Inhalatiemedicatie - Martini Ziekenhuis

Inhalatiemedicatie
Titia Klemmeier/Luc Steenhuis
4 oktober 2012
Inleiding
• Inhalatie medicatie verschillende vormen
– Dosisaerosolen
• Pressurised metered-dose inhaler (pMDI) +/- VZK
• Breath-actuated (BA)-pMDI
– Droge poeder inhalator (DPI)
– Vernevelaar
– Soft mist inhalor
• ICS, S/LABA, anticholinergica, antibiotica, mucolytica
De longen als doelgebied
De mond als ingang voor inhalatie
Pharynx
Larynx
‘Conducting airways’
Generaties 0-11 (hogere luchtwegen)
‘Transitional airways’
Generaties 12-16 (centrale luchtwegen)
‘Respiratory airways’
Generaties 17-23 (perifere luchtwegen)
|3
Inleiding
• 76% pMDI
• ca 50% BA-pMDI:
minimaal 1 fout
• PDI: 4-94% incorrect gebruik
• 50-80% HA geven aan dat pt inhaler goed gebruikt.
Deeltjes gerelateerde factoren
• Depositie d.m.v botsing, sedimentatie en Brownse
beweging afhankelijk van deeltjes grootte
• Aerodynamische diameter van deeltjes belangrijkste
deeltjes gerelateerde factor
Deeltjes gerelateerde factoren
• Deeltjes > 5 µm
– Depositie d.m.v. botsing in oropharynx
– Lopen minder goed met de stroom mee bij ‘afbuigen’
van luchtstroom
• Deeltjes < 5 µm beste depositie in longen
– FPF: fine-particle fraction: gedeelte van de deeltjes <
5 µm
– Hoe groter FPF hoe meer deeltjes in de long
Deeltjes gerelateerde factoren
• Deeltjes 4-5 µm
– Depositie vnl. geleidende luchtwegen
• Deeltjes < 4-5 µm
– Perifere luchtwegen en alveoli
– Depositie vnl. via sedimentatie
– < 0.1-1.0 µm via Brownse beweging (slaan neer bij
contact met de wand luchtwegen)
Deeltjes gerelateerde factoren
• Ultra-kleine deeltjes: hebben een grotere PFD (fine-particle
deposition: absolute massa van deeltjes < 5 µm)
– Efficiëntere longdepositie
– Lagere oropharyngeale depositie
– Longdepositie minder afhankelijk van inhalatie flow
snelheid
– Coördinatie indrukken –inhaleren is minder kritisch
• Hoe langer verblijf in kleine luchtwegen, hoe groter neerslag →
adem vasthouden
Sedimentatie: het effect van adem vasthouden
T=0
Valhoogte na 3 s
Valhoogte na 6 s
Globale
luchtwegdiameter in de
generaties 1723
(0.4-0.5 mm)
deeltjes van 1
µm
IMIS 2012
perifere long
depositie
| 10
Uit Byron, Respiratory Drug Delivery, 1990
Patient gerelateerde factoren
• Morfologie oropharynx en larynx
• Inspiratoire flow en volume
Patient gerelateerde factoren
• Inspiratoire flow rate bepaalt snelheid van deeltjes en
beïnvloedt neerslag in oropharynx/larynx
• Voor optimaal effect:
– pMDI: langzaam inhaleren (4-5 sec) na diepe
uitademing → flow: ca 30 L/min
– DPI: zo diep en krachtig mogelijk inhaleren →
loslaten deeltje van dragerstof
Patiënt gerelateerde factoren
• Toename sputum hoeveelheid /luchtwegobstructie:
– Toename depositie grotere luchtwegen!
Receptoren
• Bronchusdilatoren:
– Gehele long
– Mn: gladde spieren van geleidende luchtwegen
• Corticosteroïden:
– Gehele luchtwegen, centraal en perifeer
Problemen
• Adequate inhalatie techniek
– Onbekwaam
– ‘Slijtage’ van correcte techniek
– Slordig (VZK)
• Therapie trouw
– Al of niet een merkbaar effect
– Combinatie preparaten
Advies
•
•
•
•
Zoveel mogelijk gelijksoortige inhalers gebruiken
Goede en eenduidige uitleg gebruik
Regelmatig controle van techniek
Niet zomaar veranderen van device
Inhalatie Medicatie Instructie School
Doelstelling
Verwerven van kennis en vaardigheden om
eenduidige inhalatie-instructie te kunnen geven.
IMIS
Er is een grote variatie in patiënten en in
toedieningsvormen!
19
Toedieningssystemen
•
•
•
•
•
Poederinhalator
Aërosol (verstuiver + voorzetkamer)
Ademgestuurde dosis aerosol
Soft mist inhalator
Vernevelaar
IMIS
Poederinhalatoren
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Inhalator Ingelheim
Cyclohaler
Aerolizer
Breezhaler
Handihaler
Diskus
Turbuhaler
Novolizer
Clickhaler/Easyhaler
Imis
Aërosolen (verstuivers)
Aërosol met voorzetkamer
of
Imis
Adem gestuurde dosis Aërosol
Soft mist inhalator
IMIS
IMIS