Cultuur

RAADGEVER
Cultuur
Gemeenten bekostigen een brede waaier aan activiteiten. Maar
de cultuursector staat erg onder druk. Rijk en provincies
hebben hier per 2013 ieder 23% op bezuinigd. Lokaal heeft
dit nadelige gevolgen. Met name voor voorstellingen op
podia en scholen; activiteiten van kunstenaars en beeldende
kunstinstellingen; ondersteuning van (vrijwilligers)organisaties
‘Onderzoekers vinden creativiteit
belangrijk voor mijn dochters
toekomst. Maar er zijn hier geen
muzieklessen meer. En het
bibliotheekfiliaal is dichtgegaan.
Wat nu?’
binnen de amateurkunst, bibliotheken en erfgoed/musea. Daarnaast
speelt de korting op het gemeentefonds en op de drie decentralisaties. Met deze raadgever bieden wij u handvatten om in deze nieuwe situatie met vereende krachten de juiste arrangementen te vinden.
Oplossing passend bij gemeentegrootte
De cultuursector zoekt de oplossing in strengere wetgeving. Als raadslid kunt u als volgt tegenwicht bieden:
Motiveren keuzes De publicatie ‘De culturele stad’ is een actueel hulpmiddel bij uw keuzes. Essentieel is welke ambitie uw gemeente heeft en welk profiel daarbij past. Er is overal erfgoed, dat staat dan ook in het hart van het beleid.
Het is goed te weten dat gemeenten met stedenbouwkundige kwaliteit en verscheidenheid meer worden gewaardeerd. Ook een veelzijdig cultuuraanbod is aantrekkelijk. En voor het meedoen van burgers en aanwezigheid van
professionals blijkt het nuttig om lokaal producties te kunnen maken en je talent te ontplooien. Wij raden u aan om
het ringenmodel voor drie groepen gemeenten van oplopende grootte te benutten met respectievelijk een kernachtig, uitgebreid of alomvattend beleid.
Vergroten draagvlak Om het draagvlak te vergroten, kunt u beleid verknopen en geld met geld maken. Dit
betekent allereerst dat culturele instellingen zouden moeten samenwerken in clusters en netwerken. Het kan ook
door aansluiting te zoeken bij financiële stimulansen van het Rijk: cultuuronderwijs, talentontwikkeling, creatieve industrie, samenwerking tussen musea en digitalisering bij archieven en bibliotheken. En via gelden voor gemeentelijk
armoedebeleid wil het de toegankelijkheid van cultuur behouden. Probeer verbinding te leggen met andere lokale
taken en middelen zoals arbeid; (jeugd)zorg; onderwijs; ruimte/wonen en economie. Ook kunt u het cultureel onder-
Maart
2014
nemerschap van instellingen bevorderen zodat ze meer ondersteuning vanuit burgers en markt krijgen. Daartoe is
de Governance Code Cultuur opgesteld en voor de zomer ontvangt u ook een handreiking daarvoor.
Cultuurparticipatie
Als kinderen cultureel actief zijn, dan maken zij een goede start. Daarom zijn er rijksgelden en afspraken tussen de
overheden. Het gaat om het ‘Programma en Bestuurlijk kader cultuur en onderwijs’ en de ‘Brede impuls combinatiefuncties (cultuurcoaches)’ voor de aansluiting tussen school en omgeving. Begin maart 2014 heeft de Raad voor
Cultuur een advies met gemeentelijke scenario’s voor de actieve cultuurparticipatie in de vrije tijd gepresenteerd. De
minister moet daarna beslissen of ze gaat reguleren danwel stimuleren.
Bibliotheken
Bijna alle gemeenten houden een bibliotheek in stand. In 2015 wordt de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen van kracht. Deze wet reguleert de functies en activiteiten waaraan de bibliotheek invulling moet geven om deel
te nemen aan het landelijke netwerk. Dat brengt voordelen met zich mee, zoals toegang tot de collecties van andere
bibliotheken. Het bibliotheekwerk moet worden geïnnoveerd, ook vanwege de digitalisering. Bij de landelijke digitale
bibliotheek komt een groeiend aantal e-books beschikbaar. Lokaal neemt het belang van de uitleen van papieren
boeken af, maar de rol van de bibliotheek in de bestrijding van laaggeletterdheid, leesbevordering en mediawijsheid neemt toe. Daarom stelt de nieuwe onafhankelijke certificeringnorm 2014-2017, waaraan de VNG meewerkt, de
toekomstbestendigheid van de bibliotheek centraal. Als het college besluit de subsidie fors te verminderen of te stoppen, dan bepaalt de wet dat er overleg moet hebben plaatsgevonden met gemeenten in de regio met het oog op de
toegang van de inwoners tot een andere bibliotheek.
Bibliotheekinnovatie Als raadslid controleert u of de bibliotheekinnovatie goed wordt aangepakt. Het gaat daarbij
om de aansluiting op de landelijke digitale bibliotheek. Het betreft de stimulering en ondersteuning van e-lezen, educatie en onderwijs. En er als vestigingen worden beperkt, moet u bezien of deze vervangen worden door servicepunten, samenwerking met scholen en/of andere culturele instellingen. Let er ook op of de bibliotheek is gecertificeerd.
Erfgoedwet
Per 2016 komt er een Erfgoedwet die grenzen stelt aan de lokale autonomie. Daarin zullen onder meer worden opgenomen de criteria voor aanwijzing van rijksmonumenten en roerend erfgoed; afstoting van publiek dus ook gemeentelijk (museaal) cultuurbezit; verkoop van culturele voorwerpen in privaat bezit en kwaliteitsborging van archeologie.
Archieven
Gemeenten zijn volgens de Archiefwet 1995 verplicht archieven in goede, geordende en toegankelijke staat te houden. Blijvend te bewaren archieven dienen na maximaal 20 jaar te worden overgebracht naar een openbare archiefbewaarplaats (een stads- of streekarchief of regionaal historisch centrum). Het college legt jaarlijks in een verslag
verantwoording af aan de raad.
Duurzaam digitaal archiveren De digitalisering van archieven is een belangrijke ontwikkeling. Als raadslid controleert u of de gemeente beschikt over een digitale bewaarstrategie. Daarbij kunt u ook bekijken of digitale stukken
goed worden gearchiveerd. U toetst of er plannen zijn voor digitalisering van papieren archieven en aansluiting op
een e-depot voor de duurzame opslag van digitale archieven. Let erop dat archieven actief openbaar worden gemaakt. En controleer verder of de gemeente de regels voor archivering goed naleeft. Is er een archivaris benoemd? En
is er een strategisch informatieoverleg, dat zich bezighoudt met de archieven en informatiehuishouding?
Meer informatie
• www.vng.nl/onderwerpenindex/cultuur-en-sport
• Ledenbrief 14/008 Aandachtspunten voor gemeentelijk cultuurbeleid
• Ledenbrief 13/021 Archiefconvenant; wijzigingen in de Archiefwet en - regelgeving
Deze raadgever is onderdeel van een reeks VNG-raadgevers over uiteenlopende onderwerpen. U vindt alle raadgevers op
www.vng.nl/raadsleden. Op deze pagina staat nog meer informatie speciaal voor raadsleden.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
RAADGEVER