PowerPoint-presentatie

SCHIET IN ZAAD
Studiedag Velt
17 november 2012 - Vlaams Parlement
Ir. Hervé De Clercq
ILVO – Plant
http://www.ilvo.vlaanderen.be
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Evoluties in diversiteit
van voedingsgewassen
•
•
•
•
Historiek van de landbouw
Evolutie van de biodiversiteit
Technologie – Biologie - Industrialisering
Zelf zaden telen – Regelgeving
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
10 000 jaar geleden
• Eerste Landbouw: mens stopt zaden in de grond
nieuw: boer kiest vruchtbare grond,
sedentair: vee, teelten
• Oudste gewassen: tarwe, gerst,
linzen, bonen
(Farm Saved Seed)
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Mens wordt veeboer
• Kiest huisdieren: rustige dieren
hond, schaap, geit, varken, rund, ezel, kameel
• Agressieve dieren
worden geslacht
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
5 000 jaar geleden
• Heel de wereld slaat aan het boeren
Midden-Amerika: eerste maïs
Zuid-Azië: eerste rijst
• Egyptisch tijdperk:
farao’s, piramides
tijd voor meer cultuur
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
2500 v.c. – 50 v.c
• Egyptenaren maken eerste bier: gerst gegist
• De Grieken maken eerste wijn
- maken eerste wiel
- maken betere ploeg
- ossen als trekdier
- vele groenten en fruit:
ui-achtigen, asperge, perzik, pruim, druif,
komkommer, watermeloen, ..
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
De Romeinse boerderij
• Vee: - rund en varken beter gevoed
- selectie naar grotere dieren
- ook: ezel, kat, ganzen, kippen, duiven
• Teelten: Romeinen brengen kennis en zaden
- kersen, pruimen, perzik, druif
- appel, peer, vijg, dadel
- granen, koolgewassen, uien, erwten,
- selder, sla’s, asperge
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
1400 n.c. – 1700 n.c.
• Ontdekkingsreizen: Amerigo Vespucci (°1454)
• Renaissance: mens leergierig, kritisch
Univ. Lovaniensis (1425), Univ. Leiden (1575)
• Kunst: Michelangelo, Pieter Breugel, Rembrand,
• Landbouw: Columbus (°1451), 4 reizen
aardappel, mais, bonen, tomaten (pomi d’oro),
paprika, pompoen, …
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
1742 Andrieux
1775 Vilmorin
Andrieux
1986 Vilmorin sa
1997 Limagrain
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Aardappel
• Basisvoedsel iedere europeaan
sedert Franse Revolutie 1789
• Aardappel misoogst 1845-1848
hongersdood, emigratie naar VS
roep om scheikundige
gewasbescherming
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Biodiversiteit
• 1920 aardappel Bintje
schoolmeester de Vries: hobby veredelaar
handkruising op zelfbestuiver: = F1 hybride
voordeel:
stekvermeerderd gewas
geen uitmendelen nodig
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Seed Business
• 1925 eerste maïs hybride (USA)
F1: kruisen 2 inteeltlijnen
na ontpluimen moederlijn
voordeel hybride: uniformiteit, opbrengst
voordeel open bestoven ras: diversiteit
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Seed Business
• 1933 Emsweller ontdekt cms in ui
(Italian Red)
voordeel cms: moederlijn via zaad
F1 hybride ui
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Seed Business
• 1947 1953 Grimball en Munger: cms wortel
brown anther en petaloïd
F1 hybride:
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Seed Business
• 1968 Ogura ontdekt cms in radijs
F1 radijs
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Seed Business
• 1974 – 79 eerste koolhybrides
eerste witloofhybrides (Flambor, Zoom, Bergère)
• 1985 hybride watermeloen, …
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Seed Business
• 1995 preihybrides: gebruikt natuurlijk ms
en bulbilvorming
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Prei hybride: hoezo?
Fase 1: selectie ouderlijnen
Fase 2: proefkruisingen
Fase 3: praktijkevaluatie
Fase 4: introductie nieuw ras
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Prei hybride
• Fase 1: selectie ouderlijnen
♀
ms-planten opsporen in F2-F3…
en in standhouden via bulbils
♂
bestuiverplanten selecteren
en in standhouden via bulbils
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Prei hybride
• Fase 2: proefkruisingen
X
x
Y
Proefkruisingen tussen ms en bestuiver
F1 F1 F1 F1 Eerste evaluatie van de proefkruisingen
- zaadopbrengst
- landbouwkundige waarde
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Prei hybride
• Fase 3: praktijkevaluatie
F1 F1 F1 F1 Beste F1 naar praktijkproefveld
- ILVO-proefveld
- proefveld tuinder (zaadfirma)
F1 F1 F1 F1
ILVO: vegetatief vermeerderen
en opschalen zaadproductie
zaadfirma: proeven op meerdere locaties
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Prei hybride
• Fase 4: Introductie
nieuw ras
Italië
zaadproductie
Zaadfirma
aanmelding op rassenlijst
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Regelgeving zaai- en pootgoed
• Waarom: rietsuiker embargo 1790,
aardappeloogst mislukking 1845-1848, ..
• Wie: nationale overheden: voor voldoende voedsel
bewaken kwaliteit van zaai- en pootgoed
• Basiswet Bescherming van kweekproducten
Fr-S: 1961: Verdrag van Parijs, akte 1972
B: 1975, 1977, 1978, 1981, 1984, 1993, 2002,
Nl: 1967, .. 2005..
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Regelgeving rassenlijsten
• Handel in zaaizaden en pootgoed
UPOV: °1961, in 2007: 65 lidstaten
CPVO: °1994 verord. 2100/94/EC
Nationale rassenlijst – Europese rassenlijst
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Rassenlijst groenten 1
• Officiële rassen: op lijst (nat. of EU)
groenten wel OHB, geen CGW nodig
eigenaar bezit exclusief recht op verhandelen
mag wel vermeerderen: - particulier, hobby (zonder inkomen)
- onderzoek, kruisen tot nieuw ras
(landbouw: 2006 regeling hoevezaad, hoevepootgoed)
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Rassenlijst groenten 2
• niet-officiëel geteste rassen: op lijst
Commissie Directive 2009/145/EC
1) instandhoudingsrassen (telerselecties, landrassen)
mogen verhandeld, beperkt areaal
2) amateurrassen (hobby)
mogen verhandeld, geen beperkt areaal
enkel in kleinverpakking
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Rassenlijst groenten 2
• 1) instandhoudingsrassen


rassen die meer dan 2 jr van offic. lijst zijn
of rassen in hun oorsprongsgebied
-- geen offic. OHB, wel rasbeschrijving -commercialisatie in gebied van oorsprong
* zaadproducties officieel melden
* zaden: gecertificeerd of standaard
* areaal per ras: 10ha 20ha 40ha
* etikettering zorgt voor traceerbaarheid
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Rassenlijst groenten 2
• 2) amateurrassen (hobby)


rassen die meer dan 2 jr van offic. lijst zijn
of gelijk welk ander ras
zonder vermelding van oorsprongsgebied
commercialisatie overal (zonder areaalbeperking)
* enkel in kleinverpakking (5g 25g 250g)
* enkel standaard zaad
* etikettering volgens voorschriften
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Regelgeving conflict
• Kokopelli: 2000 groenterassen in catalogus
zoeken peterschap (ish) per ras
VEROORDELING:
•
rechtbank van Nancy veroordeelde Kokopelli in 2008 tot betaling van een
schadevergoeding aan Graines Baumaux wegens oneerlijke mededinging
•
“Kokopelli maakt zich schuldig aan daden van oneerlijke mededinging door
zaaizaad van groenten te verkopen dat noch in de Franse, noch in de Europese
gemeenschappelijke rassenlijst voor groentegewassen is opgenomen”
•
Het Europees Hof van Justitie toetst de Europese richtlijnen achtereenvolgens nog aan
het gelijkheidsbeginsel, de vrije uitoefening van economische activiteiten, het vrij
verkeer van goederen en het internationaal verdrag dat ijvert voor het behoud en
duurzaam gebruik van een diversiteit aan gewassen voor landbouw en voeding. De
conclusie luidt telkens dat aan de geldigheid van de Europese voorschriften voor
groentezaden geen afbreuk wordt gedaan (arrest Hof van Justitie 7/9/2012)
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Biodiversiteit bescherming
• Genenbank wereldwijd
instituten: B ILVO, F INRA, UK HRI,
D IPK, S NGB, Spitsbergen
zaadbedrijven prof. ras: werkcollecties
zaadbedrijven hobbyrassen
hobbyveredelaars, hobbytuinders, Velt
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Dank u
Hervé De Clercq
ILVO, Melle
09 272 2850
Vlaamse Overheid
ILVO – Plant
Studiedag Velt - 17 november
http://www.ilvo.vlaanderen.be
2012
Beleidsdomein Landbouw en Visserij