kijken met je hersenen

Kijken met je hersenen
Prof. Johan Wagemans
Laboratorium voor Experimentele
Psychologie
Welkom
•
•
•
•
Goed geslapen?
Hersenen goed uitgerust?
Ogen en oren goed gewassen?
Vijf zintuigen?
Wat we doen
Waarmee we het
doen
Zintuig
Kijken en zien
De ogen
Het zicht
Horen en luisteren
De oren
Het gehoor
Ruiken
De neus
De geur
Proeven en smaken De tong
De smaak
Voelen
De tast
De huid
Eerste les
• Kijken en zien doen we met onze
ogen en onze hersenen
• Enkele demonstraties
Overzicht
• Ogen
• Hersenen
• Algemeen:
– wat onze ogen en hersenen samen doen = ongelooflijk
• Soms gaat het ook minder goed…
OGEN
Meerdere delen maar geen perfect optisch
instrument (geen fototoestel)
Lichtgevoelige cellen achteraan
• Kegeltjes vooral centraal
• Staafjes meer perifeer
• Centraal zicht vooral goed
voor details (kleur en vorm), bij
voldoende licht
• Perifeer zicht vooral goed
voor beweging, ook „s nachts
Staafjes minder goed voor details
Wat je ziet kan afhangen van de grootte
Wat we denken te zien
Wat er op het netvlies echt te zien is
Wat er op het netvlies echt te zien is
Wat er op het netvlies echt te zien is
Workshop
• “Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet”
• Voormiddag: 11u30-13u
• Namiddag: 15u30-17u
HERSENEN
Een beetje anatomie
De grote stappen
1 = ventrale (inferieur-temporale) stroom voor “wat”
informatie (bvb. herkenning)
2 = dorsale (pariëtale) stroom voor “waar”
informatie (bvb. visueel gebaseerde actie)
Verdere opdeling in verschillende
“modules”, bvb.
- kleur, vorm, beweging
- gezichten
- huizen, …
Gigantisch complex
Workshop
• “Vuurwerk in de hersenen”
• Voormiddag: 11u30-13u
• Namiddag: 15u30-17u
Enkele interessante weetjes
•
•
•
•
Totaal aantal hersencellen: 100 miljard
Elke cel heeft ongeveer 50.000 verbindingen
Elke dag verliezen we ongeveer 85.000 hersencellen
Eén derde van de hersenen verwerkt visuele info
• Totaal gewicht?
Gewicht
Voor volwassenen: 1 à 1,5 kg
Maar: verbruikt 20% van de totale
energie
Levensloop:
350g 50% 60%
0m
6m
1j
90%
95%
100%
(1à1,5kg)
6j
10 j
Volwassen
Andere zoogdieren
Tweede les
• Wat onze ogen en onze hersenen
samen doen is ongelooflijk
• Enkele demonstraties
Illusoire figuren
Onmogelijke figuren
Onmogelijke figuren
Ambigue figuren in 2D
Ambigue figuren in 2D
Ambigue figuren in 2D
Ambigue figuren in 2D
Ambigue figuren in 2D
Ambigue figuren in 3D
Ambigue figuren in 3D
Hol masker
Schaduwen en helderheid
Schaduwen en helderheid
Toepassingen
Derde les
• Goed rondkijken en je zal meer (en
anders) zien
SOMS GAAT HET MINDER GOED…
Niet alles (juist) zien
• Bril of lenzen om beter te zien (ver of dichtbij)
• Amblyopie (“lui oog”)
• Slecht kleurzien
• Leukere demonstraties
Amblyopie (“lui oog”)
•
•
•
•
Een oogprobleem waardoor je slecht ziet met één oog
3% van de kinderen heeft dit
Dit probleem ontstaat voor je 2 jaar bent
Oorzaak:
– beide ogen niet perfect op elkaar
afgesteld (bvb. scheelkijken)
– één oog scherper beeld
dan het ander
Amblyopie (“lui oog”)
Normaal zicht
(fusie van twee
beelden)
Twee duidelijke
beelden vanuit beide
ogen
Eén zwak oog
(wordt onderdrukt)
Wazig beeld
vanuit zwakker
oog
Wat zie je dan?
Amblyoop oog
Normaal oog
Oplossing
• Goed oog afdekken zodat het “lui oog” wat harder moet
werken en zich mee ontwikkelt
Slecht kleurzien
• Meestal niet “kleurenblind”
• Normaal kleurzien:
– 3 soorten kegeltjes voor rood (R), groen (G), blauw (B)
• Bij slecht kleurzien:
– meestal problemen met rood-groen (8% van de mannen)
– meestal één type kegeltje minder goed
– meestal getest met Ishihara kleurplaten
Slecht kleurzien
Normale
kijker
–––
Normaal
zicht
Protanoop zicht (R-)
Deuteranoop zicht (G-)
Tritanoop zicht (B-)
Visuele illusies
Visuele illusies, ook in het echte leven
• Hancock toren in Boston, V.S.
“Blindheid” door beweging
“Blindheid” voor veranderingen
Vierde en vijfde les
• Er is nog zoveel meer te weten en te
onderzoeken
• Nieuwsgierigheid is de basis van de
wetenschap
– Niet enkel wat? (weetjes)
– Ook hoe en waarom? (inzicht)
Interessante websites
• http://www.neok12.com/Nervous-System.htm
– goede korte documentaires over de hersenen
• http://www.michaelbach.de/ot/
– interessante visuele fenomenen (o.a. illusies)
• http://www.gestaltrevision.be
– onze eigen website, met apart stukje voor kinderuniversiteit