jeugd in gevaar overzicht

Cursus Jeugd in gevaar
les 1, overview
vanmontfoort.nl
1. Intro: leerdoelen
2. Handleiding toets
3. Intro plaats jeugdbescherming in het
nieuwe stelsel
4. Pauze
5. Casus Lois, maak een organogram
vanmontfoort.nl
Het gaat over het beschermen van
kinderen en jeugdigen
Waar sta je? En waar wil je naar toe
Formuleer je eigen leerdoel
vanmontfoort.nl
Wat gaan we doen
•
•
•
•
•
Zie de handleiding en de casus.
Toets 3 delen, open vragen en casus
En mapje huiswerkopdrachten
Casus is oefening
Toetscasus met elkaar analyseren langs de
stof die we in de komende weken gaan
behandelen en de literatuur
vanmontfoort.nl
Vele nieuwe discussie zijn oud
“Alles verandert Bastiaantje en alles gaat
voorbij”
In het handboek jeugdzorg deel 1 h1 en 2
staat de geschiedenis beschreven. Dat
kunnen jullie zelf bestuderen, dat geeft
achtergrond en kader aan wat we vandaag
gaan bespreken:
vanmontfoort.nl
Jeugdbescherming
in het
nieuwe stelsel
Adri van Montfoort
vanmontfoort.nl
Polanerbaan 11b
3447 GN Woerden
T: 0348 48 12 00
[email protected]
Onderdelen presentatie
Doelen transformatie
Stijging interventies
Plaats jeugdbescherming
Methoden in de jeugdbescherming
De Nieuwe Jeugdbescherming
Analysemodel
Handelingsmodel
Lerende praktijk
Balans
vanmontfoort.nl
Doelen van de transformatie
Verschuiving van de professionele wereld naar de leefwereld:
Meer eigen regie door de inwoners
Integrale aanpak
Kwaliteit en veiligheid
Beperken budget
vanmontfoort.nl
8
Stijging interventies
vanmontfoort.nl
vanmontfoort.nl
10
Nieuwe pupillen
vanmontfoort.nl
vanmontfoort.nl
12
Expertise gezin,
familie, burgers
Gevaar
Evenwichtige
bescherming
kinderen
Professionele
expertise
vanmontfoort.nl
Veiligheid
Expertise gezin,
familie, burgers
Gevaar
Evenwichtige
bescherming
kinderen
Professionele
expertise
vanmontfoort.nl
Veiligheid
Plaats van de jeugdbescherming
Oude stelsel:
Organisaties:
Wetten:
Overheden:
BJZ – Raad
WJZ – BW – WSv/WSr
Provincie – Rijk
Nieuwe stelsel:
Organisaties:
Wetten:
Overheden:
vanmontfoort.nl
Lokaal team – Veilig Thuis – Raad – GI
Jeugdwet – WMO – BW - WSv/WSr
Gemeente – Regio - Rijk
Plaats van de jeugdbescherming
Raad
CJG/Sociaal team
Hulpverlening
Gecertificeerde
Instelling
Rechter
Veilig Thuis
NB: Naast veiligheidshuis, ketenpartners strafrecht
vanmontfoort.nl
Jeugdbescherming als één proces
CJG/Sociaal team
‘jeugdbescherming’
Rechter
Hulpverlening
‘Jeugdbescherming’=
Veilig Thuis, Raad, Jeugdbescherming,
Jeugdreclassering + grensvlak in vrijwillig kader
vanmontfoort.nl
Methoden ‘jeugdbescherming’
Landelijk Handelingsprotocol Veilig Thuis
Nieuwe Raadsmethode
Methoden casemanagement (BJZ vrijwillig kader)
Deltamethode gezinsvoogdij
Methode voogdij
Methode jeugdreclassering
ITB Harde Kern en CRIEM
Diverse ‘methoden’ op thema (schoolverzuim, complexe
scheiding, LVB, psychiatrie)
vanmontfoort.nl
Wat maakte doorontwikkeling nodig?
Aansluiting op het nieuwe stelsel
Geen integrale methode
Regie te veel bij de professional
Deltamethode wordt als ‘bureaucratisch’ ervaren
Jeugdbescherming nog te weinig op feiten gebaseerd
vanmontfoort.nl
19
Voorbeelden doorontwikkeling
Verve (Overijssel, Gelderland, deel Brabant)
SAVE (Utrecht, Flevoland, Friesland)
MIJ (Rotterdam/Rijnmond)
Beschermen en Versterken (Noord-Holland)
Doorontwikkeling Delta (WSG)
Signs of Safety (Drenthe, Groningen)
FFPS / GGW (Amsterdam)
Gemeenschappelijke visie, verschillen met FFPS/GGW
Gemeenschappelijk verder: De Nieuwe Jeugdbescherming
vanmontfoort.nl
Visie op jeugdbescherming
Kind centraal, niet de instanties:
één primair proces
één melding volstaat
Jeugdbescherming is publieke verantwoordelijkheid
Bescheiden: het kind is niet van de staat
Robuust: de veiligheid van het kind is publieke
verantwoordelijkheid
Verbindend: constructieve werkrelatie
Praktisch: geen dogma’s, leren van ervaringen
vanmontfoort.nl
Werkwijze De Nieuwe Jeugdbescherming
Aansluiten op gemeenten
Analysemodel: de VierVensters
Handelingsmodel: oplossingsgericht werken, bescheiden en
robuust
Reflectieve praktijk
Permanente ontwikkeling
vanmontfoort.nl
22
Analysemodel jeugd
Habermas:
- Feiten / waarheid
- Belevingen / waarachtigheid
- Normen / juistheid
Agenda bij:
- In kaart brengen
- Besluiten
- Kernbesluiten
- Evalueren
vanmontfoort.nl
De mensen
Welke mensen vinden het belangrijk dat het goed blijft gaan
met dit kind?
Ouders, broers en zusters, grootouders beide zijden, ooms,
tantes, overige familieleden, vrienden, kennissen, buren,
buurtgenoten, (ex)pleegouders, vrijwilligers, mensen via
school, via werk, kerk of moskee, etc.
Alle verhalen zijn belangrijk
Ieders perspectief is subjectief
Onderscheid mensen in de leefwereld en de professionele
wereld
vanmontfoort.nl
De feiten
Tijdlijn
Zorgen en krachten
Focus op de jeugdige en de opvoedingssituatie
Waar gaan de zorgen over?
Wat gaat er goed?
Wat is tot nu toe helpend en wat is belemmerend gebleken?
Wat verwachten we dat vanaf nu helpend en wat belemmerend is?
vanmontfoort.nl
De feiten: drie voorbeelden
 “Bij ouders is sprake van relatieproblemen en eigen
problematiek van vader”.
vanmontfoort.nl
De feiten: eerste voorbeeld
“Bij ouders is sprake van relatieproblemen en eigen
problematiek van vader”
 ‘Bij ouders’ = vaag en onpersoonlijk
 ‘ouders’ i.p.v. ‘de ouders’ of ‘Henk en Ingrid’ maakt de
mensen tot een ‘geval’
 ‘er is sprake van’ = mist maken. Wie spreekt waarover?
 ‘problematiek’ = vager dan ‘probleem’
 De bron van informatie ontbreekt! Zegt deze vader, dat hij
een probleem heeft? Of denkt de jeugdbeschermer dat?
vanmontfoort.nl
De feiten: tweede voorbeeld
“Zorgen vanwege huiselijk geweld. Bestaande uit geschreeuw
en gescheld tussen ouders. Kinderen zijn daar getuige van”.
 Het AMK concludeert:
 Er is huiselijk geweld (‘zorgen vanwege’)
 De kinderen zijn getuige
 Dus kindermishandeling is bevestigd
 Maar: de bron ontbreekt, de frequentie ontbreekt, het
verhaal van het kind ontbreekt!
vanmontfoort.nl
Voorbeeld 3
 “Janine heeft duidelijk last van de gevolgen van het
seksueel misbruik waarvan zij vermoedelijk het slachtoffer
is”
vanmontfoort.nl
29
Richtlijnen
Blijf bij je eigen waarneming
Schrijf letterlijk op wat de mensen zeggen
Herhaalde waarneming is sterker dan eenmalige
waarneming
Waarneming door verschillende mensen is sterker dan
waarneming door één persoon
Recente waarnemingen boven ‘oude’
Hoe zie ik dat?
Strafrechtelijke veroordeling telt als feit
Medisch bewijs telt als feit
vanmontfoort.nl
De weging
‘Goed genoeg’
Veiligheid
Ontwikkeling
Wat is het criterium voor onze bemoeienis?
Wet – rechtspraak – richtlijnen - maatschappelijke norm –
kennis uit wetenschap – eigen normen
“Wat is het ergste dat er kan gebeuren?”
“Wat wensen we de jeugdige voor de toekomst?”
“Hoe ziet de jeugdige dit?
“ Hoe ziet moeder het? Vader, etc….”
Besluit (plus eventuele voorwaarden)
vanmontfoort.nl
Goed en goed genoeg
Opvoedingssituatie is goed
Niet goed, wel goed genoeg
Niet goed genoeg
vanmontfoort.nl
32
De volgende stappen: het plan







De mensen: Wie maken het en wie voeren het uit?
De regels: Wat is de inhoud van het plan?
De tijd: Wanneer wordt het uitgevoerd?
Het toezicht: Hoe is het toezicht geregeld?
De bijstelling: Wat te doen bij veranderingen?
Voogdij: Een definitieve regeling
Afsluiting: wanneer kan onze bemoeienis worden
afgesloten?
vanmontfoort.nl
33
1 DE MENSEN
1.1 JEUGDIGE, LEDEN VAN HET GEZIN, FAMILIE, NETWERK

Inclusief niet-medewerkers SAVE als pleegouders, gezinshuishoudens
1.2 OPVOED- EN OPGROEISITUATIE

Woonsituatie, gezagssituatie, omgangsregeling, culturele achtergrond
1.3 VRAAG

Wie vinden het belangrijk dat het goed gaat en blijft gaan met de
jeugdige?
Eventueel uitgebreid tot:

vanmontfoort.nl
Wie vinden het belangrijk dat het goed gaat en blijft gaan met de
jeugdige, de veiligheid in de samenleving en het slachtoffer?
2 DE FEITEN
2.1 DE TIJDLIJN
 De hulpverleningsgeschiedenis (levert zicht op instellingsnetwerk rond
de jeugdige)
 De justitiële voorgeschiedenis (straf- en civielrechtelijk)
 Bij een maatregel: soort en voorwaarden, en eventuele straf.
 Belangrijkste life-events voor de jeugdige zelf.
2.2 GRONDEN VOOR DE MAATREGEL JEUGDRECLASSERING
(INDIEN BESTAAND):
 Het delict (gepleegde feit) en de delictgeschiedenis.
o Bij voorkeur aanvulling met een delictanalyse.
 Bij schoolverzuim: het geconstateerde verzuim.
 Indien van toepassing: de gevolgen van het delict voor het slachtoffer.
 Indien van toepassing: het recentelijk schenden van voorwaarden en
afspraken.
vanmontfoort.nl
Krachten en zorgen
Van invloed gebleken
op veiligheid en
ontwikkeling in het
recente en verdere
verleden:

Krachten
Beschermpunten
 Wat zorgt voor
bescherming?
 Wat geeft veiligheid?
 Gedrag
 Effect op de jeugdige
Wat weten we?
Mogelijk / vermoedelijk Helpende omstandigheden
van invloed op de (het  Wat is helpend?
verbeteren van)  Wat maakt verbetering
veiligheid en
mogelijk?
ontwikkeling:

Waarmee moeten
we rekening gaan
houden?
vanmontfoort.nl
Zorgen
Zorgpunten
 Wat is er aan de hand?
 Wat is bedreigend?
 Incl. grond eventuele
maatregel.
 Letsel of gedrag
 Effect op de jeugdige
Belemmerende
omstandigheden
 Wat maakt het moeilijk?
 Wat maakt verbetering
lastig?
2 DE FEITEN
2.3 ZORGEN
 Zorgpunten
o Delict- of verzuimgedrag
o Schenden voorwaarden of afspraken.
o Overige zorgpunten rond veiligheid en ontwikkeling.
 Belemmerende omstandigheden
o De kans op herhaling en op geweld
o Criminogene factoren
o Tekorten in responsiviteit.
o Overige belemmerende factoren.
 Gebruik
o Delictanalyse
o LIJ en elk aanvullende instrument
o Ontwikkelingstaken.
vanmontfoort.nl
2 DE FEITEN
2.4 KRACHTEN
 Beschermpunten: actieve bescherming van veiligheid en/of ontwikkeling
 Helpende omstandigheden:
o Algemeen sterke punten
o Specifieke bescherming tegen de zorgpunten
2.5 SAMENVATTING
3-5 belangrijkste zorgen, behalve bij al bestaande maatregel
jeugdreclassering
vanmontfoort.nl
3 DE WEGING
Stel bij elke weging eerst de vraag: Welk besluit moeten we nemen?
3.1 WEGING
Schaalvraag en onderbouwing:
 Veiligheid
 Ontwikkeling
3.2. DOELEN
 Bespreek nadrukkelijk wat men zelf wil bereiken
 Gebruik informatie uit delictanalyse en levensverhaal
3.3 SAMENVATTING
 3-5 punten: grootste zorgen als er niets verandert
3.4 VOORWAARDEN
 Gewenst gedrag voor goed-genoeg situatie rond veiligheid en ontwikkeling
/ pedagogisch klimaat
 Termijn.
 vanmontfoort.nl
Voorwaarden beschikking of vonnis toevoegen.
4 DE VOLGENDE STAPPEN
4.1 BESLUIT
 Eventueel: welk advies
4.2 DOELEN
 Doelen jeugdige/gezin en samenvoeging met voorwaarden
 In termen van gewenst gedrag
4.3 AFSPRAKEN PER DOEL




Wie doet wat
Toezicht
Veiligheidspersonen
Consequenties
4.4 EVALUATIE
 Inplannen
vanmontfoort.nl
4 DE VOLGENDE STAPPEN
4.3 AFSPRAKEN
Per doel, inclusief
1) of er toezicht nodig is (voeg opgelegd toezicht hier toe), en
2) of veiligheids-personen worden aangewezen voor jongere en/of
slachtoffer
3) consequenties bij wel/niet nakomen afspraken (inclusief de justitiële
voorwaarden).
4.4 EVALUATIE
Planning van een evaluatie van de voortgang aan de hand van het gehele
viervenster-model.
vanmontfoort.nl
Handelingsmodel
Wat wordt er gevraagd van de jeugdbeschermer?
Denken vanuit de leefwereld (bescheidenheid)
Aansluiten op gemeente
Activeren mensen rond het kind
Scherp op voorwaarden bij ernstige bedreiging kind (robuust)
Analytisch denken over opvoedingssituatie
Combineren rechtstoepassing en sociaal werk
Systematische reflectie op je eigen handelen
vanmontfoort.nl
42
Waarom een lerende praktijk?
Jeugdhulp is professionele en maatschappelijke praktijk
Beslissingen in de jeugdhulp zijn altijd onzeker
De verhalen zijn onderling tegenstrijdig
De ‘feiten’ en gebeurtenissen zijn omstreden
Het beeld is meerduidig
De norm is onduidelijk en omstreden (professioneel,
maatschappelijk, politiek)
vanmontfoort.nl
Lerende praktijk
Methodische leerbijeenkomsten
Kritische praktijksituaties
Met toestemming of anoniem
Gebruik van analysemodel
‘Inductief’ leren (‘practice based’)
Verschillende instanties
Systematisch verbeteren methode met uitkomsten MLB’s
vanmontfoort.nl
Routine en reflectie




‘Thinking: fast and slow’, Daniel Kahneman
Systeem I en Systeem II
Denkfouten en de macht van Systeem I
“The single most important factor in minimising errors is to
admit that you may be wrong” (Munro, 2008, pag. 125)
 Organiseren van tegenspraak
vanmontfoort.nl
45
Drie soorten jeugdbescherming
 ‘Lopende band’ praktijk: iedere schakel doet zo snel
mogelijk eigen taak; keten; doorlooptijden; specialisatie;
productienormen
 Pragmatische praktijk: ‘doen wat nodig is’; medewerker
handelt naar bevind van zaken.
 Reflectieve praktijk: ruimte voor professional, maar binnen
kader. Methodisch handelen. Systematische begeleiding en
feedback
Bron: Chapman & Field, 2007; Ferguson, 2004
vanmontfoort.nl
Methodische leerbijeenkomsten
 Methode en proces:
 Analyseren actuele praktijksituatie (geen cold cases)
 Voorzitter/begeleider is geen super-voogd; alle deelnemers willen
nadenken over hoe het best te handelen
 Nadruk ligt op de vraag: ‘hoe dienen wij te handelen?’ ipv op de
‘diagnose’
 Deze bijeenkomsten zijn de kern van de ‘methodeontwikkeling’
vanmontfoort.nl
47
Permanente ontwikkeling
Jeugdbescherming is nooit ‘af’
De transitie biedt nieuwe praktijken en dus nieuwe
mogelijkheden om te leren
De transformatie biedt uitdagingen om de systeemwereld
terug te dringen
Permanente ontwikkeling moet georganiseerd worden
Zeg nooit: DATA!*
* Do all that already
vanmontfoort.nl
48
Balans
Aandachtspunten:
Aansluiting op de gemeenten
Eenheid van visie
Consequente implementatie van benadering / methoden
Verschil oplossingsgerichte intervisie met methodische
leerbijeenkomsten
Kansen:
Gemeenten worstelen met zware problematiek
Veilig Thuis nog sterk in ontwikkeling
Jeugdbescherming blijft nodig!
vanmontfoort.nl