Preventieve zorgverstrekking

Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Innovatieve actie:
Preventieve zorgverstrekking (bij voorkeur binnen het kader van
het concept “Huisapotheker”) (pijler “Multidisciplinaire
Guidelines”)
1. Beschrijving en doelstellingen:
1.1. Omschrijving:
Definitie preventie:
“Preventie is het geheel van doelbewuste initiatieven die anticiperen op risicofactoren
(dus handelen voordat het probleem ontstaat) en ingrijpen wanneer eerste signalen
zich ontwikkelen en de problematiek aan het ontstaan is” (Voka HC white paper,
2015, p.7). Doelstelling is het aantal gezonde levensjaren en/of levenskwaliteit te
verlengen.
We onderscheiden volgende types preventie:

Primaire preventie: voorkomen dat een probleem ontstaat (vb tanden poetsen);

Secundaire preventie: zo snel of vroegtijdig mogelijk opsporen van een probleem dat
het behandelbaar is zonder verdere negatieve gevolgen (vb bloeddruk; screeningtest;
diabetes symptomen; infectierisico na vb honden-/insektenbeet; …)

Tertiaire preventie: vermijden dat een probleem zich opnieuw voordoet
“De potentiële meerwaarde van de omslag van een curatief naar een actieve
preventie is enorm en heeft impact op welzijn en welvaart. Het gaat erom dat mensen
bewuster omgaan met gezondheid, als individu door self-management, en
ondersteund door een flexibel netwerk, in een omgeving en systeem die
gezondheid stimuleren en belonen, en niet de ziekte.” (Whitepaper Voka Health
Community, 2015).
Dit project is te kaderen in de ontwikkeling van een globaal preventief beleid.
Preventie is per definitie multidisciplinair en is een langdurig proces van
sensibiliseren, stimuleren en motiveren, dat zowel gefocust als breed kan verlopen.
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
De scoop van het project “Preventie” betreft secundaire preventie, getriggerd vanuit
het perspectief van farmaceutische zorgverstrekking (Zorgtraject Preventie). Een
significant deel van de ziekenhuisopnames zijn medicatie gerelateerd. De
projectfocus ligt op het verminderen van geneesmiddelenmisbruik voor volgende
geneesmiddelen klassen: benzo-slaapmedicatie, NSAIDs, decongestieve
neussprays en contactlaxativa.
Rationale:

Benzo-slaapmedicatie: sterk verhoogd risico op valincidenten en hospitalisatie;

NSAIDs: frequente, ernstige systemische bijwerkingen (maagbloeding, nierfalen) en/of
risico’s in combinatie met andere geneesmiddelen; verhoogd risico op hospitalisatie;

Decongestieve neussprays: chronische sinus aandoeningen;

Contactlaxativa: bijwerkingen bij langdurig gebruik en interacties met andere
medicatie
De apotheek is een laagdrempelige dienstverlener voor gezondheidsadvies. In de
gesprekken met de patiënt/klant komen geregeld signalen naar boven die op een
onderliggende problematiek (geneesmiddelenmisbruik, verhoogd risico op pathologie)
kunnen wijzen. Sommige patiënten hebben angst voor een effectieve medische
begeleiding of diagnose, en vertonen uitstelgedrag om een arts te consulteren. Dit
uitstelgedrag leidt tot hogere kosten voor het individu en de maatschappij
(hospitalisatie door overmedicatie of escalatie van de pathologie).
Dit project heeft met name de doelstelling om patiënten –bij vermoeden van
overconsumptie van geneesmiddelen of verhoogd risico op pathologie (vb zelftest
gestuurd)- gericht te screenen en door te verwijzen naar de huisarts. Vandaag is er
geen gestructureerde aanpak voor preventief beleid. Ontwikkelen van een structurele
aanpak, met focus op preventie, verhoogt de effectiviteit ervan.
ICT dient de omschakeling naar een effectief preventief beleid maximaal te
ondersteunen en de integratie tussen patiënt, arts en apotheker mogelijk te maken.
Bij voorkeur verloopt de doorverwijzing van een patiënt door de apotheker naar de
arts op basis van een digitale melding, onder voorwaarde van Informed Consent.
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Het project voorziet een financiële beloning voor de inspanning van apotheker om de
patiënt preventief te screenen, door te verwijzen en effectief op te volgen. Zie Bijlage:
Blueprint Preventie.
a) Zorgtraject Preventie “Medicatieafbouw” (benzo-slaapmedicatie, NSAIDs,
decongestieve neussprays en contactlaxativa): begeleide afbouw van GMoverconsumptie (en/of shoppinggedrag). Een projectdeliverable bestaat uit de uitwerking
van een aantal standaard afbouwschema’s (met protocolnummer), die uitgewerkt worden
in overleg met de artsen en gebruik maken van de ervaringen vanuit AZG Kortrijk (bv.
Valpreventie en afbouw Benzo’s binnen dienst Geriatrie).
De arts schijft “Zorgtraject Preventie Medicatie afbouw” voor, met vermelding van de
geneesmiddelencategorie (of protocolnummer), startdosis en geplande afbouwperiode.
De apotheker voert uit, en volgt op in overleg met patiënt en arts (volgens te bepalen
protocol en communicatieproces).
b) Bij vastgesteld shopping gedrag door de patiënt post/pusht de apotheker een bericht
naar de voorschrijvende huisarts(en), en bij uitbreiding naar de omliggende apotheken.
c) Ondersteuning preventiebeleid. Begeleiden van het correct gebruik van zelftesten in de
apotheek en digitale registratie van aflevering; mits informed consent digitaal informeren
van de huisarts; patiënt sensibiliseren om bij afwijkend resultaat de huisarts te contacteren
(Orde der Artsen, Verkoop van zelftesten in de apotheek, document a157001, NR 157,
08/04/2017, geconsulteerd op 11/05/2017 van
https://www.ordomedic.be/nl/adviezen/advies/verkoop-van-zelftesten-in-apotheken);
Aantal doorverwijzingen en meldingen, worden beloond door een vergoeding (honorarium
voor de geleverde intellectuele prestatie).
Wat is het voordeel voor patiënt?
Sneller gedetecteerd, minder complicaties, levenskwaliteit omhoog, lagere kost,
minder hospitaalopname
Multidisciplinair overleg
Huisarts-patiënt-apotheker
Beschrijf op welk niveau deze actie bijdraagt tot meer integratie van de zorg!
Doelstelling is het proces maximaal digitaal te sturen, zodat de integratie van de
eerstelijn zorg verdiept wordt.
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Proces: zie Bijlage: Blueprint Preventie (Zorgtraject Preventie)
Preventief beleid maakt de patiënt bewust dat hij/zij baat heeft bij het managen van
eigen gezondheid, en hierin positief begeleid wordt. De apotheker heeft een cruciale
rol om de patiënt aan te spreken en aan te moedigen om bij de huisarts langs te gaan
indien daar aanwijzingen voor zijn. Preventie gaat ook heel wat kostenbesparend
werken vb door minder (of minder langdurige) ziekenhuisopnames.
Preventief beleid is effectiever en sterker te sturen vanuit het concept “Vaste
Huisapotheker”, omdat de apotheker de patiënt beter kent (vertrouwenspersoon,
leefomstandigheden en medicatiegebruik (zowel op VS als OTC) van de patiënt.
Voorwaarde voor de “huisapotheker” is de kwalificatie bezit (en motivatie heeft) om
het preventiegesprek deskundig te voeren (opleidings- en kwalificatiebehoeften).
Opmerking: “Huisapotheker”:
De zorg-architecten (arts, apotheker, etc) functioneren als satellieten rond de patiënt,
sturen de 1ste lijn gezondheidszorgprocessen en stimuleren de patiënt in het
aannemen van positief gezondheidsgedrag.
Het concept “Huisapotheker” biedt rationele meerwaarde voor de patiënt. Het
aansturen van de medicatiereview en het voeren van een preventief gesprek gaat
eenvoudiger. Het is evenwel geen must, gezien in principe iedere gekwalificeerde
apotheker, die zorg kan bieden.
Ook digitale toepassingen laten vandaag perfect toe een remote preventie service te
leveren (skype, chat, e-health, online), waarbij de farmaceutische zorgverlening
perfect meetbaar/traceerbaar is. Uiteindelijk bepaalt de patiënt bij wie en hoe hij/zij
medicatie afhaalt (of laat leveren). De Huisapotheker kan dus perfect remote
functioneren (vb voor een niet mobiele patiënt in rolstoel, die digitaal "uit de voeten"
kan).
Het preventiegesprek met de apotheker stimuleert multidisciplinair overleg en
verhoogt de meerwaarde in de eerstelijnszorg.
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Geef de reden waarom jullie deze actie willen implementeren?
Preventie is belangrijk; voorkomen is beter dan genezen, zowel voor de gezondheid
van de patiënt als voor de financiële kost die ertegenover staat (zie hoger).
1.2. Concrete acties:
Werkjaar 2017:
Doelgroep: patiënten met vaststelling van geneesmiddelenmisbruik (in
geneesmiddelenklasses benzo-slaapmedicatie, NSAID’s, decongestieve neussprays
en contactlaxativa).

Uitwerken van de protocollen voor Zorgtraject Preventie (4 geneesmiddelenklassen).

Uitwerken van communicatieproces tussen betrokken zorgactoren en patiënt.

Onderzoek met apotheeksottwarehuizen:

Creëren van Zorgtraject Preventie; 6 functionele trajecten:
o
4 zorgtrajecten “medicatie afbouw”; GM: benzo-slaapmedicatie, NSAIDs,
decongestieve neussprays en contactlaxativa

o
1 zorgtraject “GM shoppinggedrag”
o
1 Zorgtraject “Begeleiding Preventie Zelftest” (resultaatgerichte preventie)
Integratie van de digitale doorverwijzing naar de huisarts (fase 1. Print; fase 2.
Digitaal doorsturen naar arts).
Werkjaar 2018:
Implementatie van Zorgtraject Preventie Medicatie afbouw, Shopping en Begeleiding
Preventie Zelftest.
Werkjaar 2019:
Analyseren van de eerste resultaten van 2018, corrigerende acties en bijsturingen
bepalen, en verder uitrollen; multidisciplinaire aanpak tussen huisartsen en
apothekers.
Optimaliseren van proces en sturing.
Werkjaar 2020:
Bepalen van proces voor nationale uitrol.
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
1.3. Met welke zorg- en welzijnsactoren ga je actief gaan samenwerken?
Geef concreet weer wie wat doet!
1) Apotheker : screeninggesprek overconsumptie geneesmiddelen, motivatie en
doorverwijzing naar huisarts
2) Arts : motivatiegesprek ; validatie doorverwijzing door de apotheker
3) ICT ondersteuning. Puntsysteem uitwerken
1.4. Beschrijf de motivatie van elke partner:
In termen van capaciteit, engagement en beschikbaarheid.
1) Apotheker : capaciteit en kerncompetentie om patiënten te screenen op overconsumptie
geneesmiddelen en via actieve begeleiding de gezondheid van de patiënt te verbeteren.
2) Patiënt, preventieve opvolging van apotheker, meer motivatie om bij vaste huisapotheek
medicatie te halen.
3) Huisarts : actieve ondersteuning van “probleem ”patiënten door middel van
motivatiegesprek voor geneesmiddelenafbouw en het voorschrijven van het zorgtraject.
Engagement : patiënt-apotheker (samen meer overzicht ivm medicatie) betere
vertrouwensrol
Engagement : arts-apotheker preventie van incidenten en ziekenhuisopnames als gevolg
van overmedicatie; effectieve preventieve door begeleiding zelftest (apotheker) en medische
opvolging (huisarts).
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
2. Wetgeving:
Zijn er wettelijke bepalingen die in de weg staan voor de uitvoering van deze
actie?
Creëren van een kader “Zorgtraject Preventie”.
3. Middelen:
Geef de middelen die ingezet zullen worden (menselijke, financiële,
structurele, …).
1)
a) Menselijk
b) Financieel : apotheek belonen voor inzet en preventieve acties
c) Structureel : link tussen arts en apotheker, zodat arts preventieve acties van
apotheker kan erkennen en toekennen
2)
a) Menselijk
b) Financiële middelen : vaste huisapotheek, patiënt voor belonen
c) Structurele middelen: implementatie puntensysteem in vitalink.
4. Impact:
4.1. Beschrijf de componenten van geïntegreerde zorg op de welke het
initiatief gericht is en motiveer
Empowerment van de patiënt
Motivatie afbouw geneesmiddelenverbruik
Ondersteuning van mantelzorgers
(antwoord)
Case management functie (deskundige die geen deel uitmaakt van het zorgteam)
(antwoord)
Werkbehoud, socioprofessionele en socio-educatieve re-integratie
(antwoord)
Preventie
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Preventie en opvolging zijn zeer belangrijk om de medische kosten te doen dalen. De
apotheker speelt hierin een belangrijke rol om patiënten preventief aan te spreken en indien
nodig door te verwijzen naar arts.
Overleg en coördinatie
Stimuleert communicatiekanalen tussen patiënt, apotheker en huisarts.
Intra- en transmurale zorgcontinuïteit
(antwoord)
Valorisatie van de ervaring van patiëntenorganisaties
(antwoord)
Geïntegreerd patiëntendossier
Ja. Het digitaal doorsturen van de doorverwijzing naar de huisarts (onder voorwaarde van
informed consent), verzekert integratie in het patiëntdossier.
Multidisciplinaire guidelines
(antwoord)
Ontwikkeling van een kwaliteitscultuur
Ja. Actief preventiebeleid zet in op hogere levenskwaliteit voor het individu. Het koppelen van
een honorarium aan effectieve meerwaarde voor de patiënt verhoogt ook het kwalitatief
karakter van de eerstelijnszorg.
Aanpassing van de financieringssystemen
Ja. Verschuiving van middelen naar Preventief gezondheidsbeleid. Forfaitair honorarium in
twee trappen:
-
“Preventie”: honorarium bv 10 EUR (vb bloeddrukmeting met doorverwijzing; screening
test preventie colon; screening gesprek diabetes of astma bij vermoeden van pathologie)
-
“Preventie Plus: bijkomend honorarium 25EUR indien een de patiënt effectief het
Zorgtraject Preventie volgt, of wanneer als gevolg van de zelftestbegeleiding een
effectieve pathologische diagnose gesteld wordt. Een effectief preventief resultaat leidt
zowel voor de apotheker als de huisarts tot een honorarium (effectieve intellectuele
prestatie).
Stratificatie van de risico’s binnen de bevolking en cartografie van de omgeving:
(antwoord)
Geïntegreerde zorg
Pilootproject De Brug
Change management
(antwoord)
4.2. Triple Aim
Uitrollen van een actief preventief beleid, levert 4x meerwaarde:
(1) de apotheker screent, detecteert en stuurt patiënten actief door naar de huisarts; de
apotheker levert meerwaarde vanuit zijn farmaceutische kerncompetenties;
(2) de patiënt is sneller begeleid en/of gediagnostiseerd, en de behandeling start sneller,
waardoor de kost voor de patiënt daalt;
(3) de apotheker en huisarts worden vergoed voor de intellectuele prestatie met meerwaarde;
(4) preventie krijgt effectieve aandacht, en leidt tot lagere gezondheidskosten in het hoogste,
kostenintensief patiëntsegment.
Bij dit preventief proces dient de patiënt centraal te staan. Preventief gedrag dient voor alle
betrokken actoren beloond te worden.
Om perverse effecten van het honorariummodel te voorkomen, dient tijdens het project
geëvalueerd/gevalideerd te worden welke dimensies in het finaal model tot welk honorarium
leiden (in verhouding tot de effectieve patiëntmeerwaarde). Het in dt project voorgesteld
preventief proces bevat twee dimensies:
-
het digitaal doorverwijzen naar de huisarts door de apotheker op basis van de
gesignaleerde klachten of observatie in de apotheek, en
-
het effectief digitaal valideren van de preventieve prestatie van de apotheker door de
huisarts) .
-
Digitaal doorverwijzen (ipv hard copy) maakt het meten, analyseren en sturen van het
preventieproces/beleid efficiënt en effectief.
Met een steeds ouder wordende populatie zal het belang van preventie alleen maar toenemen
(Voka HC white paper, 2015, p.7).
Wat is de verwachte impact op vlak van de zorgervaring van de patiënten en de
mantelzorgers?
Wat is de verwachte financiële impact (kosten en efficiëntiewinsten)?
Wat is de verwachte impact op vlak van de algemene gezondheid voor de bevolking?
Wat is de verwachte impact op vlak van equity?