Bloedplasma Bloedcellen Rode bloedcellen Witte bloedcellen Bloedplaatjes Functie algemeen Vervoeren van stoffen Zuurstof (Rode bloedcellen) Voedingsstoffen (bloedplasma) Samenstelling Plasma-eitwitten Water Opgeloste stoffen (zouten) Vervoer Zuurstof (zeer weinig) Voedingsstoffen Koolstofdioxide Afvalstoffen (lever) Fibrinogeen Eiwit Stolling Dichting van wonden Gemaakt uit roodbeenmerg bij platte botten. Witte bloedcellen ook Vervoer van zuurstof Binding met zuurstof Hemoglobine Kleurstof Oxyhemoglobine Zuurstofrijk bloed = Licht Zuurstof arm = Donker Per mm3 Ongeveer 5 miljoen cellen Er was eens (1.48 min) Gemaakt uit roodbeenmerg bij platte botten. Wel een celkern in tegenstelling tot rode-bloedcellen Verschillende soorten bloedcellen Bloedcellen door wanden heen Bestrijding van ziekteverwerkers Etter/pus Gem. 7000 per vierkante mm. Geen celkern Delen van kapotte cellen Per mm3 ongeveer 300.000 bloedplaatjes Bloedstolling Bloedprop = trombose, gevaarlijk Stolling bij wonden Samenwerking fibrinogeen (wordt fibrine) en bloedplaatjes Wat is pus? Omloop Versimpelde versie Realistische versie Aders Meestal zuurstofarm Slagaders Meestal zuurstofrijk Enkele bloedsomloop 1 keer door het hart Dubbele bloedsomloop 2 keer door het hart Kleine bloedsomloop Grotebloedsomloop Bloedsomloop van een vis Buiten Kransslagader Kransaders Binnen Aorta Longaders Longslagaders Onderste/bovenste holleader Werking Hartkleppen Halvemaanvormige kleppen Terugstroom Samentrekking boezems Samentrekking kamers Hartritme ECG Sinusknoop Signaal Pacemaker Leg je vingers op je pols zoals je in de afbeelding ziet. Docent neemt 20 sec af op de stopwatch. Doe dit x3! Hartslag altijd per minuut Herhaal 5x Waarom? Hartslag in beweging Vrijwilligers? 1,2 1 0,8 Hartslagen per minuut Hartslagen per minuut 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0,6 0,4 0,2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Leerlingen Gem: 1 Aders Slagaders Bloeddruk Dikte v.h. bloed Persen van bloed (hartslag in pols) Haarvaten 1 cellaag Uitwisseling stoffen Slagaders en aders Kleppen Terugstromen Kuitspier Trombose Vliegtuig Ziekenhuis Trombose Belangrijk: Poortader Aorta Halsslagaders Bloeddruk Laag Hoofdpijn duizeligheid Hoog Folder (afb. 29.) Slagaderverkalking Atherosclerose Hartinfarct Kransslagader Bypassoperatie Nieuwe technieken Dotteren DOTTEREN Bloeddruk Vocht (weefselvloeistof) door de cellaag van bloedvaten Voedingsstoffen en zuurstof/koolstofdioxide + witte bloedcellen Deel gaat terug, deel gaat naar de lymfevaten Afvoer/verversing Rechterlymfestam en borstbuis Bovenste holle ader Afvalstoffen uit het bloed Nieren Nierslagaders Nieraders Urine Nierschors Niermerg Nierbekken Afvoer Behoud van water Smaak van urine Erg zoet, indicatie voor? Donker of lichtgeel Ochtend en avond? Ziekteverwekkers Eiwit op membraan lymfocyten (witte bloedcellen) Signaal Lichaamsvreemde stof Sleutel / slot principe Antistof Antigenen Opslokken van de cel Alleen na herkenning Waarom? Immunsysteem 1 Immunsysteem 2 Natuurlijke immuniteit Herhaaldelijke bloodstelling Snellere afweer Antistoffen blauwdruk blijft Kunstmatige immuniteit Inenting / vaccinatie Verzwakte pathogeen (Ziekteverwerkker) Lichaam maakt blauwdrukken. Antigenen Op het membraan Antistoffen Anti-A Anti-B Bloedfactor Samenklontering Onderzoek bij het Rhesusaapje 84% heeft de rhesusfactor 16% heeft het niet Positief of negatief Probleem bij de geboorte Rhesusprik BLOEDGROEPEN SPEL SPEL 2