DAARLERVEEN, het Veneti‰ van de gemeente Hellendoorn

DAARLERVEEN, het Venetië van de gemeente
Hellendoorn (2)
De boksloten en wijken van Daarlerveen.
De naam Daarlerveen zegt het al: het
veengebied van Daarle. De ontsluiting van de
venen oostelijk van Daarle gebeurde zeer
geleidelijk. In eerste instantie zorgden de
bewoners voor ondiepe ontwatering van het
veen, waardoor verbouw van Boekweit via de
Boekweit-brand cultuur eten op de plank bracht.
Daarna werd steeds meer geïnvesteerd in het
vergraven van laagveen en later vooral
hoogveen.
Wijken of wieken
Na het graven van het kanaal AlmeloVroomshoop werden voor ontwatering en de
afvoer van turf hoofdvaarten gegraven. Deze
stonden haaks op het kanaal. Deze hoofdvaarten
noemt men wijken, in het dialect wieken. Met
platboomvaartuigen werd de turf afgevoerd, aan
de rand van het kanaal opgestapeld en daarna
verder getransporteerd met behulp van grotere
schepen. Bekende namen van wijken zijn nu nog
Kalkwijk, Friesche wijk en Nonkeswijk. Voorheen
lagen er ook nog Webbinkswieke en
Reinderswieke.
Boksloten
Voor verdere en betere ontwatering en
afvoermogelijkheden werden nog kleinere sloten
gegraven, zogenoemde boksloten. Zo konden de
veenarbeiders met zeer ondiepe vaartuigen,
bokken genaamd, naar bijna elke plek om er het
veen af te graven en de turf af te voeren. In
1863 kende Daarlerveen al 10 boksloten. Ze
hadden geen open verbinding met het kanaal,
maar waren afgesloten via een dam. Op deze
dam vond dan ook overslag van turf plaats,
waarbij de turf tijdelijk opgeslagen stond.
Daarlerveen zou je daarom het Hellendoorns
Venetië kunnen noemen: een waterrijk gebied
met een kanaal, wijken en boksloten.
De Hellendoorner is ook bekend met de naam
boksloot vanwege de sinds kort flink verbrede
Boksloot, gelegen aan de voet van de Eelerberg.
Maar daar werd juist materiaal als stadsvuil,
mest en kunstmest aangevoerd vanaf het kanaal
Zwolle-Hankate.
horende leshuis geblust en was uitstekend
bruikbaar als grondverbeteraar op de zure
dalgrond. Het woord 'les' komt van lessen, wat
blussen betekent.
Kalkovens
De turf was vooral van belang als brandstof. Het
werd afgevoerd naar de steden, maar ook ter
plaatse kwamen er gebruiksmogelijkheden. Zo
werden er in de omgeving van de Nonkeswijk en
de Kalkwijk, de laatste naam zegt het al, enkele
kalkovens gebouwd. In deze ovens werd zowel
schelpenkalk (was duur) als steenkalk gebrand.
De gebrande kalk werd in het bij de kalkovens
april 2003
Herman Stevens Dzn.
Planten en vogels
Na het afgraven van het veenpakket werd de
ondergrond, de dalgrond, vruchtbaar gemaakt en
later verkaveld in grotere percelen. De boksloten
en wijken verdwenen hierdoor voor een groot
deel. Wel ontwikkelde zich langs de nog
aanwezige kanalen een mooie flora, nu nog
vooral te vinden langs het voor doorgaand
verkeer afgesloten deel van het Vriezenveensche
Veenkanaal (het deel tussen het kanaal en de
Nonkeswijk). Planten van de waterkant als
Egelskop, Wederik, Waterzuring,
Moerasvergeetmenietje, Wolfspoot en Gele lis
zijn hier te vinden. Ook aan water gebonden
vogels als Fuut, Reiger, Waterhoen en zelfs
IJsvogel kunt u hier regelmatig zien.