SLUIPVERBRUIK ENERGIEKOFFER: Leerlingenbundel Sluipverbruik MOS Inhoudsopgave 1 SLUIPVERBRUIK ..................................................................................... 2 1.1 INLEIDING ..................................................................................... 2 1.2 EEN BEETJE THEORIE..................................................................... 3 1.3 OPDRACHTEN ............................................................................... 4 1.3.1 SLAAP- OF SLUIMERSTAND THUIS EN OP SCHOOL ................... 4 1.3.2 HET VERMOGEN VAN DE COMPUTER ...................................... 5 1.3.3 HET KOSTENPLAATJE ................................................................ 6 1.3.4 SCHOOLONDERZOEK ................................................................ 7 1.4 1.4.1 HANDIGE OPLOSSINGEN ......................................................... 10 1.4.2 ANDERE OPLOSSINGEN........................................................... 11 1.5 2 WAT TE DOEN TEGEN SLUIPVERBRUIK? ..................................... 10 COMMUNICATIE ......................................................................... 13 BRONNEN ............................................................................................ 14 1 1 1.1 SLUIPVERBRUIK INLEIDING Wanneer je thuis je televisie of computer uitzet, maar deze in het stopcontact blijven zitten, blijft er een klein lampje in de hoek van je toestel branden. Dit betekent dat je toestel eigenlijk niet helemaal uit is, maar in sluimerstand of slaapstand staat. Deze toestanden bestaan voor jouw comfort. Ze staan klaar voor jou wanneer je ze nodig hebt. (energiekalender, 2014) Een nadeel hiervan is dat ze wel nog energie verbruiken. stiekeme energieverbruikers. Niet alle toestellen een knop waarmee je ze volledig kunt uitschakelen. Het sluipverbruik van alle stiekeme verbruikers bij jou thuis kan oplopen van 10% tot 15% van je totale energieverbruik, bij scholen ligt dit zelfs hoger. Het is dus hoog tijd dat we even onderzoeken waar al deze stiekeme energieverbruikers bij jou thuis en op school zitten, en wat we er tegen kunnen doen. 2 1.2 EEN BEETJE THEORIE Elk toestel heeft zijn eigen vermogen, dit is de energie die het verbruikt gedurende een welbepaald tijdsinterval. Vermogen schrijven we kort als de grootheid “P” en de eenheid die we hierbij schrijven is Watt ofwel “W”. Wanneer een toestel werkt op gelijkstroom kunnen we er het vermogen van bepalen met onderstaande formule. 𝑃 =𝑈∙𝐼 Hierbij is U de spanning die we uitdrukken in volt (V) en I de stroomsterkte die we uitdrukken in ampère (A). De spanning kan je aflezen op de energiemeter waar we het vermogen met zullen berekenen. Wanneer een toestel echter een motor of transformatoren bevat moet er een extra factor worden toegevoegd aan de formule, met name de arbeidsfactor cos 𝜙. Zo verkrijgen we de volgende formule. 𝑃 = 𝑈 ∙ 𝐼 ∙ 𝑐𝑜𝑠 𝛷 De arbeidsfactor cos 𝜙 ligt altijd tussen -1 en 1. Het vermogen dat het toestel werkelijk verbruikt is dus steeds kleiner of gelijk aan het afgegeven vermogen. Het deel dat het toestel niet gebruikt noemen we het schijnbare vermogen. Wanneer cos 𝜙 = 1 is, dan is er geen schijnbaar elektriciteitsverbruik. Dit zijn zaken zoals bijvoorbeeld een gloeilamp, een mixer of een kookplaat. Wanneer een toestel cos 𝜙 < 1 dan heeft het toestel wel een schijnbaar elektriciteitsverbruik. Het schijnbare elektriciteitsverbruik wordt echter niet geregistreerd door de elektriciteitsmeter, maar moet dus wel worden opgewekt door de energiecentrale.1 1 Grootverbruikers als bedrijven of technische scholen betalen wel voor hun schijnbare energieverbruik. 3 1.3 OPDRACHTEN 1.3.1 SLAAP- OF SLUIMERSTAND THUIS EN OP SCHOOL I. Doel Sluipverbruikers in de omgeving opsporen. II. Werkwijze Ga op school en bij jou thuis zelf op zoek naar elektrische toestellen die in sluimer- of slaapstand staan. Schrijf ze in onderstaande tabellen en vul ook telkens in of het nodig is dat deze toestellen in sluimer- of slaapstand staan en waarom. III. Waarnemingen Toestellen op school Is dit nodig? Waarom? Toestellen thuis Is dit nodig? Waarom? 4 1.3.2 HET VERMOGEN VAN DE COMPUTER I. Doel Het sluipverbruik meten van een toestel. II. Werkwijze a) Plaats de energiemeter tussen een stopcontact en de computer. Laat de energiemeter het vermogen weergeven dat de computer op het moment verbruikt. b) Plaats de computer vervolgens een keer in slaapstand en een keer in sluimerstand. Zoek eventueel op internet op hoe je de 2 toestanden kunt bereiken. c) Noteer om de 10s het vermogen van de computer en bereken vervolgens het gemiddelde vermogen dat de computer verbruikte. d) Noteer ook de arbeidsfactor cos 𝜙 die hoort bij elke toestand III. Waarnemingen Slaapstand 𝑡 (𝑠) 𝑡 (𝑠) 0 0 10 10 20 20 30 30 40 40 𝑐𝑜𝑠 𝛷 = IV. 𝑃 (𝑊) Sluimerstand Gem: 𝑐𝑜𝑠 𝛷 = 𝑃 (𝑊) Gem: Besluit ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 5 1.3.3 HET KOSTENPLAATJE I. Doel De prijs voor het sluipverbruik van een computer die in slaapstand of sluimerstand staat bereken. II. Werkwijze a) Plaats in de eerste kolom de arbeidsfactoren die je kon aflezen bij de twee soorten toestanden. b) Plaats in de tweede kolom het gemiddelde vermogens uit de vorige opdracht. c) Bereken in de derde kolom het aantal uren per jaar waarvoor een computer op school in slaapstand en sluimerstand staat. d) Bereken in de vierde kolom het verbruik met de formule: 𝑃∙𝑡 1000 = 𝑣𝑒𝑟𝑏𝑟𝑢𝑖𝑘 𝑖𝑛 𝑘𝑊ℎ e) Ga op zoek wat de gemiddelde kostprijs is voor 1 kWh en vergeet de distributiekosten niet mee te rekenen. (Tip: vreg.be) Vermenigvuldig de prijs met de vierde kolom. III. Waarnemingen cos 𝜙 𝑃 (𝑊) 𝑡 (𝑈𝑟𝑒𝑛) Verbruik (𝑘𝑊ℎ) Kostprijs (€) Slaapstand Sluimerstand IV. Besluit 1) Welke toestand is het zuinigste? Hoe zou dit kunnen komen? ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 6 1.3.4 SCHOOLONDERZOEK I. Doel De sluipverbruikers op school opsporen en hun sluipverbruik in kaart brengen. Werkwijze a) Ga nu zelf op zoek naar elektrische apparaten op school die volgens jou sluipverbruikers zijn. Je kan deze uit de opdracht 1.2.1 gebruiken. b) Spreek met de klas af wie van welke apparaten het sluipverbruik meet en de kostprijs berekend. II. III. Waarnemingen Apparaat: ………………………. 𝑡 (𝑠) Apparaat: ………………………. 𝑃 (𝑊) 𝑡 (𝑠) 0 0 10 10 20 20 30 30 40 40 Gem: Apparaat cos 𝜙 𝑃 (𝑊) 𝑃 (𝑊) Gem: 𝑡 (𝑈𝑟𝑒𝑛) Verbruik (𝑘𝑊ℎ) Kostprijs (€) 7 IV. Besluit 1) Maak hieronder een lijst met alle apparaten die er op school gemeten zijn en noteer de kostprijs voor het sluipverbruik ernaast. LIJST SLUIPVERBRUIKERS Apparaat Kostprijs (€) 8 2) Welke apparaten zijn de grootste sluipverbruikers? Had je dit verwacht? ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 3) Welke apparaten zouden uitgezet mogen worden? Waarom? ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 4) Welke apparaten moeten aan blijven? Waarom? ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 9 1.4 1.4.1 WAT TE DOEN TEGEN SLUIPVERBRUIK? HANDIGE OPLOSSINGEN Je hebt nu waarschijnlijk wel door dat het sluipverbruik van al je apparaten thuis en op school een grote invloed hebben op de energierekening. Er bestaan enkele handige tips die je kan toepassen als je sluipverbruik wil tegengaan. 1.4.1.1 DE SCHAKELAAR Plaats tussen het apparaat en het stopcontact een schakelaar. Op deze manier moet je enkel de knop van de schakelaar indrukken om je apparaat aan of af het energienet te koppelen. Ook een stekkerdoos is handig, hiermee schakel je een hele reeks apparaten tegelijkertijd uit. 1.4.1.2 ADAPTERS (stekkerdoos, 2015) Een laptop en een gsm hebben een adapter, deze verhoogt of verlaagt de spanning voor het apparaat. Echter wanneer zo’n adapter in het stopcontact blijft zitten verbruikt deze nog energie. Door adapters uit het stopcontact te halen wanneer zij niet aangesloten zijn op een toestel kun je sluipverbruik (6v-800ma-acvoorkomen. Het is trouwens slecht voor je adapter en je apparaat wanner deze constant in het stopcontactadapter_price, blijven zitten. Gelukkig zijn er reeds slimme adapters, deze schakelen 2014) automatisch de stroom af wanneer je toestel volledig is opgeladen of wanneer enkel de adapter in het stopcontact blijft zitten. 10 1.4.2 ANDERE OPLOSSINGEN I. Doel Oplossingen tegen sluipverbruik zoeken II. Werkwijze a) Ga nu zelf op zoek naar oplossingen om sluipverbruik tegen te gaan. Deze kan je vinden op het internet of zelf bedenken. b) Noteer de oplossingen hieronder en beschrijf er de vooren nadelen van. III. Waarnemingen Oplossing Voordelen Nadelen 11 IV. Besluit 1) Welke oplossing vind je zelf de beste? Waarom? ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 2) Welke oplossingen zijn haalbaar bij jou op school? Waarom? ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 3) Welke oplossing(en) gebruik je zelf al? Waar? Waarom? ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 4) Welke oplossing(en) wil je thuis nu zeker gebruiken? Waarom? ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… 12 1.5 COMMUNICATIE 13 2 BRONNEN Geraadpleegd op 28 nov 2014 en 21 januari 2015 http://nl.wikipedia.org/wiki/Sluipverbruik http://www.lne.be/campagnes/dikke-truiendag/aan-deslag/energiebesparingstips/2.-sluipverbruik http://home.kpn.nl/volle202/1_va/12_nieuws/artikelen/energieweetjes.p df http://www.expert.be/advies/tip-van-de-week/spoor-sluipverbruik-op http://www.praktischduurzaam.nl/sluipverbruik-elektrische-apparaten/ http://lifebyessent.be/nl/beperk-sluipverbruik-bespaar-tot-10/ 14