Verbeteren van de leefstijl van langdurig opgenomen GGZ

Verbeteren van de leefstijl van
langdurig opgenomen GGZ-patiënten
Dr. Frederike Jörg
Senior onderzoeker GGZ Friesland
Postdoc ICPE/UMCG
Leefstijl
VT Wonen?
Leefstijl
Way of life?
Leefstijl
Levensfase?
Gezonde leefstijl:
gezond eten en voldoende bewegen
Schizofrenie en mortaliteit
Metabool syndroom
Criteria:
- Te grote buikomvang
- Te veel triglyceriden
- Te laag HDL-cholesterol
- Te hoge bloeddruk
- Te hoog HbA1c
Prevalentie:
- In algemene bevolking ~20% (en stijgend!)
- GGZ populatie: 30-40%
- GGZ verblijfspopulatie: 50% (PHAMOUS)
Risicofactoren metabool syndroom
• Gebruik antipsychotica
• Te weinig beweging
• Roken, drugs, alcohol
• Ongezonde voeding
• Slechte zelfverzorging
• Stress
• Genetica: link schizofrenie en DM
De verblijfs GGZ:
een ongezonde omgeving
•
•
•
•
•
•
•
Beperkt aanbod sportactiviteiten
Activiteiten/dagbesteding niet verplicht
Weinig zelf koken, zelf boodschappen doen
Centrale keuken serveert ongezonde producten
Overvloedig aanbod ongezonde tussendoortjes
Met de bus naar het werk
Schoonmaakdienst maakt kamers schoon
Houding en verwachtingen
• Wat verwachten we eigenlijk van cliënten?
• Autonomie?
• Rehabilitatie?
• Wat is de eigen gezondheid van hulpverleners?
• En hoe groot is hun kennis over gezondheid?
• Hoe groot is de groepsdruk?
Leefstijlinterventies in de GGZ?
• Ongezondheid meten = ook behandelen
• Behandelen met leefstijlinterventie, want:
– leefstijlinterventie net zo effectief, maar veel goedkoper dan
medicatie (in algemene bevolking)
– tot nu toe slechte communicatie met huisarts
•
•
•
•
Patiënten zijn zich bewust van ongezondheid
Patiënten zijn gemotiveerd daar wat aan te doen
Voor de scepticus:
Interventie = meer activiteiten = invulling lege dagen
• Maar: is een leefstijlinterventie wel effectief bij langdurig
zorgafhankelijke patiënten?
•
•
•
•
16 studies (N=11 - 130); 10 RCTs
Gericht op ‘counseling’ (dieet en beweging)
Duur interventie: 10 weken – 18 maanden
Resultaten:
– Gewicht ↓
– Risicofactoren ↓ bij langere duur interventie
• Conclusie: ‘gedragstherapeutisch programma gericht op
gewichtsverlies kan effectief zijn in het voorkomen van door
antipsychotica toegenomen gewicht’
•
•
•
•
3 studies (N= 61, 13, 10)
Yoga vs exercise, wandelen, fitness/aerobics
Duur interventie: 12-16 weken
Resultaten:
– Verbetering negatieve symptomen
– Verbetering fysieke conditie
• Conclusie: nog te weinig en te kleine studies voor definitief
oordeel over effect
•
•
•
•
23 studies (N= 8 - 309); 9 RCT’s
Nadruk op kennisoverdracht en motivatie
Duur interventie: 30 minuten – 52 weken
Resultaten:
– gewicht ↓ in 10/18 studies;
– cardiovasc. risicofactoren ↓ in 7/13 studies
• Conclusie: gecombineerde leefstijlinterventie lijkt veelbelovend
in de behandeling van somatische klachten SMI patiënten
• Meer aandacht nodig voor implementatie in dagelijkse praktijk
•
•
•
•
8 RCTs (N = 10 - 128)
Wandelen, fitness, aerobics, yoga
Duur interventie: 1 sessie – 6 maanden
Resultaten:
– gewicht ↓, risicofactoren ↓
– psychiatrische sx ↓, functioneren ↑
• Conclusie: Bewegingsgerichte interventies positief effect, maar
aantal studies is beperkt, kleine N, en inhoud interventies divers.
• Grotere studies zijn nodig met langere follow up en duidelijk
omschreven interventie
Financiering:
Doel en werkwijze ELIPS
• Deelnemers:
•
•
•
•
Opzet:
Doel:
Interventie:
Door:
500 BW en KW bewoners van
GGZ Friesland en Lentis
Cluster gerandomiseerde trial
Stimuleren gezonde leefstijl bij bewoners
3 maanden; 9 maanden monitoren
Leefstijladviseurs i.o. Hanze Hogeschool
• Metingen: T0 - T3mnd - T12mnd
* Lichamelijk (metabool syndroom parameters)
* Psychosociaal (pos & neg sx, kvl, funct.)
* Voeding en beweging (oa fitheid)
* Zorgconsumptie
• Personeel: Kennis, attitude, self efficacy gezonde leefstijl
ELIPS: 3 uitgangspunten
1. Interventie gericht op team
2. Creëren gezonde leefomgeving
3. Small change approach
ELIPS: vooral veel DOEN
Ingrediënten interventie
•
•
•
•
•
Beweeg- en sportactiviteiten
Workshops over gezond kopen, koken en eten
Informatie overdracht
Motiverende gesprekken
Gezonder maken van omgeving
Motiverende
gesprekken
Gezondere leefomgeving
• Kantine, restaurant
• Tussendoortjes
• Keukenkastjes
Workshops over voeding
•
•
•
•
•
•
•
•
Suikerklontjes test
Smoothies maken
Groentequiche maken
Gezonde lunch
Naar de markt
Alternatieven uitproberen
Spelletjes over voeding
Recepten uitdelen
Beweeg- en sportactiviteiten
• Wandelen
Bewegen en sporten
• Huishoudelijke taken
Bewegen en sporten
Bewegen en sporten
Bestendiging activiteiten
• Informatie (posters, flyers)
• Continuïteit
• Monitoring
Ervaringen tot nu toe: START
• Leefstijl ècht heel ongezond
– Ontbijten met chips
– Om 10 uur de frituur aan
– Pizza bestellen na ‘tafeltje dekje’
• Teams en bewoners enthousiast
– ‘Basiszorg’; ‘hernieuwde aandacht’ etc
• Veel beren op de weg (externe oorzaken)
– Geen formatie, geen indicatie, geen geld, geen
activiteiten, geen zaal, etc etc etc
Ervaringen tot nu toe: INTERVENTIE
• Veel intiatieven:
• Wat doen de bewoners:
– snackbars langs om soort frituurvet
– smoothies verkopen aan personeel
• Maar ook:
– Eigen hagelslag meenemen naar de lunch
Omgeving wordt gezonder:
• Wat doet het personeel?
–
–
–
–
–
–
–
Dienstrooster aanpassen
Voorraadkasten op slot
Bestellijsten aanpassen
Geen zoet beleg meer serveren
Fruit op tafel (ook op de verpleegpost!)
Gesprekken met patiënten wandelend voeren
Belangstelling van patiënten peilen!!
Omgeving wordt gezonder
• Wat doet de organisatie?
–
–
–
–
–
–
Restaurants gaan gezond
Dag van de verpleging: fruit
Gezondheid personeel…..
(Meer) eisen stellen aan patiënten
Vraagt medewerkers goede voorbeeld te geven
Leefstijlmodules in zorgprogramma
Wat moet nog?
•
•
•
•
Samenwerking met PMT/beweegagogen
Samenwerken met activiteitenbegeleiders
Leefstijl als onderdeel behandelplan
Aandacht voor negatieve symptomen,
motivational interviewing, teambuilding, ……….
• Aandacht voor somatiek en gezonde leefstijl in
opleiding (psychiater, verpleegkundige)
Discussie
• Ongezonde leefgewoontes bespreekbaar?
• Met patiënt, met elkaar?
• Autonomie versus paternalisme; of
• Autonomie versus negatieve symptomen
Dank voor uw aandacht
• [email protected]