN Oesofaguscarcinoom IKNO
Nascholing
Advanced Teaching Course in Clinical Cytology, Pancreas and Thyroid FNA, UMCG
januari ‘12
Plenaire bijeenkomst MCN Oesofaguscarcinoom 22-05
Diagnostic Breast Pathology Graz 05/07-09
Regiobijeenkomst Noordelijke Pathologen, prostaatpathologie 09-10
Plenaire bijeenkomst MCN Oesofaguscarcinoom 22-11
Advanced Teaching Course in leverpathologie UMCG 15/16-12
Publicaties:
1. Acute esophageal food bolus impaction, A prospective study. Posterpresentation.
H. van der Sluis 1*, E.J. van der Wouden 1, F.C.P. Moll 2, M.G. Havenith 2, M.A.
Meijssen 1, J. Vecht 1
*1: Department of Gastroenterology and Hepatology, 2: Department of Pathology,
Isala Clinics, Zwolle, Netherlands
UEGW 2012 taking place from October 20-24, 2012 in Amsterdam, Netherlands
2. Peritonitis tuberculosa: een snelle en betrouwbare laparoscopische diagnose.
M.M.C. Lambrechts, M.A. Alleman, L.E.S. Bruijnesteijn van Coppenraet, M.F.
Boomsma, F.C.P. Moll, P.H.P. Groeneveld
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 77 -
R.H. van Rijssel
Lidmaatschappen / commissies
Lid, Vereniging de Medische Staf, Isala klinieken
Lid, Vereniging Medisch Specialisten in Dienstverband, Isala klinieken
Lid, Nederlandse Vereniging voor Pathologie NVVP
Lid, International Academy of Pathology, British Division BDIAP
Lid, European Society of Pathology ESP
Lid, Koninklijke Maatschappij voor Geneeskunst KNMG
Lid, Landelijke Artsen in Dienstverband LAD
Lid, Orde Medisch Specialist OMS
Lid, Thesauruswerkgroep PALGA
Lid, Kascommissie NVVP
Deelnemer, Regionaal Lymfomenpanel Noord (UMCG)
Deelnemer, Regionaal Melanomenpanel Noord (UMCG)
Deelnemer, Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen
Adviserend patholoog Werkgroep Immuunhistochemie WIHC
Nascholing
Regio avond Noordelijke Pathologen 09-10
Noordelijk melanoompanel 19-03, 03-09,15-10
Symposium on dermatopathology, Oxford 13/14-04
NVVP Pathologendagen 20-04
Lymfomenpanel pathologen in iKNO gebied 24-04,18-12
Congres ESP 09/12-09
Regioavond Noordelijke Pathologen, Leeuwarden 09-10
Hematologie in de periferie 01-11
Publicatie:
Tissue composition of the vaginal wall in women with pelvic organ prolapse
Meijerink A.M., van Rijssel R.H., van der Linden P.J.
Gynecol Obstet Invest. 2013;75(1):21-7. doi: 10.1159/000341709. Epub 2012 Oct 25.
B.C. Wagemakers – van Bemmel
Lidmaatschappen / commissies
Lid, Vereniging de Medische Staf, Isala klinieken
Lid, Vereniging de Medische Specialisten in dienstverband, Isala klinieken
Lid, Nederlandse Vereniging voor Pathologie NVVP
Lid, International Academy of Pathology, British Division BDIAP
Deelnemer, Werkgroep Weke Delen Tumoren Noord Nederland
Deelnemer, Thesauruswerkgroep PALGA
Deelnemer, Regiocommissie Noordelijke Pathologen
Nascholing
Advanced Teaching Course in Clinical Cytology, Pancreas and Thyroid FNA, UMCG 9/10-02
Regioavond Noordelijke pathologen 14-02
NVVP Pathologendagen 20-04
Groninger refereeravond (transplantatie) 30-05
Afscheidssymposium; schildklier cytologie, NKI Amsterdam 18-09
Refereeravond Noordelijke pathologen 09-10
Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van NSCLC 31-10
Advanced Teaching Course in leverpathologie UMCG 15/16-12
Weke delen panel Noord Nederland, UMCG 1x / maand
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 78 -
6.2
Overzicht cursus medewerkers
Secretariaat:
Cursus Operationeel Leidinggevende 18-01, 27-01,
06-03, 27-03, 09-05, 30-05, 20-06, 11-07
Opleiding Praktisch Leidinggeven ICM 25-01, 26-01,
02-02
Herhaling BHV 16-01
Cursus Magnaview Advance 17-01
Herhaling BHV 30-01
Fit@Work 20-09
Palga-dag 04-10
LOT-traject 03-10, 14-11, 10-12
Gebruikersdag LMS 12-12
Raet-on-line 06-11
Progez cursus doktersassistenten 15-11, 29-11
Managementassistent:
Opleiding management assistent afgerond juli ’12
Voorlichting nieuwe structuur en werkmethode O&O
(Organisatie, Ontwikkeling en Opleiding) 02-02
Histologie:
Managementcursus (11-11, 09-12-2011) 13-01,
10-02, 09-03, 13-04, 11-05, 01-06, 29-06
Cursus Operationeel Leidinggevende 18-01, 27-01,
06-03, 27-03, 09-05, 30-05, 20-06, 11-07
Klinipath TIP-dag 20-03
Klinipath TIP-dag 22-03
Immunohistochemie 03-02, 17-02, 09-03, 23-03,
13-04, 27-04, 11-05, 25-05
Herhaling BHV 30-01
Herhaling BHV 08-03
WIHC 16-02, 17-04, 27-09, 22-11, 27-11
Mohs-themadag Nieuwegein 27-11
Isala Symposium Tuchtzaak 10-09
Cursus Excel 07-11
LOT-traject 03-10, 14-11, 10-12
Rectificatie 2011: Mohs-cursus Amerika 1 t/m 6-11
Cytologie:
Herhaling BHV 16-01
VAP-dag Nunspeet 29-03
Sec. opinion panel (SBO) Arnhem 16-04, 08-10
Rondzending Klinipath 04-06
LOT-traject 03-10, 14-11, 10-12
Papendal symposium BVO-cervixcytologie 29-10
Schildklier, speekselklier, lymfklier, liquor
Veldhuizencursus Noordwijkerhout 15-11, 16-11
Cursus den Dolder pancreas 07-02
I. Pot
K. Christen
R. Spoor
B. Tuin, H. Stroeve
K. Christen
B. Tuin, I. Pot
B. Tuin, I. Pot
B. Tuin, I. Pot
B. Tuin, I. Pot
B. Tuin, I. Pot
B. Tuin, I. Vinke, C. Boerma, M. de Lange
S. Kuiper
S. Kuiper
D. Haag
Y. Huisman
Y. Huisman
H. Meeuwissen
S. Meijer, J. Pieterman
G. Huisken
N. Heimensen, G. Oosterbroek
H. Meeuwissen, N. Methorst,
E. Geertsema (27-09)
N. Heimensen
Y. Huisman, M. v.d. Hoogen, E. Geertsema,
M. Nijboer
C. Alberts, D. Haag
Y. Huisman, D. Haag
I. de Ronde
W. v.d. Maaten
S. Torn
H. Ballast, W. v.d. Maaten, M. Smit, S. Torn
alle analisten
M. Krebber, S. Torn
S. Scherpen, M. Smit, S. Torn, J. Knol,
W. v.d. Maaten, R. Grasdijk, H. Ballast,
M. Krebber, J. Meijer
W. v.d. Maaten, S. Torn
H. Ballast, W. v.d. Maaten
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 79 -
Mortuarium:
Cursus gelaatsreconstructie Engeland 01-02 t/m 04-02 M. v.d. Hoogen, P. Honing
Symposium Deventer thanatopraxie 21-04
M. v.d. Hoogen, P. Honing
Masterclass hersenen 08-05
M. v.d. Hoogen, R. Klein, P. Honing,
R. Strijkert
Stage NFI Rijswijk 08- t/m 14-10
R. Strijkert
Regiodag orgaandonatie 06-11
M. v.d. Hoogen, P. Honing
Symposium Maastricht 17-11
M. v.d. Hoogen, P. Honing
Alle medewerkers:
Theorie BHV week 37
Harderwijk kennismakingsdag Nooterhof 30-10, 31-10
Algemeen lab.overleg 02-10
Toelichting visienota door J. Bart 27-11, 29-11
Toegangsdeur
pathologie
St Jansdal te
Harderwijk.
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 80 -
6.3
Overzicht lidmaatschappen / werkgroepen / activiteiten medewerkers
Secretariaat:
Voorlichtingsavond doktersassistenten i.s.m. Progez 15-11, 29-11
I. Pot
Histologie:
Lidmaatschap VAP
Voorlichtingsavond doktersassistenten i.s.m. Progez 15-11, 29-11
Analisten histologie
Y. Huisman, M. Nijboer
Cytologie:
Lidmaatschap VAP
Voorlichtingsavond doktersassistenten i.s.m. Progez 15-11, 29-11
Mortuarium:
Lidmaatschap Vesalius
Uitleg aan leerlingen MBO/BBL werkzaamheden mortuarium
(via Isala Academie) 29-05,10-09
Voorlichtingsavond doktersassistenten i.s.m. Progez 15-11, 29-11
Overig:
Cursuscommissie Veldhuizencursussen
iBMG, alumni vereniging
Lid programmacommissie Uitvoeringstoets Bevolkingsonderzoek
Baarmoederhalskanker (RIVM)
Analisten cytologie
W. v.d. Maaten, H. Ballast,
S. Scherpen, A. Klok,
R. Grasdijk, M. ten Napel,
M. Krebber, S. Torn
Mortuariummedewerkers
R. Strijkert, M. v.d. Hoogen,
P. Honing
P. Honing
R. Hamoen
R. Hamoen
R. Hamoen
Voordrachten:
Woensdag 24 oktober 2012
WCD-congres, ziekenhuis Rijnstate, Arnhem
Voordracht " BVO nieuwe stijl baarmoederhalskanker "
R. Hamoen
Maandag 29 oktober 2012
14e Papendal symposium, Bevolkingsonderzoek Oost
Nationaal Sportcentrum Papendal, Arnhem
" BVO nieuwe stijl en de veranderingen voor de cytologisch analist "
R. Hamoen
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 81 -
Vooruitblik 2013
Het beleid voor het Laboratorium Pathologie en het mortuarium wordt het komende jaar sterk bepaald
door de te halen doelstellingen die gekoppeld zijn aan het betrekken van de nieuwbouw van de Isala
klinieken in juni 2013 en de verdere ontwikkeling dienstverlening van locatie St Jansdal.
De verhuizing naar de nieuwbouw vraagt in de eerste maanden van 2013 veel tijd en energie om dit op
een soepele manier te laten plaatsvinden. We beseffen dat we hierbij veel vragen van onze
medewerkers.
In het jaar 2013 zal blijken of het gekozen werkmodel, waarbij we als een virtueel laboratorium gaan
werken, goed werkt. We zijn realistisch genoeg om te beseffen dat we de processen zullen moeten
bijschaven. De keuzes zullen worden bepaald vanuit het trilemma “ prijs – kwaliteit – service “.
Het in het jaar 2012 aangeschafte apparatuurpark heeft er voor gezorgd dat we momenteel een goed
geoutilleerd laboratorium zijn. In het jaar 2013 zal veel aandacht worden besteed aan de digitalisering
van de microscopische preparaten. Hierbij wordt aandacht besteed aan de hardware, software,
opslagcapaciteit en de regionale inbedding. De regionale samenwerking en de hiervoor noodzakelijke
digitalisering biedt mogelijkheden om in medisch-inhoudelijke en organisatorische zin een nieuwe
standaard te gaan zetten
De verwachting is dat de komende jaren de productie verder beheerst zal stijgen. Vanwege de
financiële druk op de zorg zullen de discussies omtrent de toegevoegde waarde van de diagnostiek
breed gevoerd moeten worden. Deze discussie levert uiteraard een enorm spanningsveld op tussen de
financiële middelen en de kwaliteit van zorg. Het inrichten van werkprocessen volgens de ‘leanmethode’ en het ontwikkelen en volgen van ‘best practise’-voorbeelden helpen daarbij.
De website van het Laboratorium Pathologie wordt goed bezocht. Naast de informatievoorziening naar
de Isala klinieken zijn we ook gericht op de patiënten en onze relaties in de 1e lijnszorg. Eventuele
speciale gebeurtenissen en wetenswaardigheden vanuit de RVE zullen ook via de diverse media zoals
Isala Pulse, Intranet en externe media worden gecommuniceerd. In 2013 zal het Pathologie Intranet
voor de interne communicatie in gebruik genomen worden.
Het neerzetten van het kwaliteitssysteem zal met veel energie worden voortgezet. Hierbij zal gewerkt
worden volgens de norm ISO 15189. Qua deskundigheid zal het bedrijf Kerteza ons laboratorium
ondersteunen op weg naar de accreditatie. Na de verhuizing naar de nieuwbouw in 2013 willen we
hiervoor in de loop van 2014 klaar zijn.
Tot slot, het jaar 2013, een jaar vol opdrachten en uitdagingen! De Isala strategie “van het mooiste
ziekenhuis naar het beste ziekenhuis” legt de lat hoog. Wij pakken deze uitdaging op.
Rycolt Hamoen, MSc, RVE manager Laboratorium Pathologie
Miek Havenith, patholoog, RVE voorzitter Laboratorium Pathologie
Voor reacties: [email protected]
Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala klinieken 2012
- 82 -