tuinieren op veen

Esther de Winter
Esther de Winter is
tekstschrijver en
wetenschapsjournalist.
www.estherdewinter.nl
V
eengrond ontstaat niet zoals klei en
zand door verwering van gesteenten,
maar uit opgehoopte onverteerde plantenresten. Die ophoping ontwikkelt zich onder
natte of heel vochtige omstandigheden,
bijvoorbeeld in een plas of moeras.
Doordat er geen zuurstof bij de afgestorven
planten­delen kan komen, worden deze niet
of nauwelijks afgebroken en stapelen ze
zich op tot dikke lagen.
Er zijn verschillende soorten veen. Veen
dat ontstaat onder invloed van een hoge
grondwaterstand wordt laagveen genoemd.
FOTO: ROSE-MARIE GERRITSEN
FOTO: ROSE-MARIE GERRITSEN
Tuinieren op
veen
Het kan zijn opgebouwd uit resten van
moerasbos (broekveen) of uit riet (rietveen).
Doordat het grondwater meestal voedselrijk
is zijn deze soorten veen dat ook.
Zeggeveen ontstaat in situaties waar het
grondwater minder invloed heeft op het
veen en de vegetatie meer afhankelijk is van
regenwater. Regenwater is mineraalarm en
van zichzelf een beetje zurig. Dit type veen
is daardoor minder voedselrijk. Zeggeveen
kan ontstaan als opvolger van broek- of
­r ietveen; naarmate het veenpakket dikker
wordt en het grondwater verder weg raakt,
past de vegetatie zich aan en gaan
­zeggesoorten overheersen.
Hoogveen tenslotte is voor zijn ontstaan
volledig afhankelijk van regenwater, het
staat niet met het grondwater in contact,
bijvoorbeeld doordat er een dik veenpakket
onder zit. Het bestaat hoofdzakelijk uit
veenmos en is heel voedselarm. Aan de
structuur van veen kun je zien waaruit het is
gevormd; veenmos of takjes van heide zijn
vaak nog goed te onderscheiden.
Veengronden
in ­Nederland
TEKENING: ANET SCHOLMA
I
n het verre verleden is bijna de helft van
Nederland met veen bedekt geweest.
Laagveen kwam in de laaggelegen gebieden
in het westen en noorden van Nederland
voor. Daar wordt het veen vaak afgewisseld
met lagen klei of zand die zijn afgezet door
de zee en rivieren. Maar ook in Drenthe,
Zuidoost-Groningen en de Peel vond in
hooggelegen delen met een slechte afwatering veenvorming plaats.
Veel veen is in de loop der tijd afgegraven.
In de Romeinse tijd werd veen verbrand om
er zout uit te winnen. In de Middeleeuwen
werd het veen afgegraven en gedroogd tot
turf die als brandstof werd gebruikt. Veel
plassengebieden hebben we aan deze
­afgravingen te danken. Het nog resterende
laagveen is vooral in gebruik als weide- of
hooiland. Echt hoogveen vind je alleen nog
in een aantal natuurgebieden.
E
en tuin op veengrond zal meestal een
hoge grondwaterstand hebben en zeer
voedselrijk zijn. Ga zo’n tuin niet draineren,
maar koester de natte aard ervan. Uitdroging
van veengrond is namelijk onomkeerbaar.
Als het vocht er eenmaal uit is, wordt vocht
ook niet meer opgenomen en kunnen er
geen planten meer op groeien. De tuin zakt
door ontwatering bovendien des te harder
doordat het veen verteert als het droogvalt.
Kies dus planten die houden van vochtige en
voedselrijke omstandigheden en die geen
moeite hebben met zurige grond, bijvoorbeeld koninginnekruid, moerasspirea,
kattestaart, valeriaan en puntwederik.
Voor bomen en struiken kan een hoge
grond­waterstand een probleem zijn, omdat
wortels niet in het grondwater kunnen
groeien. Ze kunnen daar niet ademen. Grote
bomen kunnen zich daardoor onvoldoende
verankeren en gemakkelijk omwaaien.
Els, es en berk zijn wel bestand tegen hoge
grondwaterstanden.
O
p sommige plaatsen in Nederland op het
veen zakt de grond wel 10 centimeter per
jaar. Dat geeft bijvoorbeeld problemen met
het verzakken van een terras. Door het
gewicht van een zandbed klinkt het veen
verder in en zakt het zand uiteindelijk weg in
het veen. Dat betekent om de zoveel jaar het
terras ophogen.
Ook de rest van een tuin op veen zakt geleidelijk weg. Dat is lastig voor wie van grote
bomen houdt, die kunnen moeilijk elke vijf
jaar verplant worden. Daar staat tegenover
dat je op veen meestal tuiniert op vruchtbare grond die goed vocht vasthoudt en bij
normale vochtomstandigheden redelijk te
bewerken is. n
OnzeEigenTuin/Winter 2012
7