Bodemkaart veengebieden provincie Utrecht

Bodemkaart Veengebieden provincie Utrecht
en
kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof
Hans van Vugt – provincie Utrecht
Esther Stouthamer – Universiteit Utrecht
Aanleiding
Streekplan provincie Utrecht 2005-2015:
Beleid m.b.t. tegengaan bodemdaling
Concept-streekplan: Verbod om bodem te bewerken
(scheuren en ploegen)
PS stelt in amendement als voorwaarde:
beschikken over adequate bodemkaart
Actuele gegevens bodemgesteldheid noodzakelijk c.q.
nieuwe bodemkaart
Opdrachtgever
Provincie Utrecht
Uitvoering
Universiteit Utrecht, Dept. Fysische Geografie
Tauw bv
In nauw overleg met provincie Utrecht
Opdracht
1. Actualiseren bodemkaart
2. In kaart brengen kwetsbare gebieden voor bodemdaling
Bodemdaling
1. Isostatische bodemdaling
2. Tektonische bodemdaling
3. Zakking a.g.v.
oxidatie
inklinking
krimp
zetting
Oxidatie
Afbraak van organisch materiaal door zuurstof.
Boven grondwaterspiegel zuurstof in de bodem.
Extra
•
•
•
zuurstof in de bodem door:
verlaging grondwaterstand
ploegen en scheuren
bioturbatie
Kwetsbaarheid veengronden voor bodemdaling
•
•
•
•
•
•
Aanwezigheid en dikte minerale deklaag
Diepte en dikte van moerige lagen in bodemprofiel
Organisch stofgehalte moerige materiaal
Aanwezigheid minerale ondergrond
Diepte van bodembewerking
Grondwaterstanden
Gemaakte kaarten
• Bodemkaart Veengebieden provincie Utrecht, schaal
1:25.000
• Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof, schaal
1:50.000
• Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof
bij bodembewerking, schaal 1:50.000
• Grondwatertrappenkaart Veengebieden
provincie Utrecht, schaal 1:25.000
Gekarteerde gebied ca. 600 km2
Definities
Moerig materiaal: bodemmateriaal dat voor tenminste 15 tot 25 massa% uit
organische stof bestaat.
Veengronden: binnen zone tot 80 cm diepte, moerig materiaal over aaneengesloten
dikte van minimaal 40 cm.
Moerige gronden: bodems met moerige bovengrond van maximaal 40 cm dikte
of een moerige tussenlaag van 5-40 cm die binnen 40 cm diepte begint.
Veengronden zijn moerige gronden, maar ook drechtvaaggronden zijn moerige gronden.
Minerale gronden: binnen zone tot 80 cm diepte mineraal materiaal met dikte van
tenminste 40 cm.
De Bakker & Schelling (1966)
Karteerproces
• Verzamelen bestaande data
Oude bodemkaarten
Oudere / andere karteringen
AHN
Bestaande boorgegevens
• Verzamelen nieuwe data
• Data interpreteren
• Kaart tekenen
• Kaart digitaliseren
Foto: Peeters
Genese
Berendsen (1982)
Actueel Hoogtebestand Nederland
RijkswaterstaatAGI (2005)
Meerwaarde AHN voor kartering
RijkswaterstaatAGI (2005)
Oude versus nieuwe Bodemkaart
• andere schaal
• meer detail
• landschapsgenese
• afname areaal
moerige gronden
Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof
•
•
•
•
•
•
Aanwezigheid en dikte minerale deklaag
Diepte en dikte van moerige lagen in bodemprofiel
Organisch stofgehalte moerige materiaal
Aanwezigheid minerale ondergrond
Diepte van bodembewerking
Grondwaterstanden
Afgeleide kaarten
1. Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische
stof, schaal 1:50.000
2. Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof
bij bodembewerking, schaal 1:50.000
Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof
•
•
•
•
Aanwezigheid en dikte minerale deklaag
Diepte en dikte van moerige lagen in bodemprofiel
Organisch stofgehalte moerige materiaal
Aanwezigheid minerale ondergrond
Indexwaarden
1. Profieltype
2. Diepte en dikte minerale en moerige lagen in
bodemprofiel
3. Organisch stofgehalte moerig materiaal
Indexwaarden gekoppeld aan bodemeenheden
Drie kwetsbaarheidsklassen
Geschematiseerde profieltypen
Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof
Kwetsbaarheid bij bodembewerking
•
•
•
Aanwezigheid en dikte minerale deklaag
Diepte bovenkant moerige laag in bodemprofiel
Diepte van bodembewerking
Kritische grens 40 cm-mv
Drie kwetsbaarheidsklassen
Kwetsbaarheid bij bodembewerking
Implementatie in beleid
• 1 juli 2008 nieuwe Wro
• Streekplan wordt Structuurplan
• 2009 Provinciale Ruimtelijke Verordening: Ploeg- en
scheurverbod
PRV art. 2.4.
Een bestemmingsplan voor een gebied dat is aangeduid
als “Bodembewerkingen veenweidegebied” bevat geen
bestemmingen en regels die bodembewerkingen toestaan
die tot gevolg hebben dat een veenlaag aan de
oppervlakte wordt gebracht”
Meer met Bodemkaart?
• Onderlegger van nieuwe beleidsplannen: Waterplan, Voorloper
Groene Hart, nieuwe Structuurvisie
• Bodem vooraan in besluitvormingsproces
• Communicatie intensiveren
• Vertaling technisch  praktijkinstrumenten
• Provincie 2010 ILG-pilot bodemdaling
• Geschiktheidskaarten
• Signaleringskaarten
• Of gebiedsgericht insteken? Tool
Kaarten digitaal beschikbaar op:
www.provincie-utrecht.nl