Samen op weg naar ACT-ie Infoavond voor - AZ Sint

WELKOM
Acceptance and Commitment
Therapy (ACT) in de oncologie
Preventie van angst en depressie.
Donderdag 18 september 2014
Symposium PSST ism VLK
Eline Seeuws en Annelies De Booser
rouw
verdriet
pijn
nevenwerkingen
gezwel
familie
angst
toekomst
chemo
boosheid
waarom?
Kanker
vermoeidheid
eenzaamheid
depressie
Deel 1:
Kanker en zijn
psychische
impact
Unieke persoon met
eigen
levensgeschiedenis,
ervaringen, karakter
en temperament
Onderzoeken
en
behandelingen
Lichamelijke
klachten
SPANNING EN
ANGST
Vermoeidheid
KANKER
Daling QoL
Context waarbinnen
hij leeft: familie –
werk – sociaal
netwerk
DYSREGULATIE
van het
normale
Minder positieve
gemoedstoestand
Distress
Risico op angst en depressie
• Iedereen reageert anders op het horen van de
diagnose kanker, toch kunnen we stellen dat 35 %
gevoelens ervaren van verdriet, angst en boosheid
(Feros, et al., 2011)
• Tussen de 13 à 30 % ervaart depressie en 5 à 10 %
ervaart angst of geven zichzelf de schuld (Feros, et al., 2011 &
Ciarrochi, et al., 2011)
.
• Daarnaast ervaren velen (ongeveer 30%) ‘angst voor
terugkeer’ van kanker – risico op PTSS (Völker, et al., 2011)
Voorkomen?
Hoe kunnen we voorkomen dat
intense emoties (emotionele distress)
van verdriet, angst en boosheid bij
confrontatie met kanker leiden tot
angst en depressie als
psychopathologie?
Waarom werkt ‘positief denken’ niet?
Iets doen vanuit schuld of schaamte
(verwachtingen van de ander) leidt tot
minder welbevinden, meer
vermijdende coping en meer distress
=> blijf positief, we vechten samen, …
De inbreker
Iedereen in wiens huis ooit is ingebroken weet hoe
akelig dit voelt. Je gevoel van veiligheid lijkt samen met
de inboedel te zijn meegepikt door de dief. Met de tijd
neemt het basisvertrouwen achter weer toe en voel je
je meer en meer ontspannen in eigen huis. Bij mensen
met kanker is ook ingebroken, maar ditmaal weten we
nooit 100% zeker of de dief het huis al uit is of dat hij
nog zal terugkeren. Leren leven met kanker is ook leren
leven met die dreiging …
Deel 2:
Wat is ACT?
Metafoor
6 kernprocessen
• Gebaseerd op 6 kernprocessen:
−
−
−
−
−
−
Bereidheid
Kijken naar je denken
Het observerende zelf
Contact met hier en nu
Waarden
Toegewijde actie
Achterliggende theorieën
• ACT is gefundeerd op de Relational Frame
Therapy
• ACT behoort tot de derde generatie
gedragstherapie en is sterk verwant met
andere vormen zoals gedragsactivatie,
omgaan met gedachten, dialectische
gedragstherapie, aandachtgerichte cognitieve
therapie en functionele analytische therapie.
Post-its
Wie? Wat? Waar? Wanneer? Hoe?
DEEL 3:
Werkt ACT?
Effectiviteit: algemeen
• De diagnose kanker roept allerlei belangrijke
existentiële thema’s op
• ACT leidt tot positieve resultaten voor
kankerpatiënten:
(Ciarrochi, et al., 2011)
₋ Vermindert risico op distress, angst en depressie
₋ Betere QoL door bewust stilstaan en keuzes maken
₋ Meer energie en beter fysiek functioneren door
waardegericht ACTie te ondernemen
₋ Beter vermogen om met onzekerheid om te gaan
Effectiviteit: belang
waardengerichte ACTie
• Onderzoek suggereert dat een “eigen-waardengëoriënteerd- leven” de QoL kan doen toenemen en
de fysieke en psychische pijn kan doen afnemen:
₋
₋
₋
₋
Minder motivatie voor gezondheid gerelateerde waarden zijn gelinkt aan
slechter algemeen gevoel van welbevinden (Ciarrochi, et al., 2011)
Succeservaringen om te leven volgens je waarden zijn gelinkt aan
verbetering van algemeen welbevinden en met minder ervaren van
distress.
Succeservervaringen met waarden omtrent vriendschap zijn gerelateerd
aan minder kanker gerelateerde distress bij vrouwen.
Succeservaringen met waarden omtrent (romantische) relaties zijn gelinkt
aan minder distress bij mannen.
Effectiviteit: eigen ervaring
• Vrij uniek project binnen groep en setting in
Vlaanderen
• nood aan verder onderzoek omtrent ACT als
interventie bij het ervaren van distress tgv de
confrontatie met kanker
Wat is mijn rol als
hulpverlener?
Wat kan uw rol zijn als
hulpverlener?
• Op tijd doorverwijzen
• Op lange termijn speelt de extramurale zorg
een cruciale rol in het screenen naar
psychologische problemen na kanker en het
doorverwijzen naar de verschillende en
mogelijke interventies
• www.minderangstbijkanker.nl
• http://www.azsintmaarten.be/Algemeneziekenhuizen/Lotgenotencontact
Referenties
•
•
•
•
•
Angiola, J.E. & Bowen, A.M. (2013). Quality of Life in Advances Cancer: An
Acceptance and Commitment Therapy View. The counseling Psychologist, 41, 313335.
Bardeen, J. & Fergus, T.A. (2014). An examination of the incremental contribution
of emotion regulation difficulties to health anxiety beyond specific emotion
regulation strategies. Journal of Anxiety Disorders, 28, 394-401.
Chambers, R., Gullone, E. & Allen, N.B. (2009). Mindful emotion regulation: an
integrative review. Clinical Psychology Review, 29, 560-572.
Ciarrochi, J., Fisher, D. & Lane, L. (2011). The link between value motives, value
success, and well-being among peolpe diagnosed with cancer. Psycho-Oncology,
20, 1184-1192.
Feros, D.F., Lane, L., Ciarrochi, J. & Blackledge, J.T. (2011). Acceptance and
Commitment Therapy (ACT) for improving the lives of cancer patients: a
preliminary study. Psycho-Oncology, 22, 459-464.
Referenties
•
•
•
•
•
•
Lengacher, C.A., Johnson-Mallard, V., Post-White, J., Moscoso, M.S., Jacobsen, P.B.,
Klein, T.W., Widen, R.H., Fitzgerald, S.G., Shelton, M.M., Barta, M., Goodman, M.,
Cox, C.E., Kip, K.E. (2009). Randomized controlled trial of mindfulness-based stress
reduction (MBSR) for survivors of breast cancer. Psycho-Oncology, 18, 1261-1272.
Low, J., Davis, S., Drake, R., King, M., Tookman, A. et all. (2012). The Role of
Acceptance in Rehabilitation in Life-Threatening Illness. Journal of Pain and
Symptom Managment, 43, 20-28.
Shennan, C., Payne, S. & Fenlon, D. (2011). What is the evidence for the use of
mindfulness-based interventions in cancer care? A review. Psycho-Oncology, 20,
681-697.
Spiegel, D. & Classen, C. (2000). Group Therapy for Cancer Patients. Basic Books:
New York.
Völker, C., van der Lee, M. & Pet, A. (2011). De angst voor terugkeer van kanker.
Gezondheidspsychologie, 3, 30-38.
Wolgast, M., Lundh, L. & Viborg, G. (2011). Cognitive reappraisal and acceptance:
An experimental comparison of two emotion regulation strategies. Behaviour
Research and Therapy, 49, 858-866.
BEDANKT VOOR UW AANDACHT