Correctiemodel proefexamen vwo Algemeen

Correctiemodel proefexamen VWO
Algemeen
-
Als een gevraagde verklaring, uitleg of toelichting ontbreekt, mogen geen punten worden
toegekend.
-
Als een gedeelte van de zin tussen haakjes () staat, hoeft dit niet in het antwoord voor te komen.
-
Als in het antwoordmodel verschillende mogelijkheden zijn opgenomen, gescheiden door een
schuine streep /, mag elk van deze mogelijkheden worden goed gerekend.
-
Voor deze toets kun je maximaal 90 scorepunten krijgen. Het aantal scorepunten is de som van:
1 10 scorepunten vooraf;
2 het aantal toegekende scorepunten.
Het cijfer is het aantal scorepunten gedeeld door 10.
Antwoorden
1
a
Korea was in 1945 verdeeld in een Russische en Amerikaanse invloedssfeer. In 1950
overschreden communistische troepen de 38ste breedtegraad. Amerika wilde in het kader van
de Trumandoctrine het communisme een halt toeroepen. VN-troepen onder Amerikaanse
leiding dreven de communisten terug. Toen Noord-Korea bijna was veroverd, stuurde China
zijn leger de grens over. Amerika schrok terug en in 1953 werd een wapenstilstand getekend.
In het noorden van Indochina stichtte de communist Ho Chi Minh in 1945 de Democratische
Republiek Vietnam. In de koloniale oorlog die volgde, werd Frankrijk geholpen door Amerika,
dat in het kader van de Trumandoctrine het communisme terug wilde dringen. In 1954 werd
een tijdelijke verdeling van Vietnam overeengekomen langs de 17 e breedtegraad. In het
noorden mochten de communisten het gezag uitoefenen. 5 pt
b
In beide landen werd het land verdeeld in een communistisch en een ‘westers’ deel. In het
licht van de Trumandoctrine waren de gebeurtenissen in beide landen bedreigend voor de
wereldvrede. Amerika bemoeide zich daarom zowel met Korea als met Vietnam. In Korea was
echter sprake van een militaire confrontatie, in Vietnam niet. Bovendien stonden in Korea
Amerikaanse soldaten oog in oog met Chinese soldaten. In Vietnam is het nooit zo ver
gekomen. 5 pt
2
Deze ideologen wezen erop dat in het communistische systeem de productiemiddelen eigendom
zijn van de gemeenschap. Bovendien was in een samenleving waarin iedereen toch al gelijk was,
maar één partij nodig die de belangen van iedereen vertegenwoordigde. 10 pt
3
a
Kennedy nam van zijn voorganger Eisenhower de domino-theorie over. Volgens deze theorie
zou het communisme zich snel uitbreiden als Zuid-Vietnam communistisch werd. Toen in
1961 Hanoi soldaten naar het zuiden stuurde, besloot Kennedy om meer adviseurs te sturen.
De Studiegids - Vietnam: dekolonisatie en Koude Oorlog © ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zutphen 2004
1
Ook stuurde hij helikopters en financierde hij een deel van het Zuid-Vietnamese leger. Het
was niet de bedoeling dat de Amerikanen meevochten.
Johnson erfde van Kennedy een situatie waarin duizenden Amerikanen zich in Vietnam
bevonden. Om zijn binnenlandse beleid door te kunnen voeren, had Johnson ook de steun
nodig van de Republikeinen, die fel anti-communistisch waren. Om het probleem in Vietnam
snel op te lossen, stuurde Johnson de Amerikaanse luchtmacht, en later grondtroepen, naar
Vietnam. De oorlog die volgde, zou snel escaleren.
Nixon erfde van Johnson een oorlog die uitgelopen was op een mislukking. De onder Johnson
begonnen vredesbesprekingen werden door Nixon voortgezet. Hij vietnamiseerde de oorlog
en probeerde in Parijs zo snel mogelijk een vrede te sluiten. Om de druk op Noord-Vietnam te
verhogen, liet hij zware bombardementen uitvoeren. 10 pt
b
Kennedy gaf Vietnam geen prioriteit. Eigenlijk wilde hij dat Amerika zich uit het wespennest
terugtrok, maar hij liet de ontwikkelingen op hun beloop. Persoonlijk twijfelde hij zelfs aan de
domino-theorie; als China snel over atoomwapens beschikte, zou China Zuidoost-Azië
sowieso domineren.
Johnson zag de Great Society als prioriteit. Hij wilde zwarten en armen een betere toekomst
schenken. Vietnam was voor hem een blok aan het been. Hij hoopte het probleem zo snel
mogelijk op te lossen, om zich te kunnen wijden aan binnenlandse zaken.
Nixon wist dat de oorlog niet te winnen was. Zijn beleid had als prioriteit een eervolle vrede te
bereiken voor Amerika. 10 pt
4
a
Volgens beide schrijvers geeft een fotograaf zelf betekenis aan een gebeurtenis. Zij
interpreteren de werkelijkheid. 2 pt
b
De fotograaf heeft de foto veel contrast gegeven om de sfeer dreigender te maken. 2 pt
c
Een voorbeeld van een goed verslag: ‘Vandaag brachten we een Vietcong op als gevangene.
We moesten een heel eind door de jungle lopen. De verdachte kreeg water en voedsel van
ons, maar hij bleef opstandig. Tijdens de tocht probeerde hij te vluchten en hij schold
voortdurend op ons in het Vietnamees. Op een bepaald moment weigerde hij verder te lopen.
Toen heb ik hem bij zijn haren gepakt, om hem duidelijk te maken dat hij geen keuze had.’ 2
pt
d
Als je de soldaat wegsnijdt die de Vietcong bij de haren vastpakt, krijg je een een foto met een
totaal andere lading. 2 pt
e
De fotografen bedreven in de meeste gevallen geen propaganda. Zij brachten met hun
‘eerlijke fotografie’ eerder schade toe aan hun de Amerikaanse zaak. Zij wilden hun eigen
werkelijkheid weergeven en bedreven dus een kunstvorm. 2 pt
5
De juiste volgorde is: D, A, B, E, C. 5 pt
6
De Veiligheidsraad bestond uit vijf permanente leden: de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie,
Groot-Brittannië, Frankrijk en China. Deze vijf landen bezaten het recht van veto. Daarmee
De Studiegids - Vietnam: dekolonisatie en Koude Oorlog © ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zutphen 2004
2
konden zij belangrijke beslissingen blokkeren. Tijdens de Koude Oorlog werd vaak van dit recht
gebruikgemaakt. Het vetorecht werkte dus verlammend op de daadkracht. 5 pt
7
Een voorbeeld van een goed antwoord: ‘Ik begeleidde die bewuste nacht de Amerikaanse
schepen in de Golf van Tonkin. Over de radio hoorde ik dat ze af en toe dachten iets verdachts op
de radar te zien. Ik vloog naar het mogelijke doelwit, maar er was geen sprake van vijandelijke
activiteit. Pas later begreep ik dat ik die nacht een deeltje was geworden van het wereldnieuws.
Volgens Johnson en zijn militaire woordvoerders waren die nacht de schepen die ik begeleidde,
meermalen beschoten door Noord-Vietnamese boten! Johnson kreeg het voor elkaar dat het
Congres een resolutie aannam, die hem de volmachten gaf een oorlog te beginnen. Ik was
verbaasd dat het Congres de lezing van de president zo gemakkelijk accepteerde. Iedereen kon
aanvoelen wat de consequenties waren. Een eenvoudig onderzoek had de waarheid aan het licht
gebracht. Volksvertegenwoordigers zijn het aan hun kiezers verplicht om de regering zo scherp
mogelijk te volgen. In 1964 hebben zij gefaald.’ 10 pt
8
a
Het Amerikaanse leger versloeg in 1968 de vijand bij Khe San en in het Tet-offensief. 5 pt
b
Een overwinning op het slagveld luidde niet de eindzege in, maar was het begin van een
eerloze afgang. De vijand bleek in 1968 zo sterk, dat Amerika begon in te zien dat de oorlog
niet zo gemakkelijk te winnen was als de militairen het voordeden. 5 pt
9
a
Tijdens de verkiezingen bevond het Amerikaanse leger zich in Irak, waar de dictator Hoessein
was verjaagd. Bush wierp zich op als de bestrijder van alle terreur op de wereld. Zijn imago
werd beschadigd toen de Amerikanen hoorden dat hij zelf als soldaat de dienst in Vietnam
was ontlopen. 5 pt
b
In 1966 was de stemming ten aanzien van Vietnam nog positief. De dienstplicht werd nog niet
massaal ontdoken. In 1968 (het jaar van Khe San en het Tet-offensief) was die stemming
omgeslagen in een algehele malaise. Niet alleen Bush, maar talloze andere jonge mannen
probeerden ‘Vietnam’ te ontlopen. 5 pt
10 a
Amerika wilde wederzijdse troepenterugtrekking en vrije verkiezingen. Nixon liet in 1972 de
eerste eis vallen, omdat hij haast had in verband met zijn herverkiezing. Noord-Vietnam eiste
wederzijdse terugtrekking en de instelling van een interim-regering, bestaande uit leden van
het NLF. Deze interim-regering moest verkiezingen organiseren, waarna hereniging kon
volgen. Zuid-Vietnam volgde de Verenigde Staten, maar eiste telkens aanvullende
veiligheidsgaranties, om zonder Amerika niet ten prooi te vallen aan Hanoi. 5 pt
b
Nixon en Kissinger ontwikkelden de linkage-strategie. Zij wilden Noord-Vietnam onder druk
zetten door de relaties te verbeteren met Moskou en Beijing. De Russen zouden in de
peperdure wapenwedloop openstaan voor wapenreducties. Ook zou Amerika de Russen
moderne technologie, consumptiegoederen en graan kunnen leveren. De Chinese leiders
zagen in samenwerking met de Verenigde Staten een waarborg tegen mogelijke agressie van
De Studiegids - Vietnam: dekolonisatie en Koude Oorlog © ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zutphen 2004
3
Russische zijde. In ruil hiervoor zouden China en de Sovjet-Unie assistentie kunnen bieden
om de Vietnam-oorlog te beëindigen. 2½ pt
c
In oktober 1972 sloten Amerika en Noord-Vietnam een ontwerp-vredesverdrag. ‘Peace is at
hand,’ verklaarde Kissinger. Thieu was echter niet tevreden en eiste daarom meer
veiligheidsgaranties. Terwijl er een vredesakkoord op tafel lag, begon Nixon de beruchte
kerstbombardementen. Hij wilde Thieu hiermee bewijzen dat Amerika Zuid-Vietnam niet in de
steek zou laten. / De bombardementen hadden een politiek doel. Zij waren eerder bedoeld om
Thieu over de streep te trekken, dan om Noord-Vietnam klein te krijgen. 2½ pt
De Studiegids - Vietnam: dekolonisatie en Koude Oorlog © ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zutphen 2004
4