Fokkerij met de oudere merrie Inleiding Inleiding

Fokkerij met de
oudere merrie
Inleiding
• Toenemen leeftijd (>12‐14 jr) gaat gepaard met afname vruchtbaarheid
Eerste drachtcontrole op D15: merries < 14 jr – 62% drachtig
merries > 14 jr – 51% drachtig
Karin Hendriks, Tom Stout
Universiteitskliniek voor Paarden
Universiteit Utrecht
• Het percentage embryonale sterfte
(<D45) neemt met leeftijd toe: 3‐8 jr; 12% vs. 9‐13 jr; 21%
Inleiding
• Embryonale sterfte is de belangrijkste oorzaak voor het afnemen van de vruchtbaarheid bij de oudere merrie
• 60% van de embryonale sterfte vindt plaats vóór D45
Effect leeftijd op het geslachtsapparaat
• Vulva, diafragma & cervix
• Endometrium (baarmoederslijmvlies)
• Afweermechanismen van de baarmoeder
• Verstopte eileiders
• Eicel kwaliteit (chromosomale afwijkingen)
Chromosomale afwijkingen
• Veroudering (afname eicel kwaliteit)
• Bij vrouwen zijn chromosomale afwijkingen de belangrijkste oorzaak van miskraam
• Chromosomale afwijkingen komen ook voor bij paarden embryo’s
Vulva, diafragma & cervix
Natuurlijke barrière’s
tegen infecties
Fertiliteitbegeleiding
• Beoordelen • Aanvullende diagnostieken:
lichaamsconditie en bijv. slijmmonster, biopt en conformatie vulva
hysteroscopie
• Rectaal onderzoek: manueel en echografisch
Vulva, diafragma en cervix
Veranderingen ten gevolge van:
1. leeftijd, 2. pariteit,
3. voedingstoestand,
4. geboortebeschadigingen
Luchtzuiger / urovagina
Caslick (“dichtzetten”)?
Conformatie vulva beoordelen na eisprong!
Caslick’s operatie – nodig/voldoende?
Afwijkingen baarmoeder
Vrij vocht
Cysten (en dracht)
Biopsie
• Biopt nemen als de • Slijmvlieskwaliteit merrie niet hengstig is gekoppeld aan risico embryonale sterfte
Endometrium (baarmoederslijmvlies)
Toenemen van de leeftijd leidt tot:
• Periglandulaire fibrose
(bindweefselvorming)
• Afname klierbuis activiteit
• Vorming van lymfatische cysten
• Verminderde voeding embryo/foetus
Hysteroscopie baarmoeder
• Evaluatie binnenkant baarmoeder
• Cysten verwijderen
• Evt. verklevingen
behandelen
Dioestrus
Klierbuisverwijding en bindweefselvorming
Hysteroscopie – cyste verwijderen
Cyste
Litteken
Verklevingen
Behandeling eileiders
• Oudere merrie
> 2 jaar niet drachtig
• Geen andere
aanwijsbare oorzaak
van ‘gust’ blijven
• Therapie: aanbrengen PGE gel op eileiders
PGE gel behandeling
Afweermechanismen baarmoeder
• Ontstekingsreactie / mechanisch
• Spermacellen veroorzaken een ontstekingsreactie
(afweer)
• Normale merries werken deze ontstekingsreactie binnen 24 uur weg
• “Gevoelige” merries niet; tgv verminderde baarmoeder contractiliteit
Tekortschieten afweer baarmoeder
Slijmmonster
• Monstername tijdens hengstigheid
• Persisterende baarmoederontsteking • ‘Kweek’ en cytologisch onderzoek
(endometritis)
• Vermeerderen kiemen
PMK
• Infectie embryo
• Verkorte cyclus
Epitheelcel endometrium
PMK
Intensieve begeleiding bij “post‐breeding” endometritis
• Kunstmatige inseminatie • Één inseminatie per cyclus • Flushen uterus
• Oxytocine (contracties stimuleren)
• Antibiotica?
Take home messages
• Oudere merries (>14jr):
– Verminderde vruchtbaarheid
– Verhoogd risico op VES/abortus
• Aandacht voor:
– Lichaamsconditie
– Anatomische afwijkingen
– “minimum contamination breeding”
– Vochtophoping
Vragen?