wat te doen bij een fistel?

Toegelicht
Wat te doen
bij een fistel?
Een fistel is een soort zweertje
dat vanuit een zieke darm
doordringt en een weg zoekt
naar nabij gelegen organen of
naar de huid. Zo ontstaat een
met slijmvlies bedekt tunneltje
waar etter of zelfs ontlasting
doorheen loopt. Helaas zijn
fistels niet altijd tegen te gaan,
maar meestal wel te genezen.
Slaat een zogeheten
conservatieve behandeling
niet aan, dan wordt – liever
niet - teruggevallen op een
operatie.
Deze zijn het gevolg van ontstekingen
overigens als nadeel heeft dat deze
van de darmwand. Een fistel in de ana-
in 50 tot 70 procent van de gevallen
le klier ontstaat door een ontsteking
terugkomt. Bij een fistel bij de vagina
waarbij er geen of onvoldoende afvoer
wordt er daarom vaak voor gekozen
is van het vocht. In de klier ontwikkelt
deze met een zogeheten setondraad-
zich dan een klein abces, dat door kan
je open te houden, zodat het vocht
breken naar de huid. Als deze door-
erlangs naar buiten kan lopen. Hier-
braak niet geneest, maar chronisch
door geneest de fistel vaak wel.
ontstoken blijft, dan ontstaat een fistel
De conservatieve behandeling bestaat
die vocht blijft afscheiden.
verder uit een evenwichtige voeding
en, bij koorts het toedienen van anti-
Meest voorkomend
biotica. Al met al duurt het vier tot zes
Er zijn ook peri-anale (naast de anus)
weken eer resultaat is behaald.
fistels: deze komen van alle soorten
fistels het vaakst voor, namelijk in
Operatie
ruim 50 procent van de gevallen. Een
Helpen deze behandelingsmethoden
peri-anale fistel ontstaat in de endel-
niet of weet een arts vooraf al dat
darm en loopt naar (de huid rondom)
ze niet helpen zullen (bijvoorbeeld
De meeste fistels ontstaan na een
de anus. Oorzaak is een ontsteking
bij een inwendige fistel), dan wordt
ontsteking in een lichaamsholte of in
van het lymfeweefsel dat achter de
overgegaan tot opereren. Vaak wordt
een klier. Bijvoorbeeld als gevolg van
anale klier ligt.
wel geprobeerd een ingreep zo lang
de ziekte van Crohn en heel soms coli-
Zo’n fistel kan ontstaan zonder dat de
mogelijk uit te stellen, omdat opera-
tis ulcerosa. Heeft de ontsteking zich
endeldarm door de ziekte van Crohn is
ties bij Crohn zo veel mogelijk verme-
uitgebreid tot de huid (dit heet een
uitwendige fistel) dan kan deze spontaan openbreken. Maar ook een arts
kan besluiten dit te doen. Geneest
de ontsteking uit zichzelf, dan kan er
De huid op het aangetaste gedeelte wordt zo
optimaal mogelijk verzorgd
toch een fistel overblijven, waar af en
aangetast. Ook als het laatste gedeel-
den moeten worden. Ook wordt over-
toe weer vuil of vocht uit naar buiten
te van de endeldarm is aangetast,
wogen of een operatie bepaalde zaken
komt. Maar in de meeste gevallen
kunnen diepe crohnzweren leiden tot
niet verergerd. Het zou er bijvoorbeeld
groeit de fistel vanzelf weer dicht als
fistels en abcessen rondom de anus.
toe kunnen leiden dat de stoelgang
de ontsteking is genezen.
Deze fistels worden door de ziekte
niet meer kan worden opgehouden.
Inwendige fistels daarentegen ver-
van Crohn zelf veroorzaakt en hebben
Een belangrijk onderdeel van de zorg
binden zich tussen twee organen. Ze
vaak een rechtstreekse verbinding
is verder dat deze niet alleen is gericht
kunnen op de volgende plaatsen ont-
met de darm.
op de fistel zelf, maar ook op de bege-
staan:
• tussen de dunne darm en de dikke
darm;
Is de huid rondom de fistel gezond,
lijkheden van een fistel in tweeën te
dan kan de opening als een stoma
• tussen darmlissen onderling;
delen, al naar gelang de ernst van de
worden behandeld. De beschikbare
• tussen de dunne darm en de blaas;
klachten. De eerste is een conserva-
materialen zijn dan ook uitstekend. Al
• tussen de dunne darm en de
tieve therapie. In eerste instantie vindt
met al is het verzorgen van fistels niet
drainage van de fistel plaats èn wordt
eenvoudig. Dit vereist niet veel geduld
de huid op het aangetaste gedeelte zo
van de patiënt, maar ook een intensie-
Sommige mensen met de ziekte van
optimaal mogelijk verzorgd. Bij drai-
ve samenwerking tussen artsen, de
Crohn krijgen fistels rondom de anus.
nage wordt de fistel geopend, wat
verpleegkundige en de diëtist.
vagina
48
leiding van de patiënt en hun naasten.
Grofweg zijn de behandelingsmoge-
Vooruitgang juni 2007