Het stoerste dier ter wereld : Reporters Online : https

This page was exported from Reporters Online [ https://reportersonline.nl ]
Export date: Tue Jul 18 20:36:44 2017 / +0000 GMT
Het stoerste dier ter wereld
Ooit kreeg ik van vrouwenweekblad Libelle de opdracht om een natuurencyclopedie van tien pagina's
schrijven over het dierenleven in de tuin. Na inlevering van de vrucht van mijn arbeid werd ik door de redactie
gebeld. Of de regenworm geschrapt kon worden, want dat was zo'n vieze glibber. De régenworm schrappen?!
Weten jullie dan niet wie er -gratis en voor niks- het èchte zware werk doet in al die Nederlandse tuintjes?
“Kan wel zijn,” antwoordde de redactrice op gedecideerde toon. “Maar hij is gewoon te vies en te eng. Dus die
willen we niet.”
Er viel niet tegenop te argumenteren. Bovendien moest niet alleen de regenworm er aan geloven, maar ook de
pissebed (“Getver! Die naam kan ècht niet!”), de vleermuis (“Brrr! Griezelig, dat geflapper…”) en uiteraard
kwam ook de oorkruiper niet door de ballotage (“Jasses!”).
In 1773 ontdekt
En dan had ik het nog niet eens over het beerdiertje gehad! Ik wist destijds namelijk nog niet dat dit dier
bestond. Terwijl Johann August Ephraim Goeze hem toch al in 1773 had ontdekt en beerdiertjes al 600 miljoen
jaar in royale aantallen de aarde bevolken.
Inmiddels zijn er zo'n duizend soorten beerdiertjes beschreven, die allemaal worden gerekend tot de
zelfstandige Tradigraden-stam. Ze zijn van niemand familie, maar hun naaste buren in de evolutionaire
levensboom zijn de fruitvliegjes en nematoden, die er allebei volslagen anders uitzien dan het beerdiertje.
De meeste beerdiertjes zijn vegetariërs en eten vooral mos, maar sommige soorten eten graag bacteriën en
raderdiertjes. Hun schattige naam is pure misleiding: het betreft hier bepaald geen Winnie The Poeh-achtige
goedzakjes! Van dichtbij zien ze er nogal eng uit. Er moet een microscoop aan te pas komen om hun
ongunstige tronies te zien, maar bepaalde soorten meten anderhalve millimeter en zijn dus ook met het blote
oog waarneembaar.
Ze hebben acht kromme, sponzige pootjes met scherpe klauwen eraan en ze leggen overdadig gedecoreerde
eieren. Hun lijfjes zijn bezaaid met onsmakelijke schilfers proteïne, chitine en lipiden en de mannetjes hebben
maar één gonade (geslachtsklier). Ze leven drie tot dertig maanden, en in die tijd vervellen ze maximaal twaalf
keer. In hun afgedankte huid leggen de vrouwtjes tot dertig protserig versierde eitjes, die vervolgens door de
mannetjes worden toegedekt met een laag sperma.
Schijndood
Niet schrikken, maar op het moment dat je dit leest, bevinden levende beerdiertjes zich op hooguit tien meter
afstand bij je vandaan. Ze wonen namelijk volop in je tuin: in mosranden tussen tegels, in korstmossen op
daken, in de aarde, onder stenen en op alle andere zompige plekjes rond je huis. Of liever gezegd: op alle
zompige plekjes van heel zompig Nederland en aangrenzende contreien.
Verder doen ze het ook erg goed onder poolijs, op de top van de Himalaya, in de diepzee, en op alle
continenten in grazige weiden, in hete bronnen, in gewone meren en tuinvijvers (gezellig met zo'n 25.000
individuutjes per liter water), in duinen, op stranden en in regenwouden.
Beerdiertjes doorstaan met gemak extreme omstandigheden waar elk ander dier onherroepelijk aan zou
bezwijken. Zo kunnen ze vier jaar lang in een toestand van schijndood (cryptobiose) overleven, zonder een
druppel water. Hun stofwisseling valt dan zo goed als stil en hun lichaamsvocht wordt teruggebracht tot 1%.
In deze uitgedroogde staat is een beerdiertje niet langer als zodanig herkenbaar. Hij ziet er uit als een droog
korreltje, dat zich gemakkelijk door de wind naar andere –hopelijk betere- plaatsen laat voeren. Maar zodra je
wat water over zo'n verschrompeld korreltje giet, komt het beerdiertje binnen een paar minuten weer tot leven
en gaat het onbekommerd verder met zijn eigen dingetjes. Fluitend, stel ik me zo voor.
De ruimte in
Als ze schijndood zijn, kun je de ergste dingen uithalen met beerdiertjes.
Radioactieve straling doet ze bijvoorbeeld helemaal niks: ze verdragen met gemak 5000 Gy. Gy staat hier voor
Gray, een eenheid waarmee de fysische effecten van straling worden gemeten. Ter vergelijking: 10 tot 20 Gy is
al genoeg om een mens te doden!
Ook lachen ze om extreme hitte en kou: ze verdragen temperaturen van 151 graden Celsius tot min 273 graden.
Hevige druk deert hen al evenmin: sommige soorten overleven in cryptobiose een druk van 6000 atmosfeer.
Dat is bijna zes keer zo veel als de waterdruk op de bodem van het allerdiepste punt in de diepzee: de
Marianentrog van 11 kilometer diep.
In september 2007 stuurden wetenschappers van de European Space Agency een handvol beerdiertjes
onbeschermd de ruimte in. Toen hun kooitje na twaalf volle dagen in het heelal weer naar de aarde werd
teruggehaald, verkeerde het merendeel van hen -ondanks het verpletterende vacuüm buiten de dampkring- nog
steeds in blakende gezondheid en produceerde daarna kerngezond nageslacht.
Eigen fanclub
De laatste jaren heeft het beerdiertje een enorme schare fans opgebouwd van wetenschappers en amateurwetenschappers die de beerdiertjes liefkozend ‘tardies' noemen. Beerdiertjes hebben al sinds 1974 hun eigen
driejaarlijkse internationale conferenties, waar honderden gespecialiseerde wetenschappers zich in
groepsverband over deze verontrustende diersoort buigen. In juli 2012 werd in Portugal alweer de twaalfde
beerdiertjesconferentie gehouden.
Daarnaast hebben ze in september 2011 in Philadelphia het theater bestormd met een eigen toneelstuk: Water
Bears In Space ‘Een reis van het kosmische naar het microscopische'.
En zo kan ik nog wel even doorgaan over de idoolstatus van het ijzersterke beerdiertje. De vraag is echter:
waartoe leidt dit alles?
Droge vaccins
Naar grensverleggende nieuwe uitvindingen. De uitdroog-techniek van schijndode beerdiertjes is inmiddels
nauwkeurig onderzocht door wetenschappers. Daaruit bleek dat beerdiertjes in cryptobiose hun lichaamsvocht
vervangen door een soort suikeroplossing die hun cellen beschermt tijdens de vochtloze slaapstand.
Precies zo'n suikeroplossing wordt sinds 2004 door het Amerikaanse bedrijf Biomatrica toegepast om vaccins
goed te houden zonder ijskast. Tot dat moment kwamen lang niet alle levensreddende vaccins terecht bij de
mensen die ze nodig hadden, vooral in ontwikkelingslanden. Simpelweg omdat die mensen in gebieden wonen
waar de vaccins niet te koelen waren. Dankzij het beerdiertje kunnen er nu dus droge vaccins worden gemaakt,
die pas actief worden wanneer ze in (het vocht van) een menselijk lichaam worden geïnjecteerd. De nieuwe
technologie is toepasbaar op alle soorten vaccins.
Uiteraard heeft deze biomimicry-les van het beerdiertje verstrekkende consequenties! Volgens Biomatricadirecteur Rolf Muller werkt de beerdiertjestruc niet alleen voor vaccins, maar ook voor menselijk weefsel,
cellen en DNA. Dat zou betekenen dat bijvoorbeeld donor organen veel langer bewaard kunnen worden,
zonder dat de vitaliteit van het weefsel verloren gaat of het DNA beschadigd raakt. En zonder de kosten en
risico's van koeling. Een ijskast kan immers kapot gaan of plotseling van de stroom worden afgesneden.
De uitdroog-techniek van het beerdiertje is dus van grote betekenis voor de wereldwijde volksgezondheid. Het
principe kan ook worden toegepast op sperma, zaden, bloed en voedsel. En wie weet zelfs op mensen, die in de
toekomst wellicht als ingedroogde beerdiertjes veel langere ruimtereizen kunnen maken…
Overlevers
Is daarmee alles gezegd? Zeker niet. Zelfs als onervaren amateur is het me -met behulp van een microscoopgelukt om zelf beerdiertjes te zien. Het enige wat ik nodig had, was een petrischaaltje met wat mos, dat ik
voorzichtig besprenkelde met mineraalwater uit een fles. De beerdiertjes die zo uit het mos werden gespoeld,
lieten zich gemakkelijk bekijken, traag bewegend met hun acht klauwtjes.
Maar ineens had ik het ongemakkelijke gevoel dat ze terug keken. Met stoutmoedige blik, ook al zag ik geen
oogjes. Hun oorverdovend zwijgen confronteerde me met mijn diepste onzekerheden. Beerdiertjes zijn in feite
de stoerste dieren ter wereld. Ze zijn voor geen enkele apocalyps bang. Kernoorlog, ijstijd, fatale opwarming
of welk doemscenario dan ook: zij zullen overleven. Wij niet. Uiteindelijk zullen zij over de aarde heersen tot
het einde der tijden. Had ik niet veel beter als beerdiertje geboren kunnen worden?
Excerpt: Het stoerste dier ter wereld krijgt steeds meer fans. Terecht, want beerdiertjes kunnen alles wat wij niet
kunnen. Bovendien hebben hun verbluffende geheimen grote gevolgen voor de mensheid...
Post date: 2013-06-02 14:48:26
Post date GMT: 2013-06-02 12:48:26
Post modified date: 2017-03-24 23:14:11
Post modified date GMT: 2017-03-24 22:14:11
Powered by [ Universal Post Manager ] plugin. MS Word saving format developed by gVectors Team www.gVectors.com