1 Inzending Prijsvraag Maak Gelderland Mooier Het gebied

Inzending Prijsvraag Maak Gelderland Mooier
Het gebied: Munnikenland
Munnikenland is de
naam van het uiterst
westelijke deel van de
Bommelerwaard. Het
is gelegen ten westen
van Poederoijen en
Brakel en feitelijk een
landtong tussen de
hier samenvloeiende
Waal en de
Afgedamde Maas. Het
gebied maakt deel uit
van de gemeente
Zaltbommel en is
onderdeel van NL
Delta, een Nationaal
Park van
Wereldklasse!
Omstreeks 1200 bestond deze landtong uit een aantal eilanden die gescheiden werden door kreken.
Men sprak over deze streek als Rodichem of Rodenchem. Dit betekent: Ruwe waard. Deze benaming
wijst op het bestaan van een vroege nederzetting, waarvan nooit resten zijn aangetroffen. Van het
Huis Rodichem zijn in 2004, bij de aanleg van een woonwijk in Brakel, echter wel resten aangetroffen.
In 1264 werd Rodengoije door Willem II van Horne, Heer van Altena, in bruikleen gegeven aan de
Cisterciënzers van de Abdij van Villers. De monniken bouwden een uithof, verbeterden de afwatering,
legden kades aan en bebouwden het land. In 1333 trokken ze zich echter terug, noodgedwongen door
financiële problemen door de moederabdij. Wat bleef was het 13e-eeuwse ontginningspatroon en de
naam Munnikenland, die voor het eerst vermeld werd in 1349.
Het meest westelijke eiland van Munnikenland werd Milites Insula Artusii genoemd, ofwel het Eiland
van Ridder Artus. Dit werd niet aan de monniken in leen gegeven, aangezien het een uiterst
strategische ligging had en bleef altijd in handen van de Van Hornes zelf. Door Dirk Loef van Horne
werd hier het Slot Loevestein gebouwd (1361).
In Munnikenland bevond zich, nabij de Waal, het Kasteel Munnikenland, feitelijk een adellijk huis. Dit
werd voor het eerst vermeld in 1616 en was in 1919 geheel verdwenen. Verder wordt Munnikenland
naar het oosten toe begrensd door een deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, met een
aaneenschakeling van forten en - ten gevolge van dijkdoorbraken - ontstane wielen. De Nieuwe
1
Hollandse Waterlinie als geheel, staat op de nominatielijst om toe te worden gelaten tot UNESCO
Werelderfgoed.
Slot Loevestein maakt onderdeel uit van de Vestingdriehoek, een samenwerkingsverband met vier
omliggende gemeenten. De stichting is opgericht om de geschiedenis en het cultureel waardevolle
gebied onder de aandacht te brengen bij toeristen en recreanten. De Vestingdriehoek heeft haar
werkgebied in Gorinchem, Woudrichem, Slot Loevestein en Fort Vuren. De komende jaren wordt
ingezet op wat het gebied bindt: het water.
2
Omgevingskwaliteiten Munnikenland
Munnikenland is na de Biesbosch en de Gelderse
Poort het derde robuuste aaneengesloten
natuurgebied langs de Waal. Een bijzonder gebied,
waar water, cultuur en natuur al eeuwen met elkaar
verweven zijn. De wilde konikpaarden en rode geuzen
van FREE Nature die hier vrij rondlopen dragen bij
aan natuurlijk beheer. De komst van de bever, en
straks misschien de roerdomp, maken het plaatje
compleet.
Met het Ruimte voor de rivierproject Munnikenland dat in 2016 is afgerond heeft de Waal meer ruimte
gekregen en ontstaat er nieuwe natuur. Uniek is de komst van de Wakkere Dijk: de eerste
multifunctionele rivierdijk in Nederland. Niet alleen beschermt deze dijk het achterliggende gebied - de
Bommelerwaard - tegen rivierwater, het biedt ook mogelijkheden voor recreatie. De dijk is breder en
hoger, en op bepaalde plekken tribunevormig aangelegd zodat bezoekers er kunnen recreëren met
uitzicht op het buitendijks gelegen gebied. Wandelaars en fietsers hebben zo de ruimte.
Riviernatuur, waterveiligheid en cultureel erfgoed gaan in het Munnikenland hand in hand. Waar
ogenschijnlijk tegengestelde belangen zijn van waterveiligheid, ecologie en cultuurhistorische beleving
is hier juist een unieke drie-eenheid ontstaan van blauw (water), groen (natuur) en goud (cultuur). Dit
is dé kracht en rijkdom van het gebied. Zichtbaar in het landschap zijn de middeleeuwse hotspots
zoals kasteel Munnikenland, uithof Munnikenhof en natuurlijk Slot Loevestein dat per jaar door meer
dan 120.000 mensen wordt bezocht.
Het Munnikenland verdient het om verder te worden ontwikkeld en onder de aandacht te komen van
een breed publiek. Hiervoor is de wens ontstaan voor de realisatie van een transferium (tevens
bezoekerscentrum) om iedereen gastvrij in het Munnikenland te kunnen ontvangen. Hier wordt de
bijdrage van de provincie Gelderland aan besteed.
3
4
Inspirerende ontwikkeling: bezoekerscentrum en transferium
Doel is het in samenwerking met diverse partijen, zoals de gemeente Zaltbommel, Staatsbosbeheer
en Slot Loevestein, realiseren van een transferium aan het begin van het Munnikenland, in de
omgeving van de afslag naar Loevestein vanaf de N322. Op dit punt kan de auto (gratis) worden
geparkeerd, kunnen elektrische auto’s worden opgeladen, kun je deelnemen aan uiteenlopende
cultuur- en natuuractiviteiten en kunnen bezoekers terecht voor informatie. Dit is het startpunt waar het
Munnikenland verder per fiets of te voet kan worden ontdekt. Tegen betaling kan een doorrijkaart voor
auto’s worden gekocht. Resultaat is een veilig en gastvriendelijk recreatief gebied waar de natuur in
optimale vorm kan worden beleefd met een minimum aan snelverkeer, geluidshinder en uitlaatgassen.
Dit biedt kansen voor onder andere paalkamperen i.s.m. Staatsbosbeheer, kanotochten, struinroutes,
arrangementen met de batterij Brakel en Poederoijen en andere toeristische ontwikkelingen.
5
Inspiratieplaat en kansenkaart
6
7