glas_depotwijzer_schema_conditiebepaling

Conditiebepaling voor glas
Auteur: Julie Lambrechts, conservator-restaurator
Versie 2017-04-24
Algemeen
Chemisch
-bulkglas
-decoratie
-restauratie
Goed
Redelijk
Slecht
Zeer slecht
Deze glasvoorwerpen zijn
stabiel en zullen stabiel
blijven in de gegeven
klimatologische
omstandigheden (bevinden
zich in een gunstige
omgeving en zijn vlot en
veilig toegankelijk)
Deze voorwerpen zijn stabiel
en zullen stabiel blijven in de
gegeven klimatologische
omstandigheden, maar
structureel minder stabiel,
dus veelvuldig hanteren is
risicovol.
Deze glasvoorwerpen zijn
waarschijnlijk onstabiel. Er
zijn passieve en/of actieve
conservatie maatregelen
nodig om de bewaring van
deze voorwerpen voor lange
tijd te kunnen garanderen.
De glasvoorwerpen zijn
onstabiel en hebben binnen
korte termijn zeer geringe
overlevingskansen.
Chemisch stabiel
Chemisch stabiel
Chemisch waarschijnlijk
onstabiel
Chemisch onstabiel
vb. gezond glas en geen
tekenen van verval
vb. De glasscherven zijn
chemisch stabiel en er zijn
geen tekenen van glasziekte.
Passieve of actieve
conservatie is nodig om de
bewaring op lange termijn te
kunnen garanderen.
Nood aan snelle interventie
anders overlevingskans op
korte termijn zeer gering.
Hou er rekening mee dat een
glas corrosiekorsten of
materiaalverlies kan
bevatten uit het verleden,
maar vanaf de nulmeting in
de gunstige
bewaaromgeving niet meer
verder is gedegradeerd en
dus vanaf dan wel chemisch
stabiel is.
vb. De oude restauraties zijn
chemisch onstabiel en
kunnen schade op lange
termijn veroorzaken aan het
glasobject.
De omgeving moet
aangepast worden om
bewaring op lange termijn te
kunnen garanderen.
vb. Er zijn eerste tekening
van glasziekte aanwezig,
vb. De oude restauraties zijn
chemisch onstabiel en
brengen schade aan het
object waardoor de
bewaring op korte termijn
gering wordt.
vb. Glas in een verder
stadium van glasziekte, glas
versuikerd en structureel dus
ook helemaal niet meer
stabiel.
Conditiebepaling voor glas
Auteur: Julie Lambrechts, conservator-restaurator
Versie 2017-04-24
zoals het dof uitslaan,
slijmerig aanvoelen, tekenen
van materiaalverlies, eerste
kleine barstjes,…
Mechanisch/structureel
-bulkglas
-decoratie
-restauratie
Structureel stabiel en dus
voldoende stevig om te
hanteren, in bruikleen te
gaan etc.
Te fragiel om veelvuldig te
hanteren.
vb. Een structurele
aanvulling of een
ondersteuning is nodig voor
transport of tentoonstelling
doordat object vele grote
lacunes heeft.
Het glas zelf is onstabiel en
heeft lokaal structurele
instabiliteit.
vb. Falen oude restauratie,
scherven komen los, object
stuikt ineen, maar deze
structurele instabiliteiten zijn
nog herstelbaar.
vb. Oude restauratie heeft
een grote kans op falen en
houdt een risico in indien
deze niet vervangen worden.
Esthetisch/leesbaarheid
‘begrijpbaarheid’
-bulkglas
-decoratie
-restauratie
Dit zijn glasvoorwerpen die
geen verdere restauratie
vereisen ten gevolge van
hun functie (voldoende
‘begrijpbaar’ voor
tentoonstellingen of als
studieobject’).
Glasobject duidelijk
leesbaar, geen restauratie
nodig.
Wel is het object minder
aantrekkelijk op puur
esthetisch vlak.
Ten gevolge van hun functie
vereisen deze voorwerpen
verdere conservatie- of
restauratie-ingrepen of
herstellingen van oude
restauraties.
vb. Het glasobject vertekent
vb. Sterk verkleurde
Structureel in grote mate
aangetast.
Het glas kan niet meer
gehanteerd worden zonder
bijkomende schade aan te
richten.
vb. Vanwege sterke
corrosievorming, latere
stadium van crizzling, niet
meer hanteerbaar en ook
niet meer herstelbaar zodat
deze structureel terug sterk
genoeg zijn om te hanteren.
In het stadium gekomen
waarbij hanteren afgeraden
wordt.
Object is niet begrijpbaar
zonder een restauratie.
Altijd de vraag stellen of dit
echt nodig is! Misschien een
interessant studieobject op
zich. Altijd in het oog houden
wat het doel is van het
Conditiebepaling voor glas
Auteur: Julie Lambrechts, conservator-restaurator
Versie 2017-04-24
Bewaaromstandigheden:
klimaat
vb. Het object is zo goed als
compleet buiten enkele
kleine lacunes maar het is
nog steeds zeer duidelijk wat
glazen voorwerp moet
voorstellen en het doet ook
niets af aan de uitstraling
van het object.
corrosievorming of vlekken,
maar het object is voldoende
compleet en hierdoor
duidelijk leesbaar.
Klimatologisch gunstige
omgeving
Klimatologisch gunstige
omgeving
vb. Net niet voldoende
duidelijk welke functie dit
object had, is het een deel
van een kan geweest of een
drinkglas? Maar door een
kleine ingreep kan dit wel
duidelijk gemaakt worden.
-bulkglas
-decoratie
-restauratie
Bewaaromstandigheden:
standplaats
Gunstig qua standplaats
aanvullingen die alle
aandacht trekken en de
leesbaarheid doen afnemen.
Object staat veilig en correct
op zijn standplaats.
Ongunstig door zeer moeilijk
bereikbare plaats, waardoor
object! Zie bij puntjes onder
de tabel.
vb. De oude restauraties zijn
zeer storend waardoor de
leesbaarheid zo goed als nihil
is.
Klimatologisch ongunstige
omgeving en houdt risico’s
in
Klimatologische omgeving en
al duidelijk schade aanwezig
hierdoor op het object
vb. Mogelijke risico op
fysische spanningen door
slechte locatie, als te kort bij
een verwarming,
rechtstreeks vallend
zonlicht,…
vb. Oude beschermlagen die
in ongunstige
klimatologische omgeving
anders gaan werken dan het
voorwerp zelf en hierdoor
het oppervlak mee lostrekt.
vb. Te veel blootstelling van
licht en risico op snelle
verkleuring van retouches bij
aanvullingen.
vb. Duidelijk tekenen van
glasziekte als crizzling of
traanglas door ongunstige
RH omgeving.
Ongunstige verpakking,
ongunstige ondersteuningen
en/of onveilige standplaats.
Reeds duidelijk zichtbare
schade aan het object door
de risicovolle omgeving waar
het zich bevindt.
Conditiebepaling voor glas
Auteur: Julie Lambrechts, conservator-restaurator
Versie 2017-04-24
het een risico wordt bij het
verplaatsen.
vb. Glazen staan te kort
opeen, waardoor het zeer
moeilijk is om eentje uit het
schap te halen.
vb. Glazen staan/liggen niet
stabiel in de lade waardoor
kans op glasbreuk.
vb. Eerder al waterschade
gehad doordat het op de
grond staat.
vb. Condensvorming in een
gesloten fles doordat deze
zijlings ligt met stop en in
een klimatologisch
ongunstige omgeving.
Conditiebepaling voor glas
Auteur: Julie Lambrechts, conservator-restaurator
Versie 2017-04-24
Schadebeelden (termen voor beschrijven van schade) en hun oorzaak
Buiten de schadebeelden (term die hiervoor gebruikt wordt), worden ook de oorzaken van deze schadebeelden opgesomd (waar ligt het probleem?).
In depots zijn ook archeologische objecten soms aanwezig waardoor het interessant is om te weten welke schadebeelden in de bodem voorkomen, en
welke na de opgraving. Want een glas kan sterk gecorrodeerd zijn door de ongunstige omgeving in de grond, maar kan al jaren stabiel in een gunstige
omgeving bewaard zijn en dus stabiel zijn.
Schadebeelden
Oorzaken
Dofheid, irrisatie, lamineren, verpoederen,
verkruimelen, craqueleren

Lamineren, verpoederen, verkruimelen, wit
uitslaan
concreties
Verkleuringen
Loskomen oude restauraties (falen van lijmen)
Afsluiten, schuren, krassen
Uitloging van bestanddelen en uitdroging
 Schommelingen luchtvochtigheid
Zouten
Onoplosbare zouten

Inwerking omgeving

Luchtvervuiling
 Licht
Schommelingen of ongunstige temperatuur en
luchtvochtigheid, licht
Ongeschikte verpakking, verkeerd hanteren,
ongeschikte staanplaats,…
In de bodem/na opgraving in depot (voor
archeologisch glas)
 In de bodem en na opgraving kan dit
fenomeen zich voordoen
 Na opgraving
In de bodem en na opgraving kan dit fenomeen
zich voordoen
In de bodem en na opgraving kan dit fenomeen
zich voordoen
 In de bodem en na opgraving kan dit
voorkomen maar in veel mindere mate

Na opgraving, vooral door aanwezigheid
buiten (denk aan glasramen)
 Na opgraving
Na opgraving
Na opgraving