Romantiek - Keizer Karel College

Romantiek
Dans – drama - muziek
Dans
Romantisch ballet
Ballet blanc
• Ballerina zweeft
• Tutu
• Spitzen
• Gaslicht – magische sfeer
• Uitbeelden gevoelens- en
stemmingsbeelden.
Moskou en St. Petersburg balletrage: divertissement; danser
proberen elkaar de troef af te steken.
 Nadruk acrobatiek en technisch kunnen
 Lichte vermaak bloeit op
 Wals. Populair bij het volk
De Sylfide 1832
Filippo Taglioni
• Eerste romantische ballet
• Onmogelijke liefde boerenzoon – sylfide
(bovenaardse geest)
• Spitzen
• Tutu
• Ballet-blanc
Drama
De nieuwe rijken bezoeken de theaters; vertier en vermaak
Theaters:
• Spectaculaire shows
• Effecten en sensatie
• Deugd overwint eeuwige kwaad
• Decors zo realistisch mogelijk
• Aantrekkelijk voor publiek – toevoegen dans en
muziek
Muziek
•
•
•
•
•
•
Klassieke traditie 18e eeuw
Zoeken naar muzikale vrijheid (keren zich af van opdrachtgever en publiek)
Zichtbare en voelbare wereld
Persoonlijke en individuele moet hoorbaar zijn
Groot contrast tussen hard en zacht
Veel dynamiek
De grand opera: een ernstige, grote opera



Moderne tijd en middeleeuwen
Fascinatie voor exotische culturen
Manier van uitbeelden is romantisch:




Kleurrijk
Sprookjesachtig
Nationalistisch
volks
Opéra comique
Frankrijk 1e helft 19e eeuw.
• Gesproken teksten afgewisseld met
Zangstukken.
• Vrolijke en sentimentele inhoud
• Dramatische hoogtepunten
Duitse componist Wagner bouwt voort op opéra
comique: de muziek begeleidt het verhaal en
ondersteunt de dramatiek
Wagner (1813-1883)
Opera wordt romantisch muziekdrama
Gesamtkunstwerk
•
Betekenisvolle inhoud; woorden,
handeling en muziek in volmaakte
harmonie.
•
Verdwijnen vaste indeling in afgeronde
nummers
•
Het orkest draagt het verhaal
•
Hij koppelt een leidmotief aan personen,
zaken en gebeurtenissen
Muziekdrama
Wagner was een man van hoge idealen en grote ambities.
Hij schreef zijn eigen libretto's, meestal gebaseerd op de
Germaanse mythologie. Met Tristan Und Isolde gaf de
componist voor het eerst vorm aan wat hij
Musikdrama noemde:
alle elementen van opera (muziek, poëzie, regie,
decor enzovoort) moesten samensmelten om tot een
'totaalkunstwerk' te komen; geen van de elementen mocht
overheersen.
Het kostte veel geld om zijn ambities te
verwezenlijken, maar Wagner had het geluk te kunnen
rekenen op de bescherming van Ludwig II, de excentrieke
koning van Beieren. Met diens financiële steun werd het
speciale Wagner-theater in Bayreuth opgericht. Daar ging
het groots opgezette epos van Der Ring Des Nibelungen in
première, vier opera's van ieder zo'n drie à vier uur,
opgevoerd op verschillende dagen.
Der Ring des Nibelungen (1857-1874)
•
•
•
•
Tragiek van het menselijk lot
4 opera’s
Samen 18 uur
Aanklacht tegen het materialisme van de 19e
eeuw
• Thema’s; germaanse mythologie en Noorse
sagen
• Wotan – tragische noodlot van de wereld
• Operateksten in omgekeerde volgorde
(CD1-30)
Festspielhaus
Wagner bouwt eigen thaeter, operagebouw.
Ontworpen door Otto Brückwald.




Klassieke theaters
Verlaagde orkestbak
Zaal verduisterd
Nieuw muziekgezelschap
• Wagner = architect, toneelmeester en decorateur
• Sticht nieuw muziekgezelschap
Symfonische muziek
1. De absolute muziek: vasthouden aan
klassieke muzikale vormen van de 18e
eeuw
– Johannes Brahms (cd 31)
2. De programmamuziek ( uitdrukken van
iets buitenmuzikaals: gedicht of verhaal)
- Richard Strauss (cd 32)
Johannes Brahms
(1833-1897)
‘Drijven op gevoel’
• Eerste Symfonie in 20 jaar
• Gedegen klassieke opleiding
• Voorgangers Bach en
Beethoven
• Wagner en Stravinski
‘lappen regels aan hun laars’
• Klanken roepen
schilderachtige beelden op
(cd 31)
Richard Strauss (1864-1949)
Also sprach Zarathustra
• Spetterende
openingsfanfare met
effecten
• Opkomst van de zon
• Friedrich Nietzsche
• Symfonisch gedicht:
ééndelige compositie voor
orkest thema’s uit
kunst/literatuur (cd 32)
De schone slaapster
Tsjaikovski (1841-1893)
1850 Rusland – balletrage
Russische dans op het hoogste niveau
Marius Petipa: grondlegger Frans-Russische
Danssstijl
 Sprookjesballet
 Soort opera: muziek en handeling worden eenheid
 Leidmotieven
 Dansers tonen vooral talent
Rozenadagio (cd 33)
o Vier prinsen – prinses het hof maken
o Spitzen – evenwichtskunst
o Dans-acrobatiek
o Laatste bedrijf: huwelijk
o Hoogtepunt = klassieke pas de deux v.h.
bruidspaar
Franz Schubert
‘De eenzame held’ (1797-1828)
Die Winterreise (1827) (cd 28)
• Liederncyclus (24)
• Gedichten van Wilhelm Muller
• Eenzame reiziger overgeleverd
aan de kou
• Vertaalt iedere stemming in de
melodie en pianobegeleiding