Hormonen • Boodschappers in je lichaam. • Hormonen worden verspreid door de bloedbaan • Alleen cellen die receptoren voor een bepaald hormoon hebben kunnen hierop reageren. • Een receptor is een eiwit die meestal in het celmembraan van een cel zit en waaraan een hormoon zich kan binden. Havo 4 - thema 3: voortplanting Havo 4 - thema 3: voortplanting Hypofyse Regelaar van voortplanting: hypofyse. De hypofyse is een hormoonklier. Maakt een groot aantal hormonen, waaronder twee geslachtshormonen. -FSH: follikel stimulerend hormoon -LH: luteïniserend hormoon. Onder invloed van deze hormonen: productie andere geslachtshormonen geregeld. Regeling bij mannen FSH: Vorming van zaadcellen (+) LH: Stimulatie testosteron productie in de cellen tussen de zaadkanaaltjes (Interstitiële cellen) (+) Testosteron: -Invloed op ontwikkeling primaire en secundaire geslachtskenmerken -Invloed op verdere ontwikkeling zaadcellen (+) -Remt bij bepaalde concentratie de hypofyse.(-) De hypofyse maakt dan minder LH. Regeling bij vrouwen FSH: (in eerste 12 dagen van de menstruatie cyclus) -Stimuleert de rijping van de follikels (+) -Stimuleert de productie van oestrogenen (wand van rijpende follikels) (+) LH: (in eerste 12 dagen van de menstruatie cyclus) -Stimuleert de productie van oestrogenen (wand van rijpende follikels) (+) -Stimuleert de opname van vocht door de follikel (ovulatie) (+) Oestrogeen: heeft Invloed op secundaire geslachtskenmerken(+) (in eerste 12 dagen van de menstruatie cyclus) -Baarmoederslijmvlies wordt dikker (+) -Stimulatie LH afgifte (+) Regeling menstruatie Na ovulatie: LH: -Stimuleert vorming van gele lichaam(+): productie van oestrogenen en progesteron(+) (door gele lichaam) Progesteron: (gemaakt door gele lichaam) -Baarmoederslijmvlies dikker (+) -Remming FSH en LH (-) -Door LH afname: gele lichaam sterft 11 dagen na ovulatie af: Hierdoor daalt aanmaak van progesteron Hierdoor baarmoederslijmvlies aanmaak niet meer gestimuleerd: afgestoten. Geen remming meer van FSH en LH! (nieuwe cyclus) Zwangerschap LH: -Stimuleert follikelrijping en ovulatie -Houdt gele lichaam enige tijd in stand FSH -Geremd door progesteron (geen nieuwe follikels rijpen) Progesteron werd gemaakt door gele lichaam Zaadcel 3 dagen in leven en een eicel maar 12 uur na ovulatie. Bevruchting kan dus maar in bepaalde tijd plaatsvinden: 3-4 dagen (3 dagen voor de ovulatie tot halve dag na de ovulatie) Zwangerschap Na de bevruchting: Eicel vervoerd naar de baarmoeder 5 tot 7 dagen na de ovulatie nestelt het klompje cellen zich in HCG: zwangerschapshormoon. -Wordt de eerste weken door embryo gemaakt, daarna door placenta -Houdt gele lichaam in stand. HCG neemt functie LH over. Hierdoor blijft het gele lichaam progesteron produceren! (remt FSH en LH: geen nieuwe rijpende follikels en geen ovulatie) Tot 3 maanden na bevruchting produceert gele lichaam progesteron onder invloed van HCG. Daarna: Placenta neemt progesteron productie over! -Het HCG hormoon is na twee weken zwangerschap al aanwezig in de urine van de vrouw Zwangerschap Progesteron: -Zorgt voor dik en klierrijk baarmoederslijmvlies -Afgifte van FSH en LH wordt geremd: Geen nieuwe follikels rijpen en geen ovulatie treedt op Geen menstruatie treedt op! -Zorgt voor de ontwikkeling van de melkklieren in de borsten