Ook dit gebouw werd tijdens de Tweede Wereldoorlog

 Messegelände/ICC
ICC
De paviljoenen van het
uitgestrekte expositie- en
handelscomplex ten zuiden
van de Hammarskjöldplatz (*)
beslaan meer dan 160.000 m².
vele van de grote
evenementen die hier worden
georganiseerd, zoals de
landbouwbeurs ‘Grüne
Wochen’, behoren tot de
grootste in hun soort in
Europa. Niettemin wordt het
tentoonstellingsterrein constant vergroot en gemoderniseerd. Voor de Eerste Wereldoorlog was hier
al een groot expositieterrein, maar daar is niets meer van over. Het oudste onderdeel is de Funkturm
en de paviljoens eromheen. Het grote gebouw aan de voorkant – de Ehrenhallen – werd neergezet in
1936 naar een ontwerp van Richard Ermisch en is één van de weinige overgebleven gebouwen in
Berlijn in fascistische architectuurstijl. De autoweg achter de hallen, in de richting van Nikolassee, is
de beroemde Avus, de eerste Duitse Autobahn, die werd aangelegd in 1921. Dit was de eerste
autoracebaan van Duitsland. Hier werd voor de Tweede Wereldoorlog het wereldsnelheidsrecord
werd verbroken. Nu hoort hij bij het netwerk van snelwegen.
Hoe snel was dat record? 215, 182km/u
(*) Wie was hij? Dag Hjalma Agne Carl Hammarskjöld was secretaris-generaal van de Verenigde
Naties van 10 april 1953 tot 18 september 1961. Hij kwam om het leven bij een vliegtuigongeval
tijdens zijn vredesmissie in Congo. Hij kreeg de Nobelprijs voor de Vrede in 1961.
Het heeft iets weg van een reusachtig ruimteschip met zijn gevel van aluminiumplaten. Hier worden
grootse evenementen georganiseerd als de ITB, de grote internationale beurs voor toerisme. Voor
het bouwwerk staat een reusachtig stalen standbeeld van de Franse kunstenaar Jean-Robert
Ipoustéguy dat Alexander de Grote voorstelt.
MESSEGELANDE
Het tentoonstellingspark is 188.887 vierkante meter groot en bestaat uit 25 hallen. Het bestond
reeds voor de Eerste Wereldoorlog, maar de meeste paviljoenen die er nu staan dateren van de jaren
1930 of werden pas kortgeleden opgetrokken. De toeloop van bezoekers is indrukwekkend. De
Grüne Woche (Groene Week) bijvoorbeeld, de grootste landbouw- en levensmiddelenbeurs van
Europa, trekt gemiddeld een half miljoen bezoekers.
 Natuurpark (Tiergarten)
We noemen dit “Het park Großer Tiergarten”(= de kleiner Tiergarten). Dit is het grootste park in
Berlijn. Het ligt in het geografische hart van de stad en beslaat een oppervlakte van meer dan 200
ha.Dit park ligt in het centrum van Berlijn namelijk in het district(gebied, rayon) Mitte. Het district
bestaat uit 6 stadsdelen en één hiervan is Tiergarten. Aan de hand van de naam zie je al in welk
stadsdeel dit park zich bevindt.
Vroeger diende het als bos waarin de
keurvorst kon jagen; in de jaren ’30
van de 19e eeuw is het door Peter
Joseph Lenné in een landschapspark.
Aan het einde van de 19e eeuw werd
in het oostelijke deel van het park een
500m lange triomfavenue aangelegd
met daarlangs beelden van ’s
landheersers en staatslieden.
 1527: het begin van Tiergarten (maar op een ander plaats dan het huidige park). Het park
bevond zich ten westen van de stadsmuur van Cölln in de buurt van het Berliner
Stadstschloß. (Cölln is de zusterstad van Berlijn).
 1530: aankoop van Tiergarten waardoor het park vooral naar het westen en het noorden
uitgebreid werd.
 1742: architect Georg Wenzel von Knobelsdorff had de opdracht gekregen van Frederik II van
Pruisen, bijgenaamd Frederik de Grote (koning van Pruisen) om de omheining in het park te
verwijderen en Tiergarten te hervormen als een lustpark. Het park heeft de stijl van de Barok
gekregen. De barok is een stijlperiode van de 17e eeuw tot in de helft van de 18e eeuw. Het
park werd ingericht met bloembedden, kweektuinen, doolhoven, siervijvers en nog veel
meer. Deze stijl is zeer rijkelijk, alles word gemaakt van kostbaar materiaal. Door de
reusachtige afmetingen en zeer uitgestrekte en hoge monumenten wilde men indruk maken.
+ Goddelijke onderwerpen.
 Frederik de Grote wou de sfeer zo gezellig mogelijk houden zodat de bezoekers in het park
konden genieten van het natuur.
 1744: inrichting van een fazantenpark en dit is het begin van de Zoologischer Garten.
 1818: ondanks de afkeuring van Koning Frederik Willem III voor het ontwerp, heeft Peter
Joseph Lenné toch het park heringericht als een volkspark.
 1833-1840: uitvoering van het ontwerp waardoor er loop-, fiets- en rijpaden aangeplant
werden. Ook meren met eilandjes, enkele pronktuinen, bruggen en laantjes werden
aangelegd.
Tijdens de oorlog werd de Tiergarten zwaar beschadigd. De triomfavenue werd vernietigd; veel
resterende monumenten zijn nu te zien in het Lapidarium (*). De Tiergarten is herbeplant en is nu
een geliefde ontmoetingsplaats voor de Berlijners.
(*) in het lapidarium (klein museum) van het Nationale Museum vindt men beelden die vroeger
langs de lanen van Berlijn stonden bijvoorbeeld koningen, keizers, keurvorsten die Berlijn ooit
gekend heeft.
Langs de lanen staan nu beelden van grootheden als Johann Wolfgang von Goethe en Richard
Wagner. Bij het meer de Neuer See en bij het Landwehrkanal staan gedenktekens voor de vermoord
eleiders van de Spartcus-beweging, Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg. Let ook op de verzameling
Gaslantaarns die wordt getoond bij S-Bahn-station Tiergarten.
Men kan hier verschillende activiteiten doen zoals een picnic, een partijtje voetbal, een
wandelingetje of gewoon om te genieten van de natuur.
Strasse des 17. Juni, welke het Tiergarten park doorkruist, is elke weekend dé plek voor de grootste
vlooienmarkt van de stad.
Als je iets meer naar het oosten van Tiergarten gaat, vind je de locatie waar jaarlijks het evenement
der evenementen plaatsvindt: de Love Parade (*). Het grootste dansfeest van de wereld legt ’s
zomers een 8 kilometer lange route af door dit district, compleet met versierde wagens, harde
muziek en een vrolijke, dansende menigte.
(*) Love Parade is een populair Rave en Techno-festival die ongeveer 1 miljoen mensen aantrok
zowel van binnen- als van buitenland. Tot 2006 vond dit plaats in Berlijn, maar vanaf 2007 tot 2011
gaat dit door in het Ruhrgebied en telkens in een andere stad. Men kan dit vergelijken met
bijvoorbeeld het muziekfestival dat in Brazilië heel fors wordt gevierd. De straten, auto’s, alle
metrostations en autowegen worden versierd en langs de straten luidt het elektronische dansmuziek
zoals house, trance, techno,… uit enkele tientallen praalwagens met dj’s die via geluidsinstallaties hun
muziek aan het publiek laten horen.
Wie waren ze?
 Johann Wolfgang von Goethe:
Was een Duits schrijver, wetenschapper, filosoof, dichter,…. Goethe’s belangrijkste werken waren
zijn tragedie Götz von Berlichingen en Die Leiden des jungen Werther. Dankzij deze romans werd hij
enorm populair tijdens de Sturm und Drang-periode. Het staat bekend als een literaire en muzikale
stroming in de 2de helft van de 18de eeuw. Hij had ook interesse in de islam maar werd door zijn
vader van afgehouden.
 Richard Wagner:
Was een Duits componist die streefde naar een Gesamtkunstwerk, de ideale vereniging van woord,
muziek en toneelspel. Dankzij Richard Wagner kreeg de klassieke muziek een andere wende. Hij was
ook politiek actief in Dresden tegen de revolutie in 1848-1849 en ageerde sterk tegen Joden.
 Karl Liebknecht:
Was een van de leidinggevende figuren van de Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD). Hij
heeft rechten en politieke economie gestudeerd en opende een advocatenkantoor samen met zijn
broer. Hij verdedigde regelmatig socialisten die aangeklaagd waren vanwege het binnensmokkelen
van illegale propaganda.
In 1918 vormde hij samen met Rosa Luxemburg de Spartacusbond om tot de Communistische Partij
van Duitsland (KPD). Er volgde in Duitsland een revolutie, de Spartacusopstand, onder leiding van
Rosa Luxemburg en hijzelf. Door deze opstand werden beiden in Berlijn gevangengenomen,
gefolterd en vermoord door Vrijkorpsen.
 Rosa Luxemburg
Was een marxistisch politica, filosofe en revolutionair. Ze werd geboren in een Pools-joods
middenklassengezin. Zij stichtte in 1898 de Sociaaldemocratische Partij van het Koninkrijk Polen en
Litouwen (SDKPIL).
Later schreef ze ‘Reformisme of Revolutie’ een van haar belangrijkste werken. Na de
Spartacusopstand dat zeer bloedig is afgelopen, werd ze samen met Karl Liebknecht
gevangengenomen en vermoord in 1919.
.
 Bekende laan (Unter den Linden)
Geschiedenis:
1
De geschiedenis van Unter den Linden is de geschiedenis van de Hohenzollern. Vroeger was Unter
den Linden de praalweg van de Pruisische koningen en Duitse keizers. Later werd het dé straat van
het communistische Oost-Duitsland. In 1573 lieten zij op deze plek een ruiterpad voor de keurvorst
aanleggen, zodat de edellieden naar de jacht en het wildpark konden rijden. In 1647 liet keurvorst
Friedrich Wilhelm de promenade met linde- en notenbomen beplanten. Friedrich de Grote breidde
deze lindenlaan uit to een fraaie ogende boulevard. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging veel van
de uitstralingen van de straat verloren.
Plaats:
Unter den Linden bevindt zich ook in het district Mitte
en is dé bekendste boulevard van Berlijn. Het begint
van de Pariser Platz (= Parijse Plein) tot aan de
Alexanderplatz. De Pariser Platz is een bekend plein in
Berlijn. Aan deze plein bevindt zich ook de
Brandenburger Tor, waar de straten van Unter den
Linden beëindigt. Als men onder de Brandenburger Tor
doorloopt dan komt men op de Straße des 17. Juni uit.
Er zijn een aantal ambassades, waarin sinds de
hereniging alleen nog consulaten zijn gevestigd.
Langs deze laan zijn er nogal bezienswaardigheden die
de moeite waard zijn om die te zien. Enkele gebouwen
aan Unter den Linden zijn:





1
Russische ambassade: het witte gebouw was de eerste gebouw na de oorlog. Het werd
gebouwd door de Rus Anatoli Strizjevski tussen 1948 en 1953.
Nationale Bibliotheek: het is het centrale bibliotheek en de nationale bibliografische
centrum van West-Duitsland. Het heeft een ruim archief van boeken en muziek.
Standbeeld van Frederik II:
Paleis van Wilhelm I: dit was de woonplaats van de eerste koning, Wilhelm I (koning van
Pruisen van 1861 tot 1888 en keizer van 1871 tot 1888). Hij groette elke dag zijn onderdanen
door het raam van het paleis.
Humboldt Universtiteit: is de oudste universiteit van Berlijn. Het werd opgericht in 1810
onder begeleiding van de Pruisische koning Frederik Willem III. Eerst kreeg men de naam van
de koning nl. Friedrich-Wilhelms-Universität. Pas in 1949 heeft men de naam gegeven van de
2broers nl. Alexander von Humboldt en Wilhelm von Humboldt.Alexander von Humboldt was
de jongere broer van Wilhelm. Hij was een Pruisisch natuurvorser en ontdekkingsreiziger.
Wilhelm was een filosoof, Duits taalwetenschapper en staatsman en dus ook de stichter van
de universiteit.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Unter_den_Linden_von_oben.jpg


Neue Wache: dit is een herdenkingsplaats van oorlog en oorlogsslachtstoffers. Het werd in
1816 opgericht in opdracht van de koning Friedrich-Wilhelm van Pruisen. Doordat er vele
doden gevallen werden in de eerste wereldoorlog werd dit een gedenkplaats. Op de
gedenkdagen wordt er een minuut stilte gehouden en bloemen gelegd.
Hotel Adlon: is het luxueuze hotel van Berlijn. Het hotel is gebouwd in 1906 en de opening
vond plaats in 1907. Beroemde gasten zoals Charlie Chaplin, Albert Einstein hebben er
gelogeerd. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog werd het hotel afgebrand hierdoor
bleef er enkel nog een zijvleugel overeind. Na een 2jarige renovatie werd het hotel weer
geopend. In 2002 verbleef Michael Jackson er ook. Hij heeft zijn derde kind Prince, Michael II
aan zijn fans getoond die buiten het hotel stonden te wachten.
2
Aan het westelijke uiteinde van de boulevard bevindt zich het S-Bahnstation Unter den Linden.
2
http://www.berlin101.com/wp-content/uploads/2007/08/unter-den-linden.jpg
 Stadhuis Berlijn (Rotes Rathaus)
Ook dit gebouw werd tijdens de Tweede Wereldoorlog beschadigd. Het Oost-Berlijnse
stadsbestuur nam er zijn intrek en hierdoor kon het bestuur van West-Berlijn niet zetelen. Hun
zeteldagen vonden toen plaats in Rathaus Schöneberg. In 1991 werd het Rotes Rathaus weer de
zetel van de herenigde Berlijnse regering. De beelden op het plein ervoor (1958) zijn van Fritz
Kremer en stellen de Berlijners voor die helpen met de wederopbouw van de stad. Het gebouw
heeft tussen 1990 en 1996 een uitgebreide restauratie gehad.
I
Waarom heet het Rotes Rathaus?
omdat het gebouw rode bakstenen
heeft. Het stadhuis bevindt zich in de
Rathausstraße in het centrum van
Berlijn, dicht bij de Alexanderplatz.
Het stadhuis werd gebouwd tussen
1861 en 1869.
Op de plaats van het Rotes Rathaus
stond sinds de middeleeuwen het
stadhuis van Berlijn, dat veel
bescheidener was en aan het eind van de 19e eeuw, bleek het te klein voor de uitdijende metropool.
Het stadsbestuur besloot in 1857 om hiervan een één nieuw gebouw van te maken. In 1859 kreeg
Hermann Friedrich Wäsemann deze opdracht. Hij heeft een vier verdiepingen tellend gebouw in
eclectische stijl met drie binnentuinen gebouwd op een vierkant blok van 100 bij 100 meter tussen
de Rathausstraße, de Jüdenstraße, de Gustav-Böß-Straße en de Spandauer Straße. De 94 meter hoge
klokkentoren aan de voorzijde werd gemodelleerd naar de kathedraal van Laon.
Rond het hele gebouw is een fries aangebracht, ‘de stadskroniek’, die in 1879 is toegevoegd. Er zijn
gebeurtenissen en beelden op te zien die verband houden met de stadsgeschiedenis en economische
en wetenschappelijke ontwikkelingen.
Eclecticisme = een ontwerp, stijlbenaming waarbij men elementen van verschillende stijlen bv.
Romeinse, Griekse en Oosterse cultuurelementen, gaan samenvoegen.
Op de fries die rond het gebouw loopt staan belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis van de
stad afgebeeld. Gekenmerkt met technische hoogstandjes, de muur wordt centraal gesteld wat bij de
Grieken de zuil is. Veel boogconstructies.
 Museum-Insel (eiland met 5 musea)= Museumeiland
Het langgerekte eiland ligt in de zijriviertjes van de Spree (*) en is de bakermat van de Berlijnse
geschiedenis. Aan het begin van de 13e eeuw ontstonden hier de eerste vestigingen – Cölln wordt
genoemd in documenten uit 1237, en Berlin een paar jaar later , in 1244. Van het gotische en
renaissancistische Cölln is niets meer over. Het karakter van het eiland veranderde volkomen door de
bouw van het paleis van de Brandenburgse keurvorst, dat vanaf 1470 diende als residentie. In de
eeuwen daarop werd het paleis eerst omgebouwd tot een Koninklijke en later tot een keizerlijke
residentie – het enorme Stadtschloss. In 1950 werd alles tot aan de grond toe afgebroken, maar
enkele interessante gebouwen aan de noordzijde van het eiland zijn bewaard gebleven, waaronder
de Berliner Dom en een groot aantal musea waaraan het eiland zijn naam dankt.
(*) De Spree stroomt langs 3 deelstaten van Duitsland namelijk Saksen, Brandenburg en Berlijn.
Spree ontspringt in Havel (ook een rivier in Berlijn) om uiteindelijk door Brandenburg uit te monden
in de Elbe.
Museum-Insel werd opgericht door de beroemde architect Karl Friedrich Schinkel.
1) In 1830 werd het eerste museum gebouwd nl. het Altes Museum;
2) In 1859 het Neue Museum:
3) In 1876 de Alte Nationalgalerie;
4) 1904 het Bode-Museum;
5) In 1930 het Pergamonmuseum.
In het Museuminsel heeft men de mogelijkheid om verschillende musea te bezichtigen.

de Alte Nationalgalerie: De eerste ideeën om een Nationalgalerie op te richten kwam in
1815 tot stand. De galerie werd opgericht door Heinrich Strack naar ontwerp van August
Stüler. Het is een museum voor kunst van de 19de eeuw. Hier worden er belangrijke werken
getoond van de romantiek, het classicisme, de Biedermeierperiode, het Franse
impressionisme en de vroeg-modernen. Tijdens de Tweede wereldoorlog werd de Alte
Nationalgalerie zwaar beschadigd. Het ging pas in 1949 weer gedeeltelijk open. In 1955
waren alle tentoonstellingszalen weer voor het publiek geopend. In de periode 1998 - 2001
was het museum gesloten voor een grondige renovatie. Het is in september 2001 weer
heropend.
o
De romantiek: dit was een stroming in de Westerse cultuur die begon vanaf de 19de
eeuw met als standpunt de subjectieve ervaringen. De kenmerken van de romantiek
waren emotionaliteit, kunst, natuur, liefde en vriendschap,…
o
Het classicisme: dit waren de bewegingen tussen 1770 en 1830. De grondlegger van
deze stroming was J.J. Winckelmann. Bij deze werd rust en stilte beschouwd als
essentie van het schone. In de bouwkunst is het voornaamste element de zuil. Er
wordt gebruik gemaakt van de klassieke oudheid.
o
De Biedermeierperiode: de jaren 1815-1848. De periode viel samen met de
Restauratie in Duitsland en Oostenrijk. Het was een reactie empirestijl. Bijvoorbeeld
waar in de empirestijl zwaarden werden gebruikt, zag men in de Biedermeier
zwanen of een harp.
o
Het Franse impressionisme: impressionisme was een stroming en een stijl in de
schilder- en beeldhouwkunst in de 19e eeuw. In Frankrijk, van 1860 tot 1880,
behoorde het tot de Moderne kunst. Bij de Alte Nationalgalerie behoren o.a. de
kunstwerken van het Franse impressionisme. Enkele impressionisten zijn: Edouard
Manet, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir. Deze drie waren impressionistisch
kunstschilders.
o
De vroeg-modernen: De Alte Nationalgalerie is een museum voor kunst van de 19de
eeuw gelegen op het Museumsinsel in Berlijn. Museumsinsel is een eiland in de rivier
de Spree waar zich 5musea bevinden. Dit toont de belangrijkste kunstwerken van het
klassicisme en de romantiek, de vroeg-modernen en de Beidermeier-periode.

Altes Museum: Het eerste museum op het eiland. Er worden tentoonstellingen gehouden
van moderne kunst.

Bode-Museum: vernoemd naar Wilhelm von Bode. In dit museum wordt er vooral
Byzantijnse beeldhouwkunst getoond, maar er zijn ook beeldhouwkunsten van het WestRomeinse Rijk, Italiaanse, Franse en Spaanse gotiek en de vroege renaissance.

Neues Museum: Berlijns beroemde Egyptische collectie gaat weer ondergebracht worden in
dit museum, ontworpen door August Stüler.

Pergamonmuseum: het is een van de belangrijkste musea van antieke kunst en architectuur
ter wereld. Het werd tussen 1909 en 1930 gebouwd door Alfred Messel en Ludwig Hoffman.
Het museum heeft zijn naam te danken aan het altaar van Zeus (Pergamonaltaar). Het
pergamonaltaar uit 180 v.C. is de grootste en de belangrijkste kunstschat van allerlei
Berlijnse musea. Het altaar maakte deel uit van een veel grotere tempelcomplex in de
Griekse stad Pergamon, het huidige Bergama in Turkije.
Monbijoustraβe  bode museum
3
Ook deze musea hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog schade geleden. Hierdoor is er al een tijdje
restauratie van de verschillende musea bezig.
In 1999 werd het Museuminsel is door de UNESCO tot werelderfgoed verklaard.
Openingsuren
 Alte Nationalgalerie
Maandag:
Dinsdag:
Woensdag:
Donderdag:
Vrijdag:
Zaterdag:
Zondag:
gesloten
10.00u – 18.00u
10.00u – 18.00u
10.00u – 22.00u
10.00u – 18.00u
10.00u – 18.00u
10.00u – 18.00u
 Het Pergamonmuseum, Altes Museum en Bode-Museum
3
http://www.duits.de/lexikon/afb/museum-insel.jpg
Maandag:
Dinsdag:
Woensdag:
Donderdag:
Vrijdag:
Zaterdag:
Zondag:
10.00u – 18.00u
10.00u – 18.00u
10.00u – 18.00u
10.00u – 22.00u
10.00u – 18.00u
10.00u – 18.00u
10.00u – 18.00u
Toegangsprijzen
Hauskarte Bode-Museum 8,00 Euro, met korting 4,00 Euro
Standortkarte Museumsinsel 12,00 Euro, met korting 6,00 Euro
Museumsinsel Berlin / Mitte
Altes Museum: Antikensammlung, Ägyptisches Museum und Papyrussammlung
Bode-Museum: Münzkabinett, Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst
Hauskarte 8,00 Euro, ermäßigt 4,00 Euro für ein Museum
Kombikarte Museumsinsel / Mitte und Sonderausstellung Pergamonmuseum und Alte
Nationalgalerie 14,00 Euro, ermäßigt 7,00 Euro
Afbeeldingen
4
5
4
5
http://www.digitalefotosite-corenjoke.com/berlijn.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Dag_Hammarskjold.jpg
Raadgepleegde bronnen
http://nl.wikipedia.org/wiki/Gro%C3%9Fer_Tiergarten
http://nl.wikipedia.org/wiki/Frederik_II_van_Pruisen
http://wikitravel.org/nl/Berlijn/Mitte
http://www.smb.museum/smb/home/index.php?lang=de
http://www.museumsinsel-berlin.de/
http://www.stedenreis-berlijn.nl/site/overige_bezienswaardigheden/messegelande.html
http://berlijn-blog.nl/
http://www.stedentrippers.nl/berlijn/bezienswaardigheden/museumeiland.html