Macula Degeneratie

oogheelkunde
Macula Degeneratie (MD)
Macula degeneratie (MD) is een
oogaandoening waardoor de gezichtsscherpte
afneemt. Eigenlijk is MD een verzameling
oogaandoeningen die elk een verschillende
ontstaanswijze hebben. Alle vormen hebben
de overeenkomst dat zij schade aanrichten op
dezelfde plek in het oog: de zogenaamde gele
vlek, ofwel de macula lutea (kortweg macula
genoemd).
Wat is de macula?
Zoals in een fototoestel de film de
lichtgevoelige laag is, zo is het netvlies de
lichtgevoelige laag van het oog. Het centrale
deel van netvlies (de macula) zorgt voor het
waarnemen van kleine details. Dit wordt
mogelijk gemaakt doordat in het centrum de
grootste concentratie aan contrast‐ en
kleurzien cellen (de kegeltjes) aanwezig is.
Het afsterven van de kegeltjes wordt macula
degeneratie genoemd. Het scherpe zien
verdwijnt en er blijft midden in het beeld een
vlek achter. De rest van het netvlies blijft dus
wel werken, zodat men in staat blijft om de
weg in huis en daar buiten min of meer
zelfstandig te vinden, ook al mist men dan
scherpte.
Leeftijdgebonden macula
degeneratie (LMD)
Deze vorm komt verreweg het meeste voor.
Leeftijdgebonden macula degeneratie (LMD)
begint meestal na het vijftigste levensjaar.
Ook kunnen afwijkingen ontstaan aan de
macula ten gevolge van andere ziekten zoals
suikerziekte en hoge minsterkte of door
verwonding. Deze tekst zal verder
voornamelijk ingaan op LMD.
In de westerse wereld, dus ook in Nederland
is LMD de belangrijkste oorzaak van een
blijvende achteruitgang van het
gezichtsvermogen bij mensen boven de 65
jaar. Omdat het aantal oudere mensen blijft
toenemen zal LMD uitgroeien tot een steeds
groter probleem voor de volksgezondheid.
Bij LMD zijn twee belangrijke vormen te
onderscheiden:
1.
Droge LMD
Deze vorm begint als kleine bleekgele
afzettingen (drusen) die zich beginnen op te
hopen in de macula. Het optreden van deze
drusen gaat samen met vermindering van het
aantal kegeltjes in de macula, waardoor het
zien zal verslechteren. Dit is een sluipend en
zéér langzaam verlopend proces, waarbij het
vele jaren kan duren voordat het zien
achteruit gaat. Gewoonlijk zijn beide ogen
min of meer gelijk aangedaan. Het is bij de
droge LMD belangrijk dat u in de gaten houdt
of er vertekening gaat optreden in de beelden
van de omgeving zoals een bocht in een
raamkozijn of regel van een schrift. Dit kan
wijzen op het ontstaan van de natte vorm.
2.
Natte LMD
Deze vorm van LMD wordt ook wel
exsudatieve LMD genoemd. Hierbij verloopt
het verlies van het gezichtsvermogen veel
sneller. De natte LMD ontstaat als
bloedvaatjes achter de macula gaan groeien,
waarbij vocht en bloed in of onder het
netvlies terechtkomt. Daarom wordt dit natte
LMD genoemd. Deze lekkage beschadigt de
lichtgevoelige cellen in het netvlies, wat een
snelle en ernstige achteruitgang van het
gezichtsvermogen veroorzaakt. Uiteindelijk
ontstaat een litteken in de macula met verlies
van het centrale zien als gevolg. Opvallend is
dat het andere oog vaak nog lange tijd goed
kan blijven.
1/3
11-5-2017
Wat is macula degeneratie?
oogheelkunde
Naarmate er meer kegeltjes in de macula
verloren gaan, begint uw gezichtsvermogen
te veranderen. Bij de droge LMD vallen er
geleidelijk aan kleine stukjes uit het beeld
weg en kan er ook beeldvervorming optreden.
Heel langzaam zal het gezichtsvermogen
minder worden.
Bij de natte vorm van LMD raken de beelden
vervormd en vindt er vaatnieuwvorming
plaats onder of in het netvlies (subretinale
neovascu-larisatie). Deze nieuwe vaten zijn
zwak en bloeden makkelijk, waardoor de
gezichtsscherpte snel afneemt. Uiteindelijk
leidt LMD tot een blinde vlek in het centrum
van het blikveld. De meeste mensen met LMD
behouden een redelijk perifeer
gezichtsvermogen. Volledige blindheid, niets
meer kunnen zien, komt daarom nauwelijks
voor bij LMD.
Onderzoek
De diagnose MD zal veelal op grond van
oogspiegelonderzoek door de oogarts worden
gesteld. Vaak zal de oogarts nog aanvullend
onderzoek verrichten met behulp van Optical
Coherence Tomography (OCT) of eventueel
een fluorescentie angiografie (FAG). Op deze
wijze is de aard en de mate van de MD heel
goed te bepalen. Op grond van de
bevindingen kan worden besloten of
behandeling met laser of ooginjecties
mogelijk en/of zinvol is.
Behandeling
De behandeling van LMD is meestal alleen
maar mogelijk in het vroege stadium van de
'natte' vorm van LMD. Hoewel in een
minderheid van de patiënten de
gezichtsscherpte verbetert, kan toch in de
meeste gevallen een stabilisatie van de visus
bereikt worden.
Sinds een aantal jaar worden bij de natte
vorm, vaatgroeiremmende geneesmiddelen
(anti‐VEGF) toegediend door middel van een
injectie in het oog (zie folder intravitreale
injectie). Voorbeelden van anti‐VEGF
middelen zijn Macugen, Lucentis en Avastin.
Door deze middelen stopt het nieuwe vat met
lekken en groeien waardoor verdere
achteruitgang tegengegaan wordt. In een
minderheid van de gevallen kan een
verbetering in gezichtsscherpte optreden.
Er is gebleken dat de injectie minimaal 3-4
keer toegediend moet worden. Hierna wordt
er alleen indien nodig opnieuw geïnjecteerd.
Met de klassieke laserbehandeling worden
lekkende bloedvaatjes gedicht en wordt
verdergaande bloeding en achteruitgang van
gezichtsvermogen voorkomen. Echter, dit kan
slechts in een zeer klein aantal patiënten, en
ook dan is niet te garanderen dat het effect
gunstig blijft.
Photodynamische therapie (PDT) kan
succesvol zijn bij een beperkte groep van
patiënten met natte MD. Bij deze therapie
worden alleen de lekkende bloedvaten
behandeld. De achteruitgang van de
gezichtsscherpte wordt door deze behandeling
afgeremd. Soms kan voor een combinatie van
PDT en vaatgroeiremmende geneesmiddelen
gekozen worden.
Behandeling van natte MD met radiotherapie
is uitgebreid onderzocht. Op korte termijn
bleek slechts een beperkte groep LMD
patiënten matig gunstig op radiotherapie te
reageren. Deze behandeling vindt dan ook
nauwelijks meer plaats. Operatieve
behandeling van natte LMD lijkt in zeer
geselecteerde gevallen een gunstig resultaat
te kunnen hebben maar wordt door het
frequent optreden van complicaties
nauwelijks meer toegepast.
2/3
11-5-2017
Hoe beïnvloedt LMD het
gezichtsvermogen?
oogheelkunde
- Draag een beschermende zonnebril wanneer
u in aanraking komt met ultraviolette
lichtbronnen (zoals de zon of de zonnebank);
- Gebruik voeding met voldoende fruit en
donkere bladgroenten (spinazie, groene kool,
boerenkool);
- Niet roken;
- Beperk alcoholgebruik.
Verder
1.
Hoewel de werkelijke oorzaak van LMD
niet bekend is, wordt het vaak slijtage
genoemd. Dit houdt geen verwijt in dat men
de ogen verkeerd zou hebben gebruikt.
2.
Intensief gebruik van loupes of andere
hulpmiddelen verergert het ziekteproces niet.
3.
Er zijn verschillende andere
aandoeningen van het inwendige oog die naar
hun natuur op allerlei plaatsen kunnen
optreden en dus ook wel eens in het gebied
van de macula. Deze aandoeningen hebben
echter niets met MD te maken, hoewel er
overeenkomstige klachten kunnen optreden.
Deze aandoeningen blijven in deze folder bij
de bespreking van MD, buiten beschouwing.
4.
Omdat LMD veel voorkomt, wordt er
veel onderzoek verricht en nieuwe therapieën
geprobeerd. Vraag uw oogarts of er nog
nieuwe ontwikkelingen zijn. Wees echter
voorzichtig om te veel te verwachten!
Welke hulp en ondersteuning kan
geboden worden?
Leven met een verminderde gezichtsscherpte
kan tot veel praktische problemen leiden in
zowel werksituaties, het verkeer als thuis.
Ook kan het veel vragen bij u oproepen.
Praktische adviezen en een luisterend oor
kunnen dan uitkomst bieden. U kunt hiervoor
terecht bij de MD Vereniging.
MD Patiëntenvereniging
Postbus 2034
3500 GA Utrecht
Telefoon: 030 – 298 0707
Website: www.mdvereniging.nl
Ook hulpmiddelen kunnen u helpen in uw
dagelijks leven. U kunt hiervoor terecht bij
instanties voor slechtzienden of Low Vision
aanbieders, zoals:
Koninklijke Visio, expertisecentrum voor
blinden en slechtzienden
Cliëntservicelijn: 088 - 585 8585
Email: [email protected]
Website: www.visio.org
Bartiméus, de specialist voor blinden en
slechtzienden
Telefoon: 0900 - 77 888 99
Email: [email protected]
Website: www.bartimeus.nl
Ergra Low Vision
Telefoon: 070 - 311 4070
Email: [email protected]
Website: www.ikwilbeterzien.nl
Tot slot
In deze folder is in het kort weergegeven wat
macula degeneratie (MD) is, wat het betekent
om MD te hebben en hoe men kan leren
ermee om te gaan.
Heeft nog vragen of wilt u meer informatie?
Kijk dan op onze website of neem contact op
met het secretariaat oogheelkunde.
Polikliniek Oogheelkunde Almelo:
Telefoon:
088 – 708 3140
Website: www.zgt.nl/oogheelkundealmelo
Polikliniek Oogheelkunde Hengelo:
Telefoon:
088 – 708 5295
Website: www.zgt.nl/oogheelkundehengelo
Bron: Folder NOG “Macula degeneratie”
www.oogheelkunde.org
3/3
11-5-2017
Wat kunt u doen om uw ogen te
beschermen?