Determinanten vaginale dilator gebruik gynaecologische

Determinanten vaginale dilator gebruik
gynaecologische kankerpatiënten
na radiotherapie
Rinske Bakker
Vermeer, W.M.; Creutzberg, C.L. ; Mens, J.W.M.; Nout, R.A.; ter Kuile, M.M.
Journal of Sexual Medicine 2015; 12:764-733.
Achtergrond
• Jaarlijks 4400 vrouwen gynaecologische kanker1
• Curatieve behandeling:
• Chirurgie
• Primair of adjuvant chemo-radiatie
• Radiotherapie in het bekken (RT) bij 1/3
1Nederlandse
NVPO Congres
2
Kankerregistratie (2012).
20 maart 2015
Seksuele problemen1
• Vaginale verkorting / vernauwing
• Verminderde lubricatie
• Dyspareunie
• Post-coïtaal bloedverlies
• Verminderd verlangen, opwinding, satisfactie
• Relatieproblemen
1Bakker
NVPO Congres
(in preparation); Abbott-Anderson (EJGO, 2012); Pieterse (IJGC, 2006); Lindau (EJGO, 2007); Bergmark (NEJM, 1999).
2Pieterse (IJGC, 2013); Brand (IJGC, 2006); Frumovitz (JCO, 2005); Jensen (IJROBP, 2003); Juraskova (JPO, 2003).
3Kirchheimer (2012).
3
20 maart 2015
Seksuele problemen1
• Vaginale verkorting / vernauwing
• Verminderde lubricatie
• Dyspareunie
• Post-coïtaal bloedverlies
GEZOND
• Verminderd verlangen, opwinding, satisfactie
• Relatieproblemen
Vooral na RT2
NA RT
1Bakker
NVPO Congres
(in preparation); Abbott-Anderson (EJGO, 2012); Pieterse (IJGC, 2006); Lindau (EJGO, 2007); Bergmark (NEJM, 1999).
2Pieterse (IJGC, 2013); Brand (IJGC, 2006); Frumovitz (JCO, 2005); Jensen (IJROBP, 2003); Juraskova (JPO, 2003).
3Kirchheiner (2012).
4
20 maart 2015
Vaginale pelottes1
• Voorkomen verkorting en vernauwing1
• Seksuele revalidatie1
• 2-3x per week, 1-3 minuten, 9-12 maanden1
• Pelottegebruik moeilijk
• Compliance ongeveer 1/42
Hoe ondersteunen?
1Bakker
2Friedman
NVPO Congres
(IJGC, 2014).
(IJROBP, 2010); Jeffries (IJROBP, 2006); Juraskova (Psy-Onco, 2003).
5
20 maart 2015
Methode
• Semi-gestructureerde interviews 30 vrouwen
• 32-67 jaar oud
• 2-36 maanden na RT in LUMC of EMC
• N-Vivo software
• Ervaringen pelottegebruik in kaart1:
Intentie
Start
1Health
NVPO Congres
Volhouden
Action Process Approach model (HAPA): Schwarzer (Rehabil Psychol, 2011).
6
20 maart 2015
Intentie
 Gemotiveerd: Intentie 93%
• Voorkomen verklevingen en toegankelijke vagina
• Kwaliteit & kwantiteit instructies
• Evaluatie tijdens follow-up
Intentie
NVPO Congres
Start
7
Met partner, 50 – “Ik voel het, ik
moet het doen, dus dat is ook
geen echt plezier, maar het is wel
belangrijk denk ik. Anders wordt
mijn vagina te klein denk ik.”
Volhouden
20 maart 2015
Start & Volhouden
 Initiatie tenminste 1x (93%)
 Volhouden (25%)
Met partner, 41 - “En door de
radiotherapie had ik ook een soort
verbrand gevoel, ook vaginaal. Dus ja,
het was allemaal erg gevoelig en erg
pijnlijk. Het was vooral de angst voor
pijn.”
- Negatieve emoties
- Design pelottes
± Instrumentele, informationele & sociale steun
Intentie
NVPO Congres
Start
8
Volhouden
20 maart 2015
Start & volhouden
 Volhouden (25%)
Met partner, 53 - “Nou, ik neem
gewoon een douche en gebruik
de pelottes dan elke dinsdag en
vrijdag.”
+ Planning
+ Controle
+ Ervaringen effect
Intentie
NVPO Congres
Geen partner, 62 – “Ja, heel raar,
maar ik doe het op muziek van
Wagner. Want dat is een stuk, dat
duurt precies tien minuten.”
Start
9
Volhouden
20 maart 2015
Klinische implicaties
Pelottegebruik volhouden is moeilijk!
• Ondersteuning:
• Vooral helpen plannen en controleren
• Ervaring effect
• Anticiperen op barrières
• Omgaan negatieve emoties
NVPO Congres
10
20 maart 2015
Seksueel revalidatieprogramma
• Seksualiteit & pelottegebruik
• Vier gesprekken:
• Voorlichting
• Face-to-face ondersteuning
• Evt. partners betrekken
NVPO Congres
11
20 maart 2015
LUMC
Mw. drs. R.M. Bakker, PhD-kandidaat/ psycholoog (uitvoerend onderzoeker)
Mw. prof. dr. C.L. Creutzberg, radiotherapeut-oncoloog (hoofdonderzoeker)
Mw. dr. M.M. ter Kuile, klinisch psycholoog/ seksuoloog (project manager)
Mw. drs. C.C. Tuijnman-Raasveld, GZ-psycholoog/ seksuoloog
Mw. drs. H.E. de Groot, GZ-psycholoog/ seksuoloog
Mw. M.S. Laman, advanced practitioner brachytherapie
Mw. J.G.M. Poelman, verpleegkundig consulent radiotherapie
Dhr. dr. R.A. Nout, radiotherapeut-oncoloog
Dhr. dr. C.D. de Kroon, gynaecoloog-oncoloog
Mw. drs. L.A. Velema, gynaecoloog-oncoloog
Erasmus MC Kanker Instituut
Dhr. drs. J.W.M. Mens, radiotherapeut-oncoloog (hoofdonderzoeker)
Mw. drs. I.M.N. de Pree, radiotherapeut-oncoloog
Mw. C. Braat, verpleegkundig specialist radiotherapie
Mw. W.C.P. Hompus, verpleegkundig consulent gynaecologie
Mw. dr. H.C. van Doorn, gynaecoloog-oncoloog