Opdracht 2 jordaan

Opdracht 2
Inhoud:
Elisa –Palingoproer 1886
Dmitry- Aardappeloproer
Timy- Naam van de wijk
Omar- Woonomstandigheden en de
Woningwet in 1901
Geschiedenis
Het Palingoproer 1886
Palingen trekken
“Paling trekken” was een spel om het volk te vermaken. In dat spel wordt een touw gespannen over
een gracht of een kanaal. Aan het touw werd een levende paling gehangen. De wedstrijd kon je
winnen als met je boot onder het touw doorvoer en de paling los kon trekken.
Op zondag 25 juli 1886 werd het spel in de Jordaan gehouden. Ze spanden een touw over de
Prinsengracht. De politie greep echter hard in, omdat de regering het spel had verboden, ook al was
het typisch Amsterdams.
Het Palingtrekken is vol op gang
Veel toeschouwers kijken naar het Volksspel
Het oproer brak uit
De Jordanezen werden echter kwaad en keerden zich tegen de politie. Een dag later braken er
opnieuw rellen uit. Zelfs het leger werd erbij gehaald om de mensen aan te kunnen. Soldaten werden
zo hevig bekogeld door de Jordanezen met stenen dat ze zich terug moesten trekken. Later schoten
de soldaten op het volk te schieten. Vijfentwintig mensen kwamen om het leven en er kwam een
einde aan het Palingoproer.
Er breken Rellen uit
Jordanezen waren ontevreden
Het leger wordt erbij gehaald omdat de rellen te hevig waren
Waarom werden mensen zo boos zijn over verbod van een “volks” spelletje? Sociologen dachten dat
het Palingoproer kwam door de ontevredenheid over de werkeloosheid en discriminatie en slechte
omstandigheden waarin geleefd moest worden. De overheid deed helemaal niks om het beter te
maken, maar pakte wel hun vermaak af. De rellen gingen veel verder dan het protest tegen het
verbod van het spel, maar waren om de regering duidelijk te maken dat er een betere behandeling
van arbeiders moest komen. Dit leidde tot verdeeldheid in de wijk, want de oranjegezinde inwoners
van de Willemstraat moesten niks hebben van al die socialisten. Zij keerden zich tegen het oproer. De
socialisten kregen de schuld, maar eind 1886 werden ze onschuldig verklaard. De ontevredenheid
onder arbeiders leidde eind negentiende eeuw tot de oprichting van bepaalde vakbonden. Na het
oproer werden verschillende wetten ingevoerd, zoals de arbeidswet, de leerplichtwet en de
woningwet. De Palingoproer kan dus gezien worden als het begin van al die veranderingen.
Hier zie je de Jordanezen in opstand
De Jordanezen zijn kwaad op de regering
Tot slot
Het Palingoproer was een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van de Jordaan. Dit verhaal laat
zien dat de wijk vroeger erg arm was en dat de mensen ontevreden en ongelukkig waren. Daarom
zijn ze begonnen met het “Paling trekken”, want dat was nog het enige leuke wat ze hadden. Het was
een grote opstand die gelukkig niet lang duurde.
Elisa van het Groenewoud
Websites:
http://historiek.net/palingoproer-in-de-jordaan-1886/8549/
http://vandaagindegeschiedenis.nl/25-juli/
boek:
Geschiedenis van Amsterdam 1813-1900- Piet de Rooij
Het Aardappeloproer
Het aardappeloproer was een Amsterdamse volksopstand in 1917. In de tekst hieronder wordt er
uitgebreid over verteld. In de Jordaan waren veel aardappelhandelaren vandaar dat dit onderwerp
bij de Jordaan hoort.
Het Begin
In het begin van de 20e eeuw ging het goed met de arbeiders, ze kregen meer geld en het leven werd
beter. Maar de eerste Wereldoorlog veranderde alles. Nederland deed niet mee aan de oorlog maar
de omstandigheden waren verschrikkelijk. De handel in goederen begon te dalen. Brood en ander
voedsel ging op de bon en er kwamen gaarkeukens. Op 28 juni 1917, toen je niet meer aan eten
kwam, kwamen de volkswijken in Amsterdam erachter, dat er in de Prinsengracht een schip met
aardappelen lag, dat bedoeld was voor het leger. De arbeidersvrouwen van de Oostelijke Eilanden en
de Jordaan roofden het schip, zodat hun gezin eten had.
Hierboven zie je een paar vrouwen met hun buit
De opstand wordt neergeslagen door de Politie
In de eerste week van Juli ging het niet goed, de arbeiders ondernamen nu ook actie. Pakhuizen en
winkels werden massaal beroofd. De politie stond aan de grond genageld en had geen idee wat ze
moesten doen. Dus kwam het leger in actie. Het oproer zorgde voor een veldslag op 5 Juli 1917,
waarbij soldaten massaal hun wapens gebruikten tegen een menigte die samen was gekomen op het
Haarlemmerplein. De opstand werd uiteindelijk tegengehouden door het leger. Negen mensen
overleden en maar liefst 114 raakten gewond.
Hierboven zie je hoe de politie jaagt op de plunderaars
Na de opstand
De voedselsituatie werd er niet beter op in het laatste oorlogsjaar 1918. Veel mensen leefden op
brood en water , de werkloosheid werd groter en groter. Tot overmaat van ramp sloeg de Spaanse
griepepidemie toe en duizenden mensen overleden daardoor. Op 11 november 1918 volgde er een
wapenstilstand, die net op tijd kwam voor Nederland. Er werd een nieuwe verschrikkelijke winter
met honger en kou voorkomen voor de arbeiders, en een dreigende revolutie ook.
Aandenken en herdenken Herdenkingsbord uit 1918
Als herdenking van het oproer heeft men herdenkingsborden gemaakt. Hieronder zie je een
voorbeeld ui 1918 dat je kan vinden in het Amsterdams Historisch museum waarop je vroegere
minister van Landbouw en Distributie Folkert Posthuma weergegeven ziet op een schertsende
manier.
Herdenkingsfestival Patatatoe
Sinds het jaar 2004 wordt er op de Oostelijk Eilanden jaarlijks het buurtfeest “Patatatoe” gehouden
in september met natuurlijk het aardappeloproer als thema. Dan trekt er een optocht door straten
en worden er vele aardappels uitgedeeld aan mensen.
Hierboven zie je het logo van Patatatoe
Bronnen:
http://www.collectie.legermuseum.nl/sites/strategion/contents/i004516/arma39%20het%20aardap
peloproer%20in%201917.pdf
http://nl.wikipedia.org/wiki/Aardappeloproer_(1917)
Boek: In de Jordaan- Frank van Paridon
Waarom heet de Jordaan de Jordaan?
(Naam van de wijk)
Er zijn eigenlijk meerdere theorieën waarom de Jordaan nou de Jordaan heet. Dit zijn er een paar
van:
1. Er is een theorie die beweert dat de Jordaan zijn naam heeft gekregen na de komst van de
Franse hugenoten of tijdens de Franse tijd in Nederland de naam Jordaan heeft gekregen dat
afgeleid is van het Franse woord Jardin dat tuin betekent, vanwege de vele bloemennamen
van de straten en grachten.
Zo ziet een Franse tuin eruit.
2. Sommigen zeggen echter dat de naam is geïnspireerd door de rivier de Jordaan, het bekende
water in het Heilige Land. Maar historicus Kannegieter houdt het er op dat de naam komt
van het Franse riviertje de Jordanne in de Auvergne. De historicus verklaart dat de de
Fransen dit vervuilde riviertje vergeleken met de Prinsengracht, welke toentertijd ook al niet
te schoon was.
De rivier de Jordaan in Israël
3. De meest waarschijnlijk geachte verklaring is die van de Prinsengracht als de rivier de
Jordaan, waarna de naam is overgesprongen op de buurt erachter. In de Bijbel stond dat je
de Jordaan niet mag oversteken en dat werd dan spottend toegepast op de Prinsengracht:
iemand uit de rijke burgerij zou deze nooit oversteken om in de arme buurt daarachter te
komen.
4. Mogelijk zou de naam "Jordaan" zijn afgeleid van de Jordanne, een riviertje in het Massif
Central (Aurillac) waar een groep immigranten vandaan kwam. Ze noemden de Prinsengracht
ook zo wat later veranderde in de Jordaan. Er zou een familie hebben gewoond die de
"Jourdain" heette. Bovendien was er een "gang" of steeg die de Jordaens-Jordanengang
genoemd werd. Misschien is de naam Jordaan ontstaan na de woordvervorming van het
woord "jurisdictie" tot "jordiks", dat verwijst naar het gebied dat tegen de oude stadswallen
aan lag, voordat het Nieuwe Werck (Jordaan) werd gebouwd.
Welke theorie klopt nou?
Er bestaat dus veel twijfel over waarom de Jordaan nou de Jordaan heet. De eerste en
de vierde theorie lijken mij het meest waarschijnlijkst. Vooral de eerste theorie, want het
eerste wat mij opviel toen ik in de Jordaan was, was dat de straatnamen en
grachtennamen waren vernoemd naar bloemen, dus het kan best ook zo zijn dat het die
Franse hugenoten ook is opgevallen en ze het daarom de Jordaan hebben genoemd dat
afgeleid is van hun Frans woord voortuin (Jardin). De vierde theorie lijkt me ook niet
onwaarschijnlijk, want in die tijd spraken ze de letters wat ronder uit, waardoor de a een o
werd, dus misschien is Jordanne doordat ze het voller uitspraken veranderd in Jordaon.
Dit is het Johnny Jordaanplein in de Jordaan. Dit plein is vernoemd naar de beroemde volkszanger
Johnny Jordaan. Ook staat er een beroemde zin uit één van zijn liedjes op dat blok geschreven.
Bronnen:
http://www.jlgrealestate.com/de_jordaan_amsterdam/
http://www.behr.nl/Amsterdam/Additionals/jordaan.html
http://www.jordaaninfo.nl/
Boek:
De Amsterdamse Jordaan; een onderzoek naar de oorsprong van de naam- Jan Zacharias Kannegieter
Timy Andrawes
Woonomstandigheden en de Woningwet
in 1901
Jordaan in armoede
Door de industrialisatie aan het eind van de 19e eeuw veranderde de samenleving in de
Jordaan. Steeds meer arbeiders trokken naar de
steden op zoek naar werk. De bevolking groeide in
de steden, ook in de Jordaan. De steden in
Nederland barstten uit en de woon- en
leefomstandigheden waren vaak slecht. Huizen in
arbeiderswijken als de Jordaan waren van zeer
slechte kwaliteit. Amsterdamse kelderwoningen,
waar daglicht meestal alleen via de voordeur kon
binnendringen, zonder toilet waren nou niet
bepaald goede woningen.
Hier moesten de mensen wonen omdat er
te weinig plek was. Zoals je hier ziet
leefden de mensen in slechte
omstandigheden.
De Woningwet
Om een einde te maken aan de slechte leefomgeving en de woonomstandigheden werd er
in 1901 een wet opgesteld: de Woningwet. Door de invoering van de Woningwet moest de
overheid toezicht houden op de huizen voor burgers. Gemeenten waren verplicht om een
bouwverordening (reglement) en uitbreidingsplan voor woningen op te stellen.
Bouwvergunningen werden alleen gegeven wanneer huizen voldeden aan gemeentelijke
bouweisen. De overheid kreeg veel macht. Zo werden er woningen onbewoonbaar
verklaard of werden bewoners gedwongen
hun woning op te knappen om sloop te
voorkomen.
De Woningwet, 1901
Invoering van de wet
In de periode tot na de Eerste Wereldoorlog was de wet vooral gericht op het slopen
van de meest slechte huizen. Daarna werden de eerste 'woningwetwoningen' gebouwd.
Deze waren helaas onbetaalbaar voor de bewoners van de gesloopte huizen. Zij hadden
dus geen andere keuze dan op zoek te gaan naar slechte goedkopere woning, wat nou
niet de bedoeling was. In 1927 werden, aan de Woningwet, welstandsbepalingen
toegevoegd, daardoor was de nadruk niet meer alleen gericht op hygiëne, maar ook het
uiterlijk en de locatie werd steeds belangrijker. Vanaf de crises in de jaren 30 en in de
Tweede Wereldoorlog werd er niet meer gebouwd door de overheid. Na de oorlog nam
de overheid moest er enorm veel gebouwd worden zodat iedereen fatsoenlijk kon wonen.
Door het hoge tempo ontstonden de zo kenmerkende eentonige naoorlogse stadswijken,
met veel gehorige standaard woningen. Na 1960 werd de rol van de overheid
overgenomen door woningcorporaties. Hoewel er even sprake is geweest van het
verdwijnen van de Woningwet, met de Woningwet als vervanger, heeft de Woningwet
ruim 100 jaar onder zeer verschillende omstandigheden goed gewerkt en is het nog
steeds de kern van de bouwregelgeving in Nederland.
Bronnen:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Woningwet
http://www.tussentaalenbeeld.nl/A60f6.htm
http://www.geschiedenis24.nl/andere-tijden/afleveringen/2000-2001/Honderd-jaarWoningwet.html
Boek:
6,5 miljoen woningen- N de Vreeze
Geschreven door: Omar Ismail
Klas:2D