Minisymposium Innovaties in diagnostiek en behandeling van het melanoom Het melanoom: visie vanuit de pathologie Marti Kuizinga en Francien van Nederveen [email protected] [email protected] HET melanoom bestaat niet! Trends in incidentie van nieuwe patiënten met een invasief of in situ huidmelanoom in Nederland, periode 2000-2010, voor mannen en vrouwen (aantallen per 100.000, crude rate). Superficieel spreidend melanoom gehele lichaam - vrouw: been - man: romp Nodulair melanoom: romp, hoofd/hals/nek Lentigo maligna melanoom hoofd/hals Acrolentigineus melanoom acra Melanomen met verschillende kenmerken Conclusie PA verslag: richtlijn Melanoom2.0 • uitkomst van de diktemeting (volgens Breslow) • aanwezigheid/afwezigheid van ulceratie • aanwezigheid/afwezigheid van intradermale mitotische activiteit Richtlijn Melanoom 2.0, 2012 prognostische kenmerken Richtlijn Melanoom2.0, 2012 Prognostische kenmerken Tabel 1 TNM-classificatie voor melanoom [Balch 2009] Classification Thickness (mm) Ulceration Status/Mitoses T Tis NA T1 ≤ 1.00 T2 1.01-2.00 NA a: Without ulceration and mitosis < 1/mm2 b: With ulceration or mitoses ≥ 1/mm2 a: Without ulceration b: With ulceration T3 2.01-4.00 a: Without ulceration b: With ulceration T4 > 4.00 a: Without ulceration b: With ulceration . Melanoom of niet? • SPITZ nevus, blauwe nevus, diep penetrerende nevus, dysplastische nevus etc. • Melanocytic Tumor of Uncertain Malignant Potential: MELTUMP – Spitzoid Tumor of Unknown Malignant Potential: STUMP • Maligne Melanoom Benigne kenmerken Maligne kenmerken Diagnostische Kenmerken Benigne Symmetrie Atypie: Ascensie Uitrijping Diepe mitosen Maligne + + + + - - + Symmetrie Atypie en diepe mitose Ascensie en uitrijping Spitz naevus STUMP (Spitzoid tumor of unknown malignant potential) Richtlijn 2.0: Procedure bij onzekerheid PA diagnose: Melanoom of niet? • Consult intern: 2 ervaren dermatopathologen • Regionaal melanoom panel • Consult extern: Prof Dr. W.J. Mooi Vumc • Diagnostische onzekerheid met de patiënt bespreken “voor het grijs tussen zwart en wit in de diagnostiek heeft de kliniek niet steeds begrip” Prof A. Schaberg “de inzender heeft recht op de graad van twijfel van de patholoog” STUMP (Spitzoid tumor of unknown malignant potential) • Vooral op jonge leeftijd • Altijd histologisch vrije marges, individuele therapiekeuze • Diagnostische onzekerheid met patient bespreken • Aanvullend moleculair biologisch onderzoek? Moleculaire pathologie van het melanoom Francien H. van Nederveen Patholoog PAL Dordrecht [email protected] ONCOLINE MELANOOM 2.0 http://www.oncoline.nl/melanoom Het uiterlijk van de cellen (polymorfie) zegt niet alles over het gedrag van melanocytaire tumoren! Maligne potentieel ? Melanoom en genen GEN BENIGNE MALIGNE BRAF 87% 40-60% NRAS 64-81% 15-30% (congenitaal&sebacious) GNAQ 83% 64-81% 50-90% (uvea) (blue naevi) HRAS 30% 1% (Spitz naevi) C-KIT 17% huid, 21% mucosaal Melanoom “targets” Mei 2013 85% van de onderzochte metastasen, 33% van de primaire melanomen TERT en BRAF mutaties tezamen 47% TERT, BRAF en CDKN2A tezamen 30% Science febr 2013 71% MELANOMEN 16% ANDERE TUMORCELLIJNEN Science febr 2013 BRAF, NRAS, CDKN2A/p16, GNAQ PTEN, AKT3, P53, C-KIT, MDM2, MITF TERT TERT CDKN2A BRAF Proliferatie G1/S REGULATORY/TUMOR SUPRESSOR GENES Inactief G0 Andere genen? Andere targets, immunomodende therapie? Conclusief Moleculaire afwijkingen in melanomen zijn deels niet “maligniteits-specifiek” Vermoedelijk meerdere hits nodig Met nieuwe techniekenī meer genenī meer mogelijke targets Niet alleen genen maar ook eigen immunologische systemen mogelijk targets VRAGEN?