Fistel bij de anus (peri-anale fistel)

Fistel bij de anus
(peri-anale fistel)
Uw behandelend arts heeft een fistel bij uw anus geconstateerd. Binnenkort wordt
u hieraan geholpen. In deze brochure treft u informatie over de aandoening en
behandelingsmogelijkheden.
Neem altijd uw
vens
verzekeringsgege
wijs mee!
en identiteitsbe
Een fistel is een onnatuurlijke verbinding van een lichaamsholte of van een
klier met de huid. Een lichaamsholte kan bijvoorbeeld een darm zijn of een
afvoerbuis van een orgaan. Meestal ontstaat een fistel na een ontsteking.
Vanuit de lichaamsholte of klier heeft de ontsteking zich tot de huid uitgebreid
(bijvoorbeeld als een abces naast de anus) en is vervolgens spontaan of
na insnijding doorgebroken. Wanneer de ontstekingsverschijnselen zijn
verdwenen, kan er een fistel overblijven. Soms lijkt het erop of het fistelwondje
is genezen, maar na enige tijd komt er toch weer vuil of vocht uit.
Een peri-anale fistel (of fistula ani) is een verbinding tussen de endeldarm en de
huid. Het ontstaat meestal na een ontsteking in een anaalplooi of anaalkliertje.
De ontsteking breidt zich uit in de sluitspier van de anus en vervolgens naar de
huid. Wanneer de ontsteking door de huid heen is gebroken, kan er een fistel
overblijven. De fistel loopt daardoor bijna altijd door het onderste deel van
de sluitspier van de anus. De fistelgang kan een rechtstreeks verloop hebben
naar de endeldarm, maar kan ook heel gecompliceerd verlopen (bijvoorbeeld
kronkelig en eventueel met zijvertakkingen, of hogerop door de sluitspier
heen). Het kan dus zijn, dat bijvoorbeeld een fistel-opening bij de rechter bil
een inwendige verbinding heeft met de linkerkant van de endeldarm.
Oorzaak
Waarom deze aandoening bij de ene mens wel en bij de ander niet voorkomt,
is niet bekend. Het is niet duidelijk of het bijvoorbeeld te maken heeft met een
bepaald stoelgangspatroon.
Klachten
Een peri-anale fistel veroorzaakt meestal verontreiniging: regelmatig komt er
vuil of vocht uit. Ook kan er af en toe weer een abcesje ontstaan, dat zich via de
fistel ontlast.
2
Peri-anale fistel
Nader onderzoek nodig
Meestal zijn de klachten en de bevindingen bij onderzoek duidelijk genoeg
om de diagnose te kunnen stellen. Nader onderzoek is dan niet of in beperkte
mate nodig. Eventueel wordt een endoechografie uitgevoerd. Dit is een
geluidsgolven onderzoek via de anus, om het verloop van de fistel naast de
anus beter te kunnen beoordelen.
In zeldzame gevallen kan een perianale fistel een uiting zijn van een
onderliggende darmziekte. Uw klachten en de bevindingen bij het
lichamelijk onderzoek kunnen hier al op wijzen. In dat geval is er wel nader
onderzoek nodig in de vorm van darmfoto’s en een kijkonderzoek in de
darm (endoscopie). Daarmee kan de ernst van de eventueel onderliggende
darmziekte worden vastgesteld.
Behandelmogelijkheden
Er is eigenlijk maar één afdoende behandelingsmogelijkheid en dat is een
chirurgische behandeling waarvoor u meestal een paar dagen moet worden
opgenomen. Bij de operatie wordt het verloop van de fistelgang vastgesteld
en wordt de fistelgang helemaal opengelegd. Wanneer de fistel door het
onderste deel van de sluitspier van de anus verloopt - en dat is doorgaans
het geval - wordt ook dit deel van de sluitspier opengelegd. Er blijft genoeg
sluitspierweefsel over om incontinentie te voorkomen. Bij gecompliceerde
fistels kan - afhankelijk van de ingewikkeldheid - wel eens een andere
operatieprocedure nodig zijn. In die gevallen kan de fistel niet volledig worden
opengelegd, omdat dit ten koste zou gaan van de kringspier. Dit zou kunnen
leiden tot incontinentie voor lucht, vocht of ontlasting. Meestal wordt dan
gekozen voor een zogenaamde “slijmvliesverschuivingsplastiek”. De fistel
wordt dan tussen de huid en de kringspier verwijderd, waarbij de kringspier
ongemoeid blijft.
3
Vervolgens wordt in de endeldarm van het slijmvlies een lapje gemaakt. Dit
wordt over de inwendige opening van de fistel getrokken en vastgehecht.
Hierdoor wordt de toegang tot de fistel afgesloten. Het gebied van de fistel kan
nu genezen.
Afhankelijk van het verloop van de fistel en de uitgebreidheid van het
ontwikkelingsgebied, moet de arts soms voor een tijdelijke oplossing kiezen.
Deze bestaat meestal uit het plaatsen van een niet oplosbare hechting of een
klein rubber slangetje door de fistel. Hier ondervindt u weinig hinder van.
Hierna kan later eventueel een definitieve operatie volgen.
Mogelijke complicaties
Geen enkele ingreep is vrij van de kans op complicaties. Zo zijn er ook bij deze
operatie de normale risico’s op complicaties van een operatie, zoals trombose,
nabloeding, wondinfectie.
De ingrepen vinden plaats in een bloedvaatrijk gebied (de anus) en bovendien
wordt de wond opengelaten. Daarom kan na de behandeling wat bloedverlies
optreden. De kans op wondinfectie is nauwelijks aanwezig, omdat de wonden
geheel worden opengelaten.
Bij deze ingrepen wordt geopereerd in de nabijheid van - of aan een deel
van de sluitspier van de anus. Dit zou gevaar op kunnen leveren voor de
continentie, het vermogen om darmgassen, vocht (slijm, diarree) en ontlasting
onder controle te houden. In het begin kan er zeker sprake zijn van enig verlies
van controle van de sluitspier met name op winden, mogelijk ook op vocht.
Zeker omdat de wonden open zijn. Wanneer u een windje of wat vocht voelt
aankomen, moet u daarom de sluitspier bewust aanspannen. Meestal is dit van
tijdelijke aard. In een klein aantal gevallen kan het verlies van deze controle
blijvend zijn. Vooral het verlies van wat vocht (verlies van anaal slijm met of
zonder ontlastingsvezels, soiling genoemd) kan hinderlijk zijn.
4
Peri-anale fistel
Helaas kan een fistel terugkomen. Bij ‘simpel’ verlopende fistels die worden
opengelegd is dit zeldzaam. Bij ingewikkeld verlopende fistels komt dit echter
nog al eens voor. Dit is afhankelijk van de gebruikte operatietechniek.
Na de operatie
Omdat de wonden worden opengelaten zal er zeker wat ongemak bestaan.
Net na de operatie heeft u pijnklachten. Na de behandeling is het wondgebied
bij de anus bedekt met een gaasje. Meestal krijgt u een recept voor gazen mee
naar huis.
Na een “slijmvliesverschuivingsplastiek” zult u enkele dagen een aangepast
dieet moeten volgen om passage van ontlasting zoveel mogelijk te
voorkomen. U wordt hierover bij ontslag geïnformeerd.
Het wondgebied moet u regelmatig schoonspoelen, met name na de
stoelgang, maar ook tussendoor. Twee à drie keer per dag is doorgaans
voldoende. Met de douche kunt u het gebied gemakkelijk schoon spoelen.
Gebruik zo nodig een zitbadje met warm water.
Bij pijn is het innemen van een eenvoudige pijnstiller (Paracetamol) meestal
voldoende. Na de ingreep zult u de stoelgang zacht moeten houden. Hiervoor
krijgt u in het algemeen een recept mee naar huis.
Na een “ slijmvliesverschuivingsplastiek” kan er wat vocht en bloed uit de anus
komen. Dit is in het algemeen niet verontrustend. Krijgt u na enkele dagen
toename van pijn, dan moet u contact opnemen met uw behandelend arts.
Zetpillen mag u niet gebruiken.
5
Vragen
Wanneer u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft, zal uw
behandelend arts deze graag beantwoorden.
Telefoonnummers
Rijnstate Arnhem
Polikliniek Chirurgie:
Afdeling Chirurgie:
088 - 005 77 37
088 - 005 68 75
Buiten kantooruren kunt u voor spoedgevallen contact opnemen met de
Spoedeisende hulp, via 088-005 6680.
6
Peri-anale fistel
7
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste
specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken.
Rijnstate
Postbus 9555
6800 TA Arnhem
T 088 - 005 8888
E [email protected]
www.rijnstate.nl
Ziekenhuislocaties
Arnhem
Zevenaar
Velp
Dieren
Arnhem-Zuid
002690/2013-12 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2013
Colofon
De tekst van deze brochure is ontleend aan voorbeeldteksten van de
Commissie Voorlichting van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde.
(www.ziekenhuis.nl/ziektebeelden)