Handelswetenschappen Bedrijfsmanagement Bank- en verzekeringswezen IMF CAMPUS Turnhout Philippe Dilen Academiejaar 2011-2012 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 1. Historiek 3 2. Bestuur 3 3. Doelstellingen, functie en activiteiten 4 4. Middelen 4 5. Gegevensverspreiding 5 6. Lid worden van het IMF 5 7. Kritiek 5 8. Actualiteit 6 9. Bijlage 7 IMF Philippe Dilen 2 1. Historiek Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is de VN-organisatie die de stabiliteit van het internationaal monetair systeem controleert. De taken en doelstellingen van het IMF zijn zeer uitgebreid en vinden haar oorsprong na de Tweede Wereldoorlog. De tweede wereldoorlog had desastreuze gevolgen voor de economie en de politiek van vele landen. Om dit terug te kunnen herstellen was samenwerking vereist. In de zomer van 1944 ontmoetten 45 vertegenwoordigers van verschillende landen elkaar in Bretton Woods, Amerika. Tijdens deze samenkomst hebben de vertegenwoordigers er alles aan gedaan om de “Great Depression” van de jaren 30 niet nog eens mee te maken. Dit samenwerkingsverband tussen 29 landen legde samen met de Wereldbank de fundamenten voor het IMF dat in 1945 officieel werd verklaard. Het doel was na de Tweede Wereldoorlog een nieuw economisch systeem in de wereld op te bouwen, dat op stabiele wisselkoersen was gebaseerd. Dit systeem werd het “Bretton Woods system” genoemd. Het principe van dit systeem was dat alle wisselkoersen werden uitgedrukt in Amerikaanse dollar en in het geval van Amerika in goud. Toch kwam het monetair systeem van Bretton Woods al in 1971 aan een einde toen de dollar niet meer in goud kon worden omgezet en voor een enorme overwaardering van de dollar zorgde. In 1976 sloten de leden van het IMF dan ook de Akkoorden van Jamaica die bepaalde dat men vlottende wisselkoersen mocht gebruiken. Dit neemt niet weg dat de vergelijking met de dollar niet meer belangrijk was. Zelfs de dag van vandaag worden de meeste munten vergeleken met de dollar omdat Amerika nu eenmaal één van de grootste economieën heeft. In de jaren 80 moest het IMF voor het eerst noodgedwongen ingrijpen. De toen huidige schuldencrisis zorgden ervoor dat vele landen met betalingsproblemen te kampen kregen. Het ontleende dan ook veel geld aan deze landen in ruil voor strenge hervormingsmaatregelen. Na de schuldencrisis van de jaren 80 daalden de ontleende bedragen van het IMF spectaculair om in 2008 terug te stijgen. Ook op bestuursvlak kende het IMF grote evoluties. Zo voerde het IMF een hervormingsproces in waarbij opkomende landen meer vertegenwoordiging kregen. En momenteel wordt er gewerkt aan nieuwe quotasystemen. Ook de voorwaarden bij leningen en de geleende bedragen worden herzien. 2. Bestuur Aan het hoofd van het IMF staat de Raad van gouverneurs. Deze raad bevat gouverneurs van de nationale bank van 187 lidstaten die eenmaal per jaar vergaderen. De Raad van gouverneurs wordt geleidt door de directeur-generaal. De eerste directeur was de Belg Camille Gutt ( 1946-1951 ). De huidige directrice is de Franse Christine Lagarde. Een positie lager vinden we het Internationaal Monetair en Financieel Comité die tweemaal per jaar vergaderen. In dit comité bevinden zich 24 leden op ministerieel of gouvernementaal niveau. Hun voornaamste taak is het adviseren van de Raad van gouverneurs. Het dagelijkse beheer wordt verzorgt door de Raad van Bestuur dat geleidt wordt door 24 directeurs. Ieder van hen staat aan de leiding van een landengroep IMF Philippe Dilen 3 3. Doelstellingen, functie en activiteiten Het IMF komt vooral voor in de media als de organisatie die landen helpt met betalingsproblemen. Vooral door de recente schuldencrisis. Toch breiden de doelstelling van het IMF zich verder uit. Zo richten ze zich ook op het promoten van monetaire samenwerking en stabiliteit en het bewaken van economische groei en werkgelegenheid. Om haar doelstellingen te bereiken en financiële crisissen te verkomen analyseert het IMF economische en financiële ontwikkelen over heel de wereld. Verder adviseert ze haar lidstaten over financieel beleid en biedt landen tijdelijk financiële hulp aan om tekorten te corrigeren. Ook zorgt het IMF voor trainingen en assistentie aan landen die hulp nodig hebben bij het opbouwen van betrouwbare instituties. 4. Middelen Als het IMF haar activiteiten wilt uitvoeren en haar doelstelling wilt bekomen heeft ze genoeg middelen nodig. Vooral als ze landen in geldnood wilt bijstaan, zijn grote bedragen nodig. De grootste bron van middelen bekomt het IMF door premies. Alle landen die lid willen worden van het IMF moeten een premie of in andere woorden een quotum betalen. Deze quotum is niet gelijk voor alle landen. De quotum wordt berekent op het BBP, de lopende rekeningen en hun politiek. Zo zal bijvoorbeeld Duistland meer quotum moeten betalen dan Andorra, maar hoe groter de quotum hoe meer stemrecht een land krijgt. Dit maakt dat het stemrecht ongelijk verdeeld is binnen het IMF. Het quotum moet 75 % betaald worden in hun eigen nationale munt en 25 % in een internationaal aanvaarde munt. Het IMF beschikt momenteel over 383 biljoen Amerikaanse dollar verkregen uit hun quota. Een tweede bron van middelen zijn leningen bij zowel private als bij officiële instellingen. Het grote deel van de middelen gaat naar landen die met betalingsproblemen te kampen hebben. Het IMF zal deze landen geld lenen zodat ze voor een bepaalde tijd gespaard worden en alles in hun land op orde kunnen zetten. Maar het grootste doel van een land in nood geld te lenen, is het terugdringen van wisselkoersschommelingen. Zo komt het internationale betalingsverkeer terug tot rust. De meest gangbare procedure is dat het land geld komt vragen bij het IMF en niet het IMF dat een land verplicht om geld te lenen. Natuurlijk gaat het IMF niet zomaar een groot deel van haar middelen uitlenen zonder voorwaarden. Zo zal het land in geldproblemen moeten instemmen met economische hervormingen die tot een betalingsevenwicht komen. Mogelijke hervormingen die het IMF oplegt zijn: verhoging van de belastingen, verlagen van de uitgaven, privatiseren van overheidsbedrijven… Een land met betalingsproblemen kan zich in twee verschillende situaties bevinden. Een eerste situatie is een land met een tijdelijk betalingsprobleem. Het land zal valuta’s uitgeleend krijgen van het IMF in ruil voor eigen valuta’s die later worden terugbetaald. In het vakjargon noemen ze dit “op het IMF trekken”. Zo kan een land maximum 25 % van hun volgestort quotum lenen in deviezen zonder voorwaarden. Als een land met betalingsproblemen blijft kampen, kan het nog meer geld lenen van het IMF. In deze situatie zal het IMF wel voorwaarden opleggen. Landen kunnen geld lenen van het IMF dus zullen ze het ook moeten terugbetalen met hun eigen valuta. Ze krijgen hiervoor 3 tot 5 jaar. Landen die momenteel het meeste geld lenen zijn Griekenland en Italië. IMF Philippe Dilen 4 Naast het ontlenen van geld door het IMF, kan het ook een land aanwijzen om geld te leveren aan een land met betalingsproblemen in ruil voor Special Drawing Rights (SDR’s) die het land bezit en heeft gekregen van het IMF. Met deze rechten kan men deviezen bekomen bij centrale banken. Het grote verschil tussen het systeem van SDR’s en het trekkingsrecht is dat bij het SDR-systeem geen terugbetaling verplicht is. 5. Gegevensverspreiding In 1995 stelde het IMF samen met het Internationaal Monetair en Financieel Comité normen op die gegevensverspreiding inzake economie en financiën mogelijk zouden maken voor de leden van het IMF. Zo kon ook het publiek inzicht krijgen in de situatie van een land. Dit akkoord verdeelde de gegevensverspreiding in twee niveaus: de algemene gegevensverspreiding (GDDS) en de bijzondere gegevensverspreiding (SDDS). In 1996 en 1997 werden deze systemen goed gekeurd door de Raad van Bestuur en latere herzieningen werden gepubliceerd in de “ Gids voor de algemene gegevens verspreiding systeem “. De twee systemen van gegevensverspreiding zijn vooral opgesteld voor mensen die bezig zijn met statistieken en statistische stelsels van een land. De primaire doelstelling van de algemene gegevensverspreiding is dat leden van het IMF hun kwaliteit en kwantiteit van statistische gegevens verhogen zodat het publiek ook meer kennis kan verschaffen van een land. Het moet dit doen door zoveel mogelijk statistische onderzoeken te doen over het land en verbeteringen van een land statistisch weer te geven. Het land wordt ook verplicht om onderzoek te doen naar nood aan statistieken, punctualiteit, transparantie, betrouwbaarheid en toegankelijkheid van financiële en economische gegevens. Landen die toegang hebben tot de international markt of zich op deze markt willen begeven, vallen ook onder de verplichting van de bijzondere gegevensverspreiding. Deze landen zullen nog meer extra statistieken moeten weergeven over hun land. Zo valt België ook onder deze verplichting. België heeft bijvoorbeeld een balanscentrale waar het publiek alle balansen van Belgische bedrijven vrij kan onderzoeken. Dit is perfect conform de bijzondere gegevensverspreiding. 6. Lid worden van het IMF Als een land lid wilt worden van het IMF zal dit eerst worden voorgelegd bij de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur zal dan vergaderen of dit land wel competent genoeg is. Als het land competent verklaard is zal de Raad van Bestuur een dossier maken met de grootte van de quotum, hoe het land de quotum betaalt en andere voorwaarden. De volgende stap is de goedkeuring van de Raad van gouverneurs die het dossier grondig onderzoekt. Eens de Raad van gouverneurs hun goedkeuring heeft gegeven en het land zijn quotum betaalt heeft, is het lid van het IMF. 7. Kritiek Een organisatie zoals het IMF blijft niet gespaard van kritiek. Verschillende groeperingen vinden dat het IMF alleen maar kijkt naar het rijke Westen. Zo blijken ze geen problemen te hebben met dictators, schending van de mensenrechten, milieuwetgeving… zolang het Westen maar een goede economie heeft. Zo worden arme landen nog armer en rijke landen nog rijker. De wereldberoemde econoom Joseph Stiglitz bekritiseerde ooit het IMF dat hun voorwaarden bij leningen de inflatie wel bestrijden maar negatief zijn voor de economische groei en werkgelegenheid. IMF Philippe Dilen 5 8. Actualiteit Door de huidige schuldencrisis hoort men elke dag wel iets over het IMF. Zo verklaarde het Griekse parlement onlangs nog dat het belastingen op onroerend goed ging invoeren. Door deze belasting zou er een verhoogde kans bestaan dat Griekenland zijn besparingsdoelstellingen opgelegd door de EU, het IMF en de ECB zou halen in ruil voor noodhulp. Als blijkt dat de besparingsdoelstellingen worden behaald krijgt Griekenland een nieuwe schijf van 8 miljard euro. Het artikel kan u nalezen in de bijlage. IMF Philippe Dilen 6 9. Bronnen Informatie over het IMF gevonden op 28 september 2011 op het internet: www.imf.be nl.wikipedia.org/wiki/Internationaal_Monetair_Fonds en.wikipedia.org/wiki/International_Monetary_Fund www.europa-nu.nl/id/.../internationaal_monetair_fonds_imf diplomatie.belgium.be/nl/Beleid/internationale_instellingen/.../imf/- Krantenartikel gevonden op 29 september 2011 op het internet: http://www.demorgen.be/dm/nl/990/Buitenland/article/detail/1325457/2011/0 9/27/Grieks-parlement-stemt-nipt-voor-eigendomsbelasting.dhtml IMF Philippe Dilen 7 10. Bijlage Grieks parlement stemt nipt voor eigendomsbelasting Alle afgevaardigden van de partij van premier Papandreou keurden het voorstel goed. © reuters Het Griekse parlement heeft de invoering van een belasting op onroerend goed goedgekeurd met een nipte meerderheid. 155 parlementsleden stemden voor, 142 stemden tegen. Alle afgevaardigden van de socialistische partij (PASOK) van premier George Papandreou stemden voor het voorstel, dat allerminst populair is bij de Griekse bevolking. Besparingsdoelstellingen Het fiat vanwege het Griekse parlement moet Papandreou's kansen verhogen om de vooropgestelde besparingsdoelstellingen te halen opgelegd door de EU, het IMF en de ECB, in ruil voor noodhulp. Experts van de zogenaamde trojka (ECB, Europese Commissie en IMF) komen later deze week bijeen om te kijken of de hervormingen volstaan. Van hun oordeel hangt af of Griekenland een nieuwe schijf van 8 miljard internationale steun zal krijgen. De stemming werd live uitgezonden op de staatstelevisie Vouli TV. IMF Philippe Dilen 8